100 người chơi cờ vua hàng đầu ở Mỹ năm 2022

Sau khi Philiđor vĩ đại mất gần 100 năm thì trong làng cờ xuất hiện một ngôi sao chói lọi, vượt hơn hẳn các nhà chơi cờ đương thờ, đó là Paul Morphy.

Tổ tiên của Morphy là người xứ Iceland, một hòn đảo lớn ở Bắc Băng Dương. Đảo này có cùng vĩ độ với các nước Na Uy, Thụy Điển nên băng tuyết phủ hầu như quanh năm. Đến đời ông nội của Morphy thì gia đình chuyển sang Tây Ban Nha và sau đó, khi ông nội Morphy, vốn là một tướng hải quân trong quân đội hoàng gia Tây Ban Nha, đi nhậm chức thì cả nhà theo ông chuyển sang New Orlean [Mỹ]. Cha của Morphy là người có tiếng tăm ở vùng này, là ủy viên của Hội đồng chính phủ bang Luisiana.

 Ngày 22 tháng 6 năm 1837, cậu bé Paul Morphy chào đời. Lên 9, lên 10 thì Paul bắt đầu làm quen với cờ. Chỉ vài năm sau cậu bé 12 tuổi đã đánh thắng dễ dàng cha và chú mình là Ernes, sau đó đánh thắng một nhà chơi cờ có tiếng ở New Orlean là Rutseau. Ván thắng này đã được đăng trên tạp chí ”Regians”,một tạp chí cờ Vua có uy tín lúc bấy giờ.

 Năm 13 tuổi, Morphy chơi hai ván cờ với kiện tướng gốc người Hungari là Johan Iacov Leventan. Ván đầu kết thúc hòa, ván thứ hai Morphy thắng. Hai ván cờ này đã gây một tiếng vang lớn. Báo chí lúc bấy giờ đánh giá Morphy là :”Có đầy đủ phẩm chất của một kiện tướng thực thụ !”[Lúc đó chưa có danh hiệu đại kiện tướng nên kiện tướng là danh hiệu cao nhất của các nhà chơi cờ].

 Năm 1857, nước Mỹ tổ chức đại hội cờ Vua tại New York , Morphy 20 tuổi tham gia giải , đã đánh thắng tất cả các kiện tướng tài giỏi của Mỹ lúc bấy giờ, giành chức vô địch một cách xứng đáng. Cũng vào năm đó, Morphy bắt đầu tổ chức những trận đánh với nhiều người cùng một lúc, thắng với tỷ số 85-4 và tiếp theo chơi có chấp trước đối với các kiện tướng. Năm sau, bạn bè thay mặt Paul gưỉ một bức thư thách đấu với nhà vô địch nước Anh lúc bấy giờ là Govard Staunton với bất kỳ điều kiện nào. Trong thư trả lời Staunton khuyên Morphy nên làm một chuyến viễn du sang châu Âu để có dịp gặp các đấu thủ mạnh nhất ở lục địa này. Thế là ”được lời như cởi tấm lòng” ngày 9 tháng 6 năm 1858 chiếc thuyền lớn ”Avaria” chở Morphy rời cảng New York , bắt đầu một chuyến đi mà sau này làm chấn động cả làng cờ Vua ở châu Âu.

 Những cuộc gặp gỡ đầu tiên diễn ra tại nước Anh. Đấu thủ đầu tiên của Morphy là Berns; Morphy đã đánh thắng ông này với tỷ số tổng cộng là 19-7 [hòa 1 ván]. Tiếp theo đó, Morphy đấu với 1 loạt các danh thủ của nước Anh và thắng họ một cách dễ dàng : thắng Boden  5 -1, Berd 10-1, Leve 6-0, Metli 3-0 và Uen 4-1. Cả London cũng như cả nước Anh bàng hoàng kinh ngạc trước sự xuất hiện của chàng trai ngoại quốc  21 tuổi. Xin nhớ rằng nước Anh vào lúc đó là một cường quốc có uy tín bậc nhất châu Âu về cờ, tên tuổi những danh thủ của họ được cả châu Âu kính nể.

 Để chuẩn bị cho cuộc gặp gỡ vớiStaunton, Morphy có chơi hai ván cờ qua thư với Staunton và thắng cả hai. Tuy nhiên, ngồi vào đấu chính thức thì hai người chưa gặp nhau. Tiếp theo là trận Morphy thắng Johan Leventan với tỷ số 9-3. Tháng sau, trong lúc vẫn còn là khách của nước Anh, Morphy gặp lại Giôn Uen và chấp trước một Tốt và một nước đi mà vẫn thắng Uen với tỷ số 5-0.

Sau đó Staunton hẹn với Morphy sẽ gặp nhau đấu chính thức vào mùa thu năm ấy. Morphy nóng lòng chờ đợi. Tuy nhiên trên báo chí London đã có những lời ghen tỵ, công kích Morphy. Đã xuất hiện những bài với lời lẽ thiếu thiện chí, đại loại như một tác giả đã viết :”Ở ta [nước Anh] vốn từ lâu đã có lệ nghiêm ngặt là người muốn thách đấu với nhà vô địch bắt buộc phải có người phò tá và phải nộp trước một số tiền bảo đảm. Vậy mà ngài Morphy lại thiếu cả hai thứ đó !”.

 Sau đó Morphi rời nước Anh sang nước Pháp. Tại đây Morphy đã chơi một trận với nhà vô địch Pháp lúc bấy giờ là Gavrise và thắng với tỷ số 5-2, rồi lại chơi cờ tưởng [không nhìn bàn] trên 6 bàn và thắng cả 6. Trong khoảng tháng 10 và tháng 11 năm đó [1858] Morphy đánh với kiện tướng Xent- Aman [ông này vốn là đối thủ của Staunton vào năm 1843] và thắng với tỷ số 5-0. Cũng như nước Anh, nước Pháp thật sự sửng sốt và khâm phục kỳ thủ trẻ tuổi người Mỹ này. Cũng trong thời gian ấy, Morphy nhận được thư của Staunton và của thư ký câu lạc bộ cờ Hepton ở Anh yêu cầu Morphy cho biết ngày tháng chính xác cho trận gặp Staunton và đề nghị nói rõ thêm điều kiện thi đấu.

 Đột nhiên cuối tháng 11 năm đó,Staunton cho công bố trên tờ báo ”InlustratedLondon News” bức thư của mình. Trong thưStaunton báo tin cho độc giả là lời thách đấu của Morphy đối với ông có kèm theo một số điều kiện, vì vậy ông không thể đấu với Morphy trong thời gian sắp tới được. Morphy đã công bố thư trả lời, nêu rõ một số sự thật về việc chuẩn bị trận đấu là không đặt bất kỳ điều kiện gì và phê phán thái độ thiếu thiện chí của báo chí Anh.

 Trên đất Pháp, Morphy tiếp tục thi đấu có kết quả. Từ ngày 20 tháng 12 đến ngày 28 tháng 12 năm 1958 tại Pari đã diễn ra trận đấu lịch sử giữa Paul Morphy với Adolf Anderson. Trận đấu làm sôi động Pari, thu hút rất nhiều khán giả vì Anderson là một đấu thủ có uy tín lớn nếu không nói là lớn nhất ở châu Âu lúc bấy giờ. Cả Châu Âu nín thở chờ cuộc quyết đấu giữa hai lục địa. Morphy không hề chú ý đến người mình sẽ gặp là ai, tiếng tăm ra sao, trước mặt ông là một người chơi cờ và ông đánh cờ với người đó một cách vô cùng thích thú, thế thôi ! Còn Anderson không ngờ mình gặp phải một địch thủ ghê gớm như vậy, mặc dù hết sức cố gắng, vận dụng hết tài nghệ của mình, ông cũng đành chịu thua Morphy với tỷ số chung cuộc  2 - 7. Sau đấy hai người còn gặp nhau một trận nữa. Morphy lại chứng minh sức cờ hoàn hảo của mình bằng trận thắng thứ hai với tỷ số 5-1.

 Trận đấu cuối cùng trong chuyến chu du ở Pháp lần này là trận đấu giữa Morphy và vị chủ tịch câu lạc bộ cờ London A.Monredien [ông này sang Pháp để đấu với Morphy]. Monderien đã thua Morphy với tỉ số tuyệt đối 0-7. Trước khi Morphy lên đường, nước Pháp, với truyền thống văn hóa và mến khách, đã tổ chức một buổi lễ chiêu đãi hết sức trọng thể để tiễn đưa vị khách qúy.

 Ngày 10 tháng 4 năm 1859, Morphy rờiParis  quay  lại nước Anh. Tại đây, Morphy đã thi đấu đồng thời với nhiều người và không thua trận nào. Đặc biệt nhất là trận đấu cùng lúc với năm kiện tướng kiệt xuất của nước Anh :River, Boden, Berne, Berd và Leventan. Kết quả  Morphy thắng 2, hòa 2, thua 1.

 Ngày 30 tháng 4 năm đó, Morphy kết thúc chuyến đi thăm và thi đấu đầu tiên thành công rực rỡ ở châu Âu. Ông đáp con tàu ”Olympic” về nước. Nước Mỹ chào đón ông trở về như chào đón một người anh hùng.

 Từ đó, trong khi đấu cờ với những người đồng hương của mình, ông luôn luôn chấp quân và chấp nước đi. Mặc dù đã chấp, ông vẫn thắng.

 Ở Hungari có một người vừa là kiện tướng cờ Vua, vừa là chủ ngân hàng tên là Igenat Kolit. Năm 1862 ông ta gửi thư thách đấu với Paul Morphy. Lưu ý đến thành tích của đấu thủ trẻ này, Morphy hứa sẽ lại đi thăm châu Âu và sẽ thu xếp để có thời gian đấu với Kolit. Năm 1863, Morphy lại đáp tàu thủy vượt Đại Tây Dương sang Pháp. Trên đất Pháp, vốn đã trở thành quen thuộc với ông, Morphy đấu một số trận với các danh thủ Pháp và thắng họ một cách dễ dàng.

 Bắt đầu có những hiệu cho thấy ông không tìm được đối thủ xứng đáng của mình và hứng thú chơi cờ của ông cũng không còn sôi nổi như trong chuyến đi đầu tiên nữa. Khi Kolit viết thư cho ông và nhắc lại lời ông hứa về trận đấu với mình thì Morphy đã cho công bố trên tạp chí cờ ”Nouvelles Rêgians” lời từ chối của mình. Ông viết cho Kolit :”Trước kia, khi được biết một số thắng lợi của ngài, có lúc tôi cho rằng ngài đã chơi vượt hẳn các đấu thủ mà tôi sẽ đọ tài ở châu Âu. Nhưng được xem kết qủa các trận đấu của ngài với Paunxen và Anderson mà tỉ số hoàn toàn không có lợi cho ngài, tôi thấy mình không còn bị ràng buộc bởi lời hứa với ngài trước đây”.

 Sau một thời gian ở Pháp, Morphy quay về và có ghé thăm Cuba, gặp và đấu với nhà vô địch cờ Cuba lúc bấy giờ là Phelix Xicore và một số trận khác.

 Vào mùa xuân năm 1867, Morphy còn sang Pháp một lần nữa, nhưng chủ yếu là để đi dự triển lãm quốc tế ở đất nước mà ông vốn có cảm tình : Trong chuyến đi cuối cùng này, ông không hề ghé vào quán cà phê ”Regian” và cũng không thi đấu với ai một ván nào.

 Ván đấu cuối cùng trong cuộc đời chơi cờ của Morphy là vào năm 1869, đó là ván cờ chơi với người bạn thuở thơ ấu của mình tên là Morian, có chấp một quân Mã. Và từ đó trở đi Morphy không bao giờ chơi cờ nữa, ông sống trong một tâm trạng buồn chán và âu sầu. Có người nói rằng việc không có địch thủ làm ông buồn bã, có người lại cho rằng do không gặp gỡ được với Staunton làm ông như còn mang mối hận. Không rõ ý kiến nào đúng hơn, hoặc có lẽ là cả hai. Chỉ biết rằng về cuối đời, ông hoàn toàn thờ ơ với cờ đến nỗi vào năm 1883, khi Steinitz, nhà vô địch thế giới tương lai, đến New Orlean thăm ông, hai người cũng chỉ chuyện trò với nhau được có mươi phút.

 Ngày 10 tháng 7 năm 1884, Paul Morphy qua đời tại quê nhà vì bệnh chảy máu não, thọ 47 tuổi.

 Đặc điểm chơi cờ của Morphy như thế nào ? Vì sao ông đạt được đỉnh cao rực rỡ như vậy ? Rất nhiều người muốn tìm hiểu về ông.

 Sau này, nhà vô địch thế giới người Liên Xô là Vaxili Smyslov đã đánh giá về Morphy :”Cờ đối với Morphy là một nghệ thuật, còn Morphy đối với cờ là một nghệ sĩ vĩ đại... Các ván cờ của Morphy đã trở thành những tác phẩm kinh điển về cờ”. Hàng loạt các nhà vô địch thế giới sau này đều đánh giá rất cao tài năng của ông, coi ông như người thầy của mình.

 Morphy đã giải quyết thành công việc đánh giá các quân trên bàn cờ. Ông không coi thường luận điểm của Philidor về vai trò của các Tốt, song ông đã tìm ra sức mạnh không phủ nhận được của các quân Mã, Tượng, Xe... Cách đánh của ông hoàn toàn hiện đại. Chiến lược cơ bản trong giai đoạn ra quân của ông là tranh thủ từng nước đi, tập trung Tốt và các quân chiếm khu trung tâm một cách nhanh chóng nhất. Đối với Morphy, điểm tập trung lực lượng quyết định là khu trung tâm chứ không phải là khu vực Vua đối phương. Sau khi phát triển quân, Morphy tạo ra các đường mở. Theo các đường mở công phu và sáng tạo này, các quân của Morphy chiếm lĩnh được trận địa đối phương. Những điểm yếu của đối phương sẽ bị trả giá rất đắt. Morphy đưa quân xung trận vào từng điểm, đánh tan dần lực lượng phòng thủ của đối phương và kết thúc thắng lợi ván cờ.

 Các đối thủ của Morphy bỏ ra khá nhiều thời gian, công sức nghiền ngẫm các ván cờ của ông, họ đã nhận ra thế trận liên hoàn giữa các quân của Morphy là hết sức hài hòa, chặt chẽ. Thậm chí họ còn thấy như huyền bí khi cũng những quân cờ ấy thôi, nhưng nằm trong tay Morphy  lại có một sức công phá thần diệu.

 Tự bản thân những ván cờ của Morphy nói lên lý thuyết của ông. Morphy viết rất ít. Năm 1859, ông giúp cho bạn mình xuất bản tập ”Những ván cờ chọn lọc của Morphy”. Sau đó ông viết một số bài cho tạp chí ”New York” thuyết minh các ván cờ giữa Labuaden và Mac Đônen, cũng như một số ván cờ tàn giữa Morphy và Leventan. Sau này một số bạn bè của ông tập hợp các ván cờ của ông lại và cho ra đời tập sách”Paul Morphi. Thắng lợi ở các trận đấu với Anderson, Leventan và Gavrise”.

***

Người ta thường nói tới hai hướng chơi chính trong môn cờ Vua. Như ta biết, từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 19 cờ Vua đã có những bước phát triển mới. Từ các trung tâm cờ ở Italia, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, cờ Vua phát triển nhanh chóng sang Pháp rồi đến Anh, Đức, Nga... Đến giữa thế kỷ thứ 19 thì hình thành hai hướng khác nhau.

 Hướng thứ nhất là lối khai cuộc phối hợp và tiếp theo là các đòn phối hợp được mở đầu bằng trường phái Italia được các nhóm đại kiện tướng thành Modena phát triển. Đến đầu thế kỷ 19, tiếp thu và chơi khá thành công theo hướng này là các nhà chơi cờ cự phách ở Pháp : Xarat, Depasen, Kideritxki và một số đấu thủ thuộc ”Chòm sao Berlin” ở Đức. Hướng thứ hai là chơi theo thế trận liên hoàn. Hướng chơi này được Philiđor sáng tạo vào giữa thế kỷ 18 và được các bậc chơi cờ tài hoa về sau ủng hộ : ở Pháp có Xent- Aman, ở Anh có Staunton, Wiliam, Oenvin...

 Cho đến ngày nay, trong đội ngũ kiện tướng, đại kiện tướng và các nhà vô địch có một số chơi theo đòn phối hợp, một số khác lại có khuynh hướng chơi theo thế trận liên hoàn. Nhưng bởi vì trình độ cờ ngày nay càng được nâng cao nên sự phân biệt giữa hai phong cách chơi này ngày càng lu mờ. Các đấu thủ tài ba ngày nay đã phối hợp các phong cách đó với nhau, tạo ra sức mạnh tổng hợp cho đấu pháp của mình. Cho nên việc xếp một đấu thủ nào đó vào một trong hai khuynh hướng trên chỉ là tương đối, chỉ nhằm nhấn mạnh đến một mặt nào đó trội hơn của đấu thủ đó mà thôi.

 Paul Morphy qua đời năm 1884, tiếc rằng ông không sống thêm được hai năm nữa để chứng kiến một bước ngoặt lớn lao trong phong trào cờ Vua thế giới : năm 1886, trận đấu chính thức đầu tiên để phong danh hiệu Vô địch thế giới được tổ chức. Đó là giải vô địch cờ Vua cấp cao nhất và quan trọng nhất được tổ chức liên tục trong một trăm năm qua trên hành tinh chúng ta. Đó là cuộc đua tài ở đỉnh cao nhất giữa các đấu thủ mạnh nhất ở các lục địa.

 Chính những trận đấu giành danh hiệu vô địch thế giới ở cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 cùng với các giải đấu quốc tế là tiền đề cho sự ra đời của một tổ chức cờ Vua lớn nhất thế giới : Liên đoàn cờ Vua quốc tế FIDE [viết tắt theo tiếng Pháp là Fédération Internationale des Échecs] mà ngày nay số quốc gia thành viên đã lên tới khoảng 160. 

Một số ván đấu hay nhất của Morphy : 

//www.chessgames.com/perl/chesscollection?cid=1015028

Sau đây là kết quả thi đấu của Morphy tại các trận đấu chính thức và không chính thức [không có chấp quân]:

• Ghi chú : + thắng; − thua; = hòa

Nguồn :

Thế giới cờ vua - Võ Tấn

vi.wikipedia.org

chessgames.com

Chicago Chess Conference Kicks Off Season

A Blitz Tournament was held at De La Salle Institute recently to kick off the 2022-2023 Chicago Chess Conference season. The time control was five minutes per player per game. Seventy-one students from eight schools participated. Only Marist did not present a team for the event.

St. Ignatius players took seven of the top ten spots in the tournament, including first place which was earned by John Waldo, a Junior at the school.

Notice of Election and Call for Nominations

The ICA is calling for nominations of officers to the Board of Directors. Officers are elected in even-numbered years and are the five members of the Executive Board: President, Metro Vice-President, Downstate Vice-President, Treasurer, and Secretary. Officers must be residents of Illinois and members of the ICA. They will take office on January 1, 2023 for a term of 2 years.

Nominations should be sent by email to This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. or by regular mail to: Illinois Chess Association, Inc., P. O. Box 534, Heyworth, IL 61745-0534.

Nominations must be supported by 10 ICA members eligible to vote [members age 19 or older with an active membership as of October 10, 2022], and the nominee must state his or her willingness to serve. The deadline for submitting a nomination is October 10, 2022.

Ballots will be distributed to ICA members eligible to vote by November 10, 2022.

The last day to vote is December 1, 2022.