Ai cũng biết là nên uống thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ, nhưng bạn có biết có những điều rất nhỏ khi uống thuốc mà nếu không chú ý sẽ ảnh hưởng đến việc hấp thu thuốc, thậm chí làm giảm tác dụng điều trị của thuốc.
Uống thuốc đúng liều lượng và thời gian
Nhiều người có cách uống thuốc rất tùy hứng, ví dụ bữa trưa quên uống thuốc thì bữa tối sẽ uống gấp đôi để bù lại. Hoặc uống thuốc được 1-2 ngày thấy bệnh đỡ thì ngừng uống thuốc với lý do “khỏi rồi, ngại uống thuốc lắm”. Những thói quen uống thuốc như thế rất có hại, không những làm giảm tác dụng chữ bệnh của thuốc mà còn có thể khiến các tác dụng phụ của thuốc gia tăng. Để dùng thuốc có hiệu quả cao, bạn nên uống đúng liều lượng và thời gian bác sĩ hướng dẫn.
Việc uống thuốc theo đúng liều lượng và đúng khoảng cách giờ trong ngày là rất quan trọng. Có những loại thuốc phải dùng 3 hoặc thậm chí 4 lần trong ngày, có loại chỉ 2 hoặc 1 lần trong ngày là vì có những loại thuốc thải trừ nhanh, chỉ sau 8 tiếng hoặc 6 tiếng thì nồng độ thuốc trong máu đã giảm đi một nửa cho nên phải uống thường xuyên hơn và ngược lại. Ngoài ra, một số loại thuốc còn phải uống đúng thời điểm, ví dụ thuốc corticoid nên uống vào buổi sáng, thuốc ngủ, thuốc an thần nên uống vào buổi tối.
Thời điểm dùng thuốc liên quan đến bữa ăn cũng rất quan trọng và cần tuân thủ nghiêm ngặt. Bởi có những loại thuốc phải uống xa bữa ăn [trên 1 tiếng trước khi ăn và trên 2 tiếng sau khi ăn] vì thức ăn làm thuốc chậm hoặc kém hấp thụ. Tuy nhiên, cũng có những thuốc phải uống trong bữa ăn [sau khi đã có thức ăn trong dạ dày] vì chúng kích thích dạ dày thậm chí có thể gây loét, thủng, xuất huyết dạ dày nếu uống trong lúc dạ dày trống [ điển hình là aspirin, các loại thuốc giảm đau, chống viêm…]
Uống thuốc đúng liều lượng và uống bằng nước lọc
Uống thuốc bằng nước lọc là tốt nhất
Nước để uống thuốc thì cũng không phải dùng loại nào cũng được. Một số loại khoáng chất có trong thức ăn, thức uống như sắt, canxi có thể gây giảm hấp thu thuốc [ví dụ như sữa có canxi, một số loại nước ép hoa quả có chất sắt...]. Hoặc một số chất như tanin có trong trà có thể ức chế hấp thu chất sắt khi uống thuốc viên sắt.
|
Cácloại nước khôngdùng để uống thuốc : - Cà phê, chè, coca : có chứa caffein có hại cho dạ dày,có thể làm tăng các phản ứng phụ. -Sữa: Canxi có trong sữa có thể làm cản trở mức hấp thu của một số loại thuốc kháng sinh - Rượu: Trong quá trình điều trị, uống thuốc thì không nên dùng rượu, bia bởi sẽ làm tăng nguy cơ phá hủy gan, hạn chế tác dụng chữa bệnh và tăng tác dụng phụ của thuốc - Các loại đồ uống có chứa chất xơ : sẽ làm liên kết nhiều loại thuốc khác nhau và hậu quả làm giảm hiệu quả chữa bệnh của thuốc. |
Dùng nước lọc là cách thích hợp để uống phần lớn các loại thuốc viên. Khi uống thuốc với nhiều nước, chúng ta đã tạo ra một dung dịch thuốc được pha loãng có thể tích lớn trong dạ dày, tạo nên áp suất lớn, làm dạ dày nhanh rỗng hơn. Điều đó có nghĩa là thời gian thuốc lưu lại tại dạ dày ngắn và dung dịch thuốc được nhanh chóng trôi xuống ruột - vị trí hấp thu tối ưu với đa số các loại thuốc uống.
Uống thuốc với nhiều nước sẽ giúp thuốc tiếp cận với bề mặt của ống tiêu hóa nhiều hơn, tức làm tăng diện tích tiếp xúc nên thuốc được hấp thu nhanh hơn vào máu, hiệu quả điều trị của thuốc được kịp thời.
Đối với những thuốc có độ tan kém, lượng nước uống kèm không những làm tăng độ tan mà còn giúp thuốc hấp thu nhanh và triệt để hơn.
Đề phòng dị ứng khi uống quá nhiều loại thuốc một lúc
Mỗi một loại thuốc đều có công hiệu riêng, mang tính chất và phản ứng khác nhau, có tác dụng đối với các bộ phận trong cơ thể con người và có công hiệu trong thời gian cũng khác nhau. Do đó, uống nhiều loại thuốc cùng lúc sẽ ảnh hưởng đến việc hấp thu, phân bố, trao đổi và đào thải, cũng như sự kết hợp giữa thuốc với nhau. Nếu như loại thuốc có chất chua uống cùng với kháng sinh sẽ làm giảm công hiệu của thuốc, hai loại thuốc này nên uống cách nhau 2-3 giờ. Vì vậy, nếu bắt buộc phải uống nhiều loại thuốc thì nhất định phải sắp xếp thời gian và số lần cho hợp lý, uống mỗi một loại thuốc ít nhất cách nhau khoảng một giờ.
Có một số loại thuốc khi dùng chung làm tăng tác dụng của nhau dẫn đến hiện tượng quá liều trong khi vẫn uống đúng liều. Một số loại thuốc khác thì lại làm giảm tác dụng của nhau mà điều này thì tương đương với việc uống thuốc không đủ liều.Ngoài ra, một số người có tình trạng dị ứng đối với một số loại thuốc nào đó khiến cho việc dùng thuốc đôi khi dẫn đến những tác dụng phụ bất ngờ. Tình trạng suy chức năng cơ quan hoặc những bệnh tiềm ẩn hoặc mãn tính và tình trạng dị ứng của cơ thể là những yếu tố quan trọng mà bác sĩ phải cân nhắc rất thận trọng khi quyết định dùng thuốc. Bản thân người bệnh nếu có bất cứ tiền sử gì về sức khỏe thì nên thông tin cho thầy thuốc để cân nhắc chọn thuốc phù hợp.
L.A
1. Uống thuốc cùng bữa ăn
Nhiều người chúng ta quan niệm uống thuốc “trước bữa ăn” là uống “trước khi ăn bữa chính”, các món ăn vặt, hoa quả đều không tính đến. Thực ra, chỉ cần trong bụng có thức ăn đều có thể tính là “sau bữa ăn”.
Theo quan niệm của thầy thuốc, uống thuốc “trước bữa ăn” hoặc lúc “bụng rỗng” là vì thức ăn trong dạ dày có thể gây ảnh hưởng đến việc hấp thụ một số loại thuốc. Thông thường, uống thuốc “trước bữa ăn” là uống trước khi ăn 30 phút đến 1 tiếng.
Uống thuốc “sau bữa ăn” là vì một số loại thuốc có khả năng gây kích thích hệ thống tiêu hoá và thức ăn sẽ giúp giảm khả năng này, hoặc thành phần chất béo có trong thức ăn có thể đẩy nhanh quá trình hấp thụ thuốc.
Thời gian sử dụng thuốc trong ngày có thể là “1 lần/ngày”, đến “3 lần/ngày”. Chúng ta thường hiểu “3 lần/ngày” là uống thuốc cùng thời điểm với 3 bữa ăn chính. Thực ra, một ngày uống thuốc bao nhiêu lần, cách bao nhiêu tiếng uống một lần, đều được các thầy thuốc tính toán dựa trên quy luật biến đổi nồng độ thuốc trong máu của cơ thể trong 24 giờ. Do vậy, nếu uống thuốc “3 lần/ngày”, nên cách 8 tiếng uống 1 lần; uống “2 lần/ngày” nên cách 12 tiếng uống 1 lần. Do thói quen nghỉ ngơi của mỗi người khác nhau, “ 3 lần/ngày” có thể là 7h sáng, 2-3h chiều, và 10h tối; “2 lần 1 ngày” có thể là 7h sáng và 7h tối.
2. Tách đôi thuốc khi uống
Một số người chúng ta thấy viên thuốc quá to thì bẻ đôi hoặc hòa tan trong nước cho dễ uống. Thực tế, việc này có thể làm giảm tác dụng của thuốc. Một số loại thuốc cần phải tự hòa tan trong dung dịch dạ dày, giúp nồng độ thuốc trong cơ thể được ổn định để mang lại hiệu quả điều trị.
Tách đôi viên thuốc khi uống sẽ thúc đẩy quá trình hòa tan của thuốc, khiến nồng độ thuốc trong máu trong một thời gian ngắn tăng lên quá nhanh, dễ gây ra nguy hiểm; thậm chí rút ngắn thời gian thuốc có tác dụng, gây ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng thuốc.
Để biết loại thuốc nào có thể tách đôi khi sử dụng, tốt nhất bạn nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng. Ngoài ra, bạn có thể kiểm tra phần thân viên thuốc. Thông thường các loại thuốc có thể tách đôi được, đều có vệt ngấn bên ngoài để có thể tách đôi chuẩn xác và dễ dàng.
3. Uống thuốc cùng sữa và nước hoa quả
Trẻ con khi uống thuốc thường sợ đắng nên bố mẹ hay dùng nước hoa quả hoặc sữa cho bé uống cùng thuốc, vừa làm giảm vị đắng, vừa bổ sung thêm nước và chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, nước hoa quả, sữa, sữa đậu nành…mặc dù đều là dung dịch, nhưng đều có thể gây phản ứng phụ với thuốc, làm giảm hiệu quả điều trị. Nghiên cứu cho thấy gần 50 loại thuốc có phản ứng phụ với nước hoa quả.
Lời khuyên của thầy thuốc: tốt nhất nên uống thuốc cùng nước ấm, để đảm bảo độ an toàn cũng như tác dụng điều trị.
4. Không kiêng trong ăn uống
Những gia vị thường ngày như dầu ăn, muối, đường…cũng có thể gây ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc:
Khi đang bổ sung sắt, bạn nên ăn ít dầu mỡ, không ăn các thực phẩm chiên rán, bánh ngọt…bởi chất béo có trong các thực phẩm đó làm hạn chế khả năng tiết dịch vị của dạ dày, giảm khả năng hấp thụ sắt.
Khi uống thuốc giảm huyết áp, thuốc trợ tim, cấm kỵ dùng các thực phẩm có hàm lượng muối cao.
Khi dùng các thuốc hỗ trợ tiêu hoá, bảo vệ dạ dày, không nên ăn nhiều đồ ngọt.
Sử dụng thuốc nói chung, thông thường không được uống rượu, bởi rượu có thể làm trương mạch máu, có tác dụng gần giống thuốc hạ huyết áp, trường hợp xấu nhất có thể dẫn đến tử vong.
5. Vừa nằm vừa uống thuốc
Không ít người chúng ta có thói quen nằm uống thuốc. Điều này dẫn đến việc một phần thuốc bị đọng lại, hoặc bám vào thành thực quản, không những gây ảnh hưởng đến việc hấp thụ thuốc, mà còn gây kích thích, làm viêm thực quản. Các bác sỹ lâm sàng thông qua chụp X quang kiểm tra, phát hiện các bệnh nhân nằm uống thuốc đa số chỉ uống một ít nước cùng với thuốc, nên gần 60% lượng thuốc không vào được dạ dày, bị bám lại trên thành thực quản. Ngược lại, những bệnh nhân uống thuốc cùng ít nhất 60-100 ml nước khi đứng, chỉ 5 giây sau thuốc đã vào được dạ dày.
Do đặc trưng hấp thụ của các loại thuốc, theo các thầy thuốc, tư thế chuẩn nhất khi uống thuốc vẫn là tư thế ngồi.
Phạm Thúy
Theo People