Đặc điểm tia sáng truyền từ không khí vào nước và từ nước sang không khí
|
Chương III QUANG HỌC HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG A - KIẾN THÚC TRỌNG TÂM Hiện tượng khủc xạ ánh sáng Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường, được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng. Hình 40.1 a. Tia sáng đi từ không khí đến mặt nước I là điểm tới ; - SI là tia tới ; Góc SIN là góc tới, kí hiệu là i; Hình 40.1 b Tiá sáng đi từ trong nước đến mặt nước IR là tia khúc xạ ; - IN là pháp tuyến ; Góc NIR là góc khúc xạ, kí hiệu là r. Khi chiếu một tia sáng từ không khí đến mặt nước (Hình 40.la) thì góc tới lớn hơn góc khúc xạ : i > r ; Khi chiếu một tia sáng từ trong nước đến mặt nước (Hình 40.lb) thì góc tới nhỏ hơn góc khúc xạ : i < r ; c/iiỉ ý : Qua con mắt của chúng ta thì đáy hồ, ao, sông ngòi, suối,'bể bơi, bể chứa nước... nông hơn gần 1/3 độ sâu thực của nó. Nếu tin vào độ sâu nhìn thấy đó có thể sẽ gập nguy hiểm. B - HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI TRONG SGK VÀ GIẢI BÀI TẬP TRONG SBT Cl. Khi tia sáng đi từ không khí sàng nước thì : Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới. Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới (r < i). C2. Cố thể thay miếng gỗ trong thí nghiệm bằng một tấm nhựa có bản lề để có thể thay đổi được 1/2 mặt phẳng tới. Chiếu tia sáng là là trên mặt tấm nhựa đến mật nước, tia khúc xạ nằm trên tấm nhựa ; góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới. Thay đổi hướng của tia tới, góc tới tăng (hoặc giảm), góc khúc xạ cũng tăng hoặc giảm nhưng góc khúc xạ vẫn nhỏ hơn góc tới. Thay đổi hướng của 1/2 mặt phẳng tới (tấm nhựa) có chứa tia khúc xạ, khi đó tia khúc xạ không nằm trong 1/2 tấm nhựa đó nữa. C3. ■ Biểu diễn kết luân trong C1 (giống hình 40.1 a) : Tia khúc xạ KI nằm trong mặt phảng tới. Góc KIN’ < góc SIN (r < i). C4, Kết luận trên vẫn đúng khi tia sáng truyền từ nước sang không khí. Phương án thí nghiệm kiểm tra : Phương án 1 : Đặt nguồn sáng dưới đáy bình nước, chiếu tia sáng từ trong nước sang không khí. Phương án 2 : Đật đáy bình nước lệch ra khói bàn, đặt nguồn sáng sát vào đáy bình, chiếu một tia sáng qua đáy bình, vào nước rồi sang không khí. Tiến hành các bước thí nghiệm như khi chiếu tia sáng từ không khí sang nước. C5. Đường-nối các vị trí của ba đinh ghim A, B, c chính là đường truyền của tia sáng từ đinh ghim A tới mắt vì : Mắt chỉ nhìn thấy A khi ánh sáng từ A phát ra truyền được đến mắt. Khi mắt chỉ nhìn thấy B mà không thấy A có nghĩa là ánh sáng từ B phát ra đã bị B che khuất, không đến được mắt. Khi mắt chỉ nhìn thấy c mà không thấy A, Bcó nghĩa là ánh sáng từ A, B phát ra đã bị c che khuất không đến được mắt. Khi bỏ B, c đi thì ta lại nhìn thấý A.có nghĩa là ánh sáng từ A phát ra đã truyền qua nước và không khí đến được mắt. Vậy đường nối vị trí của ba đinh ghim A, B, c biểu diễn đường truyền của tia sáng từ A ở trong nước tới mặt phân cách giữa nước và không khí rồi đến mắt. C6. Nhận xét : Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí, nó bị gãy khtìc ngay tại mặt phân cách giữa hai môi trường (Hình 40.2). B : là điểm tới ; AB biểu diễn tia tới ; BC biểu diễn tia khúc xạ ; BN là pháp tuyến ; Góc ABN' là góc tới ; góc NBC là góc khúc xạ ; Góc khúc xạ lớn hơn góc tới. C7. Phân biệt hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng : Hiện tượng phản xạ ánh sáng Hiện tượng khúc xạ ánh sáng - Tia tới gặp mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt bị hắt trờ lại môi trường trong suốt cũ. - Tia tới gặp mặt phán cách giữa hai môi trường trong suốt bị gãy khúc tại mặt phàn cách và tiếp tục đi vào môi trường trong suốt thứ hai. - Góc phán xạ bằng góc tới. - Góc khúc xạ không bằng góc tới. C8. Khi đặt mắt nhìn dọc theo một chiếc đua thẳng từ đầu trên (Hình 40.la SGK), ta không nhìn thấy đầu dưới của chiếc đũa vì tất cả các điểm trên chiếc dũa nằm trên cùng một đường thẳng. Ánh sáng lừ đầu dưới của chiếc đũa bị các điểm phía trên che khuất không đến được mắt nên ta không nhìn thấy. Giữ nguyên vị trí đặt mắt, đổ nước vào bát (Hình 40.lb SGK) ta sẽ nhìn thấy đầu dưới chiếc dũa vì : Khi đổ nước vào bát đến một vị trí nào đó, ánh sáng từ đầu dưới chiếc đũa truyền từ nước sang không khí bị gãy khúc (hiện tưọng khúc xạ) vì vậy nó đến được mắt ta. Hình 40.3 cho thấy không có tia sáng nào đi thẳng từ A đến mắt mà nó di từ A —> I —» M. 40-41.1. Cách vẽ ở hình 40 - 41.1D biểu diễn đúng hiện tượng khúc xạ của tia sáng khi đi từ không khí vào nước vì khi tia sang đi từ không khí vào nước sẽ bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường, khi đó góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới. 40-41.2. a-5;b-3;c-l;d-2;e-4. 40-41.3. Hình 40.4. Nếu dùng một que thẳng, dài xuyên qua ống thì đầu que không thể chạm vào viên sỏi được vì viên sỏi không nằm trên đường thẳng của que. Nối vị trí viên sỏi s với điểm I (I là điểm tới), ta có SI là tia tới. Nối I với M, ta có IM là tia khúc xạ đến mắt. Vậy đường truyền tia sáng từ viên sỏi đến mắt là s —> I -» M. 40-41.4. D. 40-41.7. c. 40-41.5. c. 40-41.8. c. 40-41.6. B. c - BÀI TẬP BỔ SUNG 40a. Hình 40.5 cho biết đường đi của ba tia sáng truyền từ nước ra không khí. Hãy cho biết các tia tới 1, 2, 3 ứng với các tia khúc xạ nào ? Vì sao ? Góc tới Góc khúc xạ A ó ri B h r2 c il r2 D h rl Hình 40.5 N' 40b. Hình 40.6 mô tả đường đi của một tia sáng truyền từ nước ra không khí. Trường hợp nào dưới đây mô tả đúng quan hệ giữa góc tới và góc khúc xạ trong trường hợp này ? 40c. Đặt một ống rỗng, thẳng, nhỏ, xiên góc vào một chiếc cốc thuỷ tinh như hình 40.7. Khi chưa đổ nước vào cốc, nếu nhìn dọc theo lòng ống, ta nhìn thấy điểm A ở đáy cốc. Giữ nguyên vị trí đặt mắt và ống, đổ nước vào đầy cốc, ta còn nhìn thấy điểm A nữa không ? Hãy dự đoán và giải thích hiện tượng xảy ra. Ta có tia tới và tia khúc xạ trùng nhau khi Khi ánh sáng truyền từ không khí sang thủy tinh thì Khi ta tăng góc tới lên, góc khúc xạ biến đổi như thế nào? Pháp tuyến là đường thẳng: Khi nói về hiện tượng khúc xạ ánh sáng, nhận định nào sau đây là đúng? Trong hiện tượng khúc xạ ánh sáng, góc khúc xạ r là góc tạo bởi Điều nào SAI khi nói về hiện tượng khúc xạ ánh sáng? Khi ánh sáng truyền từ không khí vào thủy tinh thì: Một tia sáng khi truyền từ nước ra không khí thì Chọn phát biểu SAI trong các phất biểu sau. Trên hình vẽ mô tả hiện tượng khúc xạ ánh sáng, tia khúc xạ là:  Trong hiện tượng khúc xạ ánh sáng, góc tới (i) là góc tạo bởi: Hiện tượng nào sau đây là hiện tượng khúc xạ ánh sáng? Trong trường hợp nào dưới đây tia sáng truyền tới mắt là tia khúc xạ? Chiếu một tia sáng vuông góc với bề mặt thủy tinh. Khi đó góc khúc xạ bằng Đặt mắt phía trên một chậu đựng nước quan sát một viên bi ở đáy chậu ta sẽ
Câu hỏi: Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí như thế nào? Trả lời: Tia sáng khi truyền từ nước sang không khí thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường. Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới. Tia khúc xạ đi xa pháp tuyến hơn so với tia tới, hay góc khúc xạ lớn hơn góc tới. Xem thêm các câu hỏi ôn tập môn Vật Lí lớp 9 hay và chi tiết khác:
Giới thiệu kênh Youtube VietJack
Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng....miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.
Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k10: fb.com/groups/hoctap2k10/ Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:Loạt bài 500 Công thức, Định Lí, Định nghĩa Toán, Vật Lí, Hóa học, Sinh học được biên soạn bám sát nội dung chương trình học các cấp. Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn. |
