Khu phố cổ Hà Nội là tên gọi thông thường của một khu vực đô thị có từ lâu đời của Hà Nội nằm ở ngoài hoàng thành Thăng Long. Hà Nội hiện có 36 phố phường gắn với lịch sử phát triển hàng ngàn năm của mảnh đất kinh kì nghìn năm văn hiến.
Phố Hà Nội
Nhà văn Dương Quảng Hàm có ghi lại ca dao về 36 phố ở Hà Nội như sau:
Rủ nhau chơi khắp Long thành Ba mươi sáu phố rành rành chẳng sai: Hàng Bồ, hàng Bạc, hàng Gai, Hàng Buồm, hàng Thiếc, hàng Bài, hàng Khay, Mã Vĩ, hàng Điếu, hàng Giầy Hàng Lờ, hàng Cót, hàng Mây, hàng Đàn, Phố Mới, Phúc Kiến, hàng Ngang, Hàng Mã, hàng Mắm, hàng Than, hàng Đồng, Hàng Muối, hàng Nón, cầu Đông, Hàng Hòm, hàng Đậu, hàng Bông, hàng Bè, Hàng Thùng, hàng Bát, hàng Tre, Hàng Vôi, hàng Giấy, hàng The, hàng Gà, Quanh đi đến phố hàng Da, Trải xem hàng phố, thật là cũng xinh. Phồn hoa thứ nhất Long thành, Phố giăng mắc cửi, đường quanh bàn cờ. Người về nhớ cảnh ngẩn ngơ,
Bút hoa xin chép vần thơ lưu truyền.
NHNNgười Hà Nội số 8/2021 có đăng bài viết “Xin trả lại tên phố cho danh nhân Nguyễn Văn Siêu” của PGS. TS Vũ Nho. Đó là một ý kiến rất xác đáng đề cập đến sự sai sót xoay quanh tên gọi của phố Nguyễn Siêu. Cũng nhân chuyện tên phố Hà Nội, xin được góp bàn thêm đôi điều trăn trở về sự bất hợp lý, cần được nghiên cứu và chỉnh sửa ở một số tên đường phố khác ở Thủ đô hiện nay.
Bạn đang xem: Danh sách tên đường phố hà nội
Nguyễn Trung Ngạn [1289 - 1370], hiệu là Giới Hiên, người làng Thổ Hoàng, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên, thuở nhỏ nổi tiếng thần đồng. Năm 16 tuổi [1304], ông đỗ Hoàng giáp cùng khoa với Mạc Đĩnh Chi đỗ Trạng nguyên. Nguyễn Trung Ngạn có tài tổ chức hành chính và kinh tế. Năm 1337, giữ chức tào vận sứ ở lộ Khoái Châu, ông đặt lệ dựng kho chứa thóc để chẩn cấp cho dân nghèo. Vua Trần Hiến Tông tán thưởng việc làm này và đã ra lệnh cho các lộ bắt chước làm theo. Năm 1341, ông được cử làm Kinh sư đại doãn tức là chức quan đứng đầu kinh thành Thăng Long. Ông có tập thơ chữ Hán Giới Hiên thi tập. Ngoài ra, ông cùng Trương Hán Siêu soạn Hình luật thư và Hoàng triều đại điển là những pho sách về pháp chế đương thời.
Xem thêm: 1 Đô Canada Bằng Bao Nhiêu Tiền Việt Nam [Vnd], Chuyển Đổi Đô La Canada [Cad] Đồng Việt Nam [Vnd]
Ở Hà Nội có nhiều nơi thờ ông: đền Tiên Hạ ở ngõ Phất Lộc, đền Mỹ Lộc ở phố Nguyễn Hữu Huân, đền Hương Tượng ở phố Mã Mây… Sau năm 1945, Hà Nội có đặt tên phố Nguyễn Trung Ngạn. Từ nhiều năm nay, Nguyễn Trung Ngạn là một phố cụt, ở số 18 phố Nguyễn Công Trứ rẽ vào. Một con phố tôn vinh công trạng to lớn của một ông quan đứng đầu kinh thành mà chỉ như một cái sân, hai bên có ba bốn số nhà. Từ nhiều năm nay, những người sống lâu năm ở Hà Nội cũng ít biết đến phố này. Vì sao lại có sự cố này? Tìm hiểu được biết, theo quy hoạch cũ, thành phố sẽ mở một con đường chạy song song với phố Lò Đúc bây giờ. Con đường to đẹp của tương lai sẽ được đặt tên ngài “thị trưởng” đời nhà Trần cho xứng tầm. Nhưng vì nhiều lý do, quy hoạch có thay đổi nên hơn 70 năm qua, ý tưởng đẹp đẽ đó không bao giờ thành hiện thực. Giờ đây, sự “lỡ nhịp” của lịch sử cần phải được thay đổi cho hợp lý. Thành phố sớm tìm một con phố đẹp đặt tên là Nguyễn Trung Ngạn để tiếng thơm của ông được thế hệ hôm nay và mai sau biết tới.Tản mạn về tên phố Hà Nội còn nhiều. Nếu có dịp đi dọc ngang các phố Hà Nội chúng ta sẽ còn thấy thêm những bất hợp lý nữa. Ngay như tên danh nhân người nước ngoài có biển phố ở Thủ đô cũng có điều phải bản. Ở giữa phố Lò Đúc có phố Yec Xanh, ghi công một nhà vi trùng học, dịch tễ học Pháp nổi tiếng Yersin. Lâu nay biển phố vẫn đề theo dạng phiên âm. Theo nguyên tắc, tên nước ngoài phải để nguyên ngữ mới đúng. Ở trường hợp này cần được sửa ngay là “phố Yersin” cho hợp chuẩn quốc tế.Từ năm 1995, nhiều xã ven đô đã trở thành phường, nhiều con đường và phố mới được mở ra. Để giữ lại nét văn hóa xưa, cần giữ lại đến mức cao nhất tên gọi của làng xã cũ. Năm 2004, xã Vĩnh Tuy, huyện Thanh Trì trở thành phường của quận Hoàng Mai. Vùng đất này được người Chiêm Thành khai phá từ năm 1470, tên gọi khi đó là trang Vĩnh Hưng, sau vì kiêng húy nên đổi gọi Vĩnh Tuy. Khi xã Vĩnh Tuy trở thành phường, để khỏi trùng với phường Vĩnh Tuy thuộc quận Hai Bà Trưng, dựa vào sử cũ và ý nguyện của dân, thành phố đã đặt phường là Vĩnh Hưng, con đường chạy qua phường cũng được đặt là Vĩnh Hưng với mong muốn được mãi mãi thịnh vượng. Gần đây nhờ cống hóa một sông nước thải đã hình thành một phố mới to đẹp trên đất Vĩnh Tuy Đoài thuộc trang Vĩnh Hưng xưa, nay thuộc phường Vĩnh Tuy quận Hai Bà Trưng, đáng lẽ phố mới phải đặt là phố Vĩnh Tuy Đoài mới đúng.Cũng năm 2004, vùng đất phía Tây Bắc huyện Thanh Trì được thành lập quận. HĐND Thành phố đã ra nghị quyết lấy tên Vạn Xuân là Quốc hiệu nước ta thời Lý Nam Đế đặt tên cho quận này. Lấy Quốc hiệu đặt cho một quận đã không được các nhà nghiên cứu và nhân dân đồng tình. Bàn đi tính lại, thành phố lấy tên gọi Hoàng Mai. Tên gọi rất đẹp và an bài được 27 năm nhưng nay mỗi lần nhớ lại, người viết vẫn thấy chưa thỏa đáng. Vì các phường của quận mới nằm gọn ở phía Tây Bắc huyện Thanh Trì, thời Trần Lê gọi Thanh Đàm [đầm nước trong], năm 1573, vì kiêng húy vua Lê Duy Đàm nên đổi gọi Thanh Trì. Trên đất Thanh Đàm có trường học nổi tiếng của nhà giáo Chu Văn An ở làng Huỳnh Cung, xã Tam Hiệp, gần đó có hồ Linh Đàm gắn với sự tích người học trò thủy thần của Chu Văn An đã hy sinh thân mình để làm mưa cứu lúa của dân. Hiện nay, bảy làng quanh hồ Linh Đàm thờ người học trò này làm Thành hoàng làng. Do một mắc mớ nào đó chúng ta đã bỏ lỡ việc khôi phục tên gọi Thanh Đàm, một địa danh gắn với nhiều sự kiện lịch sử. Được biết, vài năm tới, nửa phần còn lại của của huyện Thanh Trì cũng trở thành nội đô. Rút kinh nghiệm chuyện đã qua, khi thành lập quận mới kính mong thành phố giữ tên gọi Thanh Trì, tên gọi đã có 448 năm nay.
Chiều 4/12, kỳ họp thứ 11, HĐND TP. Hà Nội khóa XV đã thống nhất thông qua Nghị quyết về đặt tên và điều chỉnh độ dài một số đường, phố trên địa bàn TP. Hà Nội với 95/95 đại biểu, đạt tỷ lệ 94,06%.
Tại quận Cầu Giấy, UBND thành phố Hà Nội đề xuất đặt tên cho một con đường mang tên Đinh Núp - đây là tên thật anh hùng Núp, nhân vật nổi tiếng trong tiểu thuyết Đất nước đứng lên của nhà văn Nguyên Ngọc.
Đường Đinh Núp từ ngã ba giao cắt phố Nguyễn Chánh tại ô đất A5 và A7 đến ngã tư giao cắt phố Tú Mỡ tại điểm đối diện với toà nhà chung cứ CT4 Vimeco. Chiều dài của tuyến đường này là 1.000m, chiều rộng là 20,5m.
Đinh Núp [1914 - 1999], là người dân tộc Ba Na; ông nguyên Đại biểu Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam khóa VI [1976 - 1981]. Đinh Núp được phong anh hùng và thường được gọi là Anh hùng Núp. Ông đã lãnh đạo các dân tộc Ba Na và Ê Đê đứng lên chống lại thực dân Pháp.
Năm 1935, trong một lần quân Pháp về làng bắt phu, dân làng lánh hết vào rừng, một mình Núp ở lại dùng nỏ bắn Pháp chảy máu để chứng minh với dân làng rằng Pháp cũng là người, có thể chống lại được. Năm 1945, ông tham gia giành chính quyền tại địa phương.
Trong kháng chiến chống Pháp [1946-1954], ông vận động đồng bào dân tộc tham gia các tổ du kích, xây làng chiến đấu chống các cuộc càn quét của Quân đội Viễn chinh Pháp, tiêu hao nhiều đơn vị địch đem lại chiến thắng tại địa phương. Ông từng đảm nhiệm Chủ tịch Mặt trận tổ quốc tỉnh Gia Lai - Kon Tum [1976], Đại biểu Quốc hội khóa VI [1976 - 1981], Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa VI [1976 - 1981]. Năm 1955, ông được Chủ tịch Hồ Chí Minh phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.
Trước đó, tên ông cũng đã được đặt cho một con đường ở Đà Nẵng và một số trường học.
Cũng trong Tờ trình, thành phố đề nghị đặt tên Ô Đồng Lầm cho đoạn phố chạy vòng quanh hồ Ba Mẫu thuộc quận Đống Đa. Theo các tài liệu lịch sử, Ô Đồng Lầm là một trong 21 cửa ô của Hà Nội xưa.
Đường Cầu Noi trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm đặt cho đường từ ngã ba giao cắt với đường Cổ Nhuế đến ngã tư Cầu Noi.Đường Đông Thắng, quận Bắc Từ Liêm đoạn từ ngã ba giao cắt phố Kẻ Vẽ đến dốc giao đường Hoàng Tăng Bí. Phố Nguyễn Xuân Khoát từ ngã ba giao cắt phố Đỗ Nhuận đến ngã tư vào khu vực Ngoại giao đoàn;…
Danh sách cụ thể 31 đường, phố mới được đặt tên tại Hà Nội gồm:
Quận Bắc Từ Liêm [3 đường, phố]: đường Cầu Noi, đường Đông Thắng và phố Nguyễn Xuân Khoát.
Quận Cầu Giấy [3 phố]: phố Đỗ Cung, phố Nguyễn Xuân Linh và phố Đinh Núp.
Quận Đống Đa [2 phố]: phố Ô Đồng Lầm và Nguyễn Văn Tuyết.
Quận Hà Đông [2 đường, phố]: đường Dương Nội và phố Nguyễn Văn Trác.
Quận Hoàng Mai [1 phố]: phố Hưng Thịnh.
Quận Long Biên [7 phố]: phố Gia Thượng, phố Bùi Thiện Ngộ, phố Nguyễn Văn Ninh, phố Ngô Huy Quỳnh, phố Ngô Viết Thụ, phố Trần Văn Trà và phố Đinh Đức Thiện.
Quận Tây Hồ [2 phố]: phố Tứ Liên và phố Vũ Tuấn Chiêu.
Huyện Gia Lâm [3 phố]: phố Thành Trung, phố Đoàn Quang Dung và phố Nguyễn Khiêm Ích.
Huyện Hoài Đức [1 đường]: đường Vạn Xuân.
Huyện Mê Linh [5 đường]: đường Mê Linh, đường Đại Thịnh, đường Lê Chân, đường Hồ Đề và đường Bát Nàn.
Huyện Quốc Oai [1 đường]: đường 17 tháng 8.
Huyện Thanh Trì [1 đường]: đường Vũ Lăng.
Gia Huy – Thùy Linh