Tốt nghiệp THCS chính là thời điểm quan trọng để các em lựa chọn hướng đi trong tương lai của mình. Chọn trường, chọn nguyện vọng thi tuyển sinh lớp 10 công lập, chọn học giáo dục thường xuyên hay đi học Trung cấp nghề, chắc chắn các em học sinh lớp 9 đang rất phân vân. Chính vì thế, chương trình “Hướng nghiệp chọn nghề cùng học sinh lớp 9” cùng các chuyên gia sẽ giúp các em lựa chọn hướng đi, định hướng nghề nghiệp và giải đáp những thắc mắc mà các em đang gặp phải.
Thông thường nhiều người vẫn nghĩ phải học xong hết bậc trung học phổ thông thì mới nghĩ đến chuyện “chọn nghề”. Tuy nhiên, ở lứa tuổi 14-15 [tức bậc THCS], các em học sinh đã có thể lựa chọn nghề nghiệp cho tương lai. Có bạn thích làm ca sĩ, bạn lại mơ làm diễn viên hay trở thành đầu bếp... Ở các nước phương Tây, các em học sinh được định hướng nghề nghiệp từ rất sớm và được lồng ghép vào các bài học, thực hành các nghề nghiệp mình thích. Khi các trường làm tốt công tác hướng nghiệp cho học sinh THCS, chẳng hạn như trường Trung cấp Việt Giao, sẽ giúp các em nhận thức đúng đắn về nghề nghiệp, có định hướng tương lai rõ ràng, mạnh dạn theo đuổi đam mê của mình. Việc chọn nghề sớm đem lại cho các em rất nhiều lợi ích như: rút ngắn thời gian học tập, tiết kiệm chi phí, có định hướng học tập, rèn luyện, phấn đấu để sớm có nghề nghiệp ổn định. Như vậy, tùy theo điều kiện, hướng đi, sở thích của các bạn mà các bạn có 2 lựa chọn:
Lựa chọn 1: Đối với các bạn muốn theo đuổi cách học hàn lâm, lựa chọn những nghề nghiệp… nghiêng về nghiên cứu, các em có thể lựa chọn học lên THPT, đi theo con đường truyền thống dự thi kỳ thi cao đẳng/ đại học.
Lựa chọn thứ 2: được rất nhiều bạn trẻ hiện nay lựa chọn, được Nhà nước khuyến khích trong những năm gần đây, đó là từ THCS học lên Trung cấp nghề, bỏ qua bậc học THPT.
Ngay khi Bộ GD&ĐT cho phép HS lớp 9 được rẽ nhánh đi học Trung cấp nghề, điều này đã tạo nhiều cơ hội hơn cho các em. Những năm gần đây, phương thức chuyển tiếp từ bậc THCS lên Trung cấp nghề đang trở nên thịnh hành và được nhiều phụ huynh, học sinh lựa chọn. Sở dĩ xu hướng này ngày càng “hot” vì những lợi ích có thực của nó như rút ngắn thời gian [chỉ cần 3 năm đã lấy được bằng THPT], tiết kiệm chi phí, vừa học nghề, vừa hoàn chỉnh văn hóa THPT, liên thông lên CĐ [chỉ 1 năm], ĐH [2 năm]... Câu chuyện về một học sinh giỏi không chọn vào lớp 10 công lập mà rẽ nhánh đi học trường nghề và cả câu chuyện của những bạn đậu đại học nhưng chuyển sang học nghề là những minh chứng rất cụ thể về xu hướng này. Và ta còn thấy, những hình ảnh bạn trẻ có thể đi làm từ khi 18 tuổi [tức sau khi tốt nghiệp Trung cấp] và thành công từ rất sớm. Như tại trường Trung cấp Việt Giao, hằng năm trong các đợt tuyển sinh, nhiều em học sinh có học lực khá giỏi vẫn nộp đơn vào học tại trường. Với những lợi ích mang lại cho HS, PH và cả xã hội trong thời gian qua, Trung cấp nghề đang là lựa chọn đúng, hướng đi mới trong bối cảnh kinh tế hiện nay.
BÀI 1GV: giới thiệu cho học sinh cơ sở của việc chọn nghề?. Trong đời sống hằng ngày, con người luôn luôn đứng trước những sự lựa chọn. Đến một độ tuổi nào đó, không đeo kính lão sẽ không đọc được sách . Nhgưng, mua cái kính như thế nào lại là một câu hỏi phải có sự lí giải: “ Đeo kính số mấy, gọng kính có hình dáng ra sao thì phù hợp với khuôn mặt, kính lắp tròng hay không …?” Muốn ra cửa hiệu thực phẩm mua hộp sữa, người mua phải biết mình nên mua sữa loại gì cho hợp với lứa tuổi , mình có bệnh gì nên kiêng loại sữa nào, khẩu vị của mình ra sao… để chọn được hộp sữa đúng ý muốn. Do vậy, người bán hàng thường giới thiệu các mặt hàng với người mua, góp ý để người mua suy nghĩ trước khi quyết định sự lựa chọn. Người mua cũng nên nghe ý kiến tư vấn của người bán, trừ khi đã có đủ hiểu biết về mặt hàng mình cần. Việc chọn nghề của các em học sinh cũng vậy, không phải cứ thích nghề nào là viết đơn xin thi vào trường có dạy nghề mà mình yêu thích . Cần lưu ý rằng, mua phải cái kính không ưng ý thì có thể đổi lại [nếu cửa hàng đồng ý] hoặc mua cái kính khác [nếu còn sẳn tiền]. Tóm lại việc sửa sai này không khó. Còn xin vào học một nghề nào đó mà cảm thấy không thể theo đuổi công việc mãi được thì sẽ rất mất công sức để giải quyết. Khi học nghề xong, nếu làm theo chế độ hợp đồng thì lại phải tính đến các thiệt hại phải chịu khi phá hợp đồng, hơn nữa rút ra khỏi hợp đồng đâu có phải sẽ tìm được ngay việc mới , và làm gì để theo đuổi việc mới mà không lập lại tình trạng như trước…Còn nếu được ký hợp đồng dài hạn rồi thì việc xin đi khỏi nghề cũng không đơn giản: có cơ quan nào nhận mình vào làm việc sau khi rời cơ quan cũ, thủ trưởng cơ quan cũ có chấp nhận cho mình chuyển công tác hay không. Nói tóm lại , việc chọn nghề là cơng việc cần được lý giải rõ ràng, hay nói cách khác, là phải có cơ sở khoa học của nó. Đối với học sinh, nhà trường phải giúp các em làm được việc đó, tức là hướng nghiệp cho các em . Đối với những người ngồi trường học, muốn chọn nghề phải dựa vào các cơ quan tư vấn nghề nghiệp.H: Khi nào sự lựa chọn nghề được coi là có cơ sở khoa học? H: Ví dụ cao 1,6 m nhưng muốn làm cầu thủ bóng rổ được không? H: Một người tính nóng nảy, thiếu bình tónh, thiếu kiên đònh liệu có làm được nghề cảnh sát hình sự không ?H: Có gì trở ngại khi làm nghề mình thích nhưng từ nơi làm ở đến nơi làm việc quá xa ?H: Những vấn đề đặt ra khi chọn nghề mà không đáp ứng được thì việc chọn nghề có cơ sở khoa học không ? 1.Cơ sở khoa học của việc chọn nghề:–Về phương diện sức khỏe.–Về phương diện tâm lí.–Về phương diện sinh sống. TÌM HIỂU BA NGUYÊN TẮC CHỌN NGHỀ HS: Thảo luận theo nhóm để trả lời câu hỏi sau: 1/ Em sẽ làm gì cho cuộc sống tương lai ? 2/ Em thích nghề gì ? 3/ Em làm được nghề gì ? 4/ Em cần làm nghề gì ?Từng nhóm báo cáo kết qủa thảo luận của nhóm mình GV: Tổng hợp và cho HS đọc đoạn “Ba câu hỏi được đặt ra khi chọn nghề “ Tốt nghiệp THCS, chúng ta sẽ đứng trước một vấn đề cần có sự cân nhắc: sẽ chọn nghề gì trong cuộc sống tương lai ?1. “Tơi thích nghề gì”? Muốn làm nghề gì trước hết bản thân phải thích nó, tức là có hứng thú với cơng việc trong nghề, nếu khơng thích thì đừng chọn. Khi may một cái áo ta phải chọn vải sao cho chất liệu và màu sắc hợp với mình,lại phải u cầu người thợ cắt theo kiểu phù hợp với lứa tuổi, tầm vóc và cơng việc mà ta sẽ sử dụng. Việc chọn nghề phải cân nhắcnhiều hơn việc may áo, bởi việc tìm mua vải khơng khó nhưng tìm nghề đúng với mong muốn thì rất khó. Hơn nữa, cái áo may hỏng thì dễ có điều kiện may cái khác. Đối với nghề, việc thay đổi nghề, việc thay đổi khơng đơn giản như vậy. Chỉ khi nào ta thích nghề của mình thì cuộc sống mới thanh thốt, quan hệ với đồng nghiệp sẽ cởi mở, tinh thần làm việc sẽ hăng say hơn. 2. “Tôi làm được nghề gì ?Để trả lời câu hỏi này, phải tự kiểm tra năng lực học tập và năng khiếu của mình. Vào nghề là mang tài năng ra phục vụ đất nước, phục vụ nhân dân. Năng suất lao động cao, thành tích hoạt động tốt … đều phụ thuộc vào trình độ năng lực của chính mình.Cần nhớ rằng, có nghề mình thích nhưng không làm được, có nghề mình không thích nhưng nó lại đang kêu gọi tuổi trẻ tham gia. Trong trường hợp này, ta nên vì lý tưởng phục vụ con người, phục vụ đất nước mà phấn đấu, mà rèn luyện năng lực, lấy việc mang lại lợi ích cho dân, cho nước làm niềm vui. 3. “ Tôi cần làm nghề gì” ? Câu hỏi này liên quan tới điều vừa nói ở trên. Những nghề không có nhu cầu nhân lực, không nằm trong kế hoạch phát triển thì dù có thích hoặc có năng lực tương ứng thì ta cũng không nên lựa chọn. Vì thế, để trả lời câu hỏi này, chúng ta phải căn cứ vào những mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế-xã hội, vào hướng phát triển kinh tế trong kế hoạch nhà nước, vào kế hoạch sản xuất và hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động của địa phương mình. Nhận thức sâu sắc nội dung câu hỏi này, chúng ta có thể điều chỉnh, phát triển hứng thú và năng lực của mỗi cá nhân. H: Mối quan hệ chặt chẽ giữa ba câu hỏi đó được thể hiện ở chỗ nào ? Trong chọn nghề có cần bổ sung câu hỏi nào khác không ? H: Trong việc chọn nghề cần tuân thủ theo nguyên tắc nào ? Có chọn nghề mà bản thân không yêu thích không ? Có chọn nghề mà bản thân không đủ điều kiện tâm lý, thể chất hay xã hội để đáp ứng yêu cầu của nghề không? Có chọn nghề nằm ngoài kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của đòa phương nói riêng hay của đất nước nói chung không?GV giới thiệu ba nguyên tắc chọn nghề. 2.Nguyên tắc chọn nghề: 1- Không chọn nhưnõg nghề mà bản thân không yêu thích. 2- Không chọn những nghề mà bản thân không đủ điều kiện tâm lí,thể chất hay xã HS hội để đáp ứng yêu cầu của ngh .ề3-Không chọn những nghề nằm ngoài kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của đòa phương nói riêng và của đất nước nói chung. Khi còn học trong trường THCS, mỗi HS phải chuẩn bò cho mình sự sẵn sàng về tâm lí đi vào lao động nghề nghiệp thể hiện ở các mặt sau đây 1.Tìm hiểu một số nghề mà mình yêu thích, nắm chắc yêu cầu mà nghề đó đặt ra. 2.Học thật tốt các môn học có với thái độ vui vẻ thoả mái. 3.Rèn luyện một số kỹ năng kỹ xảo lao động mà nghề đó yêu cầu, một số phẩm chất nhân cách mà người lao động trong nghề cần có. GV: Cho HS các nhóm thi tìm ra những bài hát ,bài thơ hoặc một truyện ngắn nói về sự nhiệt tình lao động xây dựng đất nước của những người trong các nghề khác nhau. Ví dụ: “Người đi xây hồ Kẻ Gỗ”, ”Đường cày đảm đang”, ”Mùa Xuân trên những giếng dầu”, “Tôi là người thợ lò”….