Nấm Linh chi còn gọi là nấm trường thọ, nấm lim, gồm nhiều loài thuộc họ Ganodermataceae, bộ Ganodermatales, lớp Hymenomycetes, ngành phụ Basidiomycotina, giới nấm Fungi. Nấm Linh chi chuẩn có tên khoa học là Ganoderma lucidum [W. Curt.: Fr.] Karst.
Nấm Linh chi chứa nhiều nguyên tố khoáng: Ca, Mg, Mn, Fe, K, P, B, Se…; hơn 200 loại polysaccharide; triterpenoid; hơn 100 loại ganoderic acide; ergosterol; saponin, gecmani… Đặc biệt, Linh chi có tác dụng an thần, bảo vệ gan, giải độc, hạ đường huyết, hạ cholesterol trong máu, chống xơ vữa động mạch, ức chế tế bào ung thư, chống viêm, chống dị ứng…
Quy trình trồng nấm Linh chi hữu cơ
1. Chuẩn bị nhà trồng nấm
Nhà trồng nấm được xây dựng bằng thép chống rỉ, xung quanh có lưới chống côn trùng, bọc lưới đen, có hệ thống phun sương cảm biến nhiệt độ, độ ẩm, giúp hạn chế côn trùng xâm nhập, tạo điều kiện cho nấm phát triển tốt. Hệ thống kệ được lắp bằng thép V lỗ chống rỉ, có 4 tầng.
Yêu cầu nhà nấm phải sạch sẽ, ánh nắng có thể chiếu dọc hai bên, thoáng khí, thoát nước và giữ được độ ẩm. Nhà trồng nấm có thể làm dạng chữ A. Trước khi đưa nấm vào nhà trồng, ta cần khử trùng nhà nấm bằng vôi bột, cứ 100g vôi bột/1m2 rải đều quanh nền nhà nấm, xông formol, sau 5-7 ngày đưa bịch phôi nấm vào chăm sóc.
2. Trung hòa, ủ nguyên liệu
- Mùn cưa [gỗ cao su hoặc gỗ quế] còn mới cho qua rây để loại bỏ dăm, tạp chất, xử lý bằng nước vôi 1% bằng cách tưới đều nước vôi thấm ướt nguyên liệu sao cho pH: 5,0-7,0; độ ẩm đạt 50-60%.
- Trộn đều nguyên liệu, phủ bạt, ủ đống 2-3 ngày. Chú ý chiều cao đống ủ đạt 1,2-1,5m; khối lượng đống ủ tối thiểu 500 kg để tạo điều kiện cho quá trình lên men hiếu khí, sinh nhiệt có thể đạt 60-700C nhằm tiêu diệt một số mầm bệnh.
Công thức phối trộn nguyên liệu đối với mùn cưa gỗ cao su [hoặc gỗ quế]: 1.000 kg
+ Mùn cưa mới: 920 kg
+ Cám gạo: 50 kg
+ Cám bắp: 20 kg
+ CaCO3: 10 kg
- Trộn đều mùn cưa với các phụ gia, điều chỉnh độ ẩm đạt 50-60% [nếu nắm nguyên liệu trong bàn tay, bóp lại thì nguyên liệu sẽ kết khối nhưng nước không nhỏ giọt ra kẽ tay là được].
Sau đó đóng bịch nylon PP chịu nhiệt, chuyên dụng để trồng nấm, kích thước 18-19 cm x 28-30 cm, trọng lượng đóng khoảng 1,2 kg/bịch, dùng que tre hoặc thanh gỗ tròn vót nhọn đầu xoi lỗ ở giữa xuống gần đáy bịch, nút cổ bịch bằng ống nhựa nhét nút bằng bông gòn.
3. Hấp khử trùng bịch phôi
Bịch phôi sau khi hoàn thành đem hấp khử trùng ở nhiệt độ 1000C, thời gian hấp12 giờ.
4. Cấy giống
Các bịch phôi nấm sau khi hấp khử trùng xong phải có mùi thơm, không bị chua do lên men, nút bông chặt và không bị ướt, lấy các bịch phôi ra để nguội trong phòng sạch, thoáng. Sau khi bịch phôi nấm nguội, tiến hành cấy giống, đối với meo giống bằng hạt: lượng giống cấy 10-15 g/bịch phôi. Nên chọn giống cấy phải đủ độ tuổi, không bị tạp nhiễm vi sinh vật: nấm mốc, vi khuẩn…
5. Nuôi sợi [ủ nấm tơ]
Sau khi cấy giống, tiến hành đưa bịch phôi nấm vào nhà nuôi sợi, đặt các bịch phôi chồng lên nhau trên kệ, nên để các lối đi rộng khoảng 60-70 cm để dễ chăm sóc và thu hái nấm. Nhà nuôi sợi có nhiệt độ thích hợp khoảng 260C, độ ẩm không khí 60-70% trong tối, kín gió nhưng thoáng. Khoảng 30 ngày tơ nấm sẽ lan 2/3 bịch phôi.
6. Chăm sóc và thu hoạch nấm
Sau khi tơ nấm lan 2/3 bịch phôi, tiến hành tháo nút bông, phun nước tạo độ ẩm trong nhà trồng nấm, đảm bảo độ ẩm đạt 85-90%, nhiệt độ 22-260C, không được phun nước trực tiếp vào bịch phôi; ánh sáng khuếch tán 500-700 lux, chiếu đều mọi phía, không được có ánh nắng chiếu trực tiếp, thoáng, kín gió và sạch sẽ. Sau khoảng 7 ngày, mầm quả thể màu trắng xuất hiện ở cổ bịch nấm.
Giai đoạn này nấm rất cần nước, vì vậy vừa phun sương bịch phôi vừa phải tạo ẩm môi trường xung quanh. Sau khoảng 60 ngày từ khi mầm quả thể xuất hiện, có thể thu hoạch nấm. Khi đó cuống nấm và mũ nấm có màu nâu cánh gián và có lớp bụi bào tử bám trên mặt quả thể nấm.
Dùng dao cắt cuống nấm sát phần cổ nút. Sau đó tiếp tục chăm sóc như đợt 1, không phun nước trực tiếp vào bịch nấm, mà chỉ phun sương tạo độ ẩm nhà trồng nấm. Sau khoảng 5-7 ngày, nấm tạo mầm quả thể mới, tiếp tục chăm sóc như ban đầu để thu hái nấm đợt 2. Bã thải mùn cưa sau trồng nấm Linh chi đem ủ với chế phẩm sinh học chứa vi sinh vật phân giải cellulose để tạo phân hữu cơ vi sinh bón cho cây trồng.
7. Bảo quản nấm Linh chi
Nấm Linh chi thu hái đúng độ tuổi đem phơi khô hoặc sấy ở nhiệt độ 40-450C trong 6-8 giờ, sau đó tiếp tục sấy ở nhiệt độ 55-600C trong 6-8 giờ sao cho độ ẩm của quả thể nấm còn 10-12%. Bảo quản nấm trong bịch nylon kín, để nơi khô ráo, tránh hút ẩm. Trung bình khoảng 2,5-3 kg nấm Linh chi tươi cho được 01 kg nấm khô.
8. Một số lưu ý khi nuôi trồng nấm Linh chi
- Khi hình thành quả thể nấm Linh chi có thể tạo nhiều mầm quả thể, cạnh tranh cơ chất làm giảm năng suất, chất lượng nấm. Vì vậy, cần cắt bỏ bớt, chỉ để lại 01 mầm quả thể.
- Quá trình nuôi trồng nấm Linh chi cũng như các loại nấm khác thường bị một số bệnh gây hại làm giảm năng suất, chất lượng; thường gặp một số bệnh phổ biến là: mốc xanh [Trichoderma sp.], mốc cam [Neurospora sp.]. Để hạn chế phát triển của các đối tượng này chúng ta cần khử trùng tốt, tăng độ pH của nguyên liệu trồng nấm.