Chạy theo đuôi đối tượng lừa đảo
Theo thống kê của Công an tỉnh, từ năm 2021 đến nay, trên địa bàn tỉnh Cà Mau xảy ra hơn 50 vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng xã hội; đa số các vụ sau khi xảy ra bị hại không trình báo [do lo ngại ảnh hưởng đến uy tín, sợ người thân trong gia đình hay biết]... Hầu hết các vụ việc liên quan đến tội phạm công nghệ cao xảy ra trên địa bàn tỉnh thời gian qua rất khó điều tra, phá án thành công, do vướng phải một số khó khăn nhất định trong công tác điều tra xử lý đối tượng.
Cái khó đầu tiên phải kể đến việc đối tượng sử dụng sim rác, thẻ ngân hàng với chủ tài khoản ở nước ngoài, mua lại tài khoản người khác, hoặc dùng chứng minh Nhân dân giả làm thẻ ngân hàng để sử dụng trong quá trình lừa đảo. Sau khi lừa đảo thành công chúng bỏ sim, huỷ thẻ, mọi thứ liên quan đến đối tượng là con số 0. Đây cũng là một lỗ hổng trong quản lý thông tin cá nhân khi đăng ký sim điện thoại, tài khoản ngân hàng, để các đối tượng lợi dụng lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.
Thực tế hiện nay, chỉ cần chứng minh Nhân dân là mỗi người có thể mở được nhiều thẻ ATM ở nhiều ngân hàng khác nhau, vấn đề đáng nói ở đây là việc đối tượng sử dụng chứng minh Nhân dân giả để làm thẻ ngân hàng, với mục đích xấu, rất khó kiểm soát. Cùng với đó, dù đã có quy định siết chặt quản lý của Bộ TT&TT nhưng người dân vẫn dễ dàng mua được sim rác mà không cần phải kê khai thông tin cá nhân. Thực tế hiện nay, tại các cửa hàng bán sim, card, điện thoại di động bất cứ nơi đâu, chỉ cần 100.000 đồng là có thể mua được sim, nạp thêm 50.000 đồng nữa là có thể sử dụng gọi, lướt web thoải mái trong tháng, thích thì sử dụng tiếp, không thì bỏ. Theo anh P.M.H, chủ cửa hàng điện thoại di động H.H, Phường 7, TP Cà Mau: “Đây là nguồn sim cửa hàng kết nối và mua từ các tỉnh ngoài về, với nhiều giá khác nhau tuỳ vào số đẹp, dễ nhớ hay số thông thường, giá dao động từ 99.000 đồng trở lên. Khách có nhu cầu sử dụng lâu dài, tránh phiền hà thì có thể đăng ký chính chủ”.
Một thực tế khó khăn, có ý nghĩa quyết định là điều kiện, trang thiết bị phục vụ cho công tác điều tra còn hạn chế. Lực lượng cảnh sát điều tra, ngoài việc phụ trách lĩnh vực này còn kiêm nhiệm nhiều việc. Bên cạnh đó, chưa có phòng chuyên biệt để xử lý đối tượng, trong khi các tỉnh, thành khác đã thành lập phòng an ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao với đầy đủ các thiết bị công nghệ cao để thâm nhập, truy tìm tận gốc các đối tượng lừa đảo. Do đó, việc thành lập phòng an ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an tỉnh hiện nay là hết sức cần thiết. Cùng với đó là tâm lý ngại, sợ mọi người chê bai, hoặc có trình báo thì cũng không lấy lại được tiền đã mất nên đa phần nạn nhân giấu, cho qua sự việc…
Từ những khó khăn trên dẫn đến kết quả các ngành chức năng gần như chạy theo đuôi đối tượng lừa đảo, sau đó là mất hút thông tin liên quan đến đối tượng, còn bị hại thì tiền mất, tiếng mang…
Bình tĩnh trước mọi tình huống
Liên quan đến các vụ lừa đảo qua mạng xã hội, đa phần các đối tượng nắm rất rõ thông tin cá nhân bị hại như địa chỉ nhà, nghề nghiệp, đơn vị công tác, một số thông tin liên quan đến người thân trong gia đình… Từ đó, chúng đánh vào tâm lý nạn nhân, bày ra các tình huống y như thật, khớp với nghề nghiệp nạn nhân, hăm doạ, gây tâm lý hoang mang và trong lúc bất thần nạn nhân sẽ cung cấp các thông tin theo yêu cầu của chúng.
Điển hình như vụ lừa đảo xảy ra vào ngày 16/7 vừa qua, Bác sĩ T.T.D, Trạm Y tế thị trấn Đầm Dơi, huyện Đầm Dơi là nạn nhân. Theo lời anh D, có số điện thoại lạ gọi đến, xưng là Bác sĩ Võ Anh Tài [Thanh tra Sở Y tế tỉnh Cà Mau] thông báo rằng có một bài báo đăng nội dung Bác sĩ D bán thuốc giả hậu Covid-19, dân thưa kiện, công an đang thụ lý.
“Thực tế không có nên tôi chỉ muốn minh oan, sau đó kết nối đường link và thực hiện một số bước theo yêu cầu, thì mất hết 20 triệu đồng trong tài khoản. Sau đó thấy nghi ngờ nên đã khoá tài khoản và báo công an huyện, thì công an cho hay đây là tình huống lừa đảo, thời gian qua đã xảy ra rất nhiều trên địa bàn huyện”, anh D chia sẻ.
Thực tế con số vướng các vụ lừa đảo qua mạng xảy ra trên địa bàn tỉnh Cà Mau những năm gần đây rất nhiều, nhất là thời điểm dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, số lượng công nhân, lao động mất việc rất lớn. Nắm bắt tâm lý nhiều người sẽ cần tiền, việc làm trang trải chi phí sinh hoạt lúc khó khăn, các đối tượng lừa đảo đã lập ra các trang Facebook việc làm tại nhà, không đặt cọc; tham gia các nhóm doanh nghiệp, hợp tác xã uy tín để lôi kéo người quen tham gia sàn giao dịch tiền ảo, bán hàng đa cấp, mua bán hàng trực tuyến qua các kênh Shopee, Lazada; lập trang giả mạo các ngân hàng có uy tín vay tiền qua app, lãi suất thấp, nhưng khi vướng vào thì không có đường ra; mua hàng Online nhận mã trúng thưởng… Điều đáng nói là, sau khi bị lừa, chỉ khoảng 30% nạn nhân đến công an trình báo, số còn lại do tâm lý ngại ảnh hưởng đến danh dự cá nhân nên giấu nhẹm.
Liên quan vấn đề tài khoản ngân hàng, chúng tôi có trao đổi với ông Nguyễn Phú Hải, Giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chi nhánh tỉnh Cà Mau. Ông Hải cho biết, để tránh mất tiền trong tài khoản, nghi ngờ bị lợi dụng, lừa đảo thì bà con có thể thực hiện theo các hình thức sau: Liên lạc tổng đài chăm sóc khách hàng Agribank 1900558818 hoặc điểm giao dịch gần nhất của Agribank [hoặc hệ thống ngân hàng mình đang sử dụng] để Agribank [ngân hàng bạn] hỗ trợ xác minh khách hàng và thực hiện phong toả tài khoản theo yêu cầu. Trường hợp khách hàng có sử dụng dịch vụ ứng dụng Agribank E-Mobile Banking là có thể thực hiện khoá thẻ ngay trên hệ thống để có thể giảm thiểu rủi ro của tài khoản. Đối với trường hợp cung cấp thông tin về tài khoản khách hàng thì Agribank thực hiện theo Nghị định 117/2018 về việc giữ bí mật, cung cấp thông tin khách hàng của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài khi được cơ quan có thẩm quyền yêu cầu. Bên cạnh đó, ngân hàng sẽ đưa ra những cảnh báo về các thủ đoạn lừa đảo phổ biến hiện nay thông qua tin nhắn ngân hàng, để nâng cao ý thức cảnh giác của khách hàng, tránh gặp rủi ro khi sử dụng tài khoản ngân hàng, nhất là đối với dịch vụ ngân hàng điện tử.
Theo Thượng tá Phan Bửu Kiếm, Trưởng phòng Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh, để góp phần phòng ngừa, đấu tranh tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan tội phạm sử dụng không gian mạng để hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tới đây, đơn vị sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền về phương thức, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng lợi dụng không gian mạng nhằm nâng cao nhận thức trong Nhân dân, phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm hiệu quả. Khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm, kịp thời báo cho cơ quan công an gần nhất để đấu tranh, xử lý, góp phần đảm bảo an ninh trật tự tại địa phương. Nâng cao hiệu quả công tác tiếp nhận tin báo, tố giác của Nhân dân, đổi mới hình thức tiếp nhận tin báo tố giác về tội phạm. Tập trung lực lượng đấu tranh điều tra khám phá nhanh các vụ án có liên quan đến tội phạm sử dụng không gian mạng để xâm phạm trật tự xã hội.
Phối hợp viện kiểm sát, toà án xét xử lưu động các vụ án liên quan đến tội phạm này để răn đe, phòng ngừa chung. Rà soát hệ thống pháp luật hiện hành, phát hiện những sơ hở bất cập để tham mưu đề xuất xây dựng, sửa đổi, ban hành các quy định góp phần quản lý chặt chẽ, nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh xử lý tội phạm hoạt động sử dụng không gian mạng xâm phạm trật tự xã hội. Phối hợp Sở Thông tin và Truyền thông tuyên truyền phương thức, thủ đoạn hoạt động của các loại tội phạm sử dụng không gian mạng để xâm phạm trật tự xã hội, để người dân hiểu và có ý thức phòng ngừa. Phối hợp Cục C02, Công an các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương kịp thời nắm, quản lý các đối tượng, băng nhóm có điều kiện, khả năng hoạt động phạm tội trong lĩnh vực công nghệ cao để có biện pháp quản lý về nghiệp vụ...
Bản thân người viết từng bán hàng Online, thấy vậy nên một số anh em, bạn bè quen biết, thậm chí họ từng là doanh nghiệp, hoặc từng giữ địa vị trong cơ quan Nhà nước cấp tỉnh, huyện nay đã nghỉ việc nhắn tin hỏi thăm, gợi ý cách giúp kiếm tiền nhiều hơn, dễ dàng hơn, rủ tham gia các sàn tiền ảo. Rồi cũng có người nước ngoài kết bạn, bảo rằng sẽ giúp trở thành người giàu có nhất Việt Nam; ông anh kia lại hứa nếu tham gia chắc chắn sẽ siêu giàu... Người bạn khác bảo rằng sẽ ban cho cơ hội làm chủ cuộc sống, giúp cả gia đình và cả dòng họ sung túc, viên mãn... Với suy nghĩ, nếu thật sự dễ giàu như thế thì họ đã ưu tiên cho gia đình, thân tộc, chứ có đâu đến lượt mình nên tôi thẳng thừng từ chối. Nhưng, chính vì những lời “ngon ngọt, có cánh ấy có lẽ đã làm xiêu lòng bao người. Thực tế hiện nay vẫn còn rất nhiều người đã thử và đang trải nghiệm các sàn giao dịch tiền ảo, chính những cái lợi, hào nhoáng trước mắt đang che khuất tất cả những điều hại khôn lường về sau. Bởi không có thứ gì kiếm ra tiền một cách dễ dàng mà không cần đến sức lao động, trí óc thực thụ. Mong rằng mọi người sẽ sớm cảnh tỉnh, quay đầu kịp thời, tránh tiền mất, tiếng mang như những nạn nhân đã từng bị lừa gạt thời gian qua./.
Loan Phương