Header Page 1 of 16.TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2KHOA GIÁO DỤC MẦM NONTRẦN THỊ HUYỀNTHIẾT KẾ TRÒ CHƠI HỌC TẬP TRÊNMÁY TÍNH HƢỚNG DẪN TRẺ MẦMNON KHÁM PHÁ THẾ GIỚI ĐỘNG VẬTKHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌCChuyên ngành: Phƣơng pháp cho trẻ làm quen với MTXQNgƣời hƣớng dẫn khoa họcThS. NGUYỄN THỊ DUYÊNHÀ NỘI - 2016Footer Page 1 of 16.Header Page 2 of 16.LỜI CẢM ƠNTôi xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn, giúp đỡ của các thầy, cô giáotrong khoa Giáo dục Mầm non đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quátrình làm khóa luận này. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến côTh.s Nguyễn Thị Duyên người trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình để tôihoàn thành khóa luận này.Trong quá trình thực hiện đề tài khóa luận, dù đã cố gắng nhưng thờigian và năng lực còn hạn chế nên tôi vẫn chưa đi sâu khai thác hết được vẫncòn nhiều thiếu sót và hạn chế. Vì vậy tôi mong nhận được sự tham gia đónggớp ý kiến của các thầy, cô giáo và các bạn.Tôi xin chân thành cảm ơn!Hà Nội, tháng 5 năm 2015Sinh viênTrần Thị HuyềnFooter Page 2 of 16.Header Page 3 of 16.LỜI CAM ĐOANĐề tài khóa luận: “Thiết kế trò chơi học tập trên máy tính hướng dẫntrẻ mẫu giáo khám phá thế giới động vật.” được tôi thực hiện dưới sự hướngdẫn của cô giáo Th.s Nguyễn Thị Duyên. Tôi xin cam đoan đây là công trìnhnghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Kết quả thu được trong đề tài là hoàn toàntrung thực và không trùng với kết quả nghiên cứu của các tác giả khác.Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.Hà Nội, tháng 5 năm 2015Sinh viênTrần Thị HuyềnFooter Page 3 of 16.Header Page 4 of 16.DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮTFooter Page 4 of 16.KPKH:Khám phá khoa họcMTXQ:Môi trường xung quanhTGĐV:Thế giới động vậtCNTT:Công nghệ thông tinTCHT:Trò chơi học tậpTMG:Trẻ mẫu giáoMS:MicrosoftPPDH:Phương pháp dạy họcHeader Page 5 of 16.MỤC LỤCMỞ ĐẦU .......................................................................................................... 11. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 12. Mục đích chọn đề tài ..................................................................................... 33. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 34. Đối tượng, khách thể nghiên cứu .................................................................. 45. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 46. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 47. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 48. Cấu trúc khóa luận ........................................................................................ 5NỘI DUNG....................................................................................................... 6CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC THIẾT KẾ TRÒ CHƠIHỌC TẬP TRÊN MÁY TÍNH HƢỚNG DẪN TRẺ MẪU GIÁO KHÁMPHÁ CHỦ ĐỀ THẾ GIỚI ĐỘNG VẬT ....................................................... 61. Một số khái niệm ........................................................................................... 61.1. Trò chơi học tập ......................................................................................... 61.2. Khái niệm trò chơi học tập trên máy tính .................................................. 61.3. Khám phá môi trường xung quanh ............................................................ 72. Trò chơi học tập đối với sự phát triển của trẻ mẫu giáo ............................... 72.1. Đặc điểm của trò chơi học tập.................................................................... 72.2. Vai trò của trò chơi học tập đối với sự phát triển của trẻ mẫu giáo ........... 83. Hoạt động khám phá chủ đề Thế giới động vật của trẻ Mầm non ................ 93.1. Mục tiêu hướng dẫn trẻ Mầm non khám phá chủ đề Thế giới động vật........ 93.2. Nội dung hướng dẫn trẻ mẫu giáo khám phá chủ đề Thế giới động vật ởlứa tuổi mẫu giáo ............................................................................................. 103.3. Vai trò của hoạt động phám khá chủ đề Thế giới động vật đối với trẻ mẫugiáo .................................................................................................................. 12Footer Page 5 of 16.Header Page 6 of 16.4. Sử dụng trò chơi học tập trên máy tính trong hoạt động hướng dẫn trẻ khámphá chủ đề TGĐV ........................................................................................... 124.1. Đặc điểm của trò chơi học tập trên máy tính ........................................... 124.2. Vai trò của trò chơi trên máy tính trong hoạt động hướng dẫn trẻ mẫugiáo khám phá chủ đề Thế giới động vật ........................................................ 144.3. Sử dụng phần mềm MS PowerPoint 2010 để thiết kế trò chơi học tậptrong hoạt động hướng dẫn trẻ khám phá chủ đề Thế giới động vật .............. 154.3.1. Một số vấn đề về phần mềm powerpoint .............................................. 154.3.2. Ứng dụng Phần mềm MS PowerPoint để thiết kế trò chơi học tập tronghoạt động hướng dẫn trẻ khám phá chủ đề Thế giới động vật........................ 16CHƢƠNG 2. CỞ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THIẾT KẾ TRÒ CHƠIHỌC TẬP TRÊN MÁY TÍNH HƢỚNG DẪN TRẺ MẪU GIÁO KHÁMPHÁ CHỦ ĐỀ THẾ GIỚI ĐỘNG VẬT ..................................................... 182.1. Mục đích khảo sát thực trạng ................................................................... 182.2. Đối tượng khảo sát ................................................................................... 182.3. Nội dung khảo sát..................................................................................... 182.4. Phương pháp khảo sát thực trạng ............................................................. 192.5. Kết quả khảo sát thực trạng...................................................................... 202.5.1. Thực trạng thiết kế và sử dụng trò chơi học tập trên máy tính trong hoạtđộng giáo dục ở Trường Mầm non ................................................................. 202.5.2. Thực trạng hoạt động hướng dẫn trẻ khám phá chủ đề Thế giới động vậtở Trường Mầm non ......................................................................................... 232.5.3. Thực trạng hoạt động thiết kế và sử dụng trò chơi học tập trên máy tínhtrong hoạt động hướng dẫn trẻ khám phá chủ đề Thế giới động vật ở TrườngMầm non ......................................................................................................... 272.5.3.1. Về nhận thức của giáo viên về việc ứng dụng các phần mềm máy tínhthiết kế trò chơi học tập trong việc hướng dẫn trẻ khám phá Thế giới động vật 27Footer Page 6 of 16.Header Page 7 of 16.2.5.3.2. Về mức độ ứng dụng các phần mềm máy tính trong việc hướng dẫntrẻ khám phá Thế giới động vật ...................................................................... 282.5.3.3. Về các phần mềm tin học được sử dụng trong hướng dẫn trẻ khámphá Thế giới động vật...................................................................................... 282.5.3.4.Về nội dung khám phá Thế giới động vật với sự hỗ trợ của các phầnmềm máy tính .................................................................................................. 292.2.8. Về những thuận lợi và khó khăn khi ứng dụng công nghệ thông tintrong hướng dẫn trẻ khám phá Thế giới động vật ........................................... 31CHƢƠNG 3. QUY TRÌNH THIẾT KẾ TRÒ CHƠI HỌC TẬP TRÊNMÁY TÍNH HƢỚNG DẪN TRẺ MẦM NON KHÁM PHÁ CHỦ ĐỀTHẾ GIỚI ĐỘNG VẬT................................................................................ 333.1. Quy trình thiết kế các trò chơi học tập trên máy tính để hướng dẫn trẻkhám phá Thế giới động vật............................................................................ 333.2. Thiết kế một số trò chơi ........................................................................... 343.2.1.Trò chơi cho trẻ 3 - 4 tuổi ...................................................................... 343.2.2.Trò chơi cho trẻ 4-5 tuổi ........................................................................ 383.2.3. Trò chơi cho trẻ 5-6 tuổi. ...................................................................... 433.3. Lưu ý ........................................................................................................ 493.3.1. Lưu ý khi thiết kế trò chơi ..................................................................... 493.3.2. Lưu ý khi tiến hành quy trình hướng dẫn trẻ khám phá chủ đề Thế giớiđộng vật thông qua trò chơi trên máy tính ...................................................... 49KẾT LUẬN .................................................................................................... 50TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 52PHỤ LỤCFooter Page 7 of 16.Header Page 8 of 16.MỞ ĐẦU1. Lý do chọn đề tàiChúng ta đang sống trong những thập niên đầu thế kỉ 21, thế kỉ củanhững tiến bộ vượt bậc về tất cả các mặt, từ đời sống xã hội cho đến văn hóavà công nghệ. Người lao động trong thời đại mới phải có trình độ, có nănglực, phải tích cực, chủ động, sáng tạo. Với vai trò là bậc học nền tảng, chấtlượng của giáo dục mầm non có ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành nhâncách mỗi cá nhân cũng như chất lượng giáo dục ở các bậc học tiếp theo.Trong hệ thống giáo dục “giáo dục Mầm non thực hiện mục tiêu chăm sóc vàgiáo dục trẻ từ 3 tháng tuổi đến 6 tuổi, giúp trẻ phát triển tất cả về các mặt:Đức, trí, thể, mĩ, lao động, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách,chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1”. Muốn làm được điều này, chúng ta cần tiến hànhđồng bộ những vấn đề của ngành giáo dục, phải có nội dung và phương phápthích hợp. Cần đổi mới phương pháp dạy học trong ngành giáo dục nói chungvà giáo dục mầm non nói riêng với sự hỗ trợ của các phần mềm máy tính đểthiết kế trò chơi, bài giảng góp phần làm đổi mới nội dung, phương pháp,hình thức giáo dục và quản lý giáo dục Mầm non nhằm nâng cao chất lượnggiáo dục.Khám phá khoa học về MTXQ là nội dung giáo dục rất quan trọng ởTrường Mầm non, góp phần tích cực vào sự phát triển toàn diện nhân cáchtrẻ. Thông qua quá trình cho trẻ khám phá khoa học về MTXQ , GV đã giúptrẻ chính xác hóa biểu tượng cũ, hình thành những biểu tượng mới, trang bịcho trẻ những hiểu biết sơ đẳng về sự vật, hiện tượng [trẻ biết tên gọi, đặcđiểm, tích chất, cấu tạo, công dụng, lợi ích…]. Nội dung cho trẻ làm quenđược thực hiện thông qua các chủ đề như: Trường Mầm non, Bản thân, Giađình, Thế giới động vật, Thế giới thực vật, Nghề nghiệp, Nước và các hiệntượng tự nhiên… Trong đó, TGĐV được xem là chủ đề có ưu thế cho sự phát1Footer Page 8 of 16.Header Page 9 of 16.triển nhận thức, dễ gây hứng thú và khơi gợi xúc cảm của trẻ. Giáo viên cóthể sử dụng các phần mềm của máy tính để tạo ra những trò chơi học tập vềcác con vật gây hứng thú cho trẻ giúp trẻ chú ý vào nội dung bài học. Thôngqua hình thức trò chơi được thiết kế trên máy tính trẻ vừa được chơi vừa đượctrau dồi kiến thức về các con vật. Từ đó trẻ có thể khám phá Thế giới độngvật một cách gián tiếp mà vẫn mở rộng được vốn hiểu biết đa dạng, phongphú về Thế giới động vật. Đồng thời quá trình hướng dẫn trẻ khám phá Thếgiới động vật với sự hỗ trợ của các phần mềm máy tính sẽ cung cấp cho trẻđầy đủ kiến thức về Thế giới động vật làm cho quá trình hướng dẫn trẻ khámphá Thế giới động vật trở nên sinh động và hấp dẫn nhất.Những phần mềm hữu ích cho người giáo viên mầm non như BộOffice, Lesson Editor/ Violet, Active Primary, Flash, Photoshop, Converter,Kispix, Kismas,... Các phần mềm này rất tiện ích và trở thành một công cụđắc lực hỗ trợ cho việc thiết kế các trò chơi trên máy tính và giảng dạy trênmáy tính, máy chiếu, bảng tương tác cũng như trên các thiết bị hỗ trợ khácnhư Tivi, đầu Video... Giáo viên có thể sử dụng kết hợp các phần mềm để tạora hình ảnh những con vật ngộ nghĩnh, những bông hoa đủ màu sắc, nhữnghàng chữ biết đi và những con số biết nhảy theo nhạc hiện ngay ra với hiệuứng của những âm thanh sống động ngay lập tức thu hút được sự chú ý vàkích thích hứng thú của trẻ vì được chủ động hoạt động nhiều hơn để khámphá nội dung bài giảng. Đây có thể coi là một phương pháp ưu việt phù hợpvới đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, vừa thực hiện được nguyên lý giáo dục củaVưgotxki "Dạy học lấy học sinh làm trung tâm". Có thể thấy với sự hỗ trợ củacác phần mềm máy tính giáo viên có thể thiết kế các trò chơi cho trẻ tương tácđồng thời tạo điều kiện cho trẻ sớm được tiếp cận với CNTT. Trẻ mầm nonbiết sử dụng các thiết bị điện tử một cách thành thạo dường như chúng hiểuđược ngôn ngữ của các thiết bị điện tử. Vì thế trẻ có thể tự khai thác, khámphá những cái hay trong các trò chơi học tập mà giáo viên thiết kế dành cho2Footer Page 9 of 16.Header Page 10 of 16.trẻ. Thông qua chơi các trò chơi học tập trên máy tính trẻ được tương tác,quan sát, tri giác để nhận biết những kiến thức về các con vật đồng thời là cơsở để trẻ so sánh, phân biệt các đối tượng giúp trẻ phát triển tư duy trừutượng. Thực tế hiện nay việc cho trẻ khám phá thế giới động vật thông qua tròchơi được thiết kế trên máy tính được coi là bước khởi đầu, một hình thứcmới trong dạy học nên gặp rất nhiều khó khăn và còn nhiều mặt hạn chế chưaphát huy được tính chủ động tích cực của trẻ. Trong giờ học đa số trẻ vẫn thụđộng theo sự tổ chức, sắp xếp của GV, cần phải có những giải pháp đổi mớicách thức tổ chức cho trẻ được thực hành, khám phá thế giới động vật với sựhỗ trợ của các phần mềm máy tính để tạo ra những trò chơi nhằm phát huytính tích cực của trẻ, đáp ứng những yêu cầu của đổi mới phương pháp dạyhọc.Những lý do kể trên chính là căn cứ để lựa chọn nghiên cứu đề tài:“Thiết kế trò chơi học tập trên máy tính hướng dẫn trẻ Mầm non khám pháchủ đề Thế giới động vật”.2. Mục đích chọn đề tàiĐề xuất quy trình thiết kế trò chơi học tập trên máy tính hướng dẫntrẻ mẫu giáo khám phá chủ đề Thế giới động vật, áp dụng quy trình để thiếtkế một số trò chơi trên máy tính nhằm phục vụ cho hoạt động hướng dẫn trẻkhám phá Thế giới động vật, sử dụng các tính năng của PowerPoint 2010 đểthiết kế trò chơi học tập. Từ đó, góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt độnghướng dẫn trẻ mẫu giáo khám phá Thế giới động vật.3. Nhiệm vụ nghiên cứuTìm hiểu cơ sở lý luận của đề tài: “Thiết kế trò chơi học tập trên máytính hướng dẫn trẻ khám phá Thế giới động vật”.Tìm hiểu thực tiễn của đề tài: “Thiết kế trò chơi học tập trên máy tínhhướng dẫn trẻ khám phá Thế giới động vật”.3Footer Page 10 of 16.Header Page 11 of 16.Đề xuất quy trình thiết kế trò chơi học tập trên máy tính hướng dẫn trẻMầm non khám phá Thế giới động vật.4. Đối tƣợng, khách thể nghiên cứuĐối tượng nghiên cứu: Quy trình thiết kế trò chơi học tập trên máy tínhhướng dẫn trẻ khám phá Thế giới động vật.Khách thể: Quá trình hướng dẫn trẻ khám phá Thế giới động vật.5. Phạm vi nghiên cứuĐề tài tập trung nghiên cứu và đề xuất quy trình thiết kế trò chơi họctập trên máy tính hướng dẫn trẻ mẫu giáo khám phá Thế giới động vật.Đề tài được tiến hành điều tra khảo sát thực tế và tổ chức thực nghiệmở tại trường Mầm non Tiền Phong, Mê Linh, Hà Nội.6. Giả thuyết khoa họcNếu xây dựng được quy trình thiết kế trò chơi học tập trên máy tính vàáp dụng quy trình để thiết kế một số trò chơi học tập trên máy tính để hướngdẫn trẻ mẫu giáo khám phá Thế giới động vật phù hợp với đặc điểm lứa tuổivà khả năng của trẻ sẽ góp phần nâng cao hiệu quả của việc hướng dẫn trẻmẫu giáo khám phá Thế giới động vật nói riêng và hoạt động hướng dẫn trẻkhám phá môi trường xung quanh nói chung.7. Phƣơng pháp nghiên cứuĐề tài sử dụng phối hợp một số phương pháp nghiên cứu:7.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệuĐề tài đã tổng hợp, phân tích, hệ thống hóa các vấn đề lý luận có liênquan như: phương pháp dạy học, phương pháp quan sát, đặc điểm nhận thứccủa trẻ mẫu giáo, yêu cầu và nội dung cho trẻ khám phá khoa học vềMTXQ… trong các loại sách, giáo trình, tạp chí, luận văn, các báo cáo khoahọc để xây dựng cơ sở lý luận cho nghiên cứu của đề tài.7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn7.2.1. Phương pháp quan sát4Footer Page 11 of 16.Header Page 12 of 16.Thông qua dự giờ, quan sát các hoạt động dạy học của giáo viên và trẻ[kết hợp phỏng vấn giáo viên và khảo sát bằng phiếu điều tra], người nghiêncứu đã có những đánh giá chung về tình hình dạy học hiện nay.7.2.2. Phương pháp điều traNgười nghiên cứu sử dụng các phiếu khảo sát để điều tra thực trạngviệc sử dụng phương pháp quan sát trong tổ chức cho trẻ khám phá khoa họcvề môi trường xung quanh ở một số Trường Mầm non, có phân tích, đánh giáthực trạng đó với yêu cầu tổ chức cho trẻ khám phá khoa học về MTXQ.7.2.3. Phương pháp phỏng vấnViệc phỏng vấn giáo viên nhằm bổ sung các thông tin về việc tổ chứcdạy học hiện nay, lấy đó làm một trong những căn cứ cho những đề xuất củakhóa luận.7.3. Phương pháp thống kê toán họcSử dụng thống kê toán học để phân tích, đánh giá kết quả điều tra thựctrạng, kết quả thử nghiệm sư phạm.8. Cấu trúc khóa luậnMỞ ĐẦUNỘI DUNGChương 1: Cơ sở lý luận của việc: “Thiết kế trò chơi trên máy tínhhướng dẫn trẻ mẫu giáo khám phá chủ đề Thế giới động vật”.Chương 2: Cơ sở thực tiễn: “Thiết trò chơi trên máy tính hướng dẫntrẻ mẫu giáo khám phá chủ đề Thế giới động vật”.Chương 3: Quy trình thiết kế trò chơi trên máy tính hướng dẫn trẻmẫu giáo khám phá chủ đề Thế giới động vật.KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ SƯ PHẠM5Footer Page 12 of 16.Header Page 13 of 16.NỘI DUNGCHƢƠNG 1CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC THIẾT KẾ TRÒ CHƠI HỌC TẬP TRÊNMÁY TÍNH HƢỚNG DẪN TRẺ MẪU GIÁO KHÁM PHÁ CHỦ ĐỀTHẾ GIỚI ĐỘNG VẬT1. Một số khái niệm1.1. Trò chơi học tậpTheo A.N. Lêônchiev: “Trò chơi được gọi là TCHT hay trò chơi dạyhọc là vì trò chơi đó gắn liền với một mục đích dạy học nhất định và đòi hỏikhi tổ chức phải có tài liệu dạy học kèm theo phù hợp với mục đích của tròchơi”. [2, tr 29]Kharlamôv cho rằng loại trò chơi được xem là TCHT: “Đó là những tròchơi có nhiệm vụ chủ yếu là giáo dục và phát triển trí tuệ cho trẻ em”.[2, tr 29]Trò chơi học tập là trò chơi có luật và những nội dung cho trước, là tròchơi của sự nhận thức, hướng đến sự mở rộng, chính xác hóa, hệ thống cácbiểu tượng đã có nhằm phát triển các năng lực trí tuệ giáo dục lòng ham hiểubiết của trẻ - trong đó nội dung học tập kết hợp với hình thức chơi. [2]Theo chúng tôi trò chơi học tập là trò chơi có luật, sử dụng trò chơi vàomục đích dạy học và giáo dục, đòi hỏi trẻ phải huy động ở mức độ cao cácchức năng trí tuệ để giải quyết các nhiệm vụ nhận thức hướng tới việc pháttriển trí tuệ cho trẻ.1.2. Khái niệm trò chơi học tập trên máy tínhTheo chúng tôi trò chơi học tập trên máy tính là trò chơi được thiết kếbằng các phần mềm máy tính có nội dung và hình thức mới mẻ, phong phú đểphục vụ cho hoạt động học tập hướng tới việc phát triển trí tuệ cho trẻ.6Footer Page 13 of 16.Header Page 14 of 16.1.3. Khám phá môi trƣờng xung quanh* Khái niệm MTXQ:MTXQ là tất cả những gì bao quanh chúng ta như tự nhiên, con người,đồ vật, động vật… khái niệm này có thể hiểu theo nghĩa rộng và hẹp. Theonghĩa rộng, MTXQ là tất cả các sự vật, hiện tượng, con người, có trong hànhtinh mà chúng ta đang sống. Theo nghĩa hẹp, MTXQ là những hoàn cảnh cụthể các sự vật, hiện tượng có liên quan mật thiết với nó.[6, tr 3]Môi trường xung quanh bao gồm cả môi trường tự nhiên và môi trườngxã hội. Môi trường tự nhiên bao gồm tự nhiên hữu sinh và tự nhiên vô sinh.Môi trường xã hội bao gồm con người, đồ vật và xã hội loài người. Các môitrường trên có mối quan hệ tác động qua lại lẫn nhau.* Khái niệm khám phá môi trường xung quanhKhám phá môi trường xung quanh là cách thức trẻ tiếp cận với MTXQđể thích ứng với môi trường, tìm hiểu về môi trường, tích cực cải tạo môitrường và thỏa mãn nhu cầu nhận thức của bản thân. [6, tr 3]2. Trò chơi học tập đối với sự phát triển của trẻ mẫu giáo2.1. Đặc điểm của trò chơi học tậpTCHT là một dạng hoạt động mang những đặc điểm chung của hoạtđộng: có phương hướng, có mục đích, có ý thức và có đặc điểm chung của tròchơi. Trò chơi mang lại cho trẻ niềm vui, hào hứng và thích thú. Trò chơi họctập có đặc điểm sau:- TCHT có luật rõ ràng do người lớn đặt ra nhằm đạt được mục đíchgiáo dục và dạy học.- TCHT bao giờ cũng có kết quả nhất định kết quả đó phải được thựchiện trong việc giải quyết nhiệm vụ của trò chơi học tập. Đồng thời phải manglại niềm vui, sự thỏa mãn cho người tham gia TCHT. Kết quả của TCHT thểhiện sự cố gắng trong suy nghĩ, tìm tòi sáng tạo trong việc lĩnh hội kiến thứcvà trong tính hợp tác của nhóm trẻ.7Footer Page 14 of 16.Header Page 15 of 16.- TCHT có cấu trúc chặt chẽ, bao gồm các yếu tố: mục đích, hành độngchơi, luật chơi và tổ chức chơi.- Trong TCHT, vị trí của mọi thành viên tham gia trò chơi đều nhưnhau và đều được xác định bằng luật chơi. Việc thực hiện luật chơi là tiêuchuẩn khách quan để đánh giá khả năng của trẻ.- Trong TCHT sự thống nhất giữa hành vi thật và hành vi chơi phảiđược rõ ràng. Trong quá trình chơi, nếu trẻ không tuân thủ luật chơi sẽ khôngđạt được mục đích của trò chơi. Vì thế trong TCHT, việc kiểm tra lẫn nhau dễdàng hơn và có hiệu quả hơn vì luật chơi được quy định rõ ràng.2.2. Vai trò của trò chơi học tập đối với sự phát triển của trẻ mẫu giáoTrò chơi học tập có vai trò to lớn trong hình thành và phát triển cácnăng lực cho trẻ, cụ thể:- Mô phỏng môi trường hoạt động giúp trẻ trải nghiệm: Trò chơi họctập được xây dựng và thiết kế dựa trên môi trường thực tế. Trò chơi học tậpmô phỏng lại các hoạt động của con người hoặc các đối tượng trong môitrường thực. Thông qua trò chơi, trẻ được thử nghiệm cách thức hoạt độnghoặc tương tác với các đối tượng trong môi trường giả định. Do đó, trẻ đượcthử nghiệm những ý tưởng, cách làm mới mẻ, tự do tưởng tượng, sáng tạotrong môi trường đó. Qua đó giúp trẻ phát triển tư duy, khuyến khích trẻtương tác với các đối tượng xung quanh.- Trò chơi có vai trò quan trọng đối với việc giáo dục và phát triển trítuệ của trẻ đặc biệt là trẻ mẫu giáo lớn. Trò chơi không chỉ củng cố kiến thứctrẻ đã biết mà còn giúp trẻ tiếp thu kiến thức mới, kĩ năng mới dễ dàng hơn.Thông qua trò chơi trẻ được tiếp xúc môi trường thực tế thông qua môi trườnggiả định trong trò chơi trẻ thỏa sức khám phá thế giới xung quanh. Trẻ tựmình tìm ra tri thức mới và chủ động ghi nhớ chúng. Trong quá trình chơi trẻphải tư duy để tìm ra luật chơi và tìm ra những quy luật được quy định trong8Footer Page 15 of 16.Header Page 16 of 16.trò chơi. Điều đó đòi hỏi trẻ phải chú ý, tập trung và dùng trí thông minh củamình để tìm ra cách giải quyết.- Trò chơi là phương tiện củng cố làm giàu tri thức, kỹ năng đã biết củatrẻ. Trò chơi là môi trường giúp trẻ thực hành và thể hiện lại những gì trẻ đãbiết. Dựa trên những hiểu biết của trẻ, trẻ so sánh, phân tích và tìm ra nhữngtri thức mới. Thông qua chơi trò chơi trẻ tự làm giàu kho kiến thức cho mình.- Phát triển các năng lực xã hội: Thông qua chơi trò chơi trẻ cùng thamgia thảo luận với các bạn về luật chơi, cách chơi. TCHT giúp trẻ tự tin thểhiện ý kiến của chính mình, tham gia góp ý và cùng các bạn hoàn thành tròchơi. TCHT còn là môi trường tốt giúp trẻ phát triển khả năng tương tác, hoạtđộng nhóm. Từ đó phát triển các kỹ năng xã hội cho trẻ như kỹ năng giaotiếp, khả năng linh hoạt và phản ứng nhanh trong các cuộc hội thoại.- Phát huy tính sáng tạo, tích cực, chủ động: Bản chất trẻ thích chơi tròchơi nên khi tham gia trò chơi học tập trẻ rất thích thú. Trẻ chủ động tham giatrò chơi, trẻ vừa chơi, vừa học. Quá trình lĩnh hội tri thức rất tự nhiên và giúptrẻ ghi nhớ rất tốt.- Hình thành và phát triển năng lực phán đoán, giải quyết vấn đề: Khitham gia trò chơi trẻ phải tư duy để giải quyết nhiệm vụ của trò chơi. Từ đóhình thành khả năng phán đoán, trẻ tập trung phân tích và cố gắng hoàn thànhđược trò chơi một cách rất tự nhiên.3. Hoạt động khám phá chủ đề Thế giới động vật của trẻ Mầm non3.1. Mục tiêu hƣớng dẫn trẻ Mầm non khám phá chủ đề Thế giới động vật1. Kiến thức- Trẻ nhận biết, gọi tên, nhận xét được những đặc điểm bên ngoài củacác con vật về cấu tạo, hình dáng, cách vận động, thức ăn, tiếng kêu, tập tính.- Biết được ích lợi cũng như tác hại của chúng đối với con người.- Biết mối quan hệ đơn giản giữa con vật và môi trường sống [thức ăn,sinh sản, vận động…] của các con vật.9Footer Page 16 of 16.Header Page 17 of 16.2. Kĩ năng- Quan sát , biết so sánh để thấy được sự giống nhau, khác nhau của cáccon vật quen thuộc gần gũi qua một số đặc điểm của chúng.- Phân nhóm động vật theo 1-2 dấu hiệu: thức ăn [ăn cỏ/ hoa quả/ ănthịt], tập tính [hiền lành/hung dữ], vận động [có khả năng chạy nhanh/có khảnăng leo trèo].3. Thái độ- Yêu thích các con vật nuôi. Biết bảo vệ, chăm sóc vật nuôi trong gia đình.- Quý trọng người chăn nuôi- Có ý thức bảo vệ môi trường sống và các con vật quý hiếm.- Giáo dục kĩ năng sống: Biết tự bảo vệ bản thân trước những nguyhiểm do những động vật hoang dã có thể gây ra.3.2. Nội dung hƣớng dẫn trẻ mẫu giáo khám phá chủ đề Thế giới độngvật ở lứa tuổi mẫu giáoMục tiêu, nội dung cho trẻ KPKH về TGĐV được người nghiên cứutrình bày theo “Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầmnon” và “Chương trình giáo dục mầm non” được ban hành theo Thông tư số17/2009/TT-BGDĐT, ngày 25/7/2009 của Bộ GD&ĐT.Nội dung làm quen với TGĐV chủ yếu thông qua hoạt động LQVMTXQ.Đây là hoạt động chủ yếu để tổ chức cho trẻ được tìm hiểu Thế giới động vật.Nội dung này bao gồm các chủ đề sau: Động vật nuôi trong gia đình; một sốđộng vật sống trong rừng; động vật sống dưới nước; côn trùng và chim.* Nội dung chủ đề nhánh: Động vật nuôi trong gia đình.- Sự giống và khác nhau rõ nét giữa 2 con vật qua:+ Tên gọi+ Một số đặc điểm [cấu tạo, tiếng kêu, thói quen, thức ăn, nơi sống, vậnđộng…] của một số con vật nuôi gần gũi với trẻ.10Footer Page 17 of 16.Header Page 18 of 16.- Ích lợi của các món ăn được chế biến từ nguồn động vật.- Cách chăm sóc và bảo vệ con vật nuôi.- Ích lợi của các con vật [cho trứng, thịt để ăn, bắt chuột, giữ nhà…]- Mối quan hệ giữa cấu tạo và môi trường sống, với vận động, cáchkiếm ăn.* Nội dung chủ đề nhánh: Động vật sống dưới nước.- Phân biệt sự giống và khác nhau của các con vật:+ Tên gọi+ Một số bộ phận chính+ Màu sắc, kích thước+ Thức ăn+ Ích lợi- Nơi sống- Mối quan hệ giữa cấu tạo với vận động và môi trường sống.- Các món ăn từ cá.* Nội dung chủ đề nhánh: Động vật sống trong rừng.- Phân biệt sự giống và khác nhau của các con vật:+ Tên gọi+ Đặc điểm bên ngoài: Cấu tạo, cách kiếm mồi [thức ăn], thói quen vàtập tính vận động…- Ích lợi và tác hại- Nơi sống- Nguy cơ tuyệt chủng một số loài vật quý hiếm cần được bảo vệ.* Nội dung chủ đề nhánh: Côn trùng và chim.- Phân biệt sự giống và khác nhau giữa côn trùng và chim về đặc điểm:+ Tên gọi+ Một số bộ phận chính11Footer Page 18 of 16.Header Page 19 of 16.+ Màu sắc, kích thước.+ Vận động, thức ăn, kiếm mồi.+ Ích lợi [hay tác hại].- Nơi sống- Bảo vệ hay diệt trừ.3.3. Vai trò của hoạt động phám khá chủ đề Thế giới động vật đối với trẻmẫu giáoViệc tổ chức cho trẻ khám phá chủ đề Thế giới động vật giúp trẻ hiểurõ hơn về đặc điểm, hình dáng, thức ăn, tập tính, lợi ích, nơi sống, cách chămsóc một số con vật gần gũi với cuộc sống của trẻ. Từ đó, trẻ có thể vận dụngnhững hiểu biết của mình áp dụng vào cuộc sống để chăm sóc các con vậtcũng như có thái độ đúng khi tiếp xúc với những con vật đó.Việc tổ chức cho trẻ khám phá chủ đề Thế giới động vật nhằm thỏamãn nhu cầu nhận thức, nâng cao hiểu biết về Thế giới động vật: cung cấpcho trẻ những hiểu biết sơ đẳng về động vật, hình thành và phát triển ở trẻnhững thao tác, kỹ năng tư duy: quan sát, so sánh, phân loại, xếp nhóm…. Từđó làm nảy sinh ở trẻ những phẩm chất đạo đức đáng quý, có lòng yêu mếnđộng vật, có ý thức chăm sóc, bảo vệ các con vật.Việc tổ chức cho trẻ khám phá chủ đề Thế giới động vật giúp trẻ pháttriển tất cả các mặt: trí tuệ, thể chất, tình cảm đạo đức, thẩm mĩ giúp trẻ pháttriển toàn diện.4. Sử dụng trò chơi học tập trên máy tính trong hoạt động hƣớng dẫn trẻkhám phá chủ đề TGĐV4.1. Đặc điểm của trò chơi học tập trên máy tínhĐặc điểm của trò chơi học tập trên máy tính cũng có những đặc điểmnhư trò chơi học tập thông thường mà trẻ mẫu giáo tham gia chơi. Tuy nhiêntrò chơi học tập trên máy tính có một số đặc điểm cần lưu ý:12Footer Page 19 of 16.Header Page 20 of 16.- Môi trường thao tác làm việc là môi trường ảo: Đây là nơi mô phỏngmột nội dung hoạt động trên các phần mềm của máy tính. Dựa vào đó trẻ cóthể thấy được những sự vật hiện tượng được thu nhỏ, chúng được thể hiệnsống động với những hiệu ứng đẹp mắt, sinh động, hấp dẫn.- Tính vừa sức: Hiện nay trẻ được tiếp cận với các thiết bị điện tử rấtsớm nên trẻ hiểu được ngôn ngữ của nó. Trẻ có thể sử dụng nó một cáchthành thạo và linh hoạt với những đổi mới của công nghệ. Có khi ta chỉ cầnhướng dẫn một lần là trẻ có thể tự sử dụng được. Vì thế với trò chơi đượcthiết kế trên máy tính trẻ có thể chơi bằng cách thao tác với chuột là vừa sứcvới trẻ.- Tính kinh tế: Không phải chuẩn bị nhiều đồ dùng trực quan vừa tốnkém lại mất thời gian.- Tương tác: Trẻ thảo luận với nhau về cách chơi và luật chơi, cách tínhđiểm. Trẻ tự tin thể hiện ý kiến của chính mình, tham gia góp ý và cùng cácbạn hoàn thành trò chơi. Ngoài ra, khi chơi trẻ sẽ chơi bằng cách thao tác vớichuột. Trẻ được tương tác với các thiết bị điện tử.- Tính hấp dẫn: Có nhạc, âm thanh, chuyển động hấp dẫn gây hứng thúcho trẻ.- Trò chơi học tập trên máy tính chủ yếu giúp trẻ nâng cao nhận thức,hiểu sâu hơn bản chất của sự vật và cách giải quyết vấn đề mà trẻ khó hoặckhông thể tiếp cận được.- Trò chơi học tập trên máy tính chủ yếu dạy trẻ cách suy nghĩ, rènluyện tính năng động tạo ra môi trường áp dụng những kiến thức mà trẻđã biết.- Trò chơi phải có quan hệ chặt chẽ với nội dung học tập và nội dungcần phù hợp với thực tế tổ chức trò chơi.13Footer Page 20 of 16.Header Page 21 of 16.4.2. Vai trò của trò chơi trên máy tính trong hoạt động hƣớng dẫn trẻmẫu giáo khám phá chủ đề Thế giới động vật- Sử dụng trò chơi học tập trên máy tính giúp trẻ củng cố được nhữngkiến thức đã học về các loài động vật, khắc sâu hiểu biết của trẻ về đặc điểm,cấu tạo, mối quan hệ giữa các loài động vật. Mở rộng những kiến thức mà trẻchưa biết như tập tính vận động, quy luật sinh sản mà trẻ không thể quan sáttrực tiếp bằng mắt được.- Sử dụng TCHT trên máy tính giúp trẻ hứng thú hơn khi khám phá cácloài động vật, kích thích sự tò mò, ham tìm hiểu, khám phá các loài động vậtcủa trẻ.- Trò chơi học tập trên máy tính là môi trường giả định giúp trẻ tiếp cậnvới Thế giới động vật một cách gián tiếp. TCHT trên máy tính là phương tiệnhiện đại giúp trẻ khám phá TGĐV bên ngoài một cách sống động và phongphú nhất. Từ đó giúp trẻ củng cố, ghi nhớ được những kiến thức cơ bản vềThế giới động vật và rèn luyện tư duy cho trẻ.- TCHT trên máy tính giúp trẻ làm quen và tiếp cận với các thiết bị hiệnđại. Bên cạnh việc khám phá TGĐV trẻ mở rộng hiểu biết về những côngdụng của thiết bị hiện đại. Chúng có ích và phục vụ cho quá trình trẻ khámphá TGĐV như thế nào. Làm cơ sở để xây dựng nền tảng những hiểu biết banđầu về các thiết bị công nghệ hiện đại.- Trò chơi học tập trên máy tính giúp GV kiểm tra những hiểu biếtcủa trẻ về TGĐV. Từ đó, giáo viên có thể điều chỉnh mục tiêu và thiết kếnhững trò chơi mới bổ sung vào chương trình dạy học của mình, làm chonội dung dạy học trở nên phong phú và hấp dẫn hơn. Đồng thời làm choquá trình khám phá Thế giới động vật của trẻ được mở rộng cả về nội dungvà hình thức.14Footer Page 21 of 16.Header Page 22 of 16.4.3. Sử dụng phần mềm MS PowerPoint 2010 để thiết kế trò chơi học tậptrong hoạt động hƣớng dẫn trẻ khám phá chủ đề Thế giới động vật4.3.1. Một số vấn đề về phần mềm powerpointa. Đặc điểm của phần mềm Microsoft PowerPoint- Phần mềm MS PowerPoint cho phép bạn tạo những Slide thể hiệnnhững chủ điểm, nội dung đi kèm với những hiệu ứng. MS PowerPointthường được dùng để thiết kế bài giảng điện tử, thuyết trình, thậm chí là đểquảng cáo, làm phim hoạt hình và trình diễn ảnh. PowerPoint là một chươngtrình biên tập Presentation [trình diễn] tiện lợi cho người dùng, nhanh chóngvà dễ sử dụng thể hiện được tính chuyên nghiệp.- MS PowerPoint có các đặc trưng của nhóm MS Office, cũng nhưWord, Excel. Kết quả hiển thị theo cấu trúc màn hình trình chiếu. Giao diệnvà công cụ rất thân thiện, dễ dùng và linh hoạt. Các công cụ cơ bản về MSPowerPoint như: Text, Drawing, Picture, Chart, định dạng đối tượng... hoàntoàn như trong Word, Excel.- Hệ thống hiệu ứng phong phú, có thể được khai thác tạo nên khánhiều cấu trúc, thậm chí có thể lập trình được để tạo các đối tượng. Ví dụ:Thiết kế trò chơi, tạo đồng hồ đếm ngược.- Khả năng nhúng ứng dụng và Link khá mạnh, dễ dàng tạo được tròchơi đa dạng, linh hoạt...- Thủ tục lưu cất thông minh, hỗ trợ chuyển đổi đuôi file và đóng góisản phẩm lên một thư mục hoặc trên đĩa CD.b. Mục đích sử dụng- Là một công cụ trợ giúp để tạo, thiết kế và trình diễn các trò chơi học tập.- Có các tính năng hiện đại cho phép tạo và thay đổi nội dung một cáchnhanh chóng và thuận tiện.15Footer Page 22 of 16.Header Page 23 of 16.- Cho phép tạo những trò chơi đa phương tiện bằng cách hỗ trợ hình vẽ[động - tĩnh], các âm thanh sống động.c. Chức năng của MS PowerPointMS [Microsoft] PowerPoint là một phần mềm thuộc nhóm MS Office,có chức năng hỗ trợ việc thiết kế, soạn thảo và định dạng nội dung tài liệu, rấtthuận tiện cho việc trình bày giảng dạy, thuyết trình...Phần mềm Powerpoint cho phép giáo viên xây dựng các trình chiếudưới dạng các slide.Với PowerPoint ta có thể dễ dàng tạo một trình diễn cơ bản bằng nhiềucách khác nhau. Tùy theo số lượng, nội dung và sự hỗ trợ thiết kế mà ngườisử dụng yêu cầu, chúng ta có thể:- Tạo một trình diễn sử dụng một kiểu mẫu thiết kế: cho phép bổ sung cácslide và nội dung của riêng mình nhưng vẫn giữ được khuân mẫu nhất quán.- Tạo một trình diễn trống cung cấp những đề nghị về thiết kế, màu sắchoặc nội dung định sẵn.- Tạo những trò chơi chỉ với các hiệu ứng Animations và các liên kếtnhư Trigger/Hyperlink. Với những ý tưởng khác nhau giáo viên có thể tạo ranhững trò chơi khác nhau. Trò chơi chứa đựng những nội dung phong phú vàmang tính giáo dục sâu sắc cho trẻ.4.3.2. Ứng dụng Phần mềm MS PowerPoint để thiết kế trò chơi học tậptrong hoạt động hướng dẫn trẻ khám phá chủ đề Thế giới động vậtTrong hoạt động hướng dẫn trẻ KPMTXQ, chúng ta có thể sử dụngphần mềm PowerPoint để thiết kế các trò chơi học tập trên máy tính nhằmphục vụ cho hoạt động dạy học. Trong quá trình thiết kế, chúng ta có thể sửdụng một số tính năng của phần mềm PowerPoint để thiết kế các trò chơi họctập trên máy tính sinh động và hấp dẫn.Một số thao tác có thể sử dụng khi:16Footer Page 23 of 16.Header Page 24 of 16.- Chèn hình ảnh:Khi muốn chèn File hình ảnh chỉ cần vào Insert Picturesau đó lựachọn file chứa đối tượng đã lưu rồi chọn đối tượng đó và bấm Enter là đãchèn được hình ảnh.- Cắt và chỉnh sửa ảnh:Khi chèn ảnh mà hình ảnh đó không phù hợp vì bạn chỉ cần hình ảnhcủa một con vật trong một bức tranh. Thì có thể vào Format rồi vào tiếpRemove Backgroundnhấn tiếp Mark Areas Keepdùng bútđánh dấu các phần cần cắt để được ảnh của con vật đó tách ra khỏi hình nền.- Chèn âm thanh:Khi muốn chèn File âm thanh chỉ cần vào Insert Audiosau đólựa chọn file chứa âm thanh mà lưu rồi chọn đối tượng đó và bấm Enter là đãchèn được hình ảnh. Khi muốn chèn đoạn ghi âm trực tiếp có thể vào InsertAudio rồi vào tiếp Record Audio rồi bạn bấm vào nút đỏ để bắt đầu ghi âmsau đó bấm Enter để hoàn tất thao tác.- Tạo hiệu ứng:Sau khi đã thiết kế xong những hình ảnh cho trò chơi, có thể kích vàohình ảnh đó rồi vào Animations để chọn hiệu ứng bất kỳ: Entrence [hiệu ứngxuất hiện]/Exit [hiệu ứng biến mất] hay chọn Custom Path[hiệu ứngdi chuyển theo đường đi]. Với những hiệu ứng trong PowerPoint rất đơn giản,bạn có thể sử dụng chúng một cách linh hoạt và có hiệu quả.17Footer Page 24 of 16.Header Page 25 of 16.CHƢƠNG 2CỞ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THIẾT KẾ TRÒ CHƠI HỌC TẬPTRÊN MÁY TÍNH HƢỚNG DẪN TRẺ MẪU GIÁO KHÁM PHÁCHỦ ĐỀ THẾ GIỚI ĐỘNG VẬT2.1. Mục đích khảo sát thực trạngTìm hiểu thực trạng thiết kế và sử dụng trò chơi học tập trên máy tínhtrong hoạt động giáo dục ở Trường Mầm non. Thông qua điều tra, tôi muốntìm hiểu phương pháp dạy học, mức độ sử dụng công nghệ thông tin trongquá trình dạy học của giáo viên. Bên cạnh đó, mục đích chính của khóa luậnlà để biết được nhận thức của giáo viên về tầm quan trọng của việc ứng dụngphần mềm máy tính để thiết kế trò chơi trong hướng dẫn trẻ mẫu giáo khámphá Thế giới động vật. Tìm hiểu thực trạng ứng dụng các phần mềm máy tínhtrong dạy học môn MTXQ nói chung và thiết kế các trò chơi học tập cho trẻmẫu giáo nói riêng.2.2. Đối tƣợng khảo sátNgười nghiên cứu tiến hành thu thập thông tin chủ yếu qua điều tra 50GV đang công tác tại Trường Mầm non Tiền phong, Mê Linh, Hà Nội.2.3. Nội dung khảo sátĐiều tra thực trạng việc thiết kế và sử dụng các phần mềm máy tính đểthiết kế trò chơi học tập hướng dẫn trẻ MN khám phá thế giới động vật baogồm những nội dung chủ yếu sau:- Thực trạng thiết kế và sử dụng trò chơi học tập trên máy tính tronghoạt động giáo dục ở Trường Mầm non.- Thực trạng hoạt động hướng dẫn trẻ khám phá chủ đề Thế giới độngvật ở Trường Mầm non.- Thực trạng hoạt động thiết kế và sử dụng trò chơi học tập trên máytính trong hoạt động hướng dẫn trẻ khám phá chủ đề Thế giới động vật ởTrường Mầm non.18Footer Page 25 of 16.