Sinh học 7 chủ đề ngành giun dẹp

Ngày soạn: Tiết 11- 12

CHỦ ĐỀ: NGÀNH GIUN DẸP

1. Kiến thức

- Nêu được đặc điểm chung của các ngành giun. Nêu rõ được các đặc điểm đặc trưng củamỗi ngành.

- Trình bày được khái niệm về ngành Giun dẹp. Nêu được những đặc điểm chính củangành.

- Mơ tả được hình thái, cấu tạo và các đặc điểm sinh lí của một đại diện trong ngành Giundẹp. Ví dụ: Sán lá gan có mắt và lơng bơi tiêu giảm; giác bám, ruột và cơ quan sinh sảnphát triển.

- Phân biệt được hình dạng, cấu tạo, các phương thức sống của một số đại diện ngànhGiun dẹp như sán dây, sán bã trầu...

- Nêu được những nét cơ bản về tác hại và cách phòng chống một số lồi Giun dẹp kísinh.

-Học sinh nắm được đặc điểm hình dạng, cấu tạo, dinh dưỡng và cách sinh sản của sán lágan đại diện cho ngành Giun dẹp.

- Hiểu Giun dẹp đa dạng về loài, chủ yếu sống kí sinh.

- Học sinh nhận biết được vai trị của ngành Giun dẹp trong tự nhiên và trong đời sống.Từ đó đề xuất biện pháp phịng chống bệnh giun sán cho người và gia súc.

2. Kĩ năng

- Quan sát một số tiêu bản đại diện cho ngành Giun dẹp- Quan sát một số đại diện của nghành Giun dẹp.

- Rèn kĩ năng quan sát, thu thập kiến thức qua kênh hình.- Rèn kĩ năng quan sát, so sánh, phân tích, tổng hợp.- Kĩ năng hoạt động nhóm.

- Biết được tác hại và cách phòng tránh bệnh Giun dẹp.3. Thái độ

- Giáo dục ý thức học tập, thái độ yêu thích mơn học.

- Giáo dục ý thức giữ gìn vệ sinh mơi trường, phịng chống giun sán kí sinh cho người và gia súc.

4. Các năng lực hướng tới: Năng lực tự học, phát hiện và giải quyết vấn đề, tư duy sángtạo, quan sát , hợp tác

II/ Phương pháp và KTDH tích cực

- Phương pháp: Quan sát, vấn đáp tìm tịi, hoạt động nhóm, giải quyết vấn đề- Kĩ thuật: Đặt câu hỏi, động não, hoạt động nhóm

III/ Chuẩn bị của GV và HS1. GV: - Máy chiếu

- Tranh sán lông và sán lá gan.
- Tranh vòng đời của sán lá gan.

- Tranh hình SGK phóng to

- Hệ thống câu hỏi và bài tập phù hợp với mức độ.

2. HS:- Liên hệ thực tế và chuẩn bị tốt bài tập, cho những bài mới- HS kẻ phiếu học tập vào vở.

- HS kẻ bảng 1SGK vào vở.IV/ Tiến trình bài họcTIẾT 11: SÁN LÁ GAN1. Kiểm tra bài cũ:

- Nêu đặc điểm chung và vai trò của ngành ruột khoang?2. Bài mới

HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG

GV: Chiếu 1 đoạn video trong đó có đoạn ăn uống thức ăn gồm tiết canh, gỏi cá, thịt tái.GV? em hãy cho biết trong đoạn video trên những loại thức ăn nào không hợp vệ sinh? HS: tiết canh, gỏi....

GV: vậy ăn những thức ăn đó sẽ gây ra các bệnh gì?HS: sẽ bị bệnh sán

GV: vậy trong chương này chúng ta sẽ tìm hiểu về sán thuộcngành giun dẹp, trước tiên chúng ta tìm hiểu về "bài sán lá gan".

Hoạt động 2: Sán lông và sán lá gan

Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức- GV yêu cầu HS quan sát hình trong SGK

trang 40; 41, đọc thơng tin trong SGK, thảoluận nhóm và hồn thành phiếu học tập.- Cá nhân HS quan sát tranh và hình SGK,kết hợp với thông tin về cấu tạo, dinhdưỡng, sinh sản...

- GV quan sát hoạt động của các nhóm,giúp đỡ các nhóm yếu.

- Trao đổi nhóm, thống nhất ý kiến và hoànthành phiếu học tập.

- Yêu cầu nêu được:

+ Cấu tạo của cơ quan tiêu hoá, di chuyển,giác quan.

+ Cách di chuyển.+ ý nghĩa thích nghi+ Cách sinh sản.

- Đại diện các nhóm lên ghi kết quả vàophiếu học tập trên bảng.

- Các nhóm khác theo dõi, nhận xét và bổsung.

- HS tự theo dõi và sửa chữa nếu cần.- GV u cầu HS nhắc lại:

- Sán lơng thích nghi với đời sống bơi lội

I/. Sán lông và sán lá gan

1/Cấu tạo, di chuyển, sinh sản, thích nghi.*Kết luận:

trong nước như thếnào?

- Sán lá gan thich nghi với đời sống kí sinhtrong gan mật như thế nào?

- Một vài HS nhắc lại và rút ra kết luận.-GV: Hồn thiện kiến thức cho HS

Phiếu học tập: Tìm hiểu sán lông và sán lá gan

Đặc điểmĐại diện

Cấu tạo Di chuyển Sinh sản Thích nghi

Mắt Cơ quan tiêu hốSán lơng Có 2

mắt ở đầu- Nhánh ruột- Chưa có hậu mơn

- Bơi nhờ lơng bơi xung quanh cơ thể

- Lưỡng tính- Đẻ kén có chứa trứng

- Lối sống bơi lội tự do trong nước

Sán lá gan Tiêu giảm

- Nhánh ruột pháttriển- Chưa có lỗ hậumơn.

- Cơ quan di chuển
tiêu giảm

- Giác bám phát triển.

- Thành cơ thể có khả năng chun giãn.

- Lưỡng tính- Cơ quan sinh dục phát triển- Đẻ nhiều trứng

- Kí sinh

- Bám chặt vàogan, mật

- Luồn lách trong mơi trường kí sinh.

Hoạt động 3: Vòng đời của sán lá gan

Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK, quan sát

hình 11.2 trang 42, thảo luận nhóm và hồnthành bài tập mục : Vịng đời sán lá ganảnh hưởng như thế nào nếu trong thiênnhiên xảy ra tình huống sau:

+ Trứng sán không gặp nước.

+ Ấu trùng nở không gặp cơ thể ốc thíchhợp

+ Ốc chứa ấu trùng bị động vật khác ănmất.

+ Kén bám vào rau bèo nhưng trâu bịkhơng ăn phải.

- Cá nhân đọc thơng tin, quan sát hình 11.2và ghi nhớ kiến thức

- Thảo luận nhóm thống nhất ý kiến .Yêu cầu nêu được:

+ Không nở được thành ấu trùng.+ ấu trùng sẽ chết.

2. Vòng đời của sán lá gan- Vòng đời của sán lá gan

+ ấu trùng không phát triển

+ Kén hỏng và không nở thành sán được.-Yêu cầu HS viết sơ đồ biểu diễn vòng đờicủa sán lá gan.

- Dựa vào hình 11.2 trong SGK viết theochiều mũi tên, chú ý các giai đoạn ấu trùngvà kén.

- Sán lá gan thích nghi với sự phát tán nòigiống như thế nào?

- Muốn tiêu diệt sán lá gan ta phải làm gì?GV: Hồn thiện kiến thức cho HS.

- HS liên hệ thực tế và trình bày.

*Con đường truyền bệnh:

+ Trứng phát triển ngồi mơi trường thơngqua vật chủ.

*Biện pháp phịng tránh:

+ Diệt ốc, xử lí phân diệt trứng, xử lí raudiệt kén.

TIẾT 2:MỘT SỐ GIUN DẸP KHÁC1. Bài cũ:

- Cấu tạo, di chuyển, sinh sản, thích nghi của sán lá gan?
- Nêu vòng đời phát triển của sán lá gan? [bằng sơ đồ]2. Bài mới:

Hoạt động 4: Một số giun dẹp khác

Hoạt động của GV & HS Nội dung kiến thức- GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan

sát hình 12.1; 12.2; 12.3, thảo luận nhóm vàtrả lời câu hỏi:

- Kể tên một số giun dẹp kí sinh?

- Giun dẹp thường kí sinh ở bộ phận nàotrong cơ thể người và động vật? Vì sao?- Để phịng giun dẹp kí sinh cần phải ănuống giữ vệ sinh như thế nào cho người vàgia súc?

- HS tự quan sát tranh hình SGK trang 44và ghi nhớ kiến thức.

- Thảo luận nhóm, thống nhất ý kiến và trảlời câu hỏi, yêu cầu:

+ Kể tên

+ Bộ phận kí sinh chủ yếu là: máu, ruột,gan,cơ.

+ Vì những cơ quan này có nhiều chất dinhdưỡng.

+ Giữ vệ sinh ăn uống cho người và độngvật, vệ sinh mơi trường.

- Đại diện nhóm trình bày đáp án, các nhómkhác nhận xét, bổ sung, yêu cầu nêu được:

II/Một số giun dẹp khácKết luận:

- Một số sán kí sinh:

+ Sán lá máu trong máu người.+ Sán bã trầu trong ruột lợn

+ Sán dây trong ruột người và cơ ở trâu,bò, lợn.

*Biện pháp phòng tránh giun dẹp kí sinh:+ Giữ vệ sinh ăn uống cho người và độngvật.

+ Sán kí sinh lấy chất dinh dưỡng của vậtchủ,làm cho vật chủ gầy yếu.

+ Tuyên truyền vệ sinh, an tồn thực phẩm, khơng ăn thịt lợn, bị gạo.

- GV cho các nhóm phát biểu ý kiến.

- GV cho HS đọc mục “Em có biết” cuốibài và trả lời câu hỏi:

- Sán kí sinh gây tác hại như thế nào?- Em sẽ làm gì để giúp mọi người tránhnhiễm giun sán?

- GV cho HS tự rút ra kết luận.

- GV giới thiệu thêm một số sán kí sinh: sánlá song chủ, sán mép, sán chó.

HOẠT ĐỘNG 5: LUYỆN TẬP, VẬN DỤNG -GV lần lượt đưa ra các câu hỏi, hướng dẫn HS hoạt động trả lời.-Lần lượt gọi từng em trả lời.lớp nhận xét, bổ sung.

-GV nhận xét, chốt lại đáp án [nếu cần]*Hệ thống câu hỏi kiểm tra - Đánh giá:

Câu 1[Nhận biết].Hãy cho biết vòng đời sán lá gan sẽ bị ảnh hưởng như thế nào nếu trong thiên nhiên xảy ra các tình huống sau:

+ Trứng sán lá gan không gặp nước

+ Ấu trùng nở ra không gặp cơ thể ốc thích hợp+ Ốc chứa vật kí sinh bị động vật khác ăn thịt

+ Kén sán bám vào rau, bèo ... chờ mãi mà khơng gặp trâu bị ăn phải
Đáp án: Vòng đời sán lá gan sẽ bị gián đoạn

Câu 2[Nhận biết].Sán lá gan thích nghi với cách phát tán nòi giống như thế nào?Đáp án

- Sán đẻ nhiều trứng

- Ấu trùng có cơ quan di chuyển và có khả năng sinh sản làm tăng số lượng sán. Dù tỉ lệ chết rất cao nhưng chúng vẫn còn một tỉ lệ đáng kể để tồn tại và phát triển

Câu 3[Nhận biết].Sán dây có đặc điểm nào đặc trưng do thích nghi với kí sinh trong ruộtngười?

Đáp án

Đặc điểm sán dây thích nghi cao với đời sống kí sinh trong ruột người: cơ quan bám tăng cường [4 giác bám và có thêm một móc bám], dinh dưỡng bằng cách thẩm thấu chất dinhdưỡng qua thành cơ thể, mỗi đốt đều có một cơ quan sinh sản lưỡng tính.

Câu 4[Nhận biết].Sán lá gan, sán dây, sán lá máu xâm nhập vào cơ thể vật chủ qua các con đường nào?

Đáp án

Sán lá gan, sán dây xâm nhập vào cơ thể vật chủ qua các đường ăn uống là chủ yếu. Riêng sán lá máu, ấu trùng xâm nhập qua da.

Câu 5[Nhận biết].Giun dẹp thường kí sinh ở bộ phận nào trong cơ thể người và động vật? Vì sao?

Đáp án

Giun dẹp thường kí sinh ở máu, ruột, gan, cơ vì những nơi này có nhiều chất dinh dưỡngCâu 6:[Nhận biết].Trình bày vịng đời của sán lá gan?

Gặp nước sinh sản

Trứng ---> ấu trùng lơng [kí sinh trong ốc] ---> ấu bám vào cây trâu, bò ăn

trùng có đi ---> kén kén ---> bệnh sán lá gan.

Câu 7:[Thơng hiểu]Cấu tạo .của sán lá gan thích nghi với đời sống kí sinh như thế nào?Đáp án:

-Cơ thể dẹp, đối xứng hai bên, ruột, mắt và lông bơi tiêu giảm, các giác bám phát triển.-Cơ quan tiêu hoá phát triển giúp đồng hoá nhiều chất dinh dưỡng

-Cơ quan sinh dục phát triển, sán đẻ nhiều trứng, ấu trùng có cơ quan di chuyển và có khảnăng sinh sản làm tăng số lượng sán.

Câu 8[Thơng hiểu].Sán kí sinh gây tác hại như thế nào cho vật chủ ?

Đáp án: Sán kí sinh lấy chất dinh dưỡng của vật chủ làm cho vật chủ gầy yếuCâu 9 [Vận dụng].Vì sao trâu, bị nước ta mắc bệnh sán lá gan nhiều?

Đáp án:

Vì trâu, bị nước ta sống trong mơi trường đất ngập nước, trong mơi trường đó có rấtnhiều ốc nhỏ là vật chủ trung gian thích hợp với ấu trùng sán lá gan. Ngồi ra trâu, bịthường uống nước và ăn các cây cỏ thiên nhiên, các kén sán bám ở đó rất nhiều.

Câu 10[Vận dụng].Để đề phịng giun dẹp kí sinh cần phải ăn uống, giữ gìn vệ sinh nhưthế nào cho người và gia súc?

Đáp án

Giữ vệ sinh ăn uống cho người và gia súc: vệ sinh mơi trường sống, ăn chín uống sơi,khơng ăn quả xanh, không ăn rau sống khi chưa rửa sạch để hạn chế con đường lây lancủa của giun sán kí sinh qua gia súc và thức ăn của con người.

3. Củng cố: đã lồng ghép trong các hoạt động4. Hướng đẫn học sinh học ở nhà

- Học bài và trả lời câu hỏi SGK.- Tìm hiểu thêm về sán kí sinh.- Tìm hiểu về giun đũa.

V. Rút kinh nghiệm tiết dạy

………………...………

Video liên quan