Vì sao lại bị sống thực vật

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Bình - Khoa Ngoại Tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long. Bác sĩ Nguyễn Bình đã có hơn 20 năm kinh trong lĩnh vực gây mê- hồi sức.

Chết não là thuật ngữ chỉ sự mất chức năng hoàn toàn của não bộ bao gồm cả thân não trong khi tim vẫn còn đập, tứ chi còn ấm hồng nhờ vào sự hỗ trợ của y tế. Bệnh nhân rơi vào trạng thái sống thực vật khi chết não. Khi một bệnh nhân chết não, bác sĩ điều trị cần giải thích rõ cho người nhà để lựa chọn duy trì tiếp đời sống thực vật hoặc ngừng thực hiện các biện pháp hỗ trợ như thở máy, truyền dịch để kết thúc trạng thái tồn tại thực vật.

Chết não là tình trạng mất hoàn toàn chức năng của não và thân não. Thân não là cấu trúc nối giữa hai bán cầu não bộ và tủy sống, có chức năng dẫn truyền các tín hiệu thần kinh từ não ra ngoại vi thông qua tủy sống. Bên cạnh đó, thân não còn là nơi điều hòa và kiểm soát các hoạt động sống quan trọng của cơ thể, bao gồm hô hấp, tuần hoàn và điều hòa thân nhiệt. Một bệnh nhân được chẩn đoán chết não khi hoạt động chức năng của não, tim, phổi đều ngưng hoàn toàn. Các biểu hiện trên lâm sàng mà bác sĩ và người nhà có thể quan sát được như tim đập, tứ chi ấm hồng, cơ thể mềm mại có được là nhờ vào các thiết bị hỗ trợ y tế. Khác với chết lâm sàng, chết não là tình trạng tổn thương vĩnh viễn và không phục hồi.

Trên thực tế lâm sàng, có nhiều bệnh nhân vào viện trong bốt cảnh hôn mê sâu, xét nghiệm điện não đồ không phát hiện sóng điện não bình thường hay còn gọi là điện não đồ phẳng nhưng các hệ cơ quan khác vẫn còn có thể tự hoạt động như tim đập, nước tiểu còn được sản xuất. Những trường hợp này được hiểu có tình trạng chết nào không hoàn toàn hay duỗi cứng mất não.

Nguyên nhân gây chết nào khá đa dạng, khác nhau ở từng bệnh nhân. Một số người bệnh chỉ có một tổn thương gây chết não trong khi số khác có cùng lúc nhiều nguyên nhân. Các bệnh lý có thể gây chết não thường gặp nhất bao gồm chấn thương sọ não, xuất huyết dưới màng nhện, chảy máu trong nhu mô não, viêm màng não, áp xe màng não. Khi áp lực nội sọ tăng cao hơn huyết áp trung bình, máu từ tim không bơm được đến não. Khi đó, các tế bào não thiếu oxy nuôi dưỡng, trở nên phù nề và tiếp tục khiến áp lực nội sọ tăng cao tạo nên vòng tròn bệnh lý phức tạp.

Chết não là tình trạng tổn thương vĩnh viễn và không phục hồi

Kết luận một bệnh nhân chết não là việc làm mang tính pháp lý và đòi hỏi sự chính xác cao. Chết não được xác định thông qua việc sử dụng phối hợp nhiều thông tin khác nhau bao gồm các triệu chứng lâm sàng, các thử nghiệm lâm sàng, phương pháp cận lâm sàng và thời gian chết não.

Tiêu chuẩn lâm sàng để chẩn đoán chết não bao gồm các triệu chứng sau:

• Điểm Glasgow : 3 là bằng chứng của việc rơi vào tình trạng hôn mê sâu
• Phản xạ ánh sáng mất
• Đường kính đồng tử giãn cố định khoảng 4mm cả hai mắt
• Phản xạ giác mạc bảo vệ mắt biến mất
• Phản xạ ho khi có kích thích như hút đờm dãi không còn
• Phản xạ đầu mắt mất
• Phản xạ mắt tiền đình không còn
• Khi tháo bỏ máy thở, người bệnh không có khả năng tự thở.

Sau khi nghi ngờ một tình trạng chết não, bác sĩ sẽ thực hiện thêm các thử nghiệm lâm sàng khác để củng cố cho chẩn đoán bao gồm:

• Thử nghiệm gây ho: trong khi tiến hành hút đờm dãi qua ống nội khí quản, tiến hành kích thích ngay tại vị trí chia nhánh của phế quản gốc nhưng phản xạ ho không xuất hiện.
• Kiểm tra phản xạ mắt đầu: tiến hành nghiêng đầu người bệnh về một phía nhưng nhãn cầu không chuyển động về phía ngược lại.
• Kiểm tra phản xạ mắt tiền đình: thực hiện bơm nước lạnh vào hai tai nhưng mắt không có đáp ứng bằng cách liếc mắt về phía tai có bơm nước. Phản xạ mắt tiền đình được thực hiện khi kiểm tra phản xạ mắt đầu cho kết quả không rõ ràng.
• Thử nghiệm ngừng thở: cho người bệnh thở máy trong khoảng 10 phút với hàm lượng oxy 100%, sau đó tháo máy thở và cho bệnh nhân thở qua ống nội khí quản trong vòng 10 phút. Nghiệm pháp ngừng thở dương tính khi bệnh nhân không thể tự hô hấp trở lại.

Tiêu chuẩn cận lâm sàng giúp chẩn đoán chết não bao gồm:

Điện não đồ: tiến hành đo điện não đồ cho hình ảnh sóng điện não phẳng. không quan sát thấy hình ảnh các sóng điện não thông thường.

Điện não đồ giúp chẩn đoán chết não

• Chụp CT scan não: tiến hành chụp cắt lớp vi tính não bộ có bơm thuốc cản quang nhưng không quan sát thấy hình ảnh các mạch máu ngấm thuốc.
• Siêu âm Doppler xuyên sọ: bệnh nhân chết não sẽ không quan sát thấy hình ảnh sóng Doppler thông thường hoặc có nhưng mất sóng tâm trương.
• Chụp mạch não: không quan sát thấy hình ảnh mạch máu não trên phim chụp.
• Chụp đồng vị phóng xạ não: không thấy hình ảnh tập trung các chất phóng xạ trong nhu mô não sau khi chụp 30 phút, 60 phút và 120 phút.

Tiêu chuẩn thời gian để chẩn đoán chết não bao gồm: Thời gian để chẩn đoán chết não ít nhất khoảng 12 giờ kể từ lúc người bệnh xuất hiện các triệu chứng lâm sàng điển hình của chết não.

Xác định một trường hợp chết não là một quy trình phức tạp có liên quan đến pháp luật. Bộ Y tế quy định ekip chẩn đoán chết não phải bao gồm 3 bác sĩ đáp ứng đủ điều kiện theo quy định. Lặp lại các xét nghiệm để chẩn đoán chết não vào các thời điểm 6 giờ và 12 giờ kể từ lần chẩn đoán đầu tiên.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!

XEM THÊM:

Chúng tôi có một số thay đổi quan trọng về Chính sách Riêng tư và Cookie, và muống bạn biết ý nghĩa của nó đối với bạn và dữ liệu của bạn.

Chúng tôi và các đối tác dùng công nghệ, như cookie, và thu thập dữ liệu browsing để cho bạn trải nghiệm online tốt nhất và cá nhân hóa nội dung và quảng cáo cho bạn. Xin cho chúng tôi biết bạn có đồng ý không.

• Chấp nhận thu thập dữ liệu và tiếp tục

Các cài đặt này chỉ áp dụng cho các trang AMP. Bạn có thể được yêu cầu đặt lại các tùy chọn này khi truy cập các trang BBC không phải AMP.

Trang dành cho thiết bị di động nhẹ mà bạn đã truy cập đã được xây dựng bằng công nghệ AMP của Google.

Thu thập dữ liệu cần thiết nghiêm ngặt

Để làm cho các trang web của chúng tôi hoạt động, chúng tôi lưu trữ một số thông tin hạn chế trên thiết bị của bạn mà không có sự đồng ý của bạn.

Đọc thêm về thông tin cần thiết mà chúng tôi lưu trữ trên thiết bị của bạn để làm cho các trang web của chúng tôi hoạt động.

Chúng tôi sử dụng bộ nhớ cục bộ để lưu trữ các tùy chọn đồng ý của bạn trên thiết bị của bạn.

Thu thập dữ liệu tùy chọn

Khi bạn đồng ý thu thập dữ liệu trên các trang AMP, bạn đồng ý cho phép chúng tôi hiển thị quảng cáo được cá nhân hóa có liên quan đến bạn khi bạn ở bên ngoài Vương quốc Anh.

Đọc thêm về cách chúng tôi cá nhân hóa quảng cáo trên BBC và các đối tác quảng cáo của chúng tôi.

Bạn có thể chọn không nhận quảng cáo được cá nhân hóa bằng cách nhấp vào Từ chối thu thập dữ liệu và tiếp tục "bên dưới. Xin lưu ý rằng bạn sẽ vẫn thấy quảng cáo, nhưng nó sẽ không được cá nhân hóa cho bạn.

Bạn có thể thay đổi các cài đặt này bằng cách nhấp vào “Lựa chọn quảng cáo / Không bán thông tin của tôi” ở chân trang bất kỳ lúc nào.

• Chấp nhận thu thập dữ liệu và tiếp tục
• Từ chối thu thập dữ liệu và tiếp tục

BBC News, Tiếng Việt

Bỏ qua để xem nội dung

• Fergus Walsh
• Phóng viên Y khoa, BBC News

Chụp lại hình ảnh,

So sánh phản ứng não bộ thường với não người bệnh.

Các nhà khoa học đã có thể tiếp cận và chia sẻ thông tin của một người bị tổn thương não bộ.

Nghiên cứu, được tiến hành ở Anh và Bỉ, tập trung phương pháp quét não mới. Các khoa học gia thấy ba bệnh nhân có khả năng nhận biết mặc dù trước đó được chẩn đoán là trong trong trạng thái sống thực vật. Nghiên cứu của Tạp chí Y khoa New England cho thấy kết quả quét (scan) có thể phát hiện được dấu hiệu nhận biết của bệnh nhân vốn được cho là cô lập với thế giới bên ngoài. Bệnh nhân trong trạng thái sống thực vật có tỉnh chứ không bị hôn mê, nhưng không nhận biết được do tổn thương não nghiêm trọng. Kỹ thuật quét Các nhà khoa học đã sử dụng chức năng chụp ảnh cộng hưởng từ trường (fMRI) trong đó cho thấy hoạt động não trong thời gian thực. Họ hỏi bệnh nhân và người tình nguyện khỏe mạnh hãy tưởng tượng họ đang chơi quần vợt trong khi dùng máy quét để theo dõi. Đối với mỗi tình nguyện viên, hành vi này kích thích hoạt động phần phía trước vỏ não, là bộ phận đóng vai trò một phần của sự chuyển động.

Và kết quả cho thấy điều này cũng đã xảy ra trong số 4 trên tổng số 23 bệnh nhân được coi là trong trạng thái sống thực vật. Hỏi bệnh nhân

Đây là nghiên cứu được tiếp tục tiến hành từ một nghiên cứu vốn được công bố ba năm trước đây, khi nhóm khoa học gia từng dùng kỹ thuật tương tự để tiếp cận với một bệnh nhân được chẩn đoán sống thực vật.

Chụp lại hình ảnh,

Kết quả chụp cho thấy một số bệnh nhân có nhận biết được.

Nhưng lần này họ đã đi xa hơn. Với một bệnh nhân là người đàn ông Bỉ bị chấn thương trong tai nạn giao thông bảy năm trước - họ đã hỏi bệnh nhân này một loạt các câu hỏi. Bệnh nhân này có thể giao tiếp "có" và "không" qua suy nghĩ của mình. Rồi bệnh nhân trả này cũng phản ứng chính xác năm trong số sáu câu hỏi liên quan tới gia đình mà các nhà khoa học đưa ra. Ví dụ, ông khẳng định rằng cha của mình tên là Alexander. Các nhà khoa học tham gia nghiên cứu này bao gồm thành viên từ Hội đồng Nghiên cứu Y khoa (MRC), Trung tâm Chụp não Wolfson ở Cambridge và một nhóm nghiên cứu của Bỉ từ Đại học Liege. Tiến sĩ Adrian Owen từ MRC ở Cambridge, đồng tác giả bản báo cáo nói: "Chúng tôi rất ngạc nhiên khi chúng tôi thấy kết quả quét não của bệnh nhân và rằng ông đã có thể trả lời chính xác các câu hỏi được hỏi bằng cách thay đổi suy nghĩ của mình." Tiến sĩ Owen nói rằng kết quả này sẽ mở ra quyết định cách điều trị cho các bệnh nhân tương lai: "Người ta có thể hỏi xem bệnh nhân bị đau hay không và kê toa thuốc giảm đau và có thể hỏi họ về trạng thái cảm xúc." Tuy nhiên diễn biến mới này cũng đặt ra các chủ đề có tính đạo lý, ví dụ việc ngưng toàn bộ điều trị để người trong trạng thái sống thực vật có thể chết là đúng luật nhưng nếu bệnh nhân có thể phản ứng được thì việc làm đó lại không đúng luật, cho dù họ tỏ ý rõ ràng rằng họ muốn được chết.