Ẩn dụ và Hoán dụ là hai biện pháp tu từ khiến các con rất dễ nhầm lẫn khi làm bài tập phần Đọc – Hiểu, đồng thời đây cũng là nội dung quan trọng của chương trình Ngữ văn lớp 9. Vì vậy, các con rất lúng túng và lo lắng khi đối diện với dạng bài tập này. Tuy nhiên, hôm nay, VietElite sẽ giúp con phân biệt ẩn dụ và hoán dụ – hai biện pháp này vô cùng dễ dàng.
1. Ẩn dụ
– Thực chất ẩn dụ là gọi tên sự vật hiện tượng này bằng tên của sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình,gợi cảm cho sự diễn đạt.
– Có bốn kiểu ẩn dụ thường gặp:
+ Ẩn dụ hình thức – tương đồng về hình thức. Ví dụ:
“Về thăm quê Bác làng Sen
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng”
Về hình thức, lửa hồng tương đồng với màu đỏ của bông hoa râm bụt.
+ Ẩn dụ cách thức – tương đồng về cách thức. Ví dụ:
“Ăn quà nhớ kẻ trồng cây” [Tục ngữ]
Ăn quá tương đồng về cách thức với hưởng thành quả lao động; trồng cây tương đồng về cách thức với công lao khó nhọc tạo ra thành quả.
+ Ẩn dụ phẩm chất – tương đồng về phẩm chất. Ví dụ:
“Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm”
[Minh Huệ]
Người Cha ở đây là ẩn dụ cho hình ảnh Bác Hồ, Bác chăm lo cho từng bữa ăn giấc ngủ của các chiến sĩ như người cha chăm sóc những đứa con thân yêu
+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác – chuyển từ cảm giác này sang cảm giác khác, cảm nhận bằng giác quan khác. Ví dụ:
“Giọng nói của chị ấy rất ngọt ngào”
Ngọt ngào là sự cảm nhận của vị giác. Dùng “giọng nói ngọt ngào” là án dụ chuyển đối cám giác – từ thính giác sang vị giác.
2. Hoán dụ
– Thực chất hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng bằng tên của một sự vật, hiện tượng khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm trong diễn đạt.
– Có bốn kiểu hoán dụ thường gặp
+ Lấy một bộ phận để chỉ toàn thể. Ví dụ:
“Một trái tim lớn lao đã giã từ cuộc đời
Một khóc óc lớn đã ngừng sống.”
[Xuân Diệu]
“Một trái tim”, “Một khối óc” là hình ảnh hoán dụ để chỉ cả “con người”, đó chính là Bác Hồ – vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc Việt Nam.
+ Lấy vật chứa đựng chỉ vật bị chứa đựng. Ví dụ:
“Vì sao trái đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên người Hồ Chí Minh”
Trái đất – hoán dụ cho hình ảnh nhân loại
+ Lấy dấu hiệu của sự vật để chỉ sự vật. Ví dụ:
“Sen tàn, cúc lại nở hoa
Sầu dài ngày ngắn, đông đà sang xuân”
[Nguyễn Du]
câu thơ đã sử dụng các hình ảnh hoán dụ: Sen – mùa hạ, Cúc – mùa thu.
+ Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng. Ví dụ:
“Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao”
Một cây là hóa dụ cho sự đơn lẻ, số ít; ba cây – số lượng nhiều, nói đến sự đoàn kết sẽ tạo nên sức mạnh.
3. So sánh ẩn dụ và hoán dụ
- Giống nhau
– Bản chất cùng là sự chuyển đổi tên gọi: gọi sự vật hiện tượng bằng một tên gọi khác.
– Cùng dựa trên quy luật liên tưởng.
– Tác dụng của ẩn dụ và hoán dụ : Làm tăng sức gợi hình gợi cảm cho lời văn, biểu đạt cảm xúc
- Khác nhau
Cơ sở liên tưởng khác nhau:
– Ẩn dụ dựa vào sự liên tưởng tương đồng, dù hai sự vật đó không liên quan đến nhau nhưng giữa A và B có điểm gì đó giống nhau, nên người ta dùng A để thay cho tên gọi B. Do đó, trong trường hợp này sự vật chuyển đổi tên gọi và sự vật được chuyển đổi tên gọi thường khác phạm trù hoàn toàn.
Ví dụ :
“Thuyền về có nhớ bến chăng?”
Như vậy, thuyền và bến trên thực tế không liên quan đến con người, nhưng dựa vào đặc tính giống nhau ta thấy được hình ảnh ẩn dụ.
thuyền – người con trai [người đang xuôi ngược, đi lại – di động]
bến – người con gái [kẻ đang đứng đó, ở lại – cố định]
– Hoán dụ dựa vào sự liên tưởng tương cận [ gẫn gũi ] giữa các đối tượng, tức là hình ảnh A và B có liên quan đến nhau. Mối quan hệ giữa tên mới [A] và tên cũ [B] là mối quan hệ gần kề
Ví dụ :
“Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay”
Áo chàm là chiếc áo của người dân vùng Việt Bắc thường mặc hàng ngày, vì vậy khiến ta liên tưởng đến đồng bào sinh sống ở Việt Bắc.
Qua những chia sẻ của VietElite ở trên, hi vọng các con sẽ thành thạo trong việc phân biệt ẩn dụ và hoán dụ. Để học thêm nhiều kiến thức, tránh nhầm lẫn trong bộ môn Ngữ văn, quý phụ huynh và các con hãy nhanh tay đăng kí lớp Ngữ văn V9.2 nhé!
Ẩn dụ và hoán dụ là hai biện pháp tu từ quen thuộc mà chúng ta được học trong môn Văn học. Tuy nhiên nhiều người chưa nắm rõ và nhầm lẫn giữa hai biện pháp tu từ này.
Có thể bạn quan tâm
- Tổng quan về cây vú sữa
- CÔNG TY TNHH SẢN XUẤT VÀ THƯƠNG MẠI PHÂN BÓN PHÚ ĐIỀN
- Phương pháp giải nhanh dạng toán: Kim loại/ oxit kim loại + Axit
- Toán lớp 1 chục và đơn vị: tổng hợp kiến thức và bài tập
Chúng tôi sẽ giúp quý bạn đọc Phân biệt ẩn dụ và hoán dụ thông qua bài viết dưới đây.
Bạn đang xem: Phân biệt ẩn dụ và hoán dụ
Ẩn dụ là gì?
Ẩn dụ là một biện pháp tu từ mà ở đó có các sự vật và hiện tượng được nhắn đến quá việc gọi tên sự vật hiện tượng khác mà ở đó có những nét tương đối giống nhau. Sử dụng biện pháp ẩn dụ nhằm mục đích chính là tăng khả năng gợi hình, gợi cảm.
Ẩn dụ là một hình thức phổ biến trong tiếng Việt. Ẩn dụ có nhiều dạng và có nhiều chức năng khác nhau. Phép ẩn dụ có thể được sử dụng cùng với các biện pháp khác [như so sánh, nhân hoá …] để nâng cao hiệu quả biểu đạt.
Các hình thức của biện pháp ẩn dụ
+ Ẩn dụ hình thức: Ẩn dụ hình thức có thể được hiểu như sau: người hành văn dựa vào các điểm tương đồng hoặc các điểm giống nhau giữa các sự vật hiện tượng về hình thức. Và khi dùng ẩn dụ hình thức cũng là cách người nói dấu đi một phần nghĩa.
Ví dụ ẩn dụ hình thức qua câu thơ: Về thăm nhà Bác làng sen – Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng. Trong ví dụ này, tác giả đã sử dụng ẩn dụ cách thức, bằng cách sử dụng từ “thắp” ám chỉ “nở hoa” [hoa râm bụt đang nở].
+ Ẩn dụ cách thức: Ẩn dụ cách thức là hình thức đặt ra vấn đề theo nhiều cách, ẩn dụ này làm cho người nói diễn đạt hàm ý vào câu.Ví dụ: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”Kẻ trồng cây: hình ảnh ẩn dụ, ám chỉ người lao động, tạo ra giá trị bằng sức lao động
+ Ẩn dụ phẩm chất: Ẩn dụ phẩm chất là cách dùng các đặc tính và phẩm chất tương đồng của một sự vật và hiện tượng này đi cùng một sự vật hiện tượng khác. Hay nói cách khác, ẩn dụ phẩm chất là dựa vào sự tương đồng về phẩm chất giữa sự vật, hiện tượng này với sự vật, hiện tượng khác.
Ví dụ ẩn dụ phẩm chất: Mẹ tôi mái tóc bạc, mẹ tôi lưng đã còng… Thay vì nói chính xác tuổi của người mẹ đã già, chúng ta có thể sử dụng ẩn dụ phẩm chất bằng cách dùng từ mái tóc bạc, lưng đã còng.
Xem thêm :
+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là hình thức tu từ dựa trên các đặc tính riêng biệt của sự vật nhất định. Được nhận biết bằng một giác quan tuy nhiên lại được đặc tả bằng câu từ cho các gian quan khác. Nói cách khác, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là dựa trên sự giống nhau về cảm giác. Chuyển đổi từ hình thái cảm giác này sang hình thái cảm giác khác.
Ví dụ ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Trời hôm nay nắng giòn tan. Đây là câu nói sử dụng biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác. Mục đích là miêu tả cảm giác nắng rất lớn có thể làm khô mọi vật. Tức sử dụng giác quan mắt [thị giác] để cảm nhận về ánh nắng, nhưng khi miêu tả lại sử dụng từ “giòn tan” – tức vị giác.
Hoán dụ là gì?
Hoán dụ là gọi tên hiện tượng, sự vật, khái niệm này bằng tên hiện tượng, sự vật, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.Biện pháp tu từ hoán dụ có tác dụng tăng sức gợi hình, gợi cảm cho việc diễn tả sự vật, sự việc được nói đến trong thơ, văn.
Ví dụ hoán dụ: “Áo nâu liền với áo xanh – Nông thôn cùng với thành thị đứng lên.”
Trong câu thơ trên áo nâu với áo xanh chỉ 2 loại người là nông dân và công nhân.
Các kiểu hoán dụ
có 4 kiểu hoán dụ như sau:
+ Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng: Là kiểu hoán dụ sử dụng các từ ngữ đơn lẻ, cái riêng để liên tưởng đến cái chung, cái trừu tượng.
+ Lấy một bộ phận để gọi cái toàn thể: Là cách hoán dụ nói về một bộ phận trên cơ thể người, động vật để liên tưởng đến một hành động nào đó.
Xem thêm : Học giỏi Toán thì làm nghề gì để có thu nhập cao hiện nay?
+ Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng: Là cách hoán dụ sử dụng những vật chứa đựng lớn như thành phố, nông thôn để chỉ vật bị chứa đựng như người nông dân, công nhân
+ Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật: Là phép hoán dụ sử dụng những dấu hiệu đặc trưng của sự vật như tiếng chó sủa, tiếng chim hót… để nói đến chủ nhân của âm thanh đó.
– Điểm giống nhau ấn dụ và hoán dụ:
+ Đây đều là biện pháp tu từ gọi một sự vật hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác.
+ Việc sử dụng ẩn dụ và hoán dụ trong văn, thơ,… đều với mục đích giúp tăng sức biểu cảm, diễn đạt cho người đọc.
+ Đều sử dụng sự liên tưởng.
– Điểm khác nhau ẩn dụ và hoán dụ:
Hoán dụ và ẩn dụ có cơ sở liên tưởng khác nhau, cụ thể là:
+ Ẩn dụ: dựa vào quan hệ tương đồng, cụ thể về tương đồng như là về: hình thức, cách để thực hiện, phẩm chất, cảm giác
+ Hoán dụ: dựa vào quan hệ tương đương và cụ thể như: cái bộ phận và cái toàn thể, vật chứa đựng và vật bị chứa đựng, dấu hiệu của sự vật và sự vật, cái cụ thể và cái trừu tượng.
Trên đây là những chia sẻ của chúng tôi về vấn đề Phân biệt ẩn dụ và hoán dụ. Có thể thấy rằng những biện pháp tu từ này có ý nghĩa đối với việc diễn đạt trong văn học. Chúng tôi hi vọng rằng những chia sẻ từ bài viết sẽ hữu ích và giúp quý bạn đọc hiểu rõ được nội dung này.