Theo PGS, TS Phạm Mạnh Hùng, Viện trưởng Viện Tim mạch Việt Nam, nhồi máu cơ tim là bệnh lý cấp cứu, tỷ lệ tử vong cao nếu không được cấp cứu kịp thời. Điều quan trọng là người bệnh cần phải nhận ra các dấu hiệu cảnh báo nhồi máu cơ tim từ sớm và xử trí đúng cách để hạn chế nguy cơ tử vong xuống mức thấp nhất.
Nhồi máu cơ tim đã trở thành căn bệnh phổ biến tại Việt Nam. Mỗi năm có hàng trăm nghìn bệnh nhân nhập viện vì nhồi máu cơ tim tại các bệnh viện trên toàn quốc. Nhồi máu cơ tim cấp được định nghĩa là hoại tử cơ tim, bệnh xảy ra do mạch máu bị tắc hẹp ở tim đột ngột một hoặc nhiều nhánh động mạch vành nuôi tim gây thiếu máu cơ tim cục bộ. Gây tổn thương cơ tim và xuất hiện cơn đau ngực.
Cũng giống như tất cả các cơ bắp trong cơ thể, cơ tim của chúng ta hoạt động được nhờ hệ thống mạch máu cung cấp Oxy và chất dinh dưỡng gọi là động mạch vành. Khi mạch máu nuôi bị nghẹt, tim không còn được cung cấp dưỡng chất và oxy. Lúc này người bệnh sẽ bị nhồi máu cơ tim. Khi có một vị trí nào đó của động mạch vành đột ngột bị tắc hẹp, sẽ khiến vùng cơ tim mà động mạch đó nuôi dưỡng bị thiếu oxy, dẫn tới hoại tử cơ tim và gây ra nhồi máu cơ tim cấp.
Các triệu chứng điển hình nhồi máu cơ tim
- Những triệu chứng thường gặp của bệnh nhồi máu cơ tim bao gồm: Đau thắt ngực, mức độ đau có thể dao động từ ít như kiểu đè nặng, cảm giác nóng rát trước ngực trái đến đau nhiều như đau dữ dội giống dao đâm, siết chặt.
- Đau có thể lan lên cổ, hàm dưới, vai trái, lưng, bụng hoặc cánh tay trái. Thời gian đau có thể kéo dài nhiều phút hoặc biến mất rồi lại xuất hiện.
- Ngoài cơn đau điển hình, bệnh nhân còn có các triệu chứng: Khó thở; đổ mồ hôi; buồn nôn, nôn ói; lo lắng; ho; chóng mặt; tim đập nhanh. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể không trải qua các triệu chứng như mô tả ở trên mà chỉ cảm thấy hơi mệt hoặc chỉ cảm thấy khó chịu vùng thượng vị.
- Cơn đau thắt ngực có thể kéo dài hàng giờ, vì vậy khi có các triệu chứng trên, cần tìm kiếm sự giúp đỡ và đến bệnh viện càng sớm càng tốt.
Vì sao nhồi máu cơ tim có thể xảy ra ở người trẻ tuổi?
Theo PGS.TS Phạm Mạnh Hùng, nhồi máu cơ tim là một biến cố tim mạch cấp tính nguy hiểm. Bệnh lý này thường gặp trên các đối tượng trung niên, nam giới, có thói quen hút thuốc lá, lối sống tĩnh tại và tiền căn tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu.
Tuy nhiên, gần đây tuổi trung bình của các bệnh nhân nhồi máu cơ tim đang dần trẻ hóa. Đã có không ít các trường hợp mắc bệnh khi tuổi đời chưa đến 30.
Theo các bác sĩ, lối sống sinh hoạt thiếu lành mạnh, áp lực công việc, chủ quan trong việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ là nguyên nhân làm gia tăng tình trạng nhồi máu cơ tim ở người trẻ.
Không có sự khác biệt nhiều về biểu hiện nhồi máu cơ tim ở người trẻ và người lớn tuổi nhưng khác nhau ở nguyên nhân gây bệnh. Ở người trẻ, xơ vữa động mạch gây nhồi máu cơ tim đa phần do chế độ sinh hoạt không lành mạnh, thừa cân, béo phì, hút thuốc lá nhiều năm.
Thông thường ở người già xơ vữa động mạch diễn ra từ trong nhiều năm liền làm cho cơ tim của họ có sự thích nghi nhất định với tình trạng thiếu máu, họ thường nhận biết các nguy cơ đối với sức khỏe nên ít chủ quan hơn.
Ngược lại, người trẻ thường chủ quan không nghĩ mình có thể mắc phải căn bệnh này nên không nhận biết được các triệu chứng của nhồi máu cơ tim, dẫn đến tình trạng nhập viện muộn điều trị rất khó khăn và nguy cơ tử vong cao .
Tình trạng tổn thương khó hồi phục sau 30 phút xuất hiện cơn nhồi máu cơ tim
Cần phát hiện và xử trí đúng nhồi máu cơ tim cấp
Khi những triệu chứng ban đầu của cơn nhồi máu cơ tim xuất hiện, các tế bào cơ tim bắt đầu bị tổn thương. Tình trạng tổn thương khó hồi phục sau 30 phút và tỷ lệ tử vong cao nhất trong vòng 1 giờ đầu tiên xuất hiện cơn nhồi máu cơ tim. Và các phương pháp điều trị chỉ đạt hiệu quả từ 2 – 4h đầu tiên khởi phát cơn đột quỵ tim. Do đó, "thời gian" và việc sơ cứu ban đầu đúng cách là yếu tố then chốt tăng cơ hội sống còn, giảm di chứng cho người bệnh.
Một số nguyên tắc cơ bản trong xử trí nhồi máu cơ tim cấp khi phát hiện người bệnh có biểu hiện đó là :
- Cần bình tĩnh đặt bệnh nhân ngồi hoặc nằm chỗ thông thoáng, sau đó nới lỏng thắt lưng, quần áo để giúp máu lưu thông dễ dàng.
- Bước tiếp theo hãy gọi sự hỗ trợ của người xung quanh, gọi số cấp cứu 115 hoặc số điện thoại khẩn cấp của bệnh viện gần nhất. Nếu không thể chờ xe cấp cứu đến, hãy chủ động thuê taxi hoặc tự mình chở bệnh nhân đến bệnh viện.
Trong trường hợp, bệnh nhân ngưng tim thì bước sơ cứu hô hấp trong khi đợi xe cấp cứu đến là phải ép tim ngoài lồng ngực cho bệnh nhân. Ép tim ngoài lồng ngực [Hồi sinh tim phổi – CPR] cần được tiến hành càng sớm càng tốt vì cứ mỗi 1 phút chậm trễ thì người bệnh mất đi 10% cơ hội được cứu sống.
- Người thực hiện quỳ gối gần người bệnh, chồng 2 tay lên và ép lực mạnh vào vùng trước tim rồi nới lỏng tay. Thực hiện động tác lặp lại 60 lần/phút để thúc đẩy co bóp tim.
- Nếu người bệnh khó thở, ngất xỉu cần cấp cứu hô hấp nhân tạo [giúp bệnh nhân dễ thở hơn, hỗ trợ thở cho các trường hợp ngừng tim]. Người bệnh kê cao đầu, tư thế hơi ngửa ra sau. Người sơ cứu dùng tay bịt mũi người bệnh, dùng miệng thổi hơi vào miệng bệnh nhân. Lặp lại nhiều lần cho đến khi người bệnh lấy lại nhịp thở bình thường.
Nhồi máu cơ tim là một trong những bệnh lý tim mạch nguy hiểm đến tính mạng người bệnh nếu không được phát hiện và cấp cứu kịp thời. Các đối tượng có nguy cơ cao bị nhồi máu cơ tim, chủ yếu là các đối tượng đã từng bị nhồi máu cơ tim, hoặc đã thực hiện các thủ thuật can thiệp mạch vành.
Ngoài ra, còn kể tới một số đối tượng như người bị tăng cholesterol máu, tăng huyết áp , đái tháo đường, béo phì, người hút nhiều thuốc lá, ít hoạt động thể lực...
Chính vì vậy, các chuyên gia khuyến cáo để phòng ngừa sự phát triển bệnh động mạch vành hoặc làm giảm nguy cơ bị nhồi máu cơ tim, ngoài việc lưu ý sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, người bệnh có thể áp dụng một số phương pháp đơn giản như kiên trì tập thể dục hàng ngày, áp dụng chế độ dinh dưỡng hợp lý, bỏ hút thuốc lá, việc kiểm soát các bệnh có liên quan cũng có góp phần quan trọng trong quá trình điều trị như huyết áp, đường huyết…