Ung thư biểu mô tế bào gai ở da là một dạng ung thư da phổ biến. Ung thư phát triển trong các tế bào gai. Tế bào gai là những tế bào tạo nên lớp giữa và lớp ngoài của da. Ung thư biểu mô tế bào gai thường không nguy hiểm đến tính mạng. Nếu không được điều trị, ung thư có thể phát triển lớn hoặc lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Và gây ra các biến chứng nghiêm trọng.
Ung thư biểu mô tế bào gai ở da là bệnh gì?
Hầu hết các ung thư biểu mô tế bào gai là do tiếp xúc lâu dài với bức xạ tia cực tím [tia UV]. Các tia này có thể từ ánh sáng mặt trời hoặc từ giường, đèn tắm nắng. Tránh tiếp xúc tia UV giúp giảm nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gai. Ngoài ra, cũng giảm nguy cơ các dạng ung thư da khác.
Tế bào gai được tìm thấy ở nhiều nơi trong cơ thể. Ung thư biểu mô tế bào gai có thể xảy ra ở bất cứ nơi nào có tế bào gai. Ung thư biểu mô tế bào gai của da đề cập đến ung thư hình thành trong các tế bào gai được tìm thấy trong da.
Triệu chứng
Ung thư biểu mô tế bào gai ở da thường xảy ra trên vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Chẳng hạn như da đầu, mu bàn tay, tai hoặc môi. Tuy nhiên, ung thư vẫn có thể xảy ra ở mọi nơi trên cơ thể. Bao gồm cả bên trong miệng, lòng bàn chân và ở bộ phận sinh dục.
Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư biểu mô tế bào gai ở da bao gồm:
- Một nốt sần đỏ, cứng
- Vết loét đáy phẳng đóng vảy ở bề mặt
- Vết loét mới hoặc vùng gồ lên trên bề mặt vết sẹo hoặc vết loét cũ
- Một mảng sần sùi, đóng vảy trên môi, và có thể phát triển thành vết loét hở
- Vết loét đỏ hoặc mảng sần sùi bên trong miệng
- Một mảng đỏ, gồ lên hoặc vết loét giống như mụn cóc. Xuất hiện trên hoặc trong hậu môn hoặc bộ phận sinh dục
Nguyên nhân
Ung thư biểu mô tế bào gai ở da xảy ra khi các tế bào gai ở lớp giữa và lớp ngoài của da xuất hiện những thay đổi bất thường [đột biến] trong DNA. DNA của tế bào chứa các chỉ dẫn cho tế bào biết phải làm gì. Các đột biến làm cho các tế bào gai phát triển ngoài tầm kiểm soát. Và chúng không chết theo chu trình bình thường.
Hầu hết các đột biến DNA trong tế bào da là do bức xạ tia cực tím [UV] được tìm thấy trong ánh sáng mặt trời, trong đèn và giường tắm nắng.
Tuy nhiên, chúng vẫn có thể phát triển trên những vùng da không thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng. Điều này cho thấy rằng các yếu tố khác có thể góp phần vào nguy cơ ung thư da. Ví dụ như tình trạng làm suy yếu hệ thống miễn dịch.
Các yếu tố nguy cơ gây ung thư biểu mô tế bào gai ở da
Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư này:
- Da sáng màu. Bất kỳ ai, bất kể màu da nào đều có thể mắc bệnh. Tuy nhiên, việc có ít sắc tố [melanin] trong da sẽ giảm khả năng bảo vệ da khỏi bức xạ UV gây hại hơn.
- Phơi nắng quá nhiều. Tiếp xúc với tia cực tím từ mặt trời làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gai ở da. Dành nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời, đặc biệt là khi không che da bằng quần áo hoặc kem chống nắng sẽ làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gai của da.
- Sử dụng giường tắm nắng. Những người sử dụng giường tắm nắng trong nhà có nguy cơ mắc ung thư biểu mô tế bào gai trên da cao hơn.
Ngoài ra, một số vấn đề cũng làm tăng nguy cơ:
- Tiền sử bỏng nắng. Từng bị một hoặc nhiều vết cháy nắng phồng rộp lúc bé làm tăng nguy cơ phát triển ung thư biểu mô tế bào gai của da khi trưởng thành. Bỏng nắng ở tuổi trưởng thành cũng là một yếu tố nguy cơ.
- Tiền sử cá nhân về tổn thương da tiền ung thư. Có tổn thương da tiền ung thư, chẳng hạn như dày sừng quang hóa hoặc bệnh Bowen, làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gai của da.
- Tiền sử cá nhân bị ung thư da. Nếu đã bị ung thư biểu mô tế bào gai của da một lần, có nhiều khả năng sẽ tái phát lại bệnh.
- Hệ thống miễn dịch suy yếu. Những người có hệ thống miễn dịch suy yếu có nguy cơ ung thư da cao hơn. Bao gồm người bị bệnh bạch cầu hoặc ung thư hạch, và những người dùng thuốc ức chế hệ thống miễn dịch như những người đã trải qua cấy ghép tạng.
- Rối loạn di truyền hiếm gặp. Những người mắc bệnh khô da sắc tố làm da cực kỳ nhạy cảm với ánh sáng mặt trời, có nguy cơ phát triển ung thư da rất cao.
Biến chứng
Ung thư biểu mô tế bào gai ở da không được điều trị có thể phá hủy các mô lành gần đó. Ung thư có thể lan đến các hạch bạch huyết hoặc các cơ quan khác. Thậm chí có thể gây tử vong, mặc dù điều này không phổ biến.
Mức độ ác tính của ung thư biểu mô tế bào gai ở da có thể tăng lên trong các trường hợp ung thư:
- Mảng ung thư lớn hoặc sâu
- Liên quan đến màng nhầy, chẳng hạn như môi
- Xảy ra ở người có hệ miễn dịch suy yếu. Như người dùng thuốc chống thải ghép sau khi cấy ghép tạng hoặc người bị bệnh bạch cầu mạn
Phòng ngừa ung thư biểu mô tế bào gai ở da
Ung thư biểu mô tế bào gai của da có thể được ngăn ngừa. Điều quan trọng nhất là tránh tiếp xúc với tia cực tím. Để bảo vệ bản thân, nên:
- Tránh ánh nắng mặt trời vào khung giờ trưa. Nên lên lịch thực hiện các hoạt động ngoài trời vào những thời điểm khác trong ngày. Ngay cả trong mùa đông hoặc khi trời nhiều mây.
- Thoa kem chống nắng đều đặn. Sử dụng kem chống nắng phổ rộng với chỉ số SPF ít nhất là 30. Nên dùng ngay cả trong những ngày nhiều mây. Bôi kem chống đầy đủ, và bôi lại sau mỗi hai giờ, hoặc thường xuyên hơn nếu bạn đang bơi hoặc đổ mồ hôi.
- Mặc quần áo bảo vệ. Che chắn da cánh tay và chân bằng quần áo dệt kín, tối màu. Một chiếc mũ rộng vành sẽ giúp bảo vệ tốt hơn mũ lưỡi chai. Đừng quên sử dụng kính râm. Nên sử dụng những loại có khả năng ngăn chặn cả hai loại bức xạ tia cực tím tia UVA và UVB.
- Tránh sử dụng giường tắm nắng. Giường tắm nắng phát ra tia UV và có thể làm tăng nguy cơ ung thư da.
Ngoài ra, bạn nên thường xuyên:
- Kiểm tra da thường xuyên và đi khám nếu phát hiện bất thường. Việc kiểm tra da thường xuyên để phát hiện những tổn thương da mới hoặc những thay đổi của nốt ruồi, tàn nhang, vết bớt hiện có.
- Kiểm tra ngực và thân mình cũng như mặt trên, mặt dưới của cánh tay và bàn tay. Kiểm tra cả mặt trước và mặt sau của chân và bàn chân. Bao gồm cả lòng bàn chân và kẽ ngón. Đồng thời kiểm tra vùng sinh dục và vùng da giữa hai mông.
Ung thư biểu mô tế bào gai ở da là dạng ung thư khá phổ biến. Loại ung thư này có thể gây ra bởi nhiều yếu tố khác nhau. Tuy nhiên, việc tiếp xúc với tia cực tím là nguyên nhân chủ yếu. Bạn nên thực hiện các biện pháp bảo vệ da tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trực tiếp. Nếu như bạn nhận thấy có vùng da bị thay đổi bất thường, hay những triệu chứng gợi ý bệnh, hãy đến khám bác sĩ để được chẩn đoán và nhận được những điều trị thích hợp.
Bác sĩ Đào Thị Thu Hương