Tài khoản 156 – Hàng hóa dùng để phản ánh trị giá hiện có và tình hình biến động tăng, giảm các loại hàng hóa của doanh nghiệp bao gồm hàng hóa tại các kho hàng, quầy hàng, hàng hoá bất động sản.
Hàng hóa là các loại vật tư, sản phẩm do doanh nghiệp mua về với mục đích để bán [Bán buôn và bán lẻ]. Giá gốc hàng hóa mua vào, bao gồm: Giá mua theo hóa đơn và chi phí thu mua hàng hóa. Trường hợp doanh nghiệp mua hàng hóa về để bán lại nhưng vì lý do nào đó cần phải gia công, sơ chế, tân trang, phân loại chọn lọc để làm tăng thêm giá trị hoặc khả năng bán của hàng hóa thì trị giá hàng mua gồm giá mua theo hóa đơn cộng [+] chi phí gia công, sơ chế. Đối với hàng hóa nhập khẩu, ngoài các chi phí trên còn bao gồm cả thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt hàng nhập khẩu [nếu có], thuế GTGT hàng nhập khẩu [nếu không được khấu trừ], chi phí bảo hiểm,…
Trường hợp hàng hóa mua về vừa dùng để bán, vừa dùng để sản xuất, kinh doanh không phân biệt rõ ràng giữa hai mục đích bán lại hay để sử dụng thì vẫn phản ánh vào Tài khoản 156 “Hàng hóa”.
Những trường hợp sau đây không phản ánh vào Tài khoản 156 “Hàng hóa”:
1. Hàng hóa nhận bán hộ, nhận giữ hộ cho các doanh nghiệp khác [Ghi vào Tài khoản 002 “Vật tư, hàng hóa nhận giữ hộ, nhận gia công”, hoặc Tài khoản 003 “Hàng hóa nhận bán hộ, nhận ký gửi, ký cược” [Tài khoản ngoài Bảng Cân đối kế toán]].
2. Hàng hóa mua về dùng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh [Ghi vào các Tài khoản 152 “Nguyên liệu, vật liệu”, hoặc Tài khoản 153 “Công cụ, dụng cụ”,…]
Kết cấu nội dung tài khoản 156 – Hàng hóa
Bên Nợ:
Trị giá mua vào của hàng hoá theo hoá đơn mua hàng [Bao gồm các loại thuế không được hoàn lại];
– Chi phí thu mua hàng hoá;
– Trị giá của hàng hoá thuê ngoài gia công [Gồm giá mua vào và chi phí gia công];
– Trị giá hàng hoá đã bán bị người mua trả lại;
– Trị giá hàng hoá phát hiện thừa khi kiểm kê;
– Kết chuyển trị giá hàng hoá tồn kho cuối kỳ [Trường hợp doanh nghiệp kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ];
– Trị giá hàng hoá bất động sản mua vào hoặc chuyển từ bất động sản đầu tư.
Bên Có:
– Trị giá của hàng hoá xuất kho để bán, giao đại lý, giao cho đơn vị phụ thuộc; thuê ngoài gia công, hoặc sử dụng cho sản xuất, kinh doanh;
– Chi phí thu mua phân bổ cho hàng hoá đã bán trong kỳ;
– Chiết khấu thương mại hàng mua được hưởng;
– Các khoản giảm giá hàng mua được hưởng;
– Trị giá hàng hoá trả lại cho người bán;
– Trị giá hàng hoá phát hiện thiếu khi kiểm kê;
– Kết chuyển trị giá hàng hoá tồn kho đầu kỳ [Trường hợp doanh nghiệp kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ];
– Trị giá hàng hoá bất động sản đã bán hoặc chuyển thành bất động sản đầu tư, bất động sản chủ sở hữu sử dụng hoặc tài sản cố định.
Số dư bên Nợ:
– Trị giá mua vào của hàng hoá tồn kho;
– Chi phí thu mua của hàng hoá tồn kho.
Tài khoản 156 – Hàng hoá, có 3 tài khoản cấp 2:
– Tài khoản 1561 – Giá mua hàng hoá: Phản ánh trị giá hiện có và tình hình biến động của hàng hoá mua vào và đã nhập kho [Tính theo trị giá mua vào].
– Tài khoản 1562 – Chi phí thu mua hàng hoá: Phản ánh chi phí thu mua hàng hoá phát sinh liên quan tới số hàng hoá đã nhập kho trong kỳ và tình hình phân bổ chi phí thu mua hàng hoá hiện có trong kỳ cho khối lượng hàng hoá đã bán trong kỳ và tồn kho thực tế cuối kỳ [Kể cả tồn trong kho và hàng gửi đi bán, hàng gửi đại lý, ký gửi chưa bán được]. Chi phí thu mua hàng hoá hạch toán vào tài khoản này chỉ bao gồm các chi phí liên quan trực tiếp đến quá trình thu mua hàng hoá như: Chi phí bảo hiểm hàng hoá, tiền thuê kho, thuê bến bãi,. . . chi phí vận chuyển, bốc xếp, bảo quản đưa hàng hoá từ nơi mua về đến kho doanh nghiệp; các khoản hao hụt tự nhiên trong định mức phát sinh trong quá trình thu mua hàng hoá.
– Tài khoản 1567 – Hàng hoá bất động sản: Phản ánh trị giá hiện có và tình hình biến động của các loại hàng hoá bất động sản của doanh nghiệp.
Hàng hoá bất động sản gồm: Quyền sử dụng đất; nhà; hoặc nhà và quyền sử dụng đất; cơ sở hạ tầng mua để bán trong kỳ hoạt động kinh doanh bình thường; Bất động sản đầu tư chuyển thành hàng tồn kho khi chủ sở hữu bắt đầu triển khai cho mục đích bán.
MỘT SỐ QUY ĐỊNH CẦN TÔN TRỌNG KHI HẠCH TOÁN TÀI KHOẢN 156 – HÀNG HÓA
1. Kế toán nhập, xuất, tồn kho hàng hóa trên Tài khoản 156 được phản ánh theo nguyên tắc giá gốc quy định trong Chuẩn mực kế toán số 02- “Hàng tồn kho”:
– Giá gốc hàng hóa mua vào bao gồm giá mua theo hóa đơn, thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt [nếu có], thuế GTGT hàng nhập khẩu [Nếu không được khấu trừ] và các chi phí phát sinh trong quá trình thu mua, vận chuyển, bốc xếp, bảo quản hàng từ nơi mua về kho doanh nghiệp.
– Hàng hóa mua về sử dụng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT tính theo phương pháp khấu trừ thì giá gốc của hàng hóa mua vào được phản ánh theo giá mua chưa có thuế GTGT.
– Hàng hóa mua vào dùng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT tính theo phương pháp trực tiếp hoặc dùng vào hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT, thì giá gốc hàng hóa mua vào được phản ánh theo tổng giá thanh toán [Bao gồm cả thuế GTGT đầu vào].
2. Giá gốc của hàng hóa mua vào được tính theo từng nguồn nhập và phải theo dõi, phản ánh riêng biệt trị giá mua và chi phí thu mua hàng hóa.
3. Để tính giá trị hàng hóa tồn kho, kế toán có thể áp dụng một trong bốn phương pháp tính giá trị hàng tồn kho theo quy định trong Chuẩn mực kế toán số 02 – “Hàng tồn kho”.
4. Chi phí thu mua hàng hóa trong kỳ được tính cho hàng hóa tiêu thụ trong kỳ và hàng hóa tồn kho cuối kỳ. Việc lựa chọn tiêu thức phân bổ chi phí thu mua hàng hóa tuỳ thuộc tình hình cụ thể của từng doanh nghiệp nhưng phải thực hiện theo nguyên tắc nhất quán.