Trong bài văn, đoạn văn, các câu phải liên kết chặt chẽ với nhau. Trước hết, phải kể đến 3 kiểu liên kết: lặp từ ngữ, thay thế từ ngữ và sử dụng một số từ ngữ có tác dụng kết nối:
– Để liên kết một câu với câu đứng trước nó, ta có thể lặp lại trong câu ấy những từ ngữ đã xuất hiện ở câu đứng trước.
– Khi các câu trong đoạn văn cùng nói về một người, một vật, một việc, ta có thể dùng đại từ hoặc những từ ngữ đồng nghĩa thay thế cho những từ ngữ đã dùng ở câu đứng trước để tạo mối liên hệ giữa các câu và tránh lặp từ nhiều lần.
– Để thế hiện mối quan hệ về nội dung giữa các câu trong bài, ta có thể liên kết các câu ấy bằng quan hệ từ hoặc một số từ ngữ có tác dụng nối : vì vậy. nhưng, tuy nhiên, thậm chí, cuối cùng, ngoài ra, mặt khác, thậm chí, trái lại, đồng thời,...
Bài tập 1. Các câu trong mỗi đoạn vãn dưới đây liên kết với nhau bằng những cách nào ? Từ ngữ nào cho biết điều đó ?
a] Vườn rau của trường mỗi luống do một lớp làm, cám biển đề tên lớp để đánh dấu và chấm điểm thi đua. Mỗi luống trồng các loại rau khác nhau. Ong bướm bay rập rờn trên nền xanh của lá rau trông thật vui mắt.
b] Nét-len khoảng gần bốn mươi tuổi, người gốc Ca-na-đa. Anh xuất thân từ một gia đình gốc rễ lâu đời ở thành phố Quê-bếch, thuộc dòng dõi những thuỷ thủ can trường, vẻ bề ngoài của anh làm mọi người chú ý, đặc biệt là đôi mắt cương nghị, ánh lên vẻ rắn rỏi, từng trải.
c] Chẳng mấy ai nghĩ rằng mình nên người là nhờ tiếng hát ru của mẹ. Và, cùng chẳng mấy ai nhớ câu ru nào mẹ đã ru mình. Nhưng tiếng ru “âu ơi…” bên nhà láng giềng khiến ai cũng mang máng nhớ một tình quê nơi chôn nhau cắt rốn cùng lời ru dịu dàng của mẹ tràn ngập mái ấm thuở ấu thơ.
Bài tập 2. Chọn từ ngữ trong khung để điền vào chỗ trống trong các đoạn văn sau :
nó, đó, nhưng, luỹ tre làng
a] Tính biệt lập của mỗi ngôi làng trước đây được thể hiện ở luỹ tre làng. ………… bao trùm xung quanh làng……………. là một thành luỹ rất kiên cố, đốt không cháy, trèo không được, đào không qua”.
b] Tiếng tu hú mới khắc khoải làm sao…….. kêu cho nắng về, cho rặng vải ven sông chín đỏ, cho cái chua bay đi, cái vị ngọt còn lại………… khát thèm gỉ nhỉ mà năm nào nó cũng gọi xa gọi gần như thế ?
c] Ở chợ Gò quê tôi ngày ấy có quán cháo bà Mùi và vài ba hàng cháo khác nữa……. bất kì cháo cá ở đâu cũng không ngon bằng cháo cá bà Mùi.
Bài tập 3. Điền từ ngữ thích hợp vào mỗi chỗ trống để tạo sự liên kết giữa các câu trong mỗi đoạn văn sau :
a] Ngày nay, con người tìm ra nhiều loại vật liệu xây dựng mới……… cây rừng vẫn là một vật liệu quan trọng để làm nhà.
b] Trống Choai là một cậu gà rất đẹp trai với chiếc mào đỏ chói trên đầu. Trống Choai rất kiêu ngạo. Mới sáng sớm,………..đã vươn cổ gáy inh ỏi cả một vùng.
c] Gia đình nhà kiến rất đông. Kiến Mẹ có những chín nghìn bẩy trăm con. Tối nào…………………………… cũng dỗ dành và thơm yêu từng đứa con :
– Chúc con ngủ ngon ! Mẹ yêu con.
>>Xem đáp án bài tập tại đây.
Related
Liên kết câu và liên kết đoạn văn
Sự liên kết giữ câu và đoạn văn là rất quan trọng trong văn bản. Chính vì vậy, Download.vn sẽ giới thiệu tài liệu Các phép liên kết câu và liên kết đoạn văn.
Hy vọng với tài liệu này, các bạn học sinh có thể nắm rõ kiến thức về các phép liên kết để vận dụng vào bài viết của mình. Mời tham khảo nội dung chi tiết được đăng tải ngay dưới đây.
Các đoạn văn trong văn bản cũng như các câu trong một đoạn văn phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức.
II. Các phép liên kết về nội dung
1. Liên kết chủ đề
Các đoạn văn trong văn bản phải phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu văn phải phục vụ chủ đề của đoạn văn.
2. Liên kết lô-gíc
Các đoạn văn và các câu phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.
III. Các phép liên kết về hình thức
1. Phép lặp
a. Khái niệm
Phép lặp lại ở câu sau các từ ngữ đã có ở câu trước.
b. Tác dụng
Liên kết các bộ phận của văn bản lại với nhau, hoặc mang ý nghĩa tu từ như nhấn mạnh gây cảm xúc, gây ấn tượng…
c. Phân loại
- Các yếu tố ngữ âm [vần, nhịp]: lặp ngữ âm
Ví dụ:
Có cá đâu mà anh ngồi câu đó
Biết có không mà công khó anh ơi?
- Các từ ngữ: lặp từ ngữ
Ví dụ:
“Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?”
[Đoàn Thị Điểm]
- Các cấu tạo cú pháp: lặp cú pháp
Ví dụ: Chúng thi hành những luật pháp dã man. Chúng lập ba chế độ khác nhau ở Trung, Nam, Bắc để ngăn cản việc thống nhất nước nhà của ta, để ngăn cản dân tộc ta đoàn kết…
[Tuyên ngôn độc lập, Hồ Chí Minh]
2. Phép thế
a. Khái niệm
- Phép thế là sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ đã có ở câu trước.
b. Tác dụng:
Tránh lỗi lặp từ, tùy trường hợp còn có tác dụng tu từ.
c. Phân loại
- Dùng các chỉ từ [này, nọ, kia, ấy, đó, đây…] hoặc đại từ [nó, hắn, họ, chúng nó…]
Ví dụ: Chí Phèo chẳng biết họ hàng ra làm sao, nhưng cũng thấy lòng nguôi nguôi. Hắn cố làm ra vẻ nặng nề, ngồi lên.
[Chí Phèo, Nam Cao]
- Dùng tổ hợp “danh từ và chỉ từ” như: cái này, việc ấy, điều đó…
Ví dụ: Chúng ta đã giành chiến thắng. Điều đó là kết quả của sự cố gắng và nỗ lực suốt thời gian qua.
3. Phép nối
a. Khái niệm
Phép nối là sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu trước.
b. Tác dụng
Giúp cho văn bản có sự liên kết chặt chẽ theo các quan hệ nhất định.
c. Ví dụ
Tất cả mọi việc xảy đến khiến tôi kinh ngạc đến mức, trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há mồm ra mà nhìn. Thế rồi chẳng biết từ bao giờ, tôi đã vứt chiếc máy ảnh xuống đất chạy nhào tới.
[Chiếc thuyền ngoài xa, Nguyễn Minh Châu]
Bản chất trời phú ấy rất có ích trong xã hội ngày mai mà sự sáng tạo là một yêu cầu hàng đầu. Nhưng bên cạnh cái mạnh đó cũng còn tồn tại không ít cái yếu.
[Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới, Vũ Khoan]
4. Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng
a. Khái niệm
- Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng là sử dụng ở câu đứng sau các từ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã có ở câu trước.
b. Tác dụng: Giúp tạo ra tính liên kết giữa các câu trong đoạn văn, giữa các đoạn trong văn bản.
c. Phân loại
- Đồng nghĩa
Ví dụ: Nghe chuyện Phù Ðổng Thiên Vương, tôi tưởng tượng đến một trang nam nhi, sức vóc khác người, nhưng tâm hồn còn thô sơ giản dị, như tâm hồn tất cả mọi người thời xưa. Tráng sĩ ấy gặp lúc quốc gia lâm nguy đã xông pha ra trận đem sức khỏe mà đánh tan giặc, nhưng bị thương nặng. Tuy thế người trai làng Phù Ðổng vẫn còn ăn một bữa cơm…
[Nguyễn Ðình Thi]
- Trái nghĩa
Ví dụ:
Những người yếu đuối vẫn hay hiền lành. Muốn ác phải là kẻ mạnh.
[Chí Phèo, Nam Cao]
- Liên trưởng
Ví dụ:
Chàng Cóc ơi! Chàng Cóc ơi!
Thiếp bén duyên chàng có thế thôi.
Nòng nọc đứt đuôi từ đây nhé
Nghìn vàng khôn chuộc dấu bôi vôi!
[Khóc Tổng Cóc, Hồ Xuân Hương]
Ví dụ:
Nhân dân là bể
Văn nghệ là thuyền
[Tố Hữu]
IV. Một số bài luyện tập
Câu 1. Xác định phép liên kết trong các câu sau:
a. Hai bên đánh nhau ròng rã mấy tháng trời, cuối cùng Sơn Tinh vẫn vững vàng mà sức Thủy Tinh đã kiệt. Thân Nước đành rút quân.
Từ đó oán nặng thù sâu, hằng năm Thủy Tinh làm mưa làm gió, bão lụt dâng nước đánh Sơn Tinh.
[Theo Sơn Tinh, Thủy Tinh]
b. Gần cuối bữa ăn, Nguyên bảo tôi:
- Chị ơi, em… em - Nó bỏ lửng không nói tiếp. Tôi bỏ bát bún đang ăn dở nhìn nó khó hiểu. Thảo nào trong lúc nói chuyện, tôi có cảm giác như nó định nói chuyện gì đó nhưng còn ngại ngần.
- Chị tính xem em nên đi học hay đi bộ đội? - Nó nhìn tôi không chớp mắt.
[Theo Thùy Linh, Mặt trời bé con của tôi]
Câu 2. Viết một đoạn văn có sử dụng phép liên kết.
Gợi ý:
Câu 1.
a.
- Nội dung: Các câu văn kể về kết quả của sự việc Thủy Tinh đánh Sơn Tinh.
- Hình thức:
- Phép thế: Thần Nước - Thủy Tinh
- Phép nối: Từ đó
b.
- Nội dung: Các câu văn đều xoay quanh cuộc trò chuyện của nhân vật tôi và Nguyên.
- Hình thức: Phép thế: Nguyên - nó.
Câu 2.
- Viết đoạn văn:
Một mùa xuân nữa đã về, Tết cũng đến. Không khí rộn ràng, hân hoan tràn ngập khắp mọi nơi. Từ tiết trời ấm áp đến những nhành cây bắt đầu nảy lộc. Từ những chợ hoa rực rỡ sắc màu đến những con đường đông đúc, nhộn nhịp. Từ tiếng pháo hoa rộn ràng đến bữa cơm sum họp gia đình. Từ những tiếng cười vang của lũ trẻ trong xóm đến lời chúc bình an gửi tặng ông bà. Tất cả đã tạo nên một mùa xuân đẹp đẽ biết bao nhiêu.
- Phép liên kết:
- Nội dung: Các câu văn đều kể về những chuyển biến của thiên nhiên, con người khi mùa xuân về.
- Hình thức: Phép nối “Từ… đến”