GS.TS. NGUYỄN ĐỨC DÂN
Một nguyên lý sư phạm cho nền giáo dục tiên tiến: cấp cần câu chứ không cho cá. Cái cần câu cấp cho người học là phương pháp độc lập tư duy, đánh giá, phát hiện và giải quyết vấn đề. Trước hết, đó là phương pháp tư duy phản biện mà cốt lõi là lý thuyết lập luận. Khi có thói quen tư duy phản biện, hiện tượng được nhìn nhận, đào sâu tới gốc rễ của nó. Hơn ai hết, giới nghị sĩ phải rèn luyện về lập luận.
Lập luận là gì? Thế nào là lập luận?
Xuất phát từ tiền đề [những sự kiện, chân lý được mọi người thừa nhận], dựa trên những lý lẽ chúng ta đi tới những kết luận – đó là lập luận. Có hai loại lập luận: lập luận để chứng minh một chân lý và lập luận để thuyết phục.
Loại lập luận thứ nhất thuộc lôgích hình thức. Đó là toán chứng minh trong hình học, đại số, vật lý, hoá học… dạy trong trường học. Lý lẽ trong loại này là những định lý, định luật, quy tắc… đã biết.
Trong đời thường còn có loại lập luận để thuyết phục, tạo niềm tin, nói sao cốt để người nghe thấy “lọt lỗ tai” rồi tin theo điều mình nói hoặc từ bỏ những xác tín cũ. Lý lẽ chủ yếu ở loại lập luận này là những lôgích đời thường: “ở hiền gặp lành” là lý lẽ về quan hệ nhân quả, “trời kêu ai người ấy dạ” là lý lẽ về số mạng, “con nhà tông không giống lông cũng giống cánh” là lý lẽ về dòng dõi. Đó là những lẽ thường hay lý lẽ “hiển nhiên là thế”. Loại lập luận này thuộc lôgích phi hình thức. Ở đây lý lẽ có tầm quan trọng hàng đầu. Chất vấn, trả lời, tranh luận trước Quốc hội là những lập luận để thuyết phục.
Lý lẽ trong lập luận
Những kết luận không chứng minh, không có lý lẽ là loại lập luận quyền uy chẳng thuyết phục được ai. Tiếc thay, loại này thường thấy trong diễn đàn Quốc hội.
“Chân lý thuộc về số đông” là loại lý lẽ về số lượng. Nó loại trừ lý lẽ “ta làm theo cách của ta”. Dùng lý lẽ này, GS Hoàng Tuỵ viết: “Yếu kém nhất của nền giáo dục đại học Việt Nam hiện nay là đi lạc con đường chung của thế giới đang đi. Lạc hậu còn có thể khắc phục được nhưng lạc đường thì mãi mãi khó đuổi kịp các nước” [Sài Gòn Tiếp Thị, 14.10.2011].
Ý thức được tầm quan trọng của lý lẽ “chân lý thuộc về số đông”, nhiều đại biểu Quốc hội đánh tráo thành nhân danh số đông. Ông Hoàng Hữu Phước nói mà không đưa ra được chứng cứ thống kê “đa số công dân sẽ không ủng hộ luật biểu tình” thì chỉ là nhân danh số đông – nhân danh nhân dân. Mấy ai tin cái “đa số công dân” của ông Hoàng Hữu Phước.
Thú vị là lý lẽ dựa vào uy thế cũng hay được dùng trong Quốc hội để tăng thêm trọng lượng cho lập luận. Khi bàn cần có luật biểu tình, cả hai đại biểu Dương Trung Quốc và Trương Trọng Nghĩa đều viện tới Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.
Nguỵ biện và sai lầm trong lập luận
Luật đặt ra để điều chỉnh các hành vi xã hội. Xảy ra một vài cuộc biểu tình hỗn loạn, tại sao không nghĩ rằng hãy xây dựng luật biểu tình để hạn chế biểu tình hỗn loạn mà lại nghĩ cần cấm biểu tình?
Đánh tráo khái niệm là một cách nguỵ biện hay thấy trong lập luận nghị trường. Từ demonstration [biểu tình] xuất hiện trong tiếng Anh từ thế kỷ 14, là hình thức đấu tranh của một tập hợp người, công khai đòi quyền lợi, chống bất công, phản đối một điều gì đó đối với giới chủ hay nhà cầm quyền được đại biểu Phước đánh tráo thành biểu tình với động cơ chính trị “chống chính phủ”, thậm chí có đại biểu khác còn đẩy lên thành “chống chế độ”. Đây là kiểu lập luận chụp mũ hù doạ. Người nói quên mất bên cạnh những cuộc biểu tình “chống” còn có những cuộc biểu tình ủng hộ – chống lại cuộc biểu tình “chống”. Câu chuyện phe “áo đỏ”, “áo vàng” bên Thái còn chưa xa.
Nếu xuất phát từ những tiền đề vu vơ, những lý lẽ tào lao thì lập luận chẳng thuyết phục nổi ai. Xem xét quyền biểu tình theo trình độ dân trí và nền kinh tế là một lối tư duy hết sức tuỳ tiện, gợi nhớ đến lập luận của một đại biểu Quốc hội khoá trước: “Các nước có chỉ số IQ cao thì người ta làm đường cao tốc”.
Về phương diện lập luận, chân lý không phải luôn luôn thuộc về số đông. Chỉ mình ông Dương Trung Quốc phát biểu ủng hộ cần luật biểu tình, nhưng hầu như không ai có tranh luận bác bỏ. Vậy, ông Dương Trung Quốc đúng.
Nguồn: Chungta.com
Bảo vệ chính kiến và quan điểm của mình là một trong những điều mà mỗi người làm luật cần phải làm trong quá trình hành nghề của mình. Để bảo vệ được quan điểm trong vụ án thì mỗi luật sư cần phải có lập luận chặt chẽ. Vậy Lập luận là gì? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết sau đây.
Lập luận là hoạt động sử dụng ngôn từ bằng công cụ ngôn ngữ, người nói hoặc viết đưa ra những lý lẽ, dẫn chứng để người nghe hoặc đọc đến một kết luận khẳng định hoặc phủ định [một vấn đề nào đó] mà người nói hoặc viết muốn đạt tới.
Lập luận của luật sư là gì?
Lập luận của luật sư là hoạt động ngôn từ của luật sư dùng ngôn ngữ pháp lý để đưa ra những lý lẽ, chứng cứ nhằm dẫn dắt người nghe [đọc] đến một kết luận về vấn đề pháp lý, có thể là chứng minh, khẳng định hoặc phủ định vấn đề pháp lý đó.
Mục đích của lập luận?
Ngoài việc giải đáp lập luận là gì? chúng tôi còn chia sẻ thông tin về mục đích của lập luận, cụ thể như sau:
+ Chứng minh cho một yêu cầu nào đó như: Vấn đề đó có hợp pháp không? Pháp luật quy định như thế nào?
+ Nhận định vấn đề: đưa ra quan điểm của bản thân.
+ Đưa ra chỉ dẫn, lời khuyên và kết luận: Chỉ ra bản chất của vấn đề pháp lý? Đánh giá tính hợp pháp và rủi ro của hoạt động nào đó? Lựa chọn phương án tốt nhất cho vấn đề nào đó?
Các công cụ lập luận?
– Luận điểm:
Là ý kiến thể hiện quan điểm của người nói khẳng định hoặc phủ định về một vấn đề nhất định. Một luận điểm cần thể hiện được ngay kết luận, ý chính cũng như các khái niệm hay các nguyên tắc đánh giá của người nói đối với vấn đề.
Mặt khác, người nghe thường dựa theo bài nói nhờ các ý chính, nên luận điểm cần được trình bày dễ hiểu và dễ nhớ.
Yêu cầu đối với luận điểm:
+ Chính xác, phù hợp và nêu được bản chất vấn đề;
+ Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đối tượng mình bảo vệ;
+ Đúng theo quy định của pháp luật, đạo đức và thuần phong mỹ tục.
– Luận cứ:
Là lý lẽ mà người nói sử dụng để chứng minh, khẳng định hay bác bỏ để làm rõ luận điểm của mình đưa ra. Yêu cầu đối với luận cứ:
+ Làm rõ luận điểm;
+ Logic [chặt chẽ];
+ Đúng đắn, bảo vệ quyền lợi của đối tượng mình bảo vệ;
+ Thuyết phục.
– Luận chứng:
Là bằng chứng, chứng cứ sử dụng để lập luận làm rõ luận cứ, chứng minh cho luận điểm của mình. Yêu cầu đối với luận chứng:
+ Đảm bảo thuộc tính của chứng cứ;
+ Đảm bảo giá trị chứng minh theo hướng có lợi cho mình;
+ Được lựa chọn kỹ càng, sắp xếp khoa học;
+ Gắn kết với lý lẽ đưa ra.
Một số phương pháp lập luận phổ biến?
Lập luận diễn dịch là loại lập luận trong đó người nói đi từ tri thức chung [cái chung] rút ra kết luận là những tri thức riêng [cái riêng]. Trong nghề luật đây là việc luật sư dùng các tri thức pháp lý chung để làm rõ và rút ra vấn đề pháp lý cụ thể giải quyết vụ việc nào đó.
Lập luận quy nạp là việc suy luận trong đó việc lập luận được tiến hành trên cơ sở đi từ những vấn đề đơn lẻ, đơn nhất đến với một kết luận chung. Yêu cầu của phương pháp này là:
+ Phải đảm bảo khái quát được dấu hiệu, bản chất của sự vật, hiện tượng hay một vụ việc;
+ Chỉ áp dụng cho nhóm đối tượng cùng loại;
– Phương pháp tương tự và loại suy: là việc người nói đưa ra kết luận về sự giống nhau của các dấu hiệu khác nhau của các vấn đề.
Phương pháp tam đoạn luận: là suy luận diễn dịch gián tiếp trong đó người nói đưa ra kết luận là phán đoán được rút ra từ mối liên hệ logic tất yếu giữa hai tiền đề là các phán đoán.
Lập luận bác bỏ:
+ Nêu ý kiến sai, sau đó phân tích và nêu ra các bằng chứng, chứng cứ, bác bỏ, khẳng định ý kiến đúng; nêu từng phần ý kiến sai rồi bác bỏ gói gọn từng phần;
+ Các ý kiến nhỏ phải nằm hoàn toàn trong phạm vi của ý kiến lớn;
+ Các ý nhỏ được chia ra từ một ý lớn, khi hợp lại, phải cho ta một ý tương đối đầy đủ về ý lớn lúc đầu dự định.
+ Mối quan hệ giữa những ý nhỏ được chia ra từ cùng một ý lớn hơn phải ngang hàng nhau, không trùng lặp nhau.
Trên đây là những thông tin mà chúng tôi gửi đến Qúy bạn đọc về các vấn đề liên quan đến Lập luận là gì? Trong quá trình tham khảo nội dung bài viết, Khách hàng có vấn đề gì thắc mắc, vui lòng liên hệ Tổng đài 1900 6557 để được giải đáp.