Luyện tập làm bài văn nghị luận về tác phẩm truyện [hoặc đoạn trích] là cơ sở để hình thành kỹ năng viết văn nghị luận. ConKec xin tóm tắt những kiến thức trọng tâm và hướng dẫn soạn văn chi tiết các câu hỏi. Mời các bạn cùng tham khảo.
A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
1. Các bước làm bài nghị luận về tác phẩm truyện [hoặc đoạn trích]
- Tìm hiểu đề và tìm ý
- Lập dàn bài
- Viết bài
- Đọc lại bài viết và sửa chữa
2. Bài làm cần đảm bảo đầy đủ các phần của bài văn nghị luận
- Mở bài: Giới thiệu tác phẩm [tùy theo yêu cầu cụ thể của đề bài] và nêu ý kiến đánh giá sơ bộ của mình
- Thân bài: Nêu các luận điểm chính về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm; có phân tích, đánh giá chung bằng các luận cứ tiêu biểu và xác thực.
- Kết bài: Nêu nhận định, đánh giá chung của mình về tác phẩm truyện [hoặc đoạn trích]
Bài tập & Lời giải
Luyện tập
Bài tập: Trang 68 sgk ngữ văn 9 tập 2
Cho đề bài: Cảm nhận của em về đoạn trích truyện "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng.
Hãy lập dàn ý chi tiết
[Gợi ý:
- Đề yêu cầu nêu vấn đề gì? Cần chú ý đến các từ nào trong đề để định hướng đúng phương hướng làm bài?
- Em biết gì về hoàn cảnh lịch sử cụ thể của miền Nam nước ta trước đây khiến cho nhiều người như ông Sáu phải xa nhà đi chiến đấu và chịu nhiều mất mát về tình cảm gia đình?
- Nêu những nhận xét [ý kiến] về hai nhân vật ông Sáu và bé Thu trong đoạn trích: những mất mát, thiệt thòi, sự chịu đựng, hi sinh và nghị lực, niềm tin...
- Những đặc điểm cụ thể của tình cha con trong từng nhân vật: tìm và phân tích các chi tiết đặc sắc về cử chỉ, hành động, lời nói, diễn biến tâm trạng...nhất là việc công phu, tỉ mẩn làm chiếc lược cho con gái của nhân vật ông Sáu; hành động bất nhờ khi nhận ba ở giờ phút chia li cuối cùng của nhân vật bé Thu để chứng minh những nhận xét của mình.
- Nghệ thuật tạo dựng tình huống, cách trần thuật, cách lựa chọn chi tiết,...của Nguyễn Quang Sáng có tác dụng gợi cảm xúc như thế nào]
Xem lời giải
b] Vấn đề nghị luận được người viết triển khai qua những luận điểm nào? Tìm những câu nêu lên hoặc cô đúc luận điểm của văn bản.
c] Để khẳng định các luận điểm, người viết đã lập luận [dẫn dắt, phân tích, chứng minh] như thế nào? Nhận xét về những luận cứ được người viết đưa ra để làm sáng tỏ cho từng luận điểm. [Gợi ý: Những luận cứ đó được lấy ở đâu, gồm những điều gì?]
Trả lời:
a.
- Vấn đề nghị luận của văn bản này là những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ đáng yêu của anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long.
- Văn bản có thể được đặt tên Hình ảnh anh thanh niên làm công tác khí tượng trong truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long.
b. Tóm tắt các luận điểm của vấn đề nghị luận tìm những câu có ý nghĩa nêu lên hoặc cô đúc luận điểm của bài văn:
- Dù được miêu tả nhiều hay ít, trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” củng hiện Lên với nét caọ quý đáng khâm phục. Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu - nhân vật chinh của tác phẩm đã để Lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ. [Các câu nêu vân đề nghị luận].
- Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình. [Câu nêu luận điểm].
- Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi “thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáọ. [Câu nêu luận điểm]
- Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn. [Câu nêu luân điểm]
- Cuộc sống của chúng ta... thật đáng tin yêu. [Đoạn cuối bài - những câu cô đúc vấn đề nghị luận].
c. Để khẳng định các luận điểm, người viết đã lập luận [dẫn dắt, phân tích, chứng minh] một cách đầy thuyết phục.
- Các luận điểm của người viết nêu lên rõ ràng ngắn gọn tạo được ấn tượng ở người đọc.
- Từng luận điểm đã phân tích chứng minh rõ ràng, với những dẫn chứng cụ thể. Các luận cứ đều xác đáng sinh động vì đó là những chi tiết, hình ảnh đặc sắc của tác phẩm.
- Bài văn cũng đã được người viết dẫn dắt tự nhiên với bố cục chặt chẽ. Tự đặt vấn đề rồi phân tích diễn giải, rồi sau đó khẳng định, nâng cao vấn đề cần nghị luận.
Phần II
LUYỆN TẬP
Đọc đoạn văn [trang 64 SGK Ngữ văn 9 tập 2] rồi trả lời câu hỏi: Vấn đề nghị luận của đoạn văn là gì? Đoạn văn nêu lên những ý kiến chính nào? Các ý kiến ấy giúp chúng ta hiểu thêm gì về nhân vật lão Hạc?
Trả lời:
Đoạn văn nghị luận: cái chết của nhân vật lão Hạc, qua đó thấy được vẻ đẹp nhân cách của nhân vật này trong truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao.