Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Địa lí lớp 5

Dạy lịch sử trong nhà trường chính là giúp học sinh hiểu được quá trình phát triển của xã hội loài người nói chung, quá trình phát triển của xã hội Việt Nam nói riêng. Trong chương trình lịch sử ở Tiểu học cũng có những bài nhằm giúp học sinh tái tạo lại một sự kiện lịch sử từ đó giúp học sinh tăng thêm lòng tự hào dân tộc và biết giữ gìn phát huy những truyền thống tốt đẹp đó. Cũng có những bài cho học sinh có sự hiểu biết cụ thể hơn về nhân vật lịch sử và hoàn cảnh của đất nước trong từng giai đoạn. Qua đó giáo dục học sinh lòng biết ơn, lòng tự hào về những vị anh hùng, những danh nhân lớn của dân tộc.

Chương trình lịch sử lớp 5 tập trung cung cấp cho các em về một số sự kiện, hiện tượng lịch sử và một số nhân vật lịch sử theo từng mốc giai đoạn thời gian:

1858 1945: Hơn 80 năm chống thực dân Pháp.

1945 1954: Bảo vệ chính quyền non trẻ, trường kỳ kháng chiến chống Pháp.

1954 1975: Xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh thống nhất đất nước.

1975 - nay: Xây dựng chủ nghĩa xã hội trong cả nước.

Lịch sử là những sự việc đã diễn ra, có thật, là tồn tại khách quan trong quá khứ. Do đó, không thể phán đoán, suy luận, tưởng tượng để nhận thức lịch sử. Nhận thức lịch sử phải thông qua những dấu tích của quá khứ, những chứng cứ về sự tồn tại của các sự việc đã diễn ra. Do vậy, việc cho học sinh tiếp cận thông tin từ sử liệu bằng nhiều hình thức khác nhau là điều tất yếu. Muốn học sinh có biểu tượng về các sự kiện lịch sử đã diễn ra, với những hình ảnh cụ thể, sinh động, rõ nét về các nhân vật lịch sử và hoạt động của họ trong thời gian, không gian, trong những điều kiện lịch sử cụ thể, những quan hệ xã hội cụ thể. Có nhiều phương pháp, nhiều con đường để tái tạo lịch sử, dựng lại hình ảnh quá khứ. Người giáo viên cần biết xây dựng kế hoạch bài giảng theo loại bài học cơ bản trong phân môn lịch sử 5 để lựa chọn phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học phù hợp. Có như vậy mới gây hứng thú và phát huy tính tích cực của học sinh. Khi đảm bảo các điều kiện đó, giáo viên sẽ tạo cho người học sự tham gia hứng thú và trách nhiệm. Nó gắn cho người dạy vai trò xây dựng kế hoạch, hướng dẫn hoạt động và hợp tác. Người học được người dạy theo sát, giúp đỡ trong suốt quá trình học nên đã tích cực, tự giác và thể hiện sự năng động trong hoạt động học tập, kết quả cuối cùng là người học đã tiếp thu được những nguồn tri thức mới về lịch sử bằng sự khám phá của bản thân với định hướng, giúp đỡ của giáo viên. Vì vậy, những kiến thức về lịch sử đối với các em dễ nhớ hơn và nhớ lâu hơn. Sau đây là một số biện pháp tôi đã thực hiện trong quá trình giảng dạy.

Biện pháp 1: Sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học

Phương pháp dạy học là lĩnh vực rất đa dạng và phức tạp. Theo quan điểm dạy học mới là dạy học hướng vào người học, phát huy tính tích cực của học sinh. Với môn Lịch sử, phương pháp dạy học rất đa dạng. Do đó, việc dạy - học Lịch sử không thể thực hiện một cách cứng nhắc mà đòi hỏi người giáo viên phải luôn suy nghĩ, biết lựa chọn phương án sư phạm tối ưu, đạt hiệu quả cao nhất cho sự phát triển nhân cách học sinh của mình. Vì vậy, để giúp học sinh hứng thú và yêu thích lịch sử ,.. thì người giáo viên phải vận dụng nhiều phương pháp khác nhau cho giờ học phong phú, sinh động. Các phương pháp dạy học Lịch sử tôi thường sử dụng là:

1. Phương pháp miêu tả, kể chuyện, tường thuật

Tôi dùng để kể lại, tường thuật các sự kiện lịch sử đã diễn ra, miêu tả các đối tượng, thiết chế, sự vật đã xuất hiện trong lịch sử.

Ví dụ :Bài Chiến thắng Biên giới thu - đông 1950, kể về gương chiến đấu của anh La Văn Cầu ; Bài Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, kể về gương chiến đấu của anh Phan Đình Giót lấy thân mình lấp lỗ châu mai.

Câu chuyện kể về gương chiến đấu của anh La Văn Cầu: Khoảng 6 giờ sáng ngày 16.9.1950, ta buộc phải dùng quả bộc phá nặng 12 kg để phá hủy một lô cốt địch trên cao với sự yểm trợ của pháo binh. Tuy nhiên hỏa lực của địch quá mạnh nên đến đêm 16.9 ta vẫn chỉ chiếm được một phần ba trận địa. Chừng nửa đêm 17.6, ông Cầu được lệnh dùng bộc phá đánh vào lô cốt lớn. Trong lúc đang chuẩn bị thì ông bị hai viên đạn trúng người. Một viên trúng má phải và viên kia trúng vào cổ tay khiến ông ngã xuống ngất lịm. Tỉnh lại, ông nghĩ ngay tới nhiệm vụ phải phá bằng được lô cốt nên nhổm dậy định chạy thì cảm giác chỉ còn cánh tay trái cử động, tay phải không có cảm giác. Trong đêm tối, ông cảm nhận được cánh tay phải của mình bị thương nhưng vì nhiệm vụ, ông vẫn cố gắng để tìm quả bộc phá rồi ôm chặt vào ngực và trườn lên phía trước. Lúc này, cánh tay phải bị thương cứ lủng lẳng, vướng víu. Không phút suy nghĩ, ông nhờ người đồng đội giúp mình chặt cánh tay bị thương để khỏi vướng. Sau đó, La Văn Cầu ôm bộc phá bằng tay trái và chạy nhanh về phía các lô cốt. Ông giật một lúc hai nụ xòe rồi lăn xuống ngất xỉu. Sau đó, một đồng đội trẻ thay ông ôm bộc phá giật kíp và lao vào lô cốt thứ hai, tiếng nổ vang lên. Ông và đồng đội của mình đã hi sinh anh dũng.

2. Phương pháp truyền đạt

Đây là phương pháp rất cần trong việc hình thành biểu tượng lịch sử cho học sinh.

- Tôi sử dụng để giới thiệu bài [ Nêu bối cảnh lịch sử]

Ví dụ: BàiVượt qua tình thế hiểm nghèo:Cách mạng tháng Tám [1945] thành công, nước ta trở thành một nước độc lập, song thực dân Pháp âm mưu xâm lược nước ta một lần nữa. Dân tộc Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chính phủ quyết tâm đứng lên tiến hành cuộc kháng chiến bảo vệ độc lập và chủ quyền đất nước. Bài học đầu tiên về giai đoạn này giúp các em hiểu tình hình đất nước sau ngày 2-9-1945.

- Giải thích một số thuật ngữ khó đối với học sinh

Ví dụ: Bài Thà hi sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước. Thuật ngữ cần giải thích Tối hậu thư.

- Cung cấp thêm tư liệu:

Ví dụ :Bài Sấm sét đêm giao thừa

Tôi cung cấp thêm tư liệu nói về thành tích diệt giặc trong cuộc tổng tiến công, nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968: Trong vòng 1 tháng [1/1968] ta đã: Loại khỏi vòng chiến đấu 150 000 quân địch, trong đó có 45 000 lính Mĩ; bắn rơi 2370 máy bay các loại; bắn chìm 233 tàu xuồng chiến đấu; bắn cháy 3500 xe quân sự trong đó có 1750 xe bọc thép.

- Tiểu kết, tổng kết, khái quát kiến thức của bài

Ví dụ: Bài Nước nhà bị chia cắt:

Tôi nói:Sau hiệp định Giơ-ne-vơ, đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai ra sức phá hoại hiệp định. Chúng khủng bố, tàn sát đồng bào miền Nam, âm mưu chia cắt lâu dài đất nước ta. Nhân dân ta không còn con đường nào khác, buộc phải cầm súng đứng lên chiến đấu chống Mỹ và bè lũ tay sai.

3.Phương pháp trực quan

Sử dụng bản đồ, tranh ảnh, biểu đồ, phương tiện nghe nhìn,Với xu hướng đổi mới trong giảng dạy sử , sử dụng phương pháp trực quan là vô cùng cần thiết để giúp HS có nhận thức đúng đắn về lịch sử.

Ví dụ: Bài Thu - đông 1947, Việt Bắc mồ chôn giặc Pháp

Tôi cho HS làm việc với lược đồ kết hợp với sách giáo khoa tìm hiểu diễn biến của chiến dịch Việt Bắc. Sau đó dùng lược đồ phóng to để học sinh thuật lại diễn biến của trận đánh cho cả lớp cùng nghe.

4. Phương pháp đàm thoại [hỏi - đáp]

Phương pháp này đòi hỏi giáo viên thiết kế câu hỏi công phu sao cho câu hỏi đặt ra phải ngắn gọn, chính xác, tường minh, kích thích học sinh suy nghĩ làm việc.

Ví dụ: Bài Quyết chí ra đi tìm đường cứu nước

Khi tìm hiểu mục đích ra nước ngoài của Nguyễn Tất Thành tôi dùng phương pháp đàm thoại với một số câu hỏi:

- Mục đích ra nước ngoài của Nguyễn Tất Thanh là gì? [Nguyễn Tất Thành quyết tâm ra nước ngoài để tìm con đường cứu nước phù hợp]

- Nguyễn Tất Thành chọn đường đi về hướng nào? Vì sao ông không đi theo các bậc tiền bối yêu nước như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh?[Nguyễn Tất Thành chọn đường đi về phương Tây, Người không đi theo con đường của các sĩ phu yêu nước trước đó như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh vì các con đường này đều thất bại. Người thực sự muốn tìm hiểu về các chữ Tự do, Bình đẳng, Bác ái mà người Tây hay nói và muốn xem họ làm như thế nào rồi trở về giúp đồng bào ta.]

5. Phương pháp tổ chức dạy học theo nhóm, thảo luận nhóm

Thông qua trao đổi trong tập thể, các ý kiến, kinh nghiệm, ý nghĩ, thái độ của mỗi cá nhân được bộc lộ, ý thức tổ chức kỉ luật, tinh thần tương trợ hợp tác trong học tập phát triển. Những vấn đề có nhiều cách hiểu hoặc phức tạp cần tranh luận hoặc những phần kết luận, nhận xét mà tác giả sách giáo khoa đã khéo léo để dành, không viết sẵn thì giáo viên cho học sinh thảo luận nhóm.

Ví dụ: Sau khi học xong bài Thu - đông 1947, Việt Bắc mồ chôn giặc Pháp và bài Chiến thắng Biên giới Thu - đông 1950, tôi cho học sinh thảo luận nhóm: Nêu điểm giống và khác nhau chủ yếu nhất giữa Chiến dịch Thu - đông 1947 và Chiến thắng Biên giới Thu - đông 1950?

6. Phương pháp đóng vai

Học tập bằng hành động là một kiểu học tập cơ bản. Vì vậy, tổ chức cho học sinh đóng vai cũng cần được vận dụng trong một số bài học Lịch sử .

Ví dụ:Bài Tiến vào Dinh Độc Lập

Ở hoạt động tìm hiểu sự kiện tổng thống Dương Văn Minh đầu hàng, tôi cho học sinh trao đổi theo nhóm 6 và đóng vai [ vai người dẫn chuyện, Dương Văn Minh, chiến sĩ cách mạng.

Bên cạnh đó vẫn còn một số phương pháp khác có thể sử dụng. Như vậy, học tập Lịch sử theo quan niệm hiện đại không phải là học thuộc, nạp vào bộ nhớ của học sinh theo lối thầy đọc trò chép, thầy giảng trò ghi, học thuộc lòng theo thầy, theo sách giáo khoa mà là học sinh thông qua làm việc với sử liệu tự tạo ra hình ảnh lịch sử, tự xây dựng , hình dung về quá khứ lịch sử đã diễn ra bằng các biện pháp tương tác xã hội [ học theo nhóm, học cả lớp, đối thoại thầy trò, đóng vai,]

Vì vậy, tôi nghĩ rằng để dạy tốt môn Lịch sử nói chung và gây hứng thú cho học sinh nói riêng thì cần có nhiều biện pháp vàsử dụng linh hoạt các phương pháp dạy họclà rất cần thiết. Vì vậy, theo tôi sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy họctheo từng dạng bài thì sẽ giúp giờ học có hiệu quả hơn.Qua nghiên cứu sách giáo khoa, các tài liệu có liên quan, tôi nhận thấy rằng người giáo viên dạy lớp 5 phải nắm được cách dạy từng dạng bài với những nội dung cơ bản và phương pháp dạy học đặc trưng. Từ đó tìm biện pháp để gây được hứng thú cho học sinh. Cụ thể:

Mỗi phương pháp không thể sử dụng từ đầu đến cuối bài học mà tôi đã kết hợp nhiều phương pháp khác nhau trong một giờ dạy. Tuy nhiên đối với học sinh tiểu học, phương pháp dạy học được sử dụng nhiều vẫn là kể chuyện, miêu tả, tường thuật, vì chỉ miêu tả, tường thuật, kể chuyện mới tái tạo được các hình ảnh của lịch sử một cách sống động, hấp dẫn , giúp cho việc học tập lịch sử của học sinh nhẹ nhàng. Song không nên quá lạm dụng mô tả, tường thuật, kể chuyện, vì nó sẽ làm tính tích cực học tập, gây tâm thế thụ động cho học sinh.

Ví dụ :Bài Phan Bội Châu và phong trào Đông du

Tôi đã sử dụng phương pháp kể chuyện để giới thiệu hoàn cảnh cụ thể của nhân vật, suy nghĩ và hành động của nhân vật :Phan Bội Châu [ 1867 1940] quê ở làng Đan Nhiệm, nay là xã Xuân Hòa, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Ông lớn lên khi đất nước đã bị thực dân Pháp đô hộ. Ông là người thông minh, học rộng, tài cao, có ý chí đánh đuổi giặc Pháp xâm lược. Lúc đầu Phan Bội Châu chủ trương dựa vào Nhật để đánh Pháp cứu nước.

- Tôi sử dụng đồ dùng trực quan là bản đồ thế giới, kết hợp với sách giáo khoa để giới thiệu: Cùng với những người cùng chí hướng, Phan Bội Châu lập Hội Duy tân và cử người ra nước ngoài tìm kiếm sự giúp đỡ. Năm 1905, Phan Bội Châu tới Nhật Bản,[ Tôi chỉ vị trí của Nhật Bản trên bản đồ, giới thiệu nội dung học tập của thanh niên Việt Nam tại Nhật Bản về khoa học, kĩ thuật, quân sự]

- Tiếp tục, tôi sử dụng phương pháp đàm thoại, hỏi đáp một số câu hỏi:
+ Nhóm thanh niên Việt Nam học tập trong điều kiện kiện như thế nào?

+ Tại sao trong điều kiện khó khăn, thiếu thốn như vậy, các thanh niên Việt Nam vẫn say sưa học tập?

+ Phong trào Đông du có mục đích gì?

- Với câu hỏi khó, tôi sử dụng phương pháp thảo luận nhóm 4: Tại sao phong trào Đông du thất bại?

Sau khi mời đại diện một số nhóm trình bày, tôi nhấn mạnh:Thực dân Pháp cấu kết với chính phủ Nhật trục xuất nhóm thanh niên Việt Nam. Năm 1909 phong

trào tan rã.

- Cuối cùng, để củng cố, tôi giao phiếu học tập cho HS, yêu cầu HS làm việc nhóm lớn [ nhóm 6]

Ngoài việc vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học ra, tôi còn chú ý sử dụng các kĩ thuật dạy học tích cực như: kĩ thuật chia nhóm, kĩ thuật giao nhiệm vụ, kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật Khăn trải bàn, kĩ thuật Trình bày một phút, kĩ thuật Hỏi và trả lời, kĩ thuật Đọc tích cực, kĩ thuật Phân tích phim,.

Với các kĩ thuật dạy học này, các em có cơ hội được thực hành, trải nghiệm làm cho các em thích thú, giờ học nhẹ nhàng, thiết thực, bổ ích hơn.

Ví dụ :Chiến thắng Điện Biên Phủ trên không

Tôi đã sử dụng một số phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực. Trong đó có kĩ thuật phân tích phim. Tôi đã sưu tầm, cắt một đoạn phim tư liệu về tội ác của đế quốc Mĩ, đoạn phim về tinh thần chiến đấu của quân và dân ta đưa vào giáo án điện tử. Trước khi cho học sinh xem, tôi nêu câu hỏi thảo luận để các em tập trung chú ý như: Xem phim tư liệu và cho biết giặc Mĩ đánh phá ở những đâu, tội ác của chúng như thế nào? Với đoạn phim thứ hai, tôi lưu ý học sinh tập trung: Quân và dân ta đánh trả như thế nào?

Sau khi học sinh xem xong, tôi yêu cầu học sinh trả lời. Vì có định hướng trước nên học sinh trả lời tương đối tốt và rất hào hứng.

Ví dụ:Tiến vào Dinh Độc Lập

Tôi đã sử dụng một số phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực. Trong đó có kĩ thuật trình bày 1 phút. Cuối bài tôi cho học sinh trình bày những tranh ảnh, thông tin mà nhóm mình sưu tầm được trong vòng 1 phút về chiến dịch Hồ Chí Minh. Muốn vậy tôi phải dặn dò học sinh sưu tầm tranh ảnh về chiến dịch từ tiết trước và định hướng cho học sinh những tranh ảnh, thông tin cần sưu tầm. Đây là hoạt động mà học sinh rất thích thú và làm việc sôi nổi, tích cực.

Như vậy, nếu giáo viên sử dụng đúng mức, đúng chỗ, đúng lúc các phương pháp và hình thức dạy học truyền thống cũng như hiện đại thì sẽ phát huy tối đa các mặt mạnh của từng phương pháp. Mỗi tiết học được tiến hành theo các phương pháp phong phú, sử dụng linh hoạt các phương pháp sẽ hạn chế dần, đi đến khắc phục tình trạng dạy học nhồi nhét và tạo hứng thú cho học sinh học tập hơn.

Biện pháp 2: Tổ chức các trò chơi lịch sử

Đối với học sinh Tiểu học, vui chơi vẫn là nhân tố quan trọng trong hoạt động của học sinh. Với nhiều cách chơi khác nhau sẽ giúp học sinh học mà chơi, chơi mà học. Học sinh thêm hứng thú học tập và tiếp thu bài tốt hơn. Vì thế cùng với các phương pháp khác, trò chơi học tập là phương pháp nhằm tích cực hoá đối tượng học sinh. Trò chơi sẽ làm thay đổi không khí học tập của lớp làm cho không khí trở nên sôi nổi, thoải mái hơn. Học sinh sẽ thấy vui hơn, thư thái hơn sau một quá trình tập trung cao vào việc tiếp nhận kiến thức. Bên cạnh đó, trò chơi học tập còn tạo cho các em khả năng quan sát tốt, khả năng thuyết trình, tinh thần đoàn kết, giao lưu trong tổ lớp tạo tính chủ động, tự tin, mạnh dạn cho các em. Mặt khác trò chơi học tập là con đường thuận lợi để học sinh khắc sâu kiến thức khi học. Cũng có thể trò chơi tạo cho học sinh niềm say mê, hứng thú, tìm tòi khám phá những tri thức mới. Như vậy, trò chơi nói chung và trò chơi học tập Lịch sử nói riêng giúp học sinh phát triển toàn diện: Đức - Trí - Thể - Mĩ.

1.Trò chơi: Giải ô chữ Lịch sử

Giáo viên thiết kế các ô chữ hàng ngang và hàng dọc. Từ đó đặt câu hỏi để học sinh giải đáp. Mỗi ô chữ là một sự kiện lịch sử trong bài hoặc trong các bài đã học ô chữ hàng dọc là bài hoặc Lịch sử cần nhấn mạnh. Cũng có thể mỗi ô chữ hàng ngang có một chữ cái chìa khóa. Sau đó yêu cầu học sinh đoán những chữ cái bí ẩn có nội dung là gì.

Ví dụ:Ôn tập: Chín năm kháng chiến, bảo vệ độc lập dân tộc [1945-1954].

Sau phần ôn tập, hệ thống hoá có thể cho học sinh chơi trò chơi Ô chữ để cũng cố kiến thức

Để đẩy lùi giặc đói Bác Hồ tổ chức ngày này ?

Để đẩy lùi giặc dốt Bác Hồ tổ chức lớp học này ?

Nhân dân Phú Thọ đã làm gì để chống quân Pháp nhảy dù?

Thu - Đông 1947, Việt bắc trở thành: ......giặc Pháp

Ngày 16/09/1950, quân ta nổ súng tấn công cứ điểm này.

Tên của người anh Hùng Chặt cánh tay phá đồn địch?

Ngày 01/05/1954, ta mở.... tấn công lần thứ 3 đánh chiếm các cứ điểm còn lại trong chiến dịch Điện Biên Phủ.

Tên của người anh hùng lấy thân mình lấp lổ châu mai?

2. Trò chơi: Giải mật mã lịch sử

Giáo viên cho các dữ kiện lịch sử, yêu cầu học sinh nêu những hiểu biết của em về các dữ kiện đó. Sau đó đoán xem những sự kiện đó nói về sự kiện lịch sử hay nhân vật lịch sử nào?

Ví dụ: Khi dạy bài Ôn tập: Hơn 80 năm chống thực dân Pháp xâm lược và đô hộ [ 1958 1945]

Tôi đưa ra một số dữ kiện như:

Cuối thế kỉ XIX

Nam Kì

Chiếu Cần Vương

Súng thần công

Phái chủ chiến

Nếu học sinh tìm ngay được mật mã ngay từ những dữ kiện đầu tiên thì tôi yêu cầu học sinh nêu các dữ kiện lịch sử liên quan đến mật mã đã tìm được. Nếu học sinh chưa tìm được, tôi đưa ra từng dữ kiện và yêu cầu học sinh nêu những hiểu biết của mình về những dữ kiện trên.

Hỏi: Các dữ kiện trên liên quan đến nhân vật lịch sử nào?

Đáp án: Các dữ kiện trên đều liên quan đến nhân vật lịch sử: Tôn Thất Thuyết

Với hình thức trò chơi giải mật mã lịch sử này sẽ giúp học sinh nhớ lại các kiến thức lịch sử đã học: giúp các em phát triển được kỹ năng tư duy, biết liên hệ và xâu chuỗi kiến thức. Không những vậy mà nó còn giúp cho học sinh không cảm thấy nhàm chán, trống rỗng và cứng nhắc trong các tiết học lịch sử.

3. Trò chơi: Thi trả lời nhanh

Chia lớp thành các đội chơi, phổ biến luật chơi trong các khoảng thời gian ấn định, có thể là trong vòng 3-4 phút. Mỗi đội sẽ thực hiện yêu cầu. Những yêu cầu này tập trung vào kiến thức đã học, trả lời đúng mỗi nội dung sẽ được một thẻ đỏ, thuyết trình tốt cũng được một thẻ đỏ. Đội nào được nhiều thẻ đỏ nhất sẽ đạt giải.

Ví dụ: Khi dạy bài 25 Ôn tập: Chín năm kháng chiến bảo vệ độc lập dân tộc [ 1945-1954]

Tôi chia lớp theo nhóm tổ phát cho mỗi nhóm lớn các tư liệu:

Nhóm 1:

+ Ảnh cảm tử quân trên đường phố Hà Nội.

+ Ảnh chiến sĩ ta phất cờ trên nóc hầm Đờ - cát.

Nhóm 2:

+ Lược đồ chiến dịch Việt Bắc thu đông 1947.

+ Lược đồ chiến dịch Biên giới

Nhóm 3:

+ Ảnh đại hội anh hung chiến sĩ thi đua và gương mẫu toàn quốc.

+ Ảnh đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng.

Nhóm 4:

+ Ảnh tướng Đờ Cát bị bắt.

+ Ảnh Bác Hồ trong chiến dịch Biên giới

Tôi yêu cầu các nhóm: + Nêu thời gian diễn ra sự kiện.

+ Em nhớ gì nhất về sự kiện này ?

Sau khi cả các nhóm hoàn thành phần thi của mình thì giáo viên sẽ tổng hợp câu trả lời đúng. Qua trò chơi này sẽ thu hút được sự tham gia nhiệt tình của đại đa số học sinh giúp các em nhớ lại các kiến thức lịch sử cơ bản mà các em đã được học. Đặc biệt qua trò chơi này các em học sinh đã thể hiện tinh thần đoàn kết, phối hợp ăn ý, cũng như sự nhanh nhẹn của mình. Đồng thời nó giúp cho tiết học trở nên sinh động hơn.

4. Trò chơi: Ghi nhớ Lịch sử

GV chia lớp thành các đội chơi, chuẩn bị sẵn bảng viết. Trong một khoảng thời gian nhất định các đội chơi cử đại diện lên viết các mốc lịch sử, các nhân vật lịch sử hay các sự kiện lịch sử theo yêu cầu của giáo viên. Đội nào ghi được nhiều hơn và đúng thì sẽ thắng cuộc.

Ví dụ: Trong bài 29 Ôn tập: Lịch sử nước ta từ giữa thế kỉ XIX đến nay. Tôi chia lớp thành 4 nhóm [4 đội chơi] phát cho mỗi nhóm một bảng phụ và 1 bút dạ, yêu cầu các nhóm suy nghĩ, thảo luận rồi ghi vào bảng phụ các mốc lịch sử quan trọng trong giai đoạn này, trong khoảng thời gian 2 phút. Đội nào ghi được nhiều mốc thời gian chính xác sẽ là đội thắng cuộc.

Bằng trò chơi ghi nhớ lịch sử này thì không những giúp học sinh có điều kiện ghi nhớ, khắc sâu các mốc, các sự kiện và các nhân vật lịch sử. Mà nó còn góp phần giúp học sinh phát huy được sự nhanh trí tích cực của mình, tạo cho không khí tiết học trở nên sinh động và sôi nổi. Nhưng điều quan trọng nhất là nó sẽ tạo cho học sinh một tâm lý thoải mái, hứng thú khi đón nhận các tiết học lịch sử.

5. Trò chơi: Sưu tầm và thuyết minh những hình ảnh lịch sử

- GV chia lớp thành nhiều nhóm, yêu cầu mỗi nhóm sưu tầm các tranh ảnh lịch sử và có lời thuyết minh cho các tranh ảnh đó, cử đại diện của các nhóm lần lượt lên giới thiệu và thuyết minh về bức tranh, ảnh lịch sử mà nhóm mình đã sưu tầm được. Sau đó Giáo viên có thể nhận xét và bổ sung thêm.

Ví dụ:

Ảnh Bến cảng Nhà Rồng đầu thế kỷ XX.

Ảnh bộ đội ta kéo pháo lên mặt trận Điện Biên Phủ.

Ảnh dân công mở đường tải đạn ra chiến trường

Ảnh chân dung các nhân vật lịch sử.

Trò chơi sưu tầm và thuyết minh những hình ảnh lịch sử giúp học sinh có thái độ quan tâm, chú ý đến các bức tranh ảnh có liên quan đến các sự kiện, nhân vật lịch sử. từ đấy có ý thức tìm tòi các tranh ảnh lịch sử và có những tình cảm, cảm nhận cũng như những hiểu biết đối với các tranh ảnh lịch sử đó. Hơn thế nữa, trò chơi này đã giúp cho học sinh phát huy được năng khiếu bình luận, thuyết minh và góp phần tạo cho học sinh có những tình cảm tốt đối với bộ môn lịch sử.

6. Trò chơi: Thi hiểu biết về các danh nhân mang tên đường phố

Trong các giờ ngoại khóa tôi giới thiệu cho học sinh bản đồ của một thành phố nào đó. Tôi chỉ cho học sinh thấy tên của một số con đường mang tên các danh nhân, các nhân vật lịch sử. Rồi yêu cầu các em nêu hiểu biết về các nhân vật lịch sử hoặc các danh nhân đó.

Ví dụ: Tôi cho học sinh quan sát bản đồ thành phố Hà Nội và chỉ cho học sinh thấy những con đường mang tên của các nhân vật lịch sử như: Trương Định, Nguyễn Trường Tộ, Phan Bội Châu, Phan Đình Giót, Trần Phú, Lý Thái Tổ, Lê Hồng Phong,... Rồi gọi từng học sinh trình bày về sự hiểu biết của mình về từng nhân vật lịch sử trên.

Đây là một trò chơi mà qua đó giáo viên có thể đánh giá được những hiểu biết của học sinh về các nhân vật lịch sử, các danh nhân. Từ đó đã giúp cho học sinh rèn luyện được kỹ năng sử dụng bản đồ các thành phố, thị xã. Giúp các em có thêm được những hiểu biết, những tìm tòi, suy nghĩ về các con đường mang tên các nhân vật lịch sử, các danh nhân. Mặt khác trò chơi thi hiểu biết về các danh nhân mang tên đường phố còn tạo cho học sinh niềm thích thú khi học tập môn lịch sử.

7. Trò chơi: Vẽ tranh và kể lại câu chuyện lịch sử theo tranh.

Đây là một trò chơi tương đối mới mẻ đối với học sinh. Trong chương trình hiện nay học sinh đã được học môn Mĩ thuật trong chương trình chính khoá, vì vậy giáo viên có thể phát huy năng khiếu hội hoạ của học sinh bằng cách cho học sinh vẽ lại các nhân vật lịch sử hoặc sự kiện lịch sử sau đó cho các em kể lại những nét chính về nhân vật lịch sử hoặc sự kiện lịch sử mình đã vẽ.

Biện pháp 3: Ứng dụng công nghệ thông tin vào tiết dạy

Hiện nay, việc sử dụng giáo án điện tử, cùng với các phương tiện hiện đại như máy chiếu đa vật thể, projector rất phổ biến, góp phần quan trọng tạo nên thành công rất lớn của tiết học. Vì vậy, phim tư liệu, lời nói ghi âm, tranh ảnh sưu tầm, minh họa tôi lồng ghép vào giáo án điện tử giúp học sinh hào hứng với tiết học. Các em được nghe, được nhìn, được xem lại những thước phim tư liệu quý giá mà giáo viên không thể diễn đạt hết bằng lời điều này gây hứng thú học tập ở các em. Bên cạnh đó, qua một bài báo tôi biết rằng: Con người chỉ lưu lại trong bộ nhớ được 20% những gì họ thấy và 30 % những gì họ nghe. Nhưng họ nhớ 50% những gì họ thấy và nghe và con số này lên tới 80% nếu họ thấy và nghe sự vật, hiện tượng một cách đồng thời. Và việc dạy học Lịch sử chỉ với những phương tiện truyền thống như bảng đen, lời nói của thầy giáo và những phương tiện dạy học mang tính tĩnh như bản đồ, tranh ảnh, sơ đồ, chắc chắn hiệu quả sẽ không như mong muốn, mức độ ghi nhớ của học sinh sẽ thấp và chóng quên. Trong khi đó nếu được xem phim tư liệu, bản đồ, sơ đồ động, tranh ảnh, màu sắc sinh động kết hợp với lời nói của giáo viên, thì khả năng ghi nhớ của các em sẽ tăng lên. Không những thế nếu làm được điều này, sẽ tạo ra được một bầu không khí học tập sinh động, khơi gợi hứng thú học tập cho các em đồng thời khắc sâu những kiến thức mà các em tiếp thu được. Và như vậy là việc kết hợp cùng một lúc hai hay nhiều phương tiện sẽ giúp cho người học tiếp thu thông tin nhanh, chính xác và lâu hơn. Chính vì vậy, nó thúc đẩy tôi ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học Lịch sử. Sau đây tôi xin giới thiệu một số phần mềm tôi thường sử dụng trong khi thiết kế bài giảng lịch sử góp phần tạo thúng thú cho học sinh.

1. Phần mềm PowerPoint và Google Earth

- Phần mềm PowerPoint được xem là phần mềm có vai trò cơ bản nhất, đây là một ứng dụng được ví như giao diện nền, nhằm làm nền cho tất cả ứng dụng khác. Trên nền PowerPoint người soạn có thể liên kết hiệu quả các hiệu ứng âm thanh [*.wav], Videoclip [* avi], hình động [*.git], . . . .

- Thế nhưng khi soạn bài giảng điện tử trong giảng dạy bộ môn Lịch sử không ít giáo viên thấy khó khăn và tốn kém thời gian nhất là thiết kế và sử dụng hiệu quả bản đồ. Trước đây, thông thường tôi scan các bản đồ từ sách giáo khoa, sau đó dán vào các slide trình chiếu. Tuy nhiên hạn chế lớn nhất của cách này là tính sinh động và thẩm mĩ không cao. Bên cạnh đó đối với bản đồ lớn hơn khổ A4 thì rất khó. Có khi tôi chụp lại các bản đồ treo tường sau đó xử lí bằng các phần mềm làm ảnh để dán vào các slide. Song muốn biến thành bản đồ câm thì tốn rất nhiều công sức để xóa các kí hiệu trên lược đồ. Nếu yêu cầu sử dụng thường xuyên thì cách này tỏ ra không có hiệu quả. Và việc biến thành một bản đồ với đầy đủ kí hiệu thành bản đồ câm là việc vô cùng khó khăn, thậm chí không thể thực hiện được. Vì vậy, tôi đã không ngừng tìm hiểu, đọc báo và tôi nhận thấy có một phần mềm vừa đơn giản vừa có hiệu quả cao trong việc thiết kế các dạng bản đồ trong dạy học bộ môn Lịch sử và Địa lí mà ở bài viết này tôi muốn chia sẻ đó là cách ứng dụng phần mềmGoogle Earthđược giới thiệu rất kĩ ở CĐ 105+106, tháng 11+12/2010- báo Thế giới trong ta. Tôi đã nghiên cứu và vận dụng để tạo ra nhiểu lược đồ, bản đồ, theo ý muốn không chỉ ở môn Địa lí mà còn ở môn Lịch sử.

Ví dụ:Bài Chiến thắngĐiện Biên Phủ trên không

Tôi tạo ra Lược đồ một số khu vực bị ném bom ở Hà Nội [ảnh minh họa] khiến học sinh vô cùng thích thú. Sau đó, tôi thiết kế giáo án điện tử ứng dụng công nghệ

thông tin ở một số hoạt động như sau:

+ Các slide ảnh tư liệu minh họa rõ nét.[Hình ảnh gợi nhớ ở Hà Nội 1972; bảng vàng lập công được lưu giữ ở Bảo tàng Chiến thắng B52; máy bay B52 ,.]

+ Đoạn phim tư liệu tội ác của Mĩ.

+ Đoạn phim tư liệu tinh thần chiến đấu của quân dân ta.

+ Lược đồ một số khu vực bị ném bom ở Hà Nội.

Giáo viên điều khiển các hiệu ứng và nêu:Thủ đô HN của chúng ta có rất nhiều nơi bị bắn phá như phố Khâm Thiên, ga Hàng Cỏ, bệnh viện Bạch Mai, thị trấn Văn Điển. Ở quận Hoàng Mai cũng bị bắn phá nặng nề như Định Công, Giáp Bát, Yên Sở, Khuyến Lương và cả Vĩnh Tuy nay là Vĩnh Hưng ,.

Giờ học này khiến học sinh vô cùng hứng thú vì các em vừa được quan sát hình ảnh vừa được xem phim tư liệu Khi theo dõi lược đồ một số khu vực bị ném bom thì xuất hiện từng địa điểm ném bom cùng lời dẫn của cô và tiếng bom phát ra đồng thời khiến học sinh rất hào hứng. Các em nhớ kiến thức rất lâu chứ không dễ quên như chỉ tiếp cận với lược đồ thông thường.

2.Phần mềm Violet

Đây là phần mềm giúp cho giáo viên có thể tự thiết kế và xây dựng được những bài giảng điện tử sinh động, hấp dẫn, để trợ giúp cho các giờ dạy học trên lớp[sử dụng với máy chiếu projector hoặc ti vi],hoặc để đưa lên mạng Internet. Tương tự nhưPowerpointnhưngVioletcó nhiều điểm mạnh hơn như giao diện Tiếng Việt, dễ dùng, có những tính năng chuyên dụng cho bài giảng như tạo các loại bài tập, chức năng thiết kế riêng cho mỗi môn học và đặc biệt là khả năng gắn kết được với các phần mềm công cụ khác.

3. Macromedia Flash:

Đây là phầm mềm cho phép vẽ hình, tạo ra hình ảnh động, các hiệu ứng chuyển động và biến đổi, lập trình tạo ra các hoạt động mô phỏng và tương tác sinh động, hấp dẫn. Thông thường, tôi không dùng Flash để tạo cả một bài giảng vì nó sẽ tốn khá nhiều công sức, mà chỉ dùng để tạo ra các tư liệu rồi kết hợp với Violet hoặc Powerpoint để tạo thành một bài giảng hoàn chỉnh.

4. Sound recorder:[Ghi âm và lồng tiếng]

Sound Recorder có khả năng ghi lại bất kì các âm thanh hoặc các giai điệu được phát ra từ các chương trình Các âm thanh được phát ra từ các chương trình phát nhạc trên máy tính như Windows Media Player, Winamp, các âm thanh phát ra từ Microphone, các thiết bị cắm ngoài như đĩa CD, băng cassttes và các chương trình khác được xử lý bởi bộ phận card màn hình của máy tính. Sound Recorder cho phép thu lại bất kì các âm thanh được phát ra, được xử lý từ các thiết bị card màn hình của máy tính. Các âm thanh được thu lại được lưu dưới các định dạng khác nhau, chương trình hỗ trợ các định dạng WMA, WMA, WAV.

Ví dụ: Khi soạn giáo án trình chiếu môn Lịch sử lớp 5 bài:Chiến thắng Điện Biên Phủ trên khôngTôi sử dụng phần mềm này để lồng tiếng cho đoạn clip giới thiệu về Hà Nội xưa và nay để hiệu ứng bài giảng sinh động và hay hơn.

5. Adobe Photoshop

Phần mềm Photoshop bao gồm rất nhiều hiệu ứng về hình ảnh đây là một phần mềm xử lí hình ảnh chuyên nghiệp. Photoshop được sử dụng trong hầu hết các Studio nhiếp ảnh với những khả năng xử lí hình ảnh mạnh mẽ nhất. Đối với soạn giảng đây là một ứng dụng không thể thiếu đặc biệt đối với môn Lịch sử với các chức năng hữu ích như: Trang trí Background, ghép ảnh, ghép phim, chỉnh sửa ảnh tạo ra những hình ảnh minh họa phong phú, đúng với yêu cầu bài. Một số văn bản, tệp tin được lưu dưới định dạngpdfcần cóAdobe Readermới đọc được.

6.Giới thiệu giao diện một số trang Website

Trong quá trình giảng dạy, đôi khi có những thông tin không có trong sách giáo viên. Vì vậy qua dạy học những năm ở lớp 5, tôi đã tham khảo một số trang web để tìm hiểu thêm thông tin của bài học để giới thiệu cho học sinh. Dưới đây là một số trang web mà tôi đã tham khảo:

Một số website khác:

-//www.cinet.vnn.vn[website của Bộ VHTT về lịch sử, đất nước, con người Việt Nam]

-//saigon.vnn.vn/lichsu[Giới thiệu về đất nước, con người và truyền thống VN]

- // www .vnthuquan.net [có phần hình ảnh nhân vật LS]

-//media.vdc.com.vn/top/hochiminh/hcm/index/html[Hồ Chí Minh Toàn Tập]

-// www .edu.net.vn[Website của Bộ GD-ĐT]

- Thư viện tư liệu giáo dục [// www .lichsuvietnam.vn]

- Thư viện bài giảng [// www .violet.vn]

Trên đây là một số trang web tôi thường sử dụng tra cứu mỗi khi cần thông tin. Các trang web này đều là địa chỉ đáng tin cậy, thông tin chính xác, lành mạnh và rất hữu ích khi soạn giảng giáo án lịch sử.

Biện pháp 4: Sử dụng sơ đồ tư duy [SĐTD]

Hiện nay công nghệ thông tin đã được áp dụng trong nhiều bài dạy Lịch sử, ngoài sử dụng nhiều tranh ảnh, bản đồ, lược đồ, làm cho giờ học thêm sinh động, phong phú, hiệu quả dạy học được nâng lên nhưng không phải lúc nào cũng có thể áp dụng công nghệ thông tin, đặc biệt là ở những lớp học chưa được trang bị những phương tiện cần thiết để sử dụng các phương tiện nghe nhìn. Qua áp dụng phương pháp sử dụng sơ đồ tư duy, tôi thấy rằng việc vận dụng vào dạy học Lịch sử lớp 5 là rất cần thiết và có hiệu quả tốt. Bên cạnh việc học sinh hiểu và ghi nhớ bài học tốt hơn, việc vận dụng SĐTD vào dạy học Lịch sử lớp 5 còn rèn luyện cho các em kĩ năng làm việc cũng như sắp xếp cuộc sống một cách khoa học hơn, tập luyện sự kiên trì và phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo hiệu quả.

Sử dụng SĐTD trong việc dạy kiến thức mới. Có thể tóm tắt một số hoạt động dạy học trên lớp với SĐTD trong việc dạy kiến thức mới :

Hoạt động 1:HS lập SĐTD theo nhóm hay cá nhân với gợi ý của GV.

Hoạt động 2: HS hoặc đại diện của các nhóm HS lên báo cáo, thuyết minh về SĐTD mà nhóm mình đã thiết lập.

Hoạt động 3: HS thảo luận, bổ sung, chỉnh sửa để hoàn thiện SĐTD về kiến thức của bài học đó. GV sẽ là người cố vấn, là trọng tài giúp HS hoàn chỉnh SĐTD, từ đó dẫn dắt đến kiến thức của bài học.

Hoạt động 4: Củng cố kiến thức bằng một SĐTD mà GV đã chuẩn bị sẵn hoặc một SĐTD mà cả lớp đã tham gia chỉnh sửa hoàn chỉnh, cho HS lên trình bày, thuyết minh về kiến thức đó.

Cụ thể tôi đã áp dụng sơ đồ tư duy vào dạy các dạng bài sau:

1. Áp dụng sơ đồ tư duy cho dạy bài mới :

Ví dụ: khi dạy bài Vượt qua tình thế hiểm nghèo" theo phương pháp sơ đồ tư duy tôi tiến hành như sau:

Trước hết giáo viên giới thiệu hoàn cảnh nước ta sau cách mạng tháng Tám , hướng dẫn học sinh chọn từ khóa cho sơ đồ tư duy là Vượt qua tình thế hiểm nghèo, bước tiếp theo hướng dẫn học sinh vẽ nhánh cấp 1[ nhánh cấp 1 là nội dung chính của bài hay nội dung từng phần], như vậy nhánh cấp 1 trong bài này là: khó khăn, giải pháp ,Buớc tiếp theo vẽ nhánh cấp 2, cấp 3 là nêu cụ thể các khó kăn và các biện pháp khắc phục khó khăn đó, cuối cùng là hoàn thiện sơ đồ tư duy.

Củng cố bài được coi là trọng tâm trong một bài nhưng thời gian dành cho phần này chỉ khoảng 3- 5 phút. Trước kia dạy theo phương pháp truyền thống thì phần củng cố bài giáo viên chỉ đặt 1 vài câu hỏi cho học sinh trả lời , hầu như những câu hỏi này do các em học giỏi, khá trả lời còn các em học yếu thì rất thụ động, nhưng củng cố kiến thức bằng sơ đồ tư duy sẽ huy động sự suy nghĩ và làm việc của cả lớp từ đó tất cả học sinh đều nắm được kiến thức.

Ví dụ: khi củng cố bài Vượt qua tình thế hiểm nghèo tôi thực hiện như sau:

Đưa ra sơ đồ tư duy với các nhánh còn để trống , cho học sinh chơi trò chơi mọi người cùng thắng để hoàn thiện sơ đồ tư duy bằng cách viết vào phiếu những chỗ còn trống trong thời gian 2 phút .

2. Áp dụng sơ đồ tư duy để kiểm tra bài cũ

Ví dụ :khi dạy bài Thà hi sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ thường giáo viên gọi học sinh lên trả lời câu hỏi sau:

Câu 1: giải thích vì sao nói sau cách mạng tháng Tám nước ta trong tình thế nghìn cân treo sợi tóc?

Câu 2: Nhân dân ta đã làm gì để đẩy lùi giặc đói, giặc dốt?

Kiểm tra bài cũ theo hình thức như vậy chỉ kiểm tra được tối đa 2- 3 học sinh, vì vậy giáo viên không kiểm soát được tình hình học bài cũ của cả lớp. Để khắc phục tình trạng trên tôi đã áp dụng sử dụng sơ đồ tư duy trong kiểm tra bài cũ như sau: đưa ra sơ đồ tư duy còn trống gọi 2 học sinh lên bảng điền thông tin còn thiếu vào sơ đồ, học sinh dưới lớp làm vào phiếu, như vậy chỉ trong 4-5 phút kiểm tra bài cũ giáo viên có thể kiểm tra được hết cả lớp, sau khi học sinh trả lời bài cũ xong giáo viên dùng sơ đồ tư duy đó nhận xét tình hình học bài cũ của học sinh, việc làm đó một lần nữa khắc sâu kiến thức cho các em.

Đối với những bài diễn biến một chiến dịch có nhiều ngày tháng, sự kiện, điểm tấn công học sinh rất khó nhớ hết, vì vậy tôi cũng áp dụng sơ đồ tư duy vào giảng dạy

Ví dụ :khi dạy bài chiến dịch Điện Biên phủ tôi hướng dẫn học sinh học theo sơ đồ tư duy như sau :

3. Áp dụng sơ đồ tư duy để dạy bài ôn tập kiến thức

Những năm học trước khi tiến hành dạy bài ôn tập sau một giai đoạn lịch sử nhất định, tôi thường hướng dẫn học sinh lập bảng thống kê các sự kiện lịch sử đã học theo bảng sau:

Khi dạy bài ôn tập theo phương pháp trên tôi nhận thấy không đủ thời gian để dạy, học sinh chủ yếu nghe và biết sự kiện lịch sử đã xảy ra. Và cố gắng ghi thật nhanh để kịp thời gian, mà không sâu chuỗi được kiến thức bài trước để giải thích cho bài sau. Hay nói cách khác các em chủ yếu biết học thuộc nhưng không hiểu. khi tôi áp dụng phương pháp sơ đồ tư duy để dạy bài ôn tập tôi hướng dẫn cho học sinh lập sơ đồ tư duy theo mẫu.

Qua việc áp dụng phương pháp trên vào giảng dạy bài ôn tập tôi nhận thấy học sinh hứng thú học tâp, nắm vững kiến thức, hiểu rõ quy luật lịch sử, cái xuất hiện sau bao giờ cũng tiến bộ và thành công hơn cái xuất hiện trước.

Biện pháp 5: Học Lịch sử thông qua gia đình, sách báo, tài liệu, các phương tiện thông tin, tham quan, dã ngoại

Gia đình là môi trường quan trọng tác động đến hình thành nhân cách cho các em. Mỗi gia đình đều có những truyền thống tốt đẹp. Vì thế, đây chính là một lớp học gần gũi với các em, những câu chuyện lịch sử từ kinh nghiệm và hiểu biết của người thân trong gia đình luôn được các em hào hứng lắng nghe. Vì vậy mỗi giáo viên cần phải biết để khai thác môi trường học tập này cho các em.

Với biện pháp này khi dạy bài lịch sử địa phương: Truyền thống phường tôi đã yêu cầu học sinh về nhà tìm hiểu, sưu tầm tranh ảnh về phường trong thời kì kháng chiến chống Pháp, chống Mĩ cũng như các lễ hội ở địa phương. Khi dạy bài này tôi cho các em liên hệ, trình bày những hiểu biết của mình thông qua các câu hỏi, yêu cầu:

- Con đã bao giờ được nghe bà kể về những hoạt động của bà trong thời kì kháng chiến chống Pháp chưa? Con hãy kể cho cô và các bạn cùng nghe. [Ở lớp tôi có một học sinh là cháu của nhân vật lịch sử địa phương thời kì kháng chiến chống Pháp nên tôi đã gợi mở để học sinh đó được kể về chính bà của mình].

- Dựa vào sách giáo khoa và vốn hiểu biết của mình hãy kể trong N4 những hiểu biết của con về phường trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.

- Tiết trước cô đã dặn các con về nhà sưu tầm, tìm hiểu về lễ hội truyền thống, các di tích lịch sử, di tích văn hóa. Bây giờ cô sẽ giành cho các nhóm ít phút để trao đổi trong nhóm tổ thống nhất những nội dung các con sẽ trình bày. [trình bày theo nhóm tổ]

Đây là biện pháp rất hữu hiệu, áp dụng trong hầu hết các tiết học không riêng môn lịch sử. Vì mỗi bài học chúng ta đều có liên hệ địa phương. Nhờ áp dụng linh hoạt các phương pháp giảng dạy cũng như biện pháp trên tôi đã đạt giải Nhì giáo viên dạy giỏi cấp Quận chuyên đề lịch sử địa phương.

Hoặc:

Ví dụ:Bài Chiến thắng Điện Biên Phủ trên không

Em hãy về tìm hiểu để trả lời cho các câu hỏi sau:

- Tại sao gọi chiến thắng 12 ngày đêm cuối năm 1972 ở Hà Nội và các thành phố khác ở miền Bắc là Chiến thắng Điện Biên Phủ trên không?

- Trong cuộc chiến đó, nhân dân địa phương đã làm gì? Bọn Mĩ gây cho địa phương những thiệt hại như thế nào?

Ngoài ra, thực tế cho thấy học sinh sẽ ham học hơn, tích cực học hơn, hiểu bài nhanh hơn, nếu giáo viên giao việc cho học sinh về nhà sưu tầm tư liệu phục vụ bài học. Bởi khi chuẩn bị là một lần học sinh được tiếp xúc với thông tin, kênh hình, kênh chữ có liên quan đến nội dung bài. Vì vậy, tôi luôn chú ý kích thích sự tìm tòi, tích cực của học sinh qua việc làm này. Cuối giờ học hôm trước, tôi dặn dò học sinh sưu tầm tranh ảnh, thông tin cho bài học hôm sau từ sách, báo, hoặc từ phương tiện thông tin không chỉ riêng ở môn Lịch sử mà cả các môn khác như Khoa học, Địa lí, [nếu cần thiết]

Ví dụ :Bài Chiến thắng Điện Biên Phủ trên không

Tôi đã dặn dò học sinh về nhà sưu tầm thông tin, tranh ảnh về trận chiến trên không năm 1972 ở Hà Nội từ tiết học sử hôm trước. Ở phần củng cố của tiết học sau, để một lần nữa giúp học sinh khắc sâu thêm bài học, tôi yêu cầu học sinh lấy tranh, ảnh, thông tin mình sưu tầm được đính lên bảng nhóm rồi thi giới thiệu trước lớp. Hoạt động này khiến học sinh vô cùng hào hứng bởi các em dựa vào kiến thức vừa học, cùng với sản phẩm sưu tầm của mình thi đua với các nhóm khác.

Để gây hứng thú cho học sinh trong môn lịch sử thì bên cạnh việc giúp học sinh biết cách xử lý các thông tin trong sách giáo khoa, giáo viên cần phải biết điều chỉnh, bổ sung những thông tin mới làm cho nội dung bài học có tính cập nhật, phù hợp, ấn tượng hơn, học sinh dễ tiếp nhận và nhớ lâu hơn.

Ví dụ:Để học sinh hiểu rõ hơn về chiến thắng lẫy lừng của chiến dịch Điện Biên Phủ và chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, trước khi đi tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân đội, tôi nêu yêu cầu: Các em hãy chú ý theo dõi sa bàn của chiến dịch Điện Biên Phủ và chiến dịch Hồ Chí Minh để về viết bài thu hoạch với những nội dung:

Em được biết thêm những điều gì ở mỗi chiến dịch?

Em hãy nêu cảm nghĩ của mình về mỗi chiến dịch?

Nhờ sự định hướng trước, buổi tham quan đã trở nên lý thú, các em hào hứng tham gia. Trong buổi tham quan, các em say mê theo dõi, biết cách ghi những số liệu, địa danh quan trọng.

Ví dụ: Bài Lịch sử địa phương: Truyền thống phường Trần Phú

Tôi tổ chức cho học sinh đi tới đình làng, nghe giới thiệu về đình làng. Sau đó tôi cho học sinh trao đổi một số câu hỏi như: Đình làng thờ ai? Kiến trúc như thế nào? .