Về mức đóng BHXH tự nguyện: Khoản 2 Điều 87 Luật BHXH 2014 quy định mức đóng BHXH tự nguyện bằng 22% mức thu nhập do người tham gia tự lựa chọn. Trong đó: Mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng tối thiểu bằng mức chuẩn hộ nghèo đối với khu vực nông thôn và tối đa bằng 20 lần lương cơ sở.
Khi tham gia BHXH tự nguyện được ngân sách Nhà nước hỗ trợ hộ nghèo bằng 30%, cận nghèo là 25%, đối tượng khác là 10% [tính theo mức chuẩn hộ nghèo nông thôn].
Mức đóng thấp nhất:
* Hộ nghèo: 330.000 đồng/tháng, trong đó: Nhà nước hỗ trợ đóng: 99.000 đồng/tháng; Người tham gia đóng: 231.000 đồng/tháng.
* Hộ cận nghèo: 330.000 đồng/tháng, trong đó: Nhà nước hỗ trợ đóng: 82.500 đồng/tháng; Người tham gia đóng: 247.500 đồng/tháng.
* Người tham gia không thuộc hộ nghèo hoặc cận nghèo: 330.000 đồng/tháng, trong đó: Nhà nước hỗ trợ đóng: 33.000 đồng/tháng; Người tham gia đóng: 297.000 đồng/tháng; Mức đóng cao nhất: 6.523.000 đồng/tháng.
4 hình thức đóng BHXH tự nguyện
Về hình thức đóng BHXH tự nguyện, người tham gia có thể lựa chọn các hình thức đóng như sau:
- Hằng tháng, đóng tiền bất kỳ ngày nào trong tháng.
- 3 tháng một lần, đóng tiền bất kỳ ngày nào trong 3 tháng.
- 6 tháng một lần, đóng tiền bất kỳ ngày nào trong 4 tháng đầu tiên.
- 12 tháng một lần, đóng tiền bất kỳ ngày nào trong 7 tháng đầu tiên.
Theo đó, ông có thể lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập bản thân.
Để tham gia BHXH tự nguyện, ông có thể liên hệ với Đại lý thu [Bưu điện, Viettel hoặc UBND xã, phường, thị trấn…] hoặc có thể đăng ký tham gia BHXH tự nguyện trên Cổng Dịch vụ công [hướng dẫn chi tiết theo đường link //baohiemxahoi.gov.vn/tintuc/Pages/linh-vuc-bao-hiem-xa-hoi.aspx?CateID=168&ItemID=20011].
5 quyền lợi của người tham gia BHXH tự nguyện
Khi tham gia BHXH tự nguyện, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng các quyền lợi sau:
* Được hưởng lương hưu.
- Người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng lương hưu hằng tháng khi có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên và đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định.
- Đủ tuổi nghỉ hưu trong năm 2023:
Nam: Đủ 60 tuổi 9 tháng. Sau đó, mỗi năm tăng thêm 3 tháng. Tuổi nghỉ hưu với lao động nam sẽ đạt 62 tuổi vào năm 2028.
Nữ: Đủ 56 tuổi. Sau đó, mỗi năm tăng thêm 4 tháng. Tuổi nghỉ hưu với lao động nữ sẽ đạt 60 tuổi vào năm 2035.
- Trường hợp đã đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định, nhưng thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm thì được đóng một lần cho những năm còn thiếu [tối đa 10 năm] để đủ điều kiện hưởng lương hưu.
* Hưởng trợ cấp BHXH một lần khi:
- Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định và có dưới 20 năm đóng BHXH mà không tiếp tục đóng BHXH.
- Bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định của Bộ Y tế.
- Sau một năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và có yêu cầu nhận BHXH một lần.
- Ra nước ngoài để định cư.
* Hưởng chế độ tử tuất.
- Trợ cấp mai táng: Bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người tham gia BHXH tự nguyện chết [hiện tại được hưởng là: 14.900.000 đồng].
Những người sau đây khi chết thì thân nhân sẽ được hưởng trợ cấp mai táng:
+ Người có thời gian tham gia BHXH tự nguyện từ đủ 60 tháng [5 năm] trở lên.
+ Người tham gia BHXH tự nguyện nhưng đã có thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 12 tháng [1 năm] trở lên.
+ Người đang hưởng lương hưu.
- Trợ cấp tuất một lần: Số tiền thực nhận căn cứ vào số tiền đóng và số tháng đóng BHXH.
* Được cấp thẻ BHYT.
Người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được cấp thẻ BHYT trong suốt quá trình hưởng lương hưu với mức hưởng đến 95%.
* Được Nhà nước điều chỉnh lương hưu tăng lên phù hợp với mức giá tiêu dùng.
Trong thời gian đóng mà không tiếp tục tham gia nữa, nếu có yêu cầu, sẽ được hưởng BHXH một lần tính theo số năm đã đóng BHXH tự nguyện. Mức hưởng BHXH một lần được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được tính như sau:
- 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH đối với những người tham gia BHXH trước 2014.
- 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH đối với những người tham gia BHXH từ 2014 trở đi.
Trường hợp thời gian đóng BHXH tự nguyện chưa đủ 1 năm thì hưởng mức bằng số tiền đã đóng, tối đa bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
Tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là một cách để bảo vệ bản thân và gia đình khi gặp khó khăn về thu nhập hoặc sức khỏe. Vậy bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì? Điều kiện và quyền lợi đối với người tham gia như thế nào? Tất cả sẽ được chia sẻ trong bài viết dưới đây.
BHXH tự nguyện là chế độ bảo hiểm được Nhà nước bảo hộ
1. Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì?
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà người tham gia bảo hiểm được quyền lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với tài chính và thu nhập của mình.
Chế độ BHXH tự nguyện giúp người tham gia có quyền lợi về hưu trí và tử tuất khi không còn khả năng lao động. Dưới đây là một số quyền lợi đối với người tham gia BHXH tự nguyện.
1.1 Những lợi ích khi tham gia BHXH tự nguyện là gì?
Người tham gia sẽ được hưởng những lợi ích sau khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện:
1 - Hưởng lương hưu hàng tháng khi về già, nếu bạn đủ điều kiện về tuổi và thời gian đóng BHXH. Mức lương hưu được tính theo tỷ lệ phần trăm trên mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH. Lương hưu còn được điều chỉnh theo chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế.
2 - Được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí trong suốt thời gian hưởng lương hưu. Bạn sẽ được miễn phí hoặc giảm giá khi khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế công lập.
3 - Được Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí khi tham gia BHXH tự nguyện. Mức hỗ trợ được tính theo tỷ lệ phần trăm trên mức đóng BHXH hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn trong thời gian tối đa 10 năm.
4 - Hưởng trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất khi chết. Người lo mai táng sẽ nhận được một khoản trợ cấp bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng mà người tham gia chết.
Thân nhân của người tham gia sẽ nhận được một khoản trợ cấp tuất một lần, được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm tính bằng 1,5 - 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
5 - Hưởng bảo hiểm xã hội một lần trong một số trường hợp đặc biệt, như không muốn tiếp tục tham gia, ra nước ngoài để định cư, hoặc mắc các bệnh nguy hiểm đến tính mạng.
Mức hưởng được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm tính bằng 1,5 - 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
1.2 Điều kiện tham gia BHXH tự nguyện là gì?
Căn cứ theo Khoản 4, Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13 ban hành ngày 20/11/ 2014 quy định công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên, không nằm trong nhóm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đều có thể tham gia BHXH tự nguyện.
Theo đó, để tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, bạn cần đáp ứng các điều kiện sau:
- Bạn là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên.
- Bạn không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
- Bạn có nhu cầu và khả năng đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Video những điều người tham gia cần biết khi tham gia BHXH tự nguyện
1.3 Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện là ai?
Một số đối tượng có thể tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là:
- Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động dưới 01 tháng.
- Người hoạt động không chuyên trách ở thôn, ấp, bản, sóc, làng, tổ dân phố, khu, khu phố.
- Người lao động giúp việc gia đình.
- Người tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không hưởng tiền lương.
- Xã viên không hưởng tiền lương, tiền công làm việc trong hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.
- Người nông dân, người lao động tự tạo việc làm.
- Người lao động đã đủ điều kiện về tuổi đời nhưng chưa đủ điều kiện về thời gian đóng để hưởng lương hưu.
- Người tham gia khác đáp ứng đủ điều kiện.
2. Bảo hiểm xã hội tự nguyện gồm những chế độ nào?
Căn cứ tại Khoản 2 Điều 4, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ được hưởng quyền lợi từ 02 chế độ hưu trí và tử tuất như đối với người tham gia BHXH bắt buộc.
Theo đó người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng quyền lợi và các khoản tiền trợ cấp sau:
Hưởng tiền lương hưu hằng tháng.
Nhận tiền trợ cấp một lần.
Tiền trợ cấp mai táng.
Tiền trợ cấp tuất một lần.
Quyền lợi về khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế.
Như vậy, so với chế độ BHXH bắt buộc, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng ít quyền lợi hơn khi người tham gia sẽ không được hưởng các chế độ ốm đau, chế thai sản và chế độ TNLĐ-BNN. Tuy nhiên, với hình thức đóng BHXH tự nguyện cũng mang lại một số lợi ích nhất định cho người tham gia như:
- Phương thức, mức đóng BHXH tự nguyên linh hoạt
- Giúp người dân không đủ điều kiện tham gia BHXH bắt buộc có thể tiếp tục đóng bảo hiểm để hưởng lương khi về già.
3. Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện
Căn cứ theo Điều 87, Luật bảo hiểm xã hội 2014 quy định chi tiết mức đóng bảo hiểm xã hôi tự nguyện cho người lao động như sau:
Người lao động quy định tại khoản 4 Điều 2 của Luật này, hằng tháng đóng bằng 22% mức thu nhập tháng do người lao động lựa chọn để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất; mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở.
Người tham gia được chọn một trong các phương thức đóng sau đây:
1. Hằng tháng.
2. 03 tháng một lần.
3. 06 tháng một lần.
4. 12 tháng một lần.
5. Đóng 1 lần cho nhiều năm về sau với mức thấp hơn mức đóng hằng tháng hoặc 1 lần cho những năm còn thiếu với mức cao hơn mức đóng hằng tháng so với quy định.
Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện hàng tháng của người tham gia được tính theo công thức:
Mức đóng = 22% x Mức thu nhập chọn đóng BHXH tự nguyện - Mức nhà nước hỗ trợ đóng
Trong đó: Mức thu nhập chọn đóng BHXH sẽ do người lao động tự chọn nhưng phải đảm bảo:
- Thấp nhất = Mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 07/2021/NĐ-CP = 1,5 triệu đồng [năm 2023].
- Cao nhất = 20 x Mức lương cơ sở.
Mức nhà nước hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện được tính theo tỷ lệ phần trăm [%] trên mức đóng BHXH hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn trong thời gian tối đa 10 năm:
TT
Đối tượng
Mức đóng thấp nhất hàng tháng
Nhà nước chưa hỗ trợ
Phần trăm [%]
Nhà nước hỗ trợ
Số tiền hỗ trợ năm 2023
Nhà nước hỗ trợ hàng tháng
Mức đóng thấp nhất
hàng tháng sau khi Nhà nước hỗ trợ
1
Người thuộc hộ nghèo
330.000 đồng
30%
99.000 đồng
231.000 đồng
2
Người thuộc hộ cận nghèo
330.000 đồng
25%
82.500 đồng
247.500 đồng
3
Người thuộc đối tượng khác
330.000 đồng
10%
33.000 đồng
297.000 đồng
Ví dụ: Nếu bạn không thuộc hộ nghèo hoặc cận nghèo và chọn mức thu nhập đóng BHXH tự nguyện là 5 triệu đồng/tháng. Hằng tháng, bạn sẽ phải đóng số tiền như sau:
Mức đóng hằng tháng = 22% x 5 triệu đồng - 33.000 đồng = 1.067.000 đồng.
Như vậy, có thể thấy người lao động được tự do lựa chọn mức đóng BHXH tự nguyện cho mình và có sự hỗ trợ từ Nhà nước tạo điều kiện tốt nhất để người lao động có hoàn cảnh khó khăn cũng có thể tham gia đóng BHXH, hướng đến mục tiêu an sinh xã hội toàn dân ở mức cao hơn.
Quyền lợi hưởng chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện
4. Mức hưởng bảo hiểm xã hội tự nguyện
Căn cứ Chương IV, Luật BHXH Việt Nam 2014 quy định chi tiết về mức hưởng bảo hiểm xã hội tự nguyện, cụ thể như sau:
4.1. Mức hưởng chế độ hưu trí
Người tham gia đóng BHXH bao nhiêu năm thì được hưởng lương hưu? Theo quy định mức hưởng lương hưu hàng tháng bằng 45% mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH và tương ứng với số năm đóng BHXH, trong đó:
- Lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là được tính là 16 năm, năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm và từ năm 2022 trở đi là 20 năm.
- Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm đến năm 2023 là đủ 20 năm.
Sau đó cứ mỗi năm thì tỷ lệ hưởng lương hưu được tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.
Như vậy, người tham gia bảo hiểm xã hội đóng từ đủ 20 năm trở lên sẽ được hưởng chế độ hưu trí và không phân biệt là người tham gia đóng theo hình thức bắt buộc hay tự nguyện.
Do đó, đối với trường hợp cá nhân tham gia BHXH bắt buộc chưa đóng từ đủ 20 năm đã đến tuổi về hưu có thể tiếp tục đóng bảo hiểm theo hình thức tự nguyện đến đủ 20 năm để được hưởng lương hưu theo quy định.
Quyền lợi và các khoản tiền trợ cấp được nhận từ chế độ hưu trí gồm có:
4.1.1 Mức hưởng lương hưu hằng tháng
Căn cứ theo Điều 3 Nghị định 134/2015/NĐ-CP, mức lương hưu hàng tháng được tính theo công thức:
Lương hưu hàng tháng = Tỷ lệ hưởng x Bình quân thu nhập tháng đóng BHXH
4.1.2 Nhận tiền trợ cấp 1 lần khi nghỉ hưu
Căn cứ theo khoản 2 Điều 74 của Luật BHXH 2014. Mỗi năm người tham gia BHXH tự nguyện đóng cao hơn số năm tương ứng tỷ lệ hưởng lương hưu 75% được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
4.1.3. Rút bảo hiểm xã hội 1 lần
Mức hưởng bảo hiểm xã hội một lần được tính theo số năm đã đóng bảo hiểm xã hội, cứ mỗi năm được tính như sau:
a] 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng trước năm 2014;
b] 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi;
c] Trường hợp thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 01 năm thì mức hưởng bảo hiểm xã hội bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội.
4.2. Mức hưởng chế độ tử tuất
Quyền lợi và các khoản tiền trợ cấp được nhận từ chế độ tử tuất gồm:
4.2.1 Trợ cấp mai táng
Bằng 10 lần mức lương cơ sở dành cho người có thời gian đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 60 tháng trở lên hoặc đang hưởng lương hưu.
4.2.2 Trợ cấp tuất
Đối với thân nhân của người đang đóng hoặc đang bảo lưu thời gian đóng, cứ mỗi năm:
- 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH [đóng trước năm 2014];
- 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH [đóng từ năm 2014 trở đi];
- Tối đa 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH nếu đóng chưa đủ 01 năm;
- Tối thiểu 03 tháng mức bình quân tiền lương và thu nhập tháng đóng BHXH nếu tham gia cả BHXH bắt buộc và tự nguyện.
Đối với thân nhân của người đang hưởng lương hưu:
- 48 tháng lương hưu đang hưởng nếu chết trong 02 tháng đầu hưởng lương hưu;
- Cứ hưởng thêm 01 tháng lương hưu thì mức trợ cấp giảm đi 0,5 tháng nếu chết vào những tháng sau đó.
4.3 Đóng BHXH tự nguyện có được hưởng chế độ thai sản không?
Người tham gia không được hưởng chế độ thai sản khi đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện. Lý do là bảo hiểm xã hội tự nguyện chỉ có hai chế độ là hưu trí và tử tuất, không có chế độ thai sản.
Để được hưởng chế độ thai sản, bạn phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và đáp ứng các điều kiện sau:
- Bạn là người lao động làm việc theo hợp đồng lao động từ 01 tháng trở lên, hoặc cán bộ, công chức, viên chức, hoặc người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương.
- Bạn đã đóng bảo hiểm xã hội từ 06 tháng trở lên trong 12 tháng liên tục hoặc không liên tục trước khi nghỉ sinh.
- Bạn nghỉ sinh theo quy định của pháp luật về lao động.
Người tham gia có quyền dừng tham gia BHXH tự nguyện
5. Cách dừng đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện
Theo Luật bảo hiểm xã hội năm 2014 và Nghị định 134/2015/NĐ-CP, người tham gia BHXH tự nguyện có quyền tạm dừng đóng BHXH tự nguyện khi không có khả năng đóng tiếp hoặc không có nhu cầu tham gia.
Để tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, bạn cần làm các bước sau:
Bước 1: Viết đơn xin tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện gửi cơ quan bảo hiểm xã hội nơi bạn đăng ký tham gia. Trong đơn, bạn cần ghi rõ lý do, thời gian và số tháng đã đóng BHXH tự nguyện.
Bước 2: Nộp đơn xin tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện kèm theo sổ BHXH tự nguyện [nếu có] cho cơ quan BHXH nơi bạn đăng ký tham gia. Bạn có thể nộp trực tiếp hoặc qua đường bưu điện.
Bước 3: Nhận giấy chứng nhận tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện của cơ quan bảo hiểm xã hội. Giấy chứng nhận này sẽ ghi rõ thời gian tạm dừng và thời gian được phép tiếp tục đóng.
Bạn lưu ý rằng:
- Thời gian tạm dừng đóng BHXH tự nguyện không được tính vào thời gian đóng bảo hiểm để tính quyền lợi bảo hiểm.
- Người tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện không được hưởng các chế độ bảo hiểm trong thời gian tạm dừng.
- Người tạm dừng đóng BHXH tự nguyện, nếu muốn tiếp tục đóng, phải đăng ký lại phương thức đóng và mức thu nhập làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội với cơ quan BHXH.
Như vậy, bạn có thể đăng ký lại bảo hiểm xã hội tự nguyện sau khi tạm dừng.
Bạn chỉ cần nộp đơn xin tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện kèm theo giấy chứng nhận tạm dừng đóng và sổ bảo hiểm xã hội tự nguyện [nếu có] cho cơ quan bảo hiểm xã hội nơi bạn đăng ký tham gia. Bạn cũng cần chọn lại mức thu nhập làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội và phương thức đóng. Bạn có thể tham khảo mẫu đơn xin tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Hy vọng những thông tin này có ích cho bạn. Nếu bạn có thắc mắc gì khác, bạn có thể liên hệ với cơ quan bảo hiểm xã hội hoặc Bảo hiểm xã hội điện tử eBH để được tư vấn chi tiết.