Tại sao đánh giá cán bộ là khâu khó và yếu

Hiện nay, đất nước ta đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH; xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN; thực hiện hội nhập sâu rộng vào đời sống kinh tế quốc tế và đa phương hoá, đa dạng hoá các quan hệ đối ngoại… Mặt khác, các thế lực thù địch luôn dùng mọi thủ đoạn để đánh vào nền tảng tư tưởng của Đảng, vào cương lĩnh, đường lối, vào nguyên tắc tổ chức của Đảng, vào đội ngũ cán bộ, đảng viên… Do vậy, nhận xét, đánh giá cán bộ chính xác là vấn đề cấp thiết, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ phát triển, xây dựng Đảng, Nhà nước Việt Nam vững mạnh.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến vấn đề đánh giá cán bộ, Người cho rằng, để nhận xét được cán bộ tốt thì Đảng phải thường xuyên thực hành đánh giá cán bộ và phải có phương pháp đánh giá đúng. Người viết: “Kinh nghiệm cho ta biết: mỗi lần xem xét lại nhân tài, một mặt thì tìm thấy những nhân tài mới, một mặt khác thì những người hủ hoá cũng lòi ra’’[1].

Để việc nhận xét, đánh giá cán bộ được chính xác, từ đó phát hiện, sử dụng đúng người có đức, có tài, đồng thời ngăn ngừa, hạn chế đến mức thấp nhất việc sử dụng, đề bạt những phần tử cơ hội, bất tài cần phải có nguyên tắc, quy trình, quy chế chặt chẽ bảo đảm cho công tác đánh giá cán bộ đạt độ chính xác cao nên:

Trước hết, cần nắm vững quan điểm của Đảng về tiêu chuẩn cán bộ.

Tiêu chuẩn cán bộ là sự cụ thể hoá những yêu cầu khách quan của đường lối, nhiệm vụ chính trị của Đảng thành những tiêu chí đòi hỏi đội ngũ cán bộ của Đảng và Nhà nước cần phải có. Về phẩm chất chính trị đó là lòng trung thành với Tổ quốc và CNXH, là sự nhất trí và quyết tâm thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, là sự vững vàng về lập trường, quan điểm chính trị trước những tình huống khó khăn, phức tạp, ở những bước ngoặt của cách mạng. Năng lực của cán bộ là năng lực quán triệt tổ chức thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, hoàn thành với hiệu quả cao nhiệm vụ được Đảng và Nhà nước giao phó. Người dám nghĩ, dám nói, dám làm thì tư duy độc lập, ý kiến sắc sảo.

Đánh giá cán bộ trên cơ sở tiêu chuẩn hoá từng chức danh cán bộ chứ không chỉ qua lời nói, viết lách, sự nhanh nhẹn bề ngoài hoặc nhìn vào bằng cấp, học hàm, học vị... Người đánh giá cán bộ cần nắm vững đường lối, quan điểm, nhiệm vụ chính trị của Đảng mới có thể nhận xét tư tưởng và hành động của cán bộ là đúng hay sai. Đảng ta ngày càng hoàn thiện và cụ thể hoá đường lối, quan điểm, chủ trương trên các lĩnh vực công tác, điều đó giúp cho cán bộ có phương hướng phấn đấu đúng đắn đồng thời cũng làm sáng tỏ căn cứ để xem xét, đánh giá cán bộ được chính xác.

Thứ hai,

đánh giá cán bộ phải khách quan, toàn diện, lịch sử, cụ thể và phát triển. Nguyên tắc trên đòi hỏi khi xem xét con người không được phiến diện, hời hợt, chủ quan cảm tính, không được định kiến, nhìn sự phát triển của cán bộ theo quan điểm “tĩnh” bất biến. Người làm công tác cán bộ nếu chỉ nắm cán bộ qua các cuộc hội nghị, qua các báo cáo và bài phát biểu mà không sâu sát công việc thực tế của họ thì sự đánh giá khó tránh khỏi lầm lạc.

Xem xét con người cần phân biệt hiện tượng với bản chất, phải nhìn từ nhiều phía, từ nhiều sự việc cụ thể để phân tích tìm ra đâu là mặt bản chất của người cán bộ, không thể dừng lại ở những hiện tượng cụ thể, riêng rẽ, nhất thời. Vì vậy phải đánh giá cán bộ một cách toàn diện, phân tích cụ thể tìm ra điểm chủ yếu, thứ yếu để sử dụng đúng cái mạnh, hạn chế cái yếu của cán bộ. Cái mạnh và cái yếu hiện tại của cán bộ được hình thành trong quá trình hoạt động lâu dài. Cần xem xét lý lịch cán bộ, tìm hiểu quá trình lịch sử của cán bộ nhưng không thể chỉ đánh giá cán bộ qua đọc bản lý lịch khô cứng, định kiến với quá khứ của cán bộ mà quan trọng hơn cả là đánh giá hoạt động hiện tại của cán bộ.

Thứ ba, có thái độ đúng, công tâm, vô tư.

Người lãnh đạo và người làm công tác cán bộ có tấm lòng trong sáng, vì lợi ích chung của Đảng, của nhân dân thì nhìn người mới rõ. Nếu khác đi thì không thể vận dụng đúng đắn tiêu chuẩn và phương pháp đánh giá cán bộ, thậm chí còn cố tình xuyên tạc, đổi trắng thay đen. Chủ nghĩa cá nhân và chủ nghĩa địa phương, cục bộ, bè phái là những căn bệnh nguy hiểm nhất trong công tác cán bộ cần phải lên án. Một khi đánh giá cán bộ qua lăng kính chủ nghĩa cá nhân, cục bộ, bè phái thì sự nhìn nhận bị méo mó, yêu nên tốt ghét nên xấu, kẻ khéo nịnh bợ, luồn lọt, cùng phe cánh thì được ưu ái trọng dụng, còn cán bộ có đức tài, cương trực, thẳng thắn thì bị thành kiến, trù dập. Ở đảng bộ nào mà người lãnh đạo như vậy thì bọn cơ hội và thoái hoá biến chất sẽ lộng hành, nội bộ mất đoàn kết, nhân dân mất lòng tin, mọi nhiệm vụ chính trị bị bê trễ.Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng dạy: “Trong Đảng ta còn có những người chưa được học, chưa làm đựơc bốn chữ CHÍ – CÔNG – VÔ – TƯ, cho nên mắc phải chứng chủ nghĩa cá nhân. Chủ nghĩa cá nhân là một thứ vi trùng rất độc, do nó mà sinh ra các thứ bệnh rất nguy hiểm”[2].

Người nói tiếp: “Kéo bè kéo cánh lại là một bệnh rất nguy hiểm nữa. Từ bè phái mà đi đến chia rẽ. Ai hợp với mình thì dù người xấu cũng cho là tốt, việc dở cũng cho là hay, rồi che đậy cho nhau, ủng hộ lẫn nhau. Ai không hợp với mình thì người tốt cũng cho là xấu, việc hay cũng cho là dở, rồi tìm mọi cách dèm pha, nói xấu, tìm cách dìm người đó xuống. Bệnh này rất tai hại cho Đảng. Nó làm hại đến sự thống nhất. Nó làm Đảng bớt mất nhân tài và không thực hành được đầy đủ chính sách của mình. Nó làm mất sự thân ái, đoàn kết giữa đồng chí. Nó gây ra những mối nghi ngờ”[3].

Đảng ta xác định: Xây dựng kinh tế là nhiệm vụ trung tâm, xây dựng Đảng là then chốt. Thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị đó, công tác cán bộ có ý nghĩa quyết định, vì “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc” như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy. Quá trình xây dựng đội ngũ cán bộ trong sạch, vững mạnh, ngang tầm với đòi hỏi của nhiệm vụ cách mạng cần bắt đầu làm tốt từ việc tìm hiểu, nhận xét, đánh giá cán bộ./.

-------------------------------------
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, NXBCTQG, H.2000, t.5, tr. 274.

2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, NBCTQG, H.2000, t.5, tr.254-255.

3. Hồ Chí Minh: Toàn tập, NXBCTQG, H.2000, t.5, tr.257.

Đánh giá cán bộ là vấn đề hệ trọng, là khâu mở đầu, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Việc đánh giá đúng cán bộ sẽ quyết định tới việc bổ nhiệm, cất nhắc, bố trí và sử dụng cán bộ.

Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói "Cán bộ là cái gốc của mọi việc," "Muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém."

Ngay từ những ngày đầu cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã quan tâm đặc biệt đến việc đào tạo, đánh giá và sử dụng cán bộ. Trong số đó, việc hiểu và đánh giá đúng cán bộ là yêu cầu xuất phát để tiến hành các mặt khác của công tác cán bộ.

Việc đánh giá cán bộ không thể chỉ căn cứ vào những biểu hiện bên ngoài mà phải đi sâu tìm hiểu bản chất của họ; không thể chỉ dựa vào một việc làm mà phải tìm hiểu tất cả các công việc mà họ thực hiện; không thể chỉ xem xét cán bộ trong một thời điểm mà phải thấy rõ lịch sử của họ. Tức là phải có cái nhìn toàn diện mới có thể đánh giá cán bộ một cách đúng đắn, khách quan.

Thực tế cho thấy nếu đội ngũ cán bộ lãnh đạo tốt sẽ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị của địa phương, cơ quan, đơn vị; ngược lại, nếu cán bộ yếu kém hoặc suy thoái sẽ dẫn tới suy thoái cả tổ chức, cơ quan, đơn vị, thậm chí làm tê liệt bộ máy của cả hệ thống.

Nói về tầm quan trọng của công tác cán bộ, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã nhiều lần chỉ rõ: "Công tác cán bộ qua thực tiễn ngày càng thấy quan trọng, là nguyên nhân của mọi nguyên nhân, là gốc của mọi công việc, then chốt của then chốt". Qua đó cho thấy công tác cán bộ rất quan trọng đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và của dân tộc.

Chưa phản ánh đúng thực chất trong đánh giá cán bộ

Trong công tác cán bộ, đánh giá cán bộ là vấn đề hệ trọng, là khâu mở đầu, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, bởi việc đánh giá đúng cán bộ sẽ quyết định tới việc bổ nhiệm, cất nhắc, bố trí và sử dụng cán bộ nói riêng và chất lượng của đội ngũ cán bộ nói chung.

Chỉ có đánh giá khách quan, đúng phẩm chất, năng lực, uy tín của cán bộ mới đảm bảo chính xác, khách quan trong công tác tuyển chọn, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, bổ nhiệm và thực hiện chính sách cán bộ.

Ngược lại, nếu đánh giá cán bộ không đúng, thiếu chính xác sẽ dẫn đến lựa chọn, bố trí, sử dụng sai, để lọt những cán bộ không đủ năng lực, phẩm chất, uy tín vào hệ thống chính trị, sẽ tác động trực tiếp đến chất lượng, hiệu quả công việc, ảnh hưởng tiêu cực tới uy tín của Đảng và sự nghiệp cách mạng.

Trong quá trình lãnh đạo, Đảng luôn quan tâm đến công tác đánh giá cán bộ, ban hành nhiều văn bản liên quan như Nghị quyết Trung ương 3, khóa VIII về Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Quyết định số 50-QĐ/TW ngày 03/5/1999 về Quy chế đánh giá cán bộ, công chức; Quyết định 286-QĐ/TW ngày 08/02/2010 về việc ban hành quy chế đánh giá cán bộ, công chức; Quy định số 89-QĐ/TW ngày 04/8/2017 về Khung tiêu chuẩn chức danh, định hướng khung tiêu chí đánh giá cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp; Quy định số 132-QĐ/TW ngày 08/3/2018 của Bộ Chính trị về việc kiểm điểm và đánh giá, xếp loại chất lượng hằng năm đối với tập thể, cá nhân trong hệ thống chính trị; Quy định số 214-QĐ/TW ngày 02/01/2020 về tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý; Nghị quyết Trung ương 7, khóa XII về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín ngang tầm nhiệm vụ…

Việc bổ sung, hoàn thiện nội dung, phương pháp, tiêu chuẩn, tiêu chí, quy trình đánh giá cán bộ đã góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của sự nghiệp đổi mới.

Việc đánh giá cán bộ là rất quan trọng nhưng lại là một việc khó và hiện vẫn là khâu yếu.

Báo cáo Chính trị trình Đại hội XII của Đảng đã nêu: "đánh giá cán bộ vẫn là khâu yếu nhất, qua nhiều nhiệm kỳ nhưng chưa có những tiêu chí cụ thể, giải pháp khoa học để khắc phục."

Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII nêu vẫn còn tình trạng nể nang, cục bộ trong đánh giá cán bộ. Nghị quyết Trung ương 7, khóa XII nhận định "đánh giá cán bộ chưa phản ánh đúng thực chất, chưa gắn với kết quả, sản phẩm cụ thể, không ít trường hợp còn nể nang, dễ dãi, định kiến".

Dự thảo Báo cáo Tổng kết công tác xây dựng Đảng và Thi hành Điều lệ Đảng nhiệm kỳ Đại hội XII được công bố để lấy ý kiến góp ý của nhân dân cũng nêu rõ: "Đánh giá cán bộ vẫn là khâu yếu, mặc dù đã có nhiều đổi mới nhưng vẫn còn không ít trường hợp chưa phản ánh đúng thực chất".

Thực tiễn cho thấy có những trường hợp cán bộ hạn chế về năng lực, phẩm chất, đạo đức, vi phạm khuyết điểm nhưng vẫn vượt qua các quy trình đánh giá để vào được cấp ủy hoặc được đề bạt, bổ nhiệm chức vụ cao hơn.

Câu chuyện về Trịnh Xuân Thanh, từ một cán bộ có nhiều sai phạm nghiêm trọng, đang bị kiểm tra, xem xét; đã bị cho thôi các chức vụ về Đảng và chính quyền, nhưng vẫn phát triển nhanh qua nhiều chức vụ, lên đến Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, trúng cử đại biểu Quốc hội. Vì sao có chuyện không bình thường ấy?

Qua điều tra của các cơ quan chức năng, những sai phạm nghiêm trọng trong vụ Trịnh Xuân Thanh là do các cơ quan đã bỏ qua, hoặc làm không đúng và có nhiều sai phạm khi thực hiện các quy định, quy trình đánh giá, bổ nhiệm cán bộ.

Điều này cho thấy vẫn còn nhiều lỗ hổng, thiếu chặt chẽ, khoa học trong công tác đánh giá cán bộ, dẫn đến những quyết định sai trong công tác cán bộ, nảy sinh hiện tượng "đúng quy trình song không đúng người," mà một trong những hệ quả là nhiều cán bộ, đảng viên, tổ chức đảng đã bị thi hành kỷ luật, gây ra những tổn thất về cán bộ, làm giảm ủy tín của Đảng.

Đổi mới công tác đánh giá cán bộ

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Dương Mộng Huyền, Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức, cán bộ [Ban Tổ chức Trung ương], nêu lên một thực tế đối với cán bộ, công chức của hệ thống chính trị trong năm phải trải qua rất nhiều lần đánh giá ở các cấp độ khác nhau.

Người càng giữ nhiều vị trí, càng có nhiều chức vụ, số lần đánh giá càng tăng. Đó là đánh giá ở nơi công tác và đánh giá ở nơi cư trú. Ở nơi công tác, việc đánh giá bao gồm đánh giá theo ngạch đảng, đánh giá theo ngạch chính quyền, đánh giá theo ngạch đoàn thể. Việc đánh giá tiến hành hàng tháng, đánh giá 3 tháng, 6 tháng, 1 năm.

Có những nơi ngoài bộ tiêu chí đánh giá chung còn có các tiêu chí đánh giá cụ thể, chi tiết, phù hợp với tình hình của địa phương, cơ quan, đơn vị.

Số lần đánh giá với những bộ tiêu chí đầy đủ, hoàn chỉnh, có nơi phức tạp như vậy nhưng có không ít trường hợp vừa được nhận xét rất tốt hôm nay, thậm chí được tôn vinh là gương điển hình tiên tiến, xuất sắc của địa phương, ngành, lĩnh vực, nhưng ngay sau đó lại bị kỷ luật, thậm chí bị xử lý bằng pháp luật.

Nhận định việc đánh giá cán bộ vẫn là khâu yếu nhưng chậm được khắc phục, Phó Giáo sư. Tiến sỹ Nguyễn Chí Hiếu, Trưởng ban Ban Xây dựng Đảng [Tạp chí Cộng sản] nêu hiện trạng một số tổ chức đảng đánh giá cán bộ chưa đúng thực chất, còn hình thức; tình trạng nể nang, né tránh trách nhiệm, ngại va chạm và dân chủ hình thức trong đánh giá cán bộ vẫn còn khá phổ biến ở các cấp; tinh thần tự phê bình và phê bình chưa cao.

Không ít trường hợp đánh giá cán bộ còn chủ quan, mang tính cá nhân, cục bộ hoặc bị các mối quan hệ xã hội khác chi phối mà chưa phản ánh chính xác phẩm chất, năng lực của cán bộ.

Nguyên tắc đánh giá cán bộ là phải lấy hiệu quả công việc làm thước đo chủ yếu để đánh giá, nhưng nhiều khi đặc trưng công việc khó định lượng mà chỉ định tính.

Theo Tiến sỹ Nguyễn Thị Thanh Mai, Viện Khoa học tổ chức, cán bộ [Ban Tổ chức Trung ương], phương pháp đánh giá cán bộ còn xơ cứng, hình thức, lối mòn, đôi khi máy móc, chủ yếu thông qua tổng kết năm thường lệ, nhiều nơi chiếu lệ cho xong. Nội dung kiểm điểm, đánh giá theo công thức: về lập trường tư tưởng, thực hiện nhiệm vụ được giao, chấp hành chính sách, pháp luật, tinh thần học tập… Hầu hết không có chuẩn mực về "hoàn thành nhiệm vụ được giao", về lập trường tư tưởng "kiên định, vững vàng" nên sau khi nghe đọc bản kiểm điểm là "nhất trí," chỉ trừ những người mắc khuyết điểm, vi phạm rõ ràng mới đưa ra xem xét.

Phó Trưởng ban thường trực Ban Tổ chức Trung ương Nguyễn Thanh Bình nhấn mạnh đánh giá cán bộ một cách toàn diện và thực chất là việc khó, nhạy cảm, phức tạp bởi nó liên quan đến con người trong một quá trình vận động và xu thế phát triển, gắn với việc nhìn nhận thấu đáo môi trường, điều kiện khách quan, điều này đòi hỏi một hệ thống đánh giá phải thực sự khoa học, đồng bộ, đa chiều, nhất là đội ngũ những người làm công tác cán bộ phải công tâm, khách quan, tinh tường, luôn đặt lợi ích quốc gia lên trên hết, trước hết.

Với vai trò đặc biệt quan trọng, chi phối tất cả các khâu còn lại của công tác cán bộ, việc tiếp tục đổi mới công tác đánh giá cán bộ nhằm "đánh giá đúng cán bộ" để có thể "sử dụng đúng cán bộ" là một yêu cầu bức thiết./.

Theo: tuyengiao.vn