- Khoa học
Thứ bảy, 15/4/2017, 14:30 [GMT+7]
Những vụ phun trào núi lửa lớn có thể đe dọa đến tính mạng và sinh kế của người dân xung quanh, thậm chí gây ra những biến đổi khí hậu với quy mô toàn cầu.
Núi lửa Vesuvius, Italy
Núi lửa Vesuvius, Italy, từng phun trào phá hủy các thị trấn Pompeii và Herculaneum vào năm 79 sau Công nguyên. Ngày nay, Vesuvius vẫn là mối nguy hiểm đáng kể vì nó nằm gần thành phố Napoli và khu vực xung quanh, nơi có hơn 3 triệu người đang sinh sống, theo Business Insider.
Núi lửa Vesuvius ở gần thành phố Naples, Italy. Ảnh: iStock.
Vesuvius được biết đến với dạng phun trào núi lửa mạnh mẽ gọi là Plinian. Nó đặc trưng bởi việc phun ra một cột khí và tro bụi khổng lồ kéo dài đến tầng bình lưu, cao hơn rất nhiều so với máy bay thương mại.
Khi núi lửa bắt đầu hết năng lượng, cột khói bụi đổ sụp xuống. Tro bụi và những mảnh đá vụn rơi xuống từ bầu trời, bay trở lại mặt đất với tốc độ cao. Các đám mây khí gây ngạt thở, dung nham tràn xuống sườn dốc núi lửa sẽ tiêu diệt bất kỳ thứ gì trên đường đi của chúng.
Núi lửa Nyiragongo, Cộng hòa Dân chủ Congo
Nyiragongo là núi lửa nằm tại trung tâm châu Phi, phun trào nhiều lần trong vài thập kỷ gần đây. Những vụ phun trào của nó không gây ra vụ nổ quá lớn, nhưng tạo ra dòng dung nham ở dạng lỏng hơn mức bình thường. Dòng dung nham này có thể nhanh chóng di chuyển xuống sườn núi lửa, làm ngập nhiều khu vực xung quanh mà không có hoặc có rất ít cảnh báo trước.
Dung nham nóng bỏng trên đỉnh núi lửa Nyiragongo. Ảnh: iStock.
Năm 2002, hồ dung nham trên đỉnh núi lửa vỡ ra, dẫn đến các dòng nham thạch chảy về phía gần thành phố Goma với vận tốc 60 km/h. Khu vực dung nham chảy qua bị nhấn chìm với độ sâu khoảng 2 m. May mắn là 300.000 người dân đã được di tản kịp thời trước khi sự kiện này xảy ra.
Núi lửa Popocatepetl, Mexico
Núi lửa Popocatepetl. Ảnh: iStock.
Núi lửa Popocatepetl nằm cách thành phố Mexico City, một trong những thành phố lớn nhất thế giới, khoảng 70 km về phía Tây Nam. Núi lửa này thường xuyên hoạt động, và lần phun trào gần đây nhất của nó tạo ra cột khói bụi cao hơn 5 km vào năm 2016.
Núi lửa Popocatepetl phun trào vào năm 2016
Cột khói bụi phủ lên ngọn núi lửa một lớp tro bụi mà khi trộn với nước tạo thành hỗn hợp bùn đậm đặc, có khả năng di chuyển đi xa nhiều km với tốc độ tương đối cao. Hiện tượng tương tự như trên được gọi là "dòng bùn núi lửa", chúng rất nguy hiểm.
Núi lửa Krakatoa, Indonesia
Krakatoa là hòn đảo núi lửa nằm giữa đảo Java và đảo Sumatra của Indonesia. Vào năm 1886, một ngọn núi lửa trên đảo Krakatoa tỉnh giấc với sức mạnh gấp 13.000 lần quả bom nguyên tử thả xuống thành phố Hiroshima, Nhật Bản. Âm thanh phun trào của khói và dung nham bay xa vài nghìn km, tới tận những hòn đảo nằm ở bờ biển phía đông châu Phi.
Núi lửa Anak Krakatau hoạt động vào năm 2011. Ảnh: iStock.
Vài trăm người ở thị trấn trên đảo Sumatra gần đó gần như chết ngay lập tức, khi những đám tro đỏ rực đốt cháy nhà của họ. Hoạt động của núi lửa Krakatoa gây nên những cơn siêu sóng thần và chúng cuốn người dân ra biển. Khoảng 36.000 người thiệt mạng vì thảm họa, còn đảo Krakatoa chìm xuống đáy đại dương.
Núi lửa Anak Krakatau phun trào
Tuy nhiên, vào năm 1927 các nhà thám hiểm nhìn thấy một hòn đảo mới hình thành tại vị trí của đảo Krakatoa. Người ta gọi nó là Anak Krakatoa [con của Krakatoa]. Ngày nay Anak Krakatoa vẫn phun tro bụi núi lửa vào không khí.
Núi lửa Changbaishan, Trung Quốc
Rất ít người từng nghe đến núi lửa Changbaishan nằm ở vùng biên giới Trung Quốc và Triều Tiên, một khu vực hẻo lánh tại châu Á. Vụ phun trào cuối cùng của nó xảy ra vào năm 1903.
Hồ trên miệng núi lửa Changbaishan. Ảnh: iStock.
Năm 969 sau Công nguyên, ngọn núi lửa này tạo ra một vụ phun trào lớn nhất trong 10.000 năm qua, phun ra vật chất gấp ba lần so với ngọn núi Krakatoa năm 1886.
Một trong những mối nguy hiểm chính của Changbaishan là hồ miệng núi lửa khổng lồ trên đỉnh của nó, với thể tích khoảng 9 km3. Nếu vỡ ra, hồ này có thể tạo ra dòng bùn núi lửa, ảnh hưởng đến tính mạng của 100.000 người đang sống gần đó.
Lê Hùng