Lạc nội mạc tử cung là do các tế bào của niêm mạc tử cung không chỉ nằm trong lòng tử cung mà còn phát triển ở những nơi khác thuộc hệ thống sinh dục và cả những bộ phận khác trong cơ thể người phụ nữ. Bệnh có liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt.
Lạc nội mạc tử cung là gì?
Kinh nguyệt ở phụ nữ là kết quả của sự thay đổi có chu kỳ của niêm mạc tử cung dưới tác động của các chất nội tiết buồng trứng.Lạc nội mạc tử cung là tình trạng các tế bào của lớp niêm mạc này, ngoài vị trí trong buồng tử cung còn nằm rải rác ở các vị trí khác trong cơ thể người phụ nữ.
Thường gặp nhất là các tế bào niêm mạc tử cung nằm lẫn trong lớp cơ của tử cung. Có trường hợp các tế bào nội mạc tử cung lại có mặt trong ổ bụng, thường ở vùng tiểu khung [bụng dưới], bám vào màng bụng, các tạng trong ổ bụng như ruột, bàng quang, vòi trứng, buồng trứng.
Lại có trường hợp các tế bào lạc chỗ nằm trong âm đạo hoặc ở vùng tầng sinh môn [phía sau âm hộ và trước hậu môn] thường được giải thích là do bị rách khi sang chấn hoặc khi đẻ, những tế bào niêm mạc tử cung đã “rơi” vào các vết rách đó, tồn tại và phát triển gây nên.
Lạc nội mạc tử cung
Những biến chứng lạc nội mạc tử cung
Những đám tế bào niêm mạc tử cung này tuy “lạc chỗ” nhưng vẫn chịu ảnh hưởng của các nội tiết sinh dục do buồng trứng tiết ra giống như các tế bào niêm mạc nằm trong lòng tử cung nghĩa là cũng phát triển dưới tác động của nội tiết buồng trứng theo chu kỳ và khi các nội tiết này giảm sút thì đám tế bào đó ngừng phát triển và gây chảy máu tại chỗ.
Khác với các niêm mạc trong buồng tử cung khi bong sẽ được tử cung đẩy ra ngoài cùng với máu kinh, các đám “lạc nội mạc” này vẫn nằm nguyên tại chỗ, máu kinh cũng không thoát được ra ngoài vì thế gây nên đau đớn. Lạc nội mạc tử cung là nguyên nhân thực thể rõ nét nhất gây thống kinh [đau bụng kinh].
Triệu chứng thống kinh của lạc nội mạc tử cung là đau bụng kéo dài, có thể xuất hiện sớm trước khi hành kinh [do các tế bào niêm mạc lạc chỗ phát triển] hoặc khi bắt đầu ra máu kinh [do niêm mạc lạc chỗ bong ra, chảy máu] và có thể kéo dài đến cả sau hành kinh [do máu ứ đọng tại chỗ chưa “tiêu” đi được]. Thường ở người bị thống kinh do lạc nội mạc tử cung thì những kỳ kinh sau nhiều khả năng mức độ đau bụng kinh tăng hơn trước.
Có trường hợp đau kéo dài tới mức khi giảm được đau hoặc hết đau thì đã lại đến một kỳ kinh mới. Trường hợp người phụ nữ đã mãn kinh nghĩa là không còn kinh nguyệt nữa thì chứng đau bụng do lạc nội mạc tử cung cũng kết thúc.
Trong số phụ nữ bị vô sinh, có tới 30 -50% có tổn thương lạc nội mạc tử cung. Cơ chế gây vô sinh của lạc nội mạc tử cung là do: biến dạng các tổ chức vùng chậu gây dính, co kéo, ảnh hưởng đến chức năng vòi trứng, buồng trứng, tử cung.
Lạc nội mạc tử cung làm trầm trọng hơn tình trạng đau bụng kinh
Ðiều trị lạc nội mạc tử cung
Điều trị chứng đau bụng kinh do lạc nội mạc tử cung có thể dùng biện pháp nội khoa bằng cách dùng các loại thuốc progestagen tổng hợp để làm teo các đám niêm mạc tử cung lạc chỗ. Có thể dùng thuốc tránh thai chứa nhiều progestagen và ít estrogen uống liên tục từ 6 tháng đến một năm. Có khi phải dùng biện pháp phẫu thuật để nạo vét những ổ lạc nội mạc tử cung trong cơ thể.
Với sự ra đời của phẫu thuật nội soi, điều trị ngoại khoa trong lạc nội mạc tử cung đã có những bước tiến mới. Phẫu thuật nội soi cho phép gỡ dính, phá hủy các tổn thương, tạo hình vòi trứng, đốt điện lưỡng cực hay đốt laser để phá hủy các tổn thương.
Trong các trường hợp lạc nội mạc tử cung nặng, có thể phải cắt buồng trứng, cắt dây chằng tử cung – cùng, thậm chí cắt tử cung. Chỉ định điều trị ngoại khoa trong lạc nội mạc tử cung thường là khối lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng; dính nặng; lạc nội mạc tử cung sâu; lạc nội mạc tử cung độ III, IV.
Tóm lại, lạc nội mạc tử cung là một bệnh phổ biến thường gặp ở phụ nữ trong lứa tuổi sinh đẻ, nguyên nhân còn chưa rõ ràng, liên quan mật thiết đến vô sinh.
Vì vậy, chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời, triệt để sẽ giúp cải thiện đáng kể khả năng sinh sản của người bệnh, tiết kiệm một phần không nhỏ chi phí chăm sóc y tế, mang lại niềm vui, hạnh phúc cho nhiều gia đình.
Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Nội mạc tử cung là lớp niêm mạc phủ mặt trong tử cung. Lớp niêm mạc này biến đổi hằng ngày theo các chất nội tiết của buồng trứng tiết ra trong kỳ kinh nguyệt.
Lạc nội mạc tử cung là trường hợp các tế bào niêm mạc tử cung đi lạc chỗ, vào sâu trong lớp cơ của thành tử cung hoặc ra ngoài tử cung như ở buồng trứng, màng bụng thành ruột.
Tổn thương lạc nội mạc tử cung cũng có thể xuất hiện ở các cơ quan lân cận như đường tiêu hóa, tiết niệu hoặc xa hơn nữa.
Các tế bào có nguồn gốc là niêm mạc tử cung nên nó cũng biến đổi theo chu kỳ dưới ảnh hưởng của nội tiết buồng trứng và cũng gây chảy máu giống như kinh nguyệt, từ đó gây đau.
Do vậy, biểu hiện lâm sàng của lạc nội mạc tử cung điển hình là đau bụng trong kỳ kinh nguyệt. Đau do lạc nội mạc tử cung thường bắt đầu trước kỳ kinh nguyệt và kéo dài sau đó.
Cơn đau thường được cảm nhận khắp vùng xương chậu và ở lưng dưới. Nếu mô giống như nội mạc tử cung phát triển trên bàng quang có thể gây đau khi đi tiểu. Nếu ruột bị ảnh hưởng, bạn có thể bị đau hoặc thay đổi nhu động ruột. Đôi khi, những triệu chứng này bị nhầm với hội chứng ruột kích thích.
Hình ảnh lạc nội mạc tử cung.
2. Triệu chứng trầm trọng hơn trong kỳ kinh nguyệt
Lạc nội mạc tử cung gây viêm trong cơ thể, dẫn đến nhiều bất thường và rối loạn nội tiết tố. Mô sẹo và chất kết dính có thể hình thành do lạc nội mạc tử cung. Lạc nội mạc tử cung có thể gây đau vùng chậu, đau lưng dưới, đau khi quan hệ tình dục, chuột rút và đau khi đi tiểu hoặc đại tiện.
Ngoài ra cũng có nhiều trường hợp có biểu hiện không rõ ràng, có thể chỉ có biểu hiện đau vùng chậu lắt nhắt, đau lưng hoặc đau khi quan hệ tình dục, đầy hơi, chướng bụng, tiêu chảy, ra nhiều máu kinh, có cục máu đông, chu kỳ kinh thất thường…
Cảm giác khó chịu này có thể xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào trong tháng và phổ biến hơn trong thời kỳ kinh nguyệt. Nghiên cứu đã so sánh những người bị lạc nội mạc tử cung và không bị, kết quả cho thấy, người bị lạc nội mạc tử cung có các triệu chứng đau và khó chịu trầm trọng và kéo dài hơn. Trong thời kỳ kinh nguyệt, những triệu chứng này có xu hướng xấu đi.
Nếu để kéo dài không được can thiệp điều trị phù hợp, cơn đau bụng sẽ ngày càng nặng, kèm theo các triệu chứng như buồn nôn, nôn tiêu chảy... Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
3. Không chủ quan khi bị đau bụng kinh
Những cơn đau do lạc nội mạc tử cung trong kỳ kinh nguyệt gây ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống, khiến người bệnh căng thẳng cả về thể chất lẫn tinh thần.
Không những thế, nếu để tình trạng kéo dài có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản do bệnh gây tổn thương buồng trứng, gây dính vòi trứng, cản trở sự phóng noãn của buồng trứng, tắc vòi tử cung…
Triệu chứng lạc nội mạc tử cung đôi khi có thể bị nhầm lẫn với một số bệnh lý khác gây ra triệu chứng đau vùng chậu như viêm vùng chậu, u buồng trứng, hội chứng ruột kích thích…
Vì vậy, khi có dấu hiệu nghi ngờ lạc nội mạc tử cung, các bác sĩ khuyên chị em nên đi khám sớm để được chẩn đoán chính xác và có biện pháp điều trị phù hợp. Không nên để bệnh kéo dài, lúc này tổn thương lạc nội mạc tử cung có thể lan rộng xâm lấn vào cơ quan khác dẫn đến điều trị sẽ khó khăn hơn.
Nếu có dấu hiệu đau bụng kinh chị em nên đi khám xác định nguyên nhân để điều trị.
Theo PGS.TS Lê Thị Anh Đào, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, mục tiêu điều trị lạc nội mạc tử cung là nhằm giảm tổn thương lạc nội mạc tử cung, bảo tồn sinh sản và phòng ngừa tiến triển đau mạn tính.
Người bệnh cần lưu ý khi có dấu hiệu đau bụng kinh không nên chủ quan chỉ dùng thuốc giảm đau mà cần đi khám để tìm nguyên nhân và điều trị.
Việc dùng thuốc giảm đau chỉ có tác dụng điều trị triệu chứng chứ không ngăn chặn được tiến triển của bệnh. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc giảm đau kéo dài còn có thể dẫn đến tác dụng phụ, thậm chí cũng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.