1. Cấu tạo và chức năng của noron
- Cấu tạo của một noron điển hình:
+ Thân noron có chứa nhân
+ Sợi phân nhánh ở các góc thân
+ Sợi trục ở một góc thân, bên ngoài có các bao mielin, khoảng cách giữa các bao mielin gọi là eo Ranvie
- Chức năng: có 2 chức năng cơ bản:
+ Cảm ứng: khả năng tiếp nhận các kích thích và phản ứng lại các kích thích bằng hình thức phát sinh xung thần kinh.
+ Dẫn truyền xung thần kinh: khả năng lan truyền xung thần kinh theo một chiều nhất định, từ nơi phát sinh hoặc tiếp nhận về thân noron và truyền dọc theo sợi trục nhờ xinap.
- Các loại noron: có 3 loại
Các loại noron | Vị trí | Chức năng |
Nơron hướng tâm [Nơron cảm giác] | Thân nằm bên ngoài trung ương TK | Truyền xung TK từ cơ quan thụ cảm đến trung ương TK |
Nơron trung gian [nơron liên lạc] | Nằm trong trung ương TK | Liên hệ giữa các nơron |
Nơron li tâm [nơron vận đông] | Thân nằm trong trung ương TK, sợi trục hướng ra cơ quan phản ứng. | Truyền xung TK từ trung ương tới cơ quan phản ứng |
2. Cung phản xạ
a. Phản xạ
- Ví dụ:
+ Sờ tay vào vật nóng \[\rightarrow\] rụt tay lại
+ Nhìn thấy quả chua \[\rightarrow\] tiết nước bọt
- Khái niệm: Phản xạ là phản ứng của cơ thể để trả lời kích thích của môi trường dưới sự điều khiển của hệ thần kinh.
- Lưu ý: Hiện tượng ở thực vật [khi chạm tay vào cây trinh nữ, lá cây cụp lại] không phải là phản xạ vì thực vật không có hệ thần kinh.
b. Cung phản xạ
- Cung phản xạ là con đường mà xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm [da …] qua trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng [cơ, tuyến …]
- Thành phần 1 cung phản xạ gồm 5 yếu tố: cơ quan thụ cảm, 3 noron [noron hướng tâm, noron trung gian và noron li tâm] và cơ quan cảm ứng.
c. Vòng phản xạ
- Ví dụ:
+ Khi tay chạm vào ngọn nến \[\rightarrow\] cảm thấy đau [nhờ thụ quan cảm giác đau trong da] \[\rightarrow\] xung thần kinh theo noron hướng tâm \[\rightarrow\] noron trung gian ở trung ương thần kinh \[\rightarrow\] phân tích xung thần kinh \[\rightarrow\] noron li tâm \[\rightarrow\] cơ ở tay \[\rightarrow\] cơ co \[\rightarrow\] rụt tay lại.
+ Kết quả của sự phản ứng được thông báo ngược lại về trung khu thần kình nhờ noron hướng tâm, nếu phản ứng chưa chính xác hoặc chưa đầy đủ \[\rightarrow\] phát lệnh điều chỉnh \[\rightarrow\]dây li tâm \[\rightarrow\] cơ quan phản ứng \[\rightarrow\]Vòng phản xạ.
- Khái niệm: vòng phản xạ là luồng thần kinh bao gồm cung phản xạ và đường phản hồi. Đường phản hồi thông tin ngược về trung ương thần kinh để điều chỉnh phản ứng.
- Cung phản xạ:
- Các phản xạ đều được thực hiện theo một vòng khép kín
- Lưu ý: dù phản ứng chỉ 1 lần đã đáp ứng được yêu cầu trả lời kích thích thì vẫn có thông tin ngược. Vì vậy dù phản xạ đơn giản nhất thì xung thần kinh vẫn được truyền trong vòng phản xạ.
II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK
Câu 1: Phản xạ là gì? Lấy ví dụ về phản xạ.
Hướng dẫn trả lời:
- Phản xạ là phản ứng của cơ thể thông qua hệ thần kinh để trả lời những kích thích của môi trường bên ngoài hoặc bên trong cơ thể thích nghi với những thay đổi của môi trường xung quanh.
- Ví dụ về phản xạ:
+ Sờ tay vào vật nóng \[\rightarrow\] rụt tay lại
+ Nhìn thấy quả chua
+ Sờ tay vào vật nóng \[\rightarrow\] rụt tay lại
+ Nhìn thấy quả chua \[\rightarrow\] tiết nước bọt
Câu 2: Từ một ví dụ cụ thể đã nêu, hãy phân tích đường đi của xung thần kinh trong phản xạ đó.
Hướng dẫn trả lời:
- Ví dụ : Tay chạm vào vật nóng, rút tay ra
- Phân tích đường đi của xung thần kinh :
Cơ quan thụ cảm [da] tiếp nhận kích thích \[\rightarrow\] Nơron hướng tâm\[\rightarrow\] tủy sống [phân tích]
\[\rightarrow\] Nơron li tâm\[\rightarrow\] cơ ngón tay \[\rightarrow\] co tay, rụt tay lại
III. Câu hỏi ôn tập
Câu 1: Khi kích thích vào dây thần kinh đến bắp cơ hoặc kích thích trực tiếp vào bắp làm cơ co. Đó có phải là phản xạ không ? Giải thích ?
Câu 2: Phản xạ là gì ? Cung phản xạ là gì ? Nêu cấu tạo của một cung phản xạ đơn giản ?
Câu 3: Trình bày cấu tạo và tính chất cơ bản của nơron [tế bào thần kinh] ?
[1] phản xạ chỉ có ở những sinh vật có hệ thần kinh
[3] phản xạ được coi là một dạng điển hình của cảm ứng
Trong các phát biểu sau:
[1] phản xạ chỉ có ở những sinh vật có hệ thần kinh
[2] phản xạ được thực hiện nhờ cung phản xạ
[3] phản xạ được coi là một dạng điển hình của cảm ứng
[4] phản xạ là khái niệm rộng hơn cảm ứng
Các phát biểu đúng về phản xạ là:
A. [1], [2] và [4]
B. [1], [2], [3] và [4]
C. [2], [3] và [4]
D. 1], [2] và [3]
Quan sát hình 6-2, hãy xác định:
- Các loại nơron tạo nên một cung phản xạ.
- Các thành phần của một cung phản xạ.
Phản xạ: Chạm vào siêu nước nóng rụt tay lại
Phân tích: Cơ quan thụ cảm. Cảm nhận nhiệt độ tiếp nhận kích thích và gửi tín hiệu vê trung khu vận động ở hành não theo dây hướng tâm . Tại đây thông tin đc xử lý và truyền theo dây li tâm đến cơ quan phản ứng làm cơ co, rụt tay lại.
ST
Chúc bạn học tốt ~^^~
Nêu một ví dụ về phản xạ và phân tích đường dẫn truyền xung thần kinh trong phản xạ đó.
Phương pháp giải - Xem chi tiết
Phản xạ là các phản ứng của cơ thể đáp lại các kích thích
- Ví dụ: Khi ta nghe thấy tiếng gọi tên mình ở phía sau, ta quay đầu lại, đó là phản xạ
- Phân tích ví dụ: Âm thanh gọi tên ta kích thích vào cơ quan thụ cảm thính giác làm phát sinh xung thần kinh truyền theo dây thần kinh hướng tâm về thần kinh trung ương, từ thần kinh trung ương phát đi xung thần kinh theo dây thần kinh ly tâm tới cơ quan phản ứng làm ta quay đầu lại phía có tiếng gọi.
1. Phản xạ Tay chạm vào vật nóng thì rụt lại, đèn sáng chiếu vào mắt thì đồng tử [con ngươi] co lại.
1. Phản xạ
Tay chạm vào vật nóng thì rụt lại, đèn sáng chiếu vào mắt thì đồng tử [con ngươi] co lại, thức ăn vào miệng thì tuyến nước bọt tiết nước bọt... Các phản ứng đó gọi là phản xạ. Mọi hoạt động của cơ thể đều là phản xạ.
2. Cung phản xạ
Cung phản xạ là con đường mà xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm [da...] trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng [cơ, tuyến...].
Hình 6-2. Cung phản xạ
3. Vòng phản xạ
Cơ quan thụ cảm tiếp nhận kích thích của môi trường sẽ phát xung thần kinh theo dây hướng tâm về trung ương thần kinh, từ trung ương phát đi xung thần kinh theo dây li tâm tới cơ quan phản ứng.
Kết quả của sự phản ứng được thông báo ngược về trung ương theo dây hướng tâm, nếu phản ứng chưa chính xác hoặc đã đầy đủ thì phát lệnh điều chỉnh, nhờ dây li tâm truyền tới cơ quan phản ứng.
Nhờ vậy mà cơ thể có thể phản ứng chính xác đối với kích thích [xem sơ đó vòng phản xạ hình 6-3].
Hình 6-3. Sơ đồ vòng phản xạ [1] Xung thần kinh hướng tâm; Cơ quan thụ cảm tiếp tục bị kích thích; [2] Xung thần kinh li tâm; [3] Xung thần kinh thông báo ngược; [4] Xung thần kinh li tâm điều chỉnh.
Loigiaihay.com
Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Sinh lớp 8 - Xem ngay