Phôi thai hình thành ở tuần thứ mấy, phôi phát triển thành gì là một trong những thắc mắc của nhiều người khi đang có ý định hoặc bắt đầu bước vào thai kỳ đầu tiên. Bài viết sẽ giúp bạn đọc hiểu hơn về sự hình thành phôi thai cũng như quá trình phát triển phôi thai ở người.
Khi tinh trùng của người chồng kết hợp với trứng của người vợ sẽ tạo thành hợp tử. Hợp tử sau đó sẽ tiếp tục phân chia tế bào liên tục để tạo thành phôi. Trong quá trình phát triển, phôi sẽ di chuyển từ ống dẫn trứng vào buồng tử cung của người vợ. Tại đây, phôi khỏe mạnh sẽ bám vào tử cung, và từ đó túi thai hình thành.
Tìm hiểu về quá trình hình thành phôi thai & quá trình phát triển của phôi thai
Giai đoạn thụ tinh – sự kết hợp giữa tinh trùng và trứng
Vào ngày thứ 14 của chu kỳ kinh nguyệt, một trứng [hay còn gọi là noãn] sẽ rụng từ buồng trứng của người vợ. Và sau đó, trứng sẽ từ từ di chuyển vào trong ống dẫn trứng bằng cơ chế hỗ trợ tự nhiên sẵn có của cơ thể. Tại đây, trứng sẽ chờ đợi cơ hội kết hợp với tinh trùng của người chồng.
Khi vợ chồng gần gũi giao hợp vào đúng thời điểm trứng rụng từ buồng trứng của người vợ, tinh trùng của chồng sẽ di chuyển từ âm đạo, vượt qua tử cung đến gặp trứng tại ống dẫn trứng. Trong mỗi lần xuất tinh, nam giới có thể có khoảng 200 triệu tinh trùng. Trong vòng 5 phút, có thể có vài triệu tinh trùng đã đến được vị trí của trứng. Tuy nhiên, theo cơ chế tự nhiên thì chỉ một tinh trùng xâm nhập được vào bên trong trứng. Sau khi được thụ tinh, lớp vỏ của trứng sẽ trở nên cứng hơn để ngăn chặn tinh trùng khác chui tiếp vào trứng. Nhân lõi của tinh trùng đã xâm nhập vào bên trong trứng sẽ kết hợp với nhân của trứng, tạo thành 2 nhân, hay thường gọi là hợp tử. Lúc này trứng đã thụ tinh. Tiếp sau đó, hợp tử sẽ bắt đầu phân chia tế bào liên tục và di chuyển dần về phía tử cung để làm tổ.
Giai đoạn phôi thai phát triển và làm tổ
Trong quá trình di chuyển về phía tử cung, hợp tử cũng bắt đầu quá trình phân chia hình thành phôi thai. Các giai đoạn phát triển của phôi cụ thể như sau:
- Khoảng 24 giờ sau khi thụ tinh, hợp tử từ 1 tế bào trứng ban đầu sẽ lần lượt phân cắt thành phôi 2 tế bào, 4 tế bào ở ngày thứ 2 và 8 tế bào ở ngày thứ 3.
- Vào ngày thứ 4, phôi có khoảng 16-32 tế bào, liên kết với nhau thành khối rất giống quả dâu nên thường gọi là phôi dâu.
- Đến ngày thứ 5, phôi đã di chuyển đến buồng tử cung, phôi có sự thay đổi rõ rệt về hình dạng, tạo thành phôi nang. Phôi nang gồm 2 phần tế bào, một sẽ phát triển thành thai và một sẽ phát triển thành nhau thai. Đến cuối ngày thứ 5, phôi sẽ chui ra khỏi lớp màng bao bên ngoài để bám vào tử cung. Khi đó, phôi đã làm tổ thành công và bắt đầu phát triển thành thai.
Có một số trường hợp, phôi thai không phát triển hoặc phôi thai chậm phát triển vì nhiều lý do khác nhau. Ví dụ như người mẹ mang đa thai, chiều cao tử cung nhỏ hơn so với tuổi thai, người mẹ thường xuyên phải tiếp xúc với các loại hóa chất độc hại,… sẽ có nguy cơ gặp phải tình trạng này cao hơn.
Kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm [TTTON] là việc lựa chọn những tinh trùng tốt nhất của người chồng đem đi kết hợp trứng của người vợ, sau đó tạo thành phôi ở bên ngoài cơ thể. Bạn có thể được chuyển phôi ở giai đoạn phôi ngày 3 hoặc phôi ngày 5. Bác sĩ chuyên khoa hỗ trợ sinh sản và Trưởng phòng Labo phôi học tại các trung tâm IVF sẽ cùng thảo luận trên kết quả nuôi phôi và tư vấn phương án phù hợp nhất với trường hợp của riêng bạn.
Sự thụ tinh là sự kết hợp giữa tinh trùng và noãn để hình thành một tế bào mới gọi là trứng. Sự thụ thai là sự thụ tinh và làm tổ của trứng.
Quá trình thụ thai diễn ra như thế nào
Vào ngày thứ 14 của chu kỳ kinh nguyệt 28 ngày quá trình thụ tinh diễn ra ở 1/3 ngoài của vòi trứng. Cực đầu của tinh trùng sẽ tiết ra men phá hủy lớp tế bào hạt và đi qua lớp màng trong của noãn. Khi cực đầu của tinh trùng đi qua màng trong thì màng trong thay đổi để không cho tinh trùng khác vào được nữa. Vào tới màng bào tương của noãn, cực đầu của tinh trùng mất đi, nhân của tinh trùng nằm trong bào tương của noãn. Nhân của tinh trùng trở thành tiền nhân đực và nhân của noãn trở thành tiền nhân cái. Hai tiền nhân đực và cái tiếp tục phát triển riêng rẽ sau đó xích lại gần nhau rồi kết hợp thành một nhân. Một tế bào mới được hình thành để phát triển thành thai và các phần phụ của thai, có đầy đủ bộ nhiễm sắc thể [46] gọi là trứng. Trứng phát triển và phân bào ngay.
Giới tính của thai được quyết định ngay khi thụ tinh. Nếu tinh trùng mang nhiễm sắc thể giới tính Y thì sẽ phát triển thành thai trai [46XY]. Ngược lại nếu tinh trùng mang nhiễm sắc thể giới tính X thì sẽ phát triển thành thai gái [46 XX].
Sự di chuyển của trứng:
Trứng di chuyển từ 1/3 ngoài vòi trứng vào trong buồng tử cung để làm tổ.
Thời gian dịch chuyển của trứng: 3 – 4 ngày. Sau khi vào được trong buồng tử cung trứng còn sống tự do 2 – 3 ngày rồi mới làm tổ.
Cơ chế di chuyển:
do nhu động của vòi trứng, hoạt động của nhung mao niêm mạc vòi trứng và luồng chất dịch di chuyển trong ổ bụng có hướng từ loa vòi trứng vào buồng tử cung.
Các yếu tố ảnh hưởng tới sự di chuyển của vòi trứng:
Estrogen làm tăng nhu động của vòi trứng do đó sự di chuyển của trứng được nhanh hơn. Ngược lại, progesteron làm giảm trương lực cơ, giảm nhu động của vòi trứng nên trứng sẽ di chuyển chậm lại.
Vòi trứng quá dài hoặc bị gẫy khúc do dính hoặc bị chèn ép từ bên ngoài, vòi trứng bị viêm mãn tính làm cho lòng vòi trứng không đều, hẹp lại – tất cả các nguyên nhân này đều làm cho sự di chuyển trứng bị cản trở, trứng không vào được buồng tử cung nên làm tổ ở ngoài buồng tử cung dẫn đến có thai ngoài tử cung.
Trên đường di chuyển từ 1/3 ngoài vòi trứng vào buồng tử cung, trứng tiến hành phân bào ngay. Từ một tế bào, trứng phân chia lần 1 thành hai tế bào mầm, sau đó thành 4 tế bào mầm bằng nhau. Ở lần phân chia thứ 3, trứng tạo thành 8 tế bào mầm không bằng nhau, gồm 4 tế bào mầm nhỏ và 4 tế bào mầm to. Các tế bào mầm nhỏ sẽ phát triển thành lá nuôi, các tế bào mầm to sẽ phát triển thành các lá thai và sau này trở thành thai nhi.
Các tế bào mầm nhỏ phát triển nhanh, bao quanh các tế bào mầm to, tạo thành phôi dâu, có 16 – 32 tế bào. Trong phôi dần xuất hiện một buồng nhỏ chứa dịch và đẩy các tế bào về một phía để tạo thành phôi nang.
Trong quá trình di chuyển, trứng tiếp tục phân bào nhưng kích thước không thay đổi. Khi vào tới buồng tử cung trứng ở giai đoạn phôi nang và còn tự do 2 – 3 ngày trước khi làm tổ.
Sự làm tổ của trứng:
Trứng bắt đầu làm tổ từ ngày 6 – 8 sau khi thụ tinh, thời gian làm tổ kéo dài 7 – 10 ngày, kết thúc quá trình làm tổ vào ngày 13 – 14 sau khi thụ tinh.
Vị trí làm tổ của trứng thường ở đáy tử cung. Nếu trứng làm tổ ở các vị trí thấp, đặc biệt là ở sát eo tử cung sẽ trở thành rau tiền đạo.
Niêm mạc tử cung khi trứng di chuyển vào buồng tử cung đang ở giai đoạn phát triển đầy đủ nhất để chuẩn bị cho trứng làm tổ[giai đoạn hoài thai].
Quá trình làm tổ: phôi nang dính vào niêm mạc tử cung, các chân giả của lá nuôi bám vào niêm mạc, gọi là hiện tượng bám rễ. Các tế bào của lá nuôi phá huỷ lớp biểu mô niêm mạc tử cung và phôi nang chui sâu qua lớp biểu mô. Ngày 9 – 10 phôi nang chui qua lớp biểu mô trụ nhưng chưa sâu trong lớp đệm, bề mặt chưa được phủ kín. Ngày 11 – 12 phôi nang hoàn toàn nằm trong lớp đệm. Ngày 13 – 14 lớp biểu mô phát triển phủ kín vị trí trứng làm tổ.
Quá trình thụ thai tự nhiên
Sự phát triển của trứng và phần phụ của trứng:
- Phân chia giai đoạn:
Phân ra làm hai giai đoạn hay hai thời kỳ.
Thời kỳ sắp xếp tổ chức bắt đầu từ khi thụ tinh cho đến hết tháng thứ 2 [8 tuần lễ đầu].
Thời kỳ hoàn chỉnh tổ chức: từ tháng thứ 3 đến khi đủ tháng.
- Thời kỳ sắp xếp tổ chức:
Sự hình thành bào thai:
Khi vào buồng tử cung trứng ở giai đoạn phôi nang. Các tế bào mầm to phân chia và phát triển thành bài thai có 2 lớp lá thai ngoài và lá thai trong. Giữa hai lá thai có một khoảng trống, về sau phát triển thành lá thai giữa.
Tất cả các bộ phận của cơ thể thai nhi đều do ba lá thai này tạo thành. Lá thai ngoài tạo thành da và hệ thống thần kinh, lá thai giữa tạo thành hệ thống cơ, xương, tổ chức liên kết, hệ tuần hoàn, hệ tiết niệu…, lá thai trong tạo thành hệ tiêu hoá và hô hấp.
Bài thai phát triển nhanh và cong lại tạo thành cực đầu và cực đuôi. Cực đầu phát triển nhanh và to do sự hình thành và phát triển của các túi não nên đầu cúi gập về phía bụng. Bào thai khi mới phát triển là một đĩa phôi dẹt, có 3 lớp về sau cuộn tròn lại tạo thành một ống hình trụ, gọi là sự khép mình phôi.
Phát triển của phần phụ:
Nội sản mạc: Một số tế bào của lá thai ngoài ở phía lưng bài thai tan ra tạo thành một buồng chứa dịch là buồng ối. Thành của buồng ối là màng ối. Buồng ối ngày càng phát triển và dần dần thai nhi nằm hoàn toàn trong buồng ối.
Trung sản mạc: Các tế bào mầm nhỏ phát triển thành trung sản mạc. Trung sản mạc có hai lớp, lớp hội bào và lớp tế bào Langhans. Thời kỳ này là thời kỳ trung sản mạc rậm hay thời kỳ rau toàn diện.
Ngoại sản mạc: Niêm mạc tử cung biến đổi thành ngoại sản mạc. Ngoại sản mạc có 3 phần: ngoại sản mạc trứng, ngoại sản mạc tử cung và ngoại sản mạc tử cung – rau.
- Thời kỳ hoàn chỉnh tổ chức:
Sự phát triển của thai:
Thai nhi đã được hình thành đầy đủ các bộ phận và tiếp tục lớn lên, phát triển và hoàn chỉnh các tổ chức của thai.
Phát triển phần phụ của thai.
Nội sản mạc ngày càng phát triển. Buồng ối rộng ra và bao quanh thai nhi.
Trung sản mạc:
Trung sản mạc chỉ phát triển ở phần trứng làm tổ và kết hợp với phần ngoại sản mạc tử cung – rau tạo thành bánh rau. Các gai rau phá huỷ ngoại sản mạc và tạo thành các hồ huyết. Trong hồ huyết có hai loại gai rau, gai rau dinh dưỡng và gai rau bám. Các phần khác của trung sản mạc teo đi thành một màng mỏng.
Ngoại sản mạc trứng và ngoại sản mạc tử cung teo mỏng dần và hợp thành một màng. Ngoại sản mạc tử cung – rau và một phần trung sản mạc phát triển thành bánh rau để nuôi dưỡng thai.
Khoa học lớp 5 quá trình tinh trùng kết hợp với trứng được gọi là gì?
Nam thường có râu, cơ quan sinh dục nam tạo ra tinh trùng; Nữ có kinh nguyệt, cơ quan sinh dục nữ tạo ra trứng". Đặc biệt, trong bài 4 sách Khoa học có ghi: "Quá trình tinh trùng kết hợp với trứng được gọi là sự thụ tinh. Trứng đã được thụ tinh gọi là hợp tử".
Trứng và tinh trùng thụ tinh trong bao lâu?
Thời gian ước tính ngắn nhất mất khoảng 45 phút và chậm nhất là 12 tiếng. Tuy nhiên, nếu tinh trùng không gặp được trứng thì sẽ phải đợi trong khoảng thời gian từ 2-3 ngày khi trứng rụng để có thể thụ tinh.
Thế nào được gọi là sự thụ tinh?
Thụ tinh là quá trình kết hợp giữa giao tử đực với giao tử cái. Ở động vật, giao tử đực là tinh trùng, còn giao tử cái là trứng; ở thực vật: giao tử đực thường là tinh tử, còn giao tử cái là noãn.
Tại sao chỉ có một trứng được thụ tinh?
Một phần được giữ lại ở chất nhầy cổ tử cung, một phần tinh trùng bị tế bào nằm trong buồng tử cung tiêu diệt, chỉ có khoảng dưới 200 tinh trùng tới được noãn. Trong đó có một vài tinh trùng vào được lớp áo bọc ngoài của noãn, nhưng chỉ có một tinh trùng hợp nhất được với noãn.