BVR&MT – Rừng U Minh có tổng diện tích khoảng 2000 km2 nằm giữa 2 tỉnh Cà Mau và Kiên Giang. Rừng U Minh chia thành 2 khu vực rõ rệt là rừng U Minh Thượng và U Minh Hạ được chia cắt bởi 2 con sông là sông Trẹm và sông Cái Tàu. Đây là khu rừng độc đáo và quý hiếm trên thế giới vì vẫn giữ được nét hoang sơ, rừng U Minh có sự đa dạng sinh học cao gồm 250 loại thực vật, 30 loài bò sát và 180 loài chim.
Vườn quốc gia U Minh Hạ
Năm 2006 Thủ tướng chính phủ ban hành quyết định đưa rừng U Minh Hạ thành vườn quốc gia, rừng U Minh Hạ có diện tích rộng hơn 82 km2 thuộc địa phận tỉnh Cà Mau, đây là khu rừng vẫn giữ nguyên được nét hoang sơ vốn có, đây là khu vực đất ngập nước nên sự đa dạng sinh học rất cao, hiện rừng U Minh Hạ có khoảng 25.000 ha vùng đệm thuận lợi cho việc phát triển ngành thủy sản và lâm nghiệp. Thực vật đặc trưng như cây tràm, móp, tràng năn, sậy, động vật như rái cá lông mũi, tê tê, nai, khỉ đuôi dài… Năm 2009 vườn quốc gia U Minh Hạ được UNESCO đưa vào danh sách các khu dự trữ sinh quyển của thế giới và là vùng lõi của Khu dự trữ sinh quyển mũi Cà Mau.
Với những nét hoang sơ vốn có của mình, rừng U Minh Hạ có tác dụng rất lớn trong việc bảo tồn tái tạo các giá trị về cảnh quan thiên nhiên; Bảo tồn, tái tạo các môi trường sinh thái và đa dạng sinh học; Bảo tồn hệ sinh thái đất ngập nước, rừng tràm trên đất than bùn; Bảo tồn các gen động thực vật quý hiếm; Bảo tồn các giá trị văn hóa, di tích lịch sử, phục vụ nghiên cứu khoa học, tham quan và phát triển du lịch.
Vườn quốc gia U Minh Thượng
Rừng U Minh Thượng có diện tích khoảng 80 km2 thuộc tỉnh Kiên Giang và bán đảo Cà Mau, đây là khu rừng rất quan trọng cho hệ sinh thái của Việt Nam, trước đây rừng U Minh Thượng là rừng úng phèn tiếp giáp với dải rừng ngập mặn Vịnh Thái Lan, do bị nước biển xâm thực nên diện tích của rừng bị thu hẹp lại, năm 1950 diện tích của rừng là 400 ha đến năm 1990 chỉ còn 100 ha. Với những chức năng quan trọng mà rừng U Minh Thượng có được, năm 2002 Thủ tướng chính phủ quyết định đưa rừng U Minh Thượng thành vườn quốc gia, nhằm bảo tồn và phát triển sự đa dạng sinh học nơi này.
Khác với rừng U Minh Hạ chỉ để bảo tồn và nghiên cứu, còn rừng U Minh Thượng tập trung cho bảo tồn và phát triển du lịch. Với diện tích đất ngập lớn là điều kiện thuận lợi để bảo tồn mẫu chuẩn hệ sinh thái rừng tràm úng phèn trên đất than bùn, một vùng ngập nước quan trọng của hạ lưu sông Cửu Long; Bảo tồn các loại động vật quý hiếm và 8 loại chim nước quan trọng như điềng điễng, quắm đầu đen, bồ nông chân xám, giòng giọc vàng, diều cá đầu xám, gà đẫy, đại bàng đen… Góp phần bảo tồn di tích lịch sự cấp quốc gia về chiến khu cách mạng U Minh Thượng trong 2 cuộc kháng chiến; Góp phần cân bằng sinh thái, tặng độ che phủ của rừng đảm bảo môi trường phát triển bền vững cho đồng bằng sông Cửu Long; Phát huy giá trị của rừng tràm để nghiên cứu và phát triển du lịch.
Hữu Vũ [tổng hợp]
U Minh Thượng gợi lên cảm giác quay về với cội nguồn, với vẻ đẹp hùng vĩ hoang sơ. Mang cả một bề dày lịch sử, U Minh Thượng còn cuốn hút rất nhiều du khách đến tham quan và cả hoài niệm về những giai đoạn lịch sử của dân tộc. Nếu bạn là người thích trải nghiệm giữa chốn rừng thiêng, ngắm nhìn muôn thú và các loài thực vật, thì vườn quốc gia U Minh Thượng là lựa chọn lý tưởng.
Vườn quốc gia U Minh Thượng
Vườn Quốc Gia U Minh Thượng rộng hơn 21.000 ha ở xã An Minh Bắc và Minh Thuận của huyện U Minh Thượng. Trong đó vùng lõi 8.038 ha, còn lại là vùng đệm. Du lịch Kiên Giang, để tới Vườn quốc gia U Minh Thượng, du khách đi từ TP Rạch Giá theo quốc lộ 61, tới ngã ba Minh Lương thì rẻ phải về Tắc Cậu rồi rẻ qua quốc lộ 63. Vườn quốc gia cách TP Rạch Giá khoảng 50 km. Cách TP Hồ Chí Minh khoảng 364 km về phía Tây Nam.
Nơi đây đã được công nhận là Vườn Di sản ASEAN
Trước kia, vùng rừng U Minh Thượng tên là “Thập Câu” vì có 10 con rạch lớn xếp hàng chảy ra vịnh Thái Lan. Những năm tháng khai hoang, mở đất, chinh phục thiên nhiên khắc nghiệt đã hun đúc nên tính cách người U Minh Thượng: cần cù chịu khó, nghĩa khí can trường, sống hào phóng như thiên nhiên vùng đất cực nam Tổ quốc. Đây cũng là nơi nhà văn Đoàn Giỏi đi thực tế để viết tác phẩm nổi tiếng Đất rừng Phương Nam.
Hệ sinh thái ngập nước, đầm lầy than bùn còn lại ở Việt Nam rất quý hiếm
Vườn Quốc gia U Minh Thượng nằm trong hệ thống Khu dự trữ sinh quyển thế giới, đến đây du khách có dịp khám phá hệ sinh thái rừng nhiệt đới ngập nước, đầm lầy than bùn còn lại ở Việt Nam thuộc loại hiếm trên thế giới. Nơi đây phát triển nguồn tài nguyên động thực vật đa dạng, phong phú với sự hiện diện của 254 loài thực vật bậc cao, 32 loài thú, 188 loài chim, 64 loài cá… Nhiều loài động vật được ghi trong sách Đỏ Việt Nam và thế giới như: rái cá lông mũi, mèo cá, bồ nông chân xám, già đãy Java, tê tê…
Rái cá lông mũi là một trong những loài rái cá hiếm nhất thế giới.
Đặc biệt, trong hệ sinh thái rừng úng phèn của đồng bằng sông Cửu Long, duy nhất hệ thực vật rừng của vùng lõi Vườn Quốc gia U Minh Thượng có những đặc điểm của rừng cực đỉnh nguyên sinh. Đó là các ưu hợp rừng tràm hỗn giao và rừng tràm trên đất than bùn, với diện tích gần 3.000 ha.
Năm 2006, Vườn được công nhận là một trong 3 khu vực trọng yếu của Khu dự trữ sinh quyển thế giới thuộc vùng ven biển và vùng biển Kiên Giang. Năm 2012, Vườn Quốc gia U Minh Thượng là Vườn Quốc gia thứ 5 của Việt Nam được công nhận là Vườn Di sản ASEAN và là Vườn Di sản ASEAN đầu tiên trên đất than bùn trong khu vực. Đến năm 2015 được công nhận là khu Ramsar thứ 2.228 của thế giới và thứ 8 của Việt Nam.
Tháp quan sát phục vụ du khách ngắm cảnh vườn quốc gia
Vùng U Minh Thượng là nơi sinh sống hòa hợp của ba dân tộc anh em là Kinh, Hoa, Khmer, trong đó người Kinh chiếm đa số. Do đặc thù về đất, nước, khí hậu, sinh thái tự nhiên của vùng đã từ lâu hình thành nên những nét rất đặc trưng trong đời sống văn hóa và sản xuất… Ở U Minh Thượng có một nghề truyền thống là “gác kèo, ăn ong”. Đầu xuân, người dân lấy cây làm kèo, mang ra những khu rừng tràm, gác lên để ong bay về làm tổ. Sau 15 ngày, kể từ khi ong xuống làm tổ sẽ cho thu hoạch đợt mật đầu tiên. Một tổ ong có thể lấy mật được ba, bốn lần; tổ lớn có thể thu được 15 đến 20 lít mật. Mật ong rừng tràm U Minh vốn nổi tiếng ngon, bổ, mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân.
Nghề truyền thống là “gác kèo, ăn ong” của người dân bản địa
Vùng này có mạng lưới sông ngòi, kênh rạch chằng chịt phân bố đều khắp. U Minh Thượng cũng từng là một khu vực căn cứ cách mạng trải qua hai thời kỳ kháng chiến chống Pháp và Mỹ ở khu vực Tây Nam, Đảng ủy miền Nam, Văn phòng Trung ương Tây Nam, Ủy ban hành chính và kháng chiến miền Nam, lực lượng chính của Quân khu 9, căn cứ của tỉnh Kiên Giang, trở thành một khu di tích lịch sử đặc biệt của tỉnh Kiên Giang.
Mạng lưới sông ngòi, kênh rạch chằng chịt
Vườn Quốc gia U Minh Thượng được du khách biết đến là một điểm du lịch sinh thái hấp dẫn ở miền Tây Nam Bộ và ngày càng có nhiều khách tìm đến mỗi khi có dịp đi du lịch Kiên Giang.
Ngay khi đặt chân đến địa phận đường chỉ dẫn vườn quốc gia U Minh Thượng du khách có cảm giác sảng khoái, dễ chịu vì không khí trong lành, hàng cây bên đường dẫn vào cửa rừng rợp bóng mát với các loại hoa rừng thi nhau đua nở. Ven rừng là những giàn mướp, giàn bầu, liếp đu đủ trĩu quả. Xa xa từng đàn ong sà xuống hút mật rồi bay về tổ với đủ loại âm thanh vi vu như tiếng sáo thổi. Trên cao đàn khỉ leo trèo trên các lùm cây đôi lúc kéo nhau ra giữa lộ nheo mắt chí chóe gọi đàn như để chào đón du khách tham quan…
Đàn khỉ tràn ra giữa đường lộ như chào đón du khách tham quan
Tham gia tuyến du lịch sinh thái vườn quốc gia U Minh Thượng, bạn được khám phá rừng tràm hoang sơ, khu sân chim, máng dơi, hệ sinh thái đầm lầy đất ngập nước kết hợp quan sát động vật hoang dã ban đêm; khám phá các sinh cảnh đầm lầy, tham quan nơi phân bố, kiếm ăn của nhiều loài chim nước trong mùa mưa và nhất là vào mùa khô; kết hợp du lịch với nghiên cứu khoa học về hệ sinh thái rừng Tràm úng phèn trên đất than bùn, nơi duy nhất ở Việt Nam có hệ sinh thái này.
Du khách thích thú khi tham quan vườn quốc gia U Minh Thượng
Đặc biệt trong loại hình du lịch cộng đồng homestay, du khách có cơ hội tìm hiểu văn hóa bản địa, cùng làm, cùng sống với người dân đi giăng câu, giăng lưới. Vào mùa ăn ong từ tháng 12 đến tháng 6, đến tham quan rừng U Minh bạn sẽ có dịp theo chân những người thợ gác kèo vào rừng lấy mật, vừa là trải nghiệm lý thú vừa được thưởng thức món ong non vừa cắt xuống, chấm thêm tí mật vàng óng dẻo quánh thì ngọt thanh đến thao đầu lưỡi.
Với các đặc thù của thiên nhiên ngập nước, trong mùa mưa không chỉ đi lại bằng xuồng trên các kênh rạch mà còn có thể luồn lách, len lỏi trong các khu rừng, càng đi sâu vào trong, du khách càng khám phá ra những điều bí ẩn của rừng tràm, những tổ chim, tổ ong, đặc biệt là các loài cá kiếm ăn, sinh sản trong rừng. Đến đây vào mùa tràm nở hoa thì toàn bộ khu rừng ngan ngát mùi hương tràm.
Khung cảnh tuyệt đẹp trong vườn quốc gia U Minh Thượng
Trảng Chim, Máng Dơi hay Hồ Hoa Mai là những điểm những địa điểm không thể bỏ qua ở vườn quốc gia U Minh Thượng. Du khách xuống thuyền vỏ lãi, lướt nhẹ trên mặt nước đậm màu sóng sánh, len qua thảm bèo dày đặc, đi giữa ngút ngàn lau sậy bung cờ trắng xóa, tiến vào vùng xanh thăm thẳm của rừng tràm U Minh.
Bèo xanh phủ kín mặt nước
Thuyền chạy khoảng 30 phút thì đến Trảng Chim. Bốn bề mênh mông nước. Lau, cỏ lác cao ngang mặt người. Trảng chim ở Vườn Quốc gia là một vùng rất rộng với hàng chục vạn con chim đủ loại quy tụ tại đây thành bầy, đàn như: chim nước, chim có giọng hót hay chuyên ăn trái chín, sâu bọ,… tạo ra một sân chim với màu sắc phong phú. Theo số liệu thống kê, vườn chim U Minh Thượng có số lượng cao nhất trong tất cả những vườn chim thuộc khu vực đồng bằng sông Cửu Long.
Khu rừng tràm bát ngát
Du khách được trải nghiệm đi trên những cây cầu khỉ, ghép bằng gỗ tạp tiến về đài quan sát cao khoảng 30 mét. Từ trên cao, phóng tầm mắt ra bốn phía, hít căng lồng ngực không khí trong lành, tận hưởng cái bao la, sảng khoái của thiên nhiên, đất trời. Trời xanh, bồng bềnh mây trắng. Hàng ngàn con chim lớn đậu trên những ngọn cây cao, thi thoảng tung cánh bay lên, làm thành những vũ điệu hoang dã và quyến rũ.
Du khách được trải nghiệm đi trên những cây cầu khỉ
Từ Trảng Chim, du khách di chuyển sang máng Dơi, nơi sinh sống của hàng ngàn con dơi ngựa – loại dơi quý hiếm có tên trong sách đỏ. Tên gọi Máng dơi là do tập tính của loài động vật này thường treo mình trên những tán cây, nên người dân ví như khi đi làm đồng về thường máng cái nón hay cái gàu lên vách nhà, lâu dần thành quen người ta gọi nơi này là Máng dơi. Khu vực Máng dơi có diện tích khoảng 15 hecta, đây là nơi sinh sống của nhiều loài dơi, theo khảo sát số lượng đông nhất là dơi quạ, trong đó quý nhất là loài dơi ngựa Thái Lan.
Máng dơi nơi sinh sống của nhiều loài dơi
Rời Mánh Dơi, con thuyền đưa du khách len lỏi qua những kênh rạch trở về hồ Hoa Mai một đầm lầy được tuôn ra dưới dạng một bông hoa với năm cánh hoa, bề mặt của nó được bao phủ bởi dương xỉ xinh đẹp như tấm thảm trải dài, và nó cũng là trung tâm du lịch của Vườn quốc gia U Minh Thượng.
Toàn cảnh Hồ Hoa Mai nhìn từ trên cao
Tại đây, du khách có thể vừa thư giãn, nghỉ ngơi trên những chiếc võng vừa ngắm nhìn cảnh đẹp với hoa lá, chim muông hoặc du khách có thể tham gia dịch vụ câu cá giải trí của khu du lịch.
Du khách có thể vừa thư giãn, nghỉ ngơi ngắm nhìn cảnh đẹp
Trong không gian mát mẻ, thoáng đãng, trong âm thanh líu lo của bầy chim, du khách đừng quên thưởng thức các món ăn đặc sản rừng U: cá lóc nướng trui, cá rô kho tộ, cá rô rang muối, cá trê vàng nướng ăn với nước mắm rừng, cá thác lác muối sả nghệ chiên… Ngoài ra, còn có các món khác như: mắm cá lóc chưng hột vịt, thịt ba rọi ăn với rau rừng, bắp chuối, chuối chát, đọt choại, đọt nhãn lồng, bông súng, bồn bồn xào, dưa bồn bồn, mắm lóc trộn đu đủ mỏ vịt, mắm cá sặc, khô cá sặc rằn trộn xoài… Vừa thưởng thức đặc sản sông nước U Minh, nhâm nhi ly rượu đế, du khách còn được thưởng thức đờn ca tài tử. Thật sự là một trải nghiệm đáng nhớ.
Với vẻ đẹp hoang sơ và bề dày lịch sử, vùng đất U Minh Thượng ngày nay luôn cuốn hút nhiều du khách đến tham quan, tìm hiểu. Những dòng kênh lớn nhỏ được phủ xanh bởi các loại bèo, rau muống, lục bình hai bên bờ lau sậy, cây cối um tùm, một màu xanh ngút ngàn bất tận của rừng mang đến cho du khách những giây phút nhẹ nhàng, sảng khoái.
Muốn khám phá trọn vẹn vườn quốc gia U Minh Thượng Kiên Giang, bạn hãy liên hệ ngay với Thám Hiểm MeKong để được tư vấn và hỗ trợ nhé.