1. Bài tập 2, trang 32, SGK.
Trong buổi hội thảo về kinh nghiệm học môn Ngữ văn của lớp có hai quan niệm:
a] Muốn học giỏi môn Ngữ văn chỉ cần đọc nhiều sách, học thuộc nhiều thơ văn.
b] Không cần đọc nhiều sách, không cần học học thuộc nhiều thơ văn, chỉ cần luyện nhiều về tư duy, về cách nói, cách viết là có thể học giỏi môn Ngữ Văn.
Anh [chị] hãy bác bỏ một trong hai quan niệm đó, rồi đề xuất một vài kinh nghiệm học Ngữ văn tốt nhất.
Trả lời:
Khi tiến hành thao tác lập luận bác bỏ, cần chú ý:
- Không nên "phủ định sạch trơn". Đọc nhiều sách, học thuộc nhiều thơ văn cũng như rèn luyện đề có một cách tư duy. cách nói, cách viết tốt đều là những yếu tố rất quan trọng có thể học giỏỉ môn Ngữ văn. Đó đều là các điếu kiện cần.
- Tuy nhiên, vần có cơ sở đế có thể bác bỏ cả hai cách hiểu trên. Bởi các cách hiểu ấy tuy không phải hoàn toàn sai, nhưng cũng không hoàn toàn đúng. Mỗi cách hiểu đều nêu được những điều kiện cần, nhưng lại chưa phải là những điều kiện đủ.
Bởi học môn Ngữ văn là công việc không đơn giản. Ngữ vần là khoa học về tiếng nói, trước hết là tiếng nói của dân tộc [ngữ], và là khoa học về con người trong đời sống [văn]. Muốn học giỏi môn Ngữ văn, người học trước hết phải biết yêu tiếng mẹ đẻ, biết yêu con người và đời sống, khao khát tìm hiểu đời sống, con người và chính bản thân mình để có thể sống tốt đẹp hơn và giãi bày tư tưởng, cảm xúc của mình một cách chân thực hơn. Từ đó, người học mới có động cơ đúng đắn và nghị lực để đọc sách, học thuộc nhiều thơ văn, và để rèn luyện cách suy nghĩ đúng đắn, chặt chẽ, cách nói, cách viết chính xác, hấp dẫn.
2. Đọc những câu thơ sau nồỉ trả lời câu hỏi :
Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua
Xuân cồn non, nghĩa ¡à xuân si già,
Mà xuân hết, nghĩa là tòi cũng mất.
Lòng tôi rộng, nhung lượng trời cứ chật,
Không cho dài thời trẻ của nhản gian.
Nôi iàm chi ràng xuân văn tuần hoàn,
Nếu tuổi trẻ chảng hai lần thắm lọi !
Còn trời đát, nhưng chẳng còn tôi mãi.
[Xuân Diệu, Vội vàng]
Câu hỏi :
a] Có thể coi những câu thơ trẽn là một lập luận bác bỏ được diễn đạt dưới hình thức thi ca không ? Vì sao ?
b] Nếu có, thì hãy xác định rõ:
- Nhà tha muốn bác bỏ những điều gì ?
- Nhà thơ dựa vào lẽ gì và vào sự thật nào để bác bỏ ?
- Trình tự lập luận bác bỏ trong những câu thơ trên có gì đặc sắc ?
Trả lời:
b] Trong những câu thơ được trích dẫn trong bài tập, Xuân Diệu đã táo bạo đảo ngược lại nhiều quan niệm đã thành cố hữu [như : con người quá nhỏ bé so với trời đất vô cùng ; mùa xuân cứ tuần hoàn mãi trong vòng quay bất tận của thời gian,...].
Nhà thơ đã đo lại kích thước của cuộc đời bằng tâm hồn của một “cái tôi” cá nhân khao khát sống. “Cái tôi" ấy muốn được sống vô hạn, dài lâu giữa “thiên đường trên mặt đất” này, nhưng trời lại chỉ cho mỗi con người một cuộc đời hĩru hạn và ngắn ngủi, cho nên “lòng tôi rộng”, còn “lượng trời” lại chật. Mùa xuân của thiên nhiên tuần hoàn, nhưng mùa xuân của đời “tôi” đâu có tuần hoàn, vậy thì cái điều “xuân đi, xuân lại lại", “xuân vẫn tuần hoàn” kia có nghĩa lí gì mà cứ đem ra để nói với “tôi” ? Và khi “tôi” đã không còn mãi thì việc đất trời còn mãi, vô thuỷ vô chung, vói “tôi” còn có ý nghĩa gì đâu!
Thông thường, các lập luận bác bỏ hay bắt đầu từ chỗ nêu ra luận điểm cần phản đối, sau đó mới đem các lí lẽ và dẫn chứng để phản đối. Trong những câu thơ này, Xuân Diệu tiến hành lập luận theo một trình tự có phần ngược lại. Đầu tiên, nhà thơ tuyên ngôn về một lẽ sống ; theo đó, sự sống chỉ tồn tại, chỉ đồng nghĩa với tuổi trẻ, với mùa xuân ; cho nên “xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất”. Từ đó, nhà thơ mới nêu những định đề mà mình cần bác bỏ như những hệ quả tất yếu rút ra từ lẽ sống đã nêu trên.
3. Viết một đoạn [một bài] văn ngăn để bàn về một vấn đề thường gặp trong học tập hay trong đời sống, trong đó có sử dụng thao tác lập luận bác bỏ.
Trả lời:
Tham khảo đoạn trích sau đây:
Dạo này, dường như ngày càng có nhiều người, nhất là lớp trẻ, khi nói và viết tiếng Việt thường chen tiếng nước ngoài, chủ yếu là tiếng Anh. Hồi nước ta còn thuộc Pháp, thói quen dùng chen tiếng Pháp cũng khá phổ biến và được gọi là nói “tiếng lai”.
Phải nhận rằng, trong sự phát triển mau lẹ của khoa học và công nghệ, nhất là của tin học và công nghệ thông tin, nhiều thuật ngữ mới ra đời, mà do chưa kịp có từ tương ứng trong tiếng Việt, nên buộc phải dùng thuật ngữ bằng tiếng nước ngoài khi nói cũng như khi viết.
Song điều đáng nói là, đang có nhiều người cứ thích nói bằng tiếng Anh những từ hoàn toàn có thể diễn đạt được bằng tiếng Việt, và hãnh diện coi đó là thời thượng, là “sành điệu".
Tiếng lai dạng này cũng xuất hiện trên nhiều mặt báo, bất chấp thực tế là nhiệm vụ góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt của báo chí là điều đã được đưa vào bộ luật. Không ít báo vẫn thường viết “show" diễn, đi “shopping”, “hacker” máy tính, đài truyền hình cáp thông báo kênh này đang "test",... Nhiều doanh nghiệp Việt Nam cũng sính dùng tiếng Anh để đặt tên, nếu có chua thêm tiếng Việt thì cũng đặt ở vị trí phụ ; như Công ti điện gia dụng Robot, Công ti đồ nội thất Home Center, Công ti dịch vụ hành khách đường sắt Five Stars Express, Khu du lịch Vinpearl land,...
Có ý kiến cho rằng hiện tượng này nên khuyến khích, vì đấy là một cách học và thực hành tiếng Anh, một công cụ không thể thiếu để hội nhập quốc tế. Một ý kiến thoạt nghe tưởng chừng rât có lí. Thế nhưng người học ngoại ngữ phải chăng có quyền coi thường tiếng mẹ đẻ, phải chăng không cần giữ gìn sự trong sáng của tiếng nói Việt Nam ? Nói tiếng lai tỏ ra ta biết ngoại ngữ nhưng biết đâu lại chẳng bộc lộ là mình kém tiếng Việt ? Nói tiếng lai có thể tăng sức nhớ một số từ nước ngoài, nhưng chưa hẳn đã có lợi cho việc học ngoại ngữ. Vì muốn hiểu sâu ngoại ngữ thì phải biết được từ đồng nghĩa hoặc từ tương ứng trong tiếng Việt; dùng từ tiếng nước ngoài mà không chuyển được thành tiếng Việt thì chưa chắc đã phải là nắm chắc tiếng nước ngoài. Đâu phải ngẫu nhiên mà những người giỏi tiếng nước ngoài rất ít khi dùng tiếng lai; còn những người sính dùng tiếng lai thì hoặc là cho rằng tiếng Việt không đủ sức diễn tả, hoặc là không thật sự hiểu sâu tiếng nước ngoài nên không dịch được sang tiếng Việt.
Muốn thực hành ngoại ngữ thì nên nói, viết hẳn bằng tiếng nước ngoài mà mình học, ở nước ta, điều này có thế áp dụng ở các lớp học ngoại ngữ, các lớp đại học dạy bằng tiếng nước ngoài, hoặc trong những dịp được tiếp xúc với người nước ngoài ở Việt Nam. Còn khi đã nói và viết tiếng Việt thì nên tránh dùng tiếng lai, trừ trường họp bất đắc dĩ. Các cụ xưa gọi người sính dùng chữ gốc Hán là người “hay chữ lỏng” và vẫn cho rằng, thà “dốt đặc còn hon hay chữ lỏng’.
[Theo Trần Đức Nguyên - Trần Việt Phương, Câu chuyện tiếng lai, báo điện tử Vietnamnet, ngày 3 - 3 - 2007]
Sachbatap.com
VietJack
Bằng cách đăng ký, bạn đồng ý với Điều khoản sử dụng và Chính sách Bảo mật của chúng tôi.
1. Phân tích cách thức bác bỏ trong hai đoạn trích [SGK Ngữ văn 11, tập hai, trang 31].
2. Trong buổi hội thảo về kinh nghiệm học môn Ngữ Văn của lớp có hai quan niệm:a] Muốn học giỏi môn Ngữ Văn chỉ cần đọc nhiều sách, học thuộc nhiều thơ văn.b] Không cần đọc nhiều sách, không cần học thuộc nhiều thơ văn, chỉ cần luyện nhiều về tư duy, về cách nói, cách viết là có thể học giỏi môn Ngữ Văn.
Anh [chị] hãy bác bỏ một trong hai quan niệm đó, rồi đề xuất một vài kinh nghiệm học Ngữ Văn tốt nhất.
3. Có quan niệm cho rằng: "Thanh niên, học sinh thời nay phải biết ăn diện, nhuộm tóc, hút thuốc lá, uống rượu, vào các vũ trường,... thế mới là cách sống "sành điệu" của tuổi trẻ thời hội nhập".
Anh [chị] hãy lập dàn ý và viết bài nghị luận bác bỏ quan niệm trên.
Câu 1 trang 31 - SGK Ngữ văn 11 tập 2: Phân tích cách thức bác bỏ trong hai đoạn trích [SGK Ngữ văn 11, tập hai, trang 31].
Trả lời:
a] Nghệ thuật bác bỏ trong đoạn văn của A. L. Ghéc-xen:
- Nội dung: Bác bỏ lối sống theo chủ nghĩa cá nhân.
- Cách bác bỏ: Dùng hình thức so sánh và lí lẽ để bác bỏ. Tác giả đã khéo léo so sánh lối sống cá nhân như là một khu vườn thơm được chăm sóc cẩn thận nhưng lại không thể chống được bão táp. Theo tác giá, người ta chẳng có gì "đáng thèm muốn" một cuộc sống như thế. Con người không thể hạnh phúc với một hạnh phúc mỏng manh. Nó cần phải được trải qua những gian nan, thử thách.
b] Nghệ thuật bác bỏ trong đoạn trích của Ngô Thì Nhậm:
- Nội dung: Bác bỏ quan điểm kẻ sĩ không nên ra phụng sự công việc của thiên triều.
- Cách bác bỏ: Tác giả đưa ra hàng loạt những lập luận có tính chất lựa chọn, để từ đó hướng người nghe đến những lựa chọn đúng đắn, hợp lí. Lời lập luận vừa rất chặt chẽ, lại vừa giàu cảm xúc. Vì thế mà tính thuyết phục của đoạn bác bỏ rất cao.
Câu 2 trang 32 - SGK Ngữ văn 11 tập 2: Trong buổi hội thảo về kinh nghiệm học môn Ngữ Văn của lớp có hai quan niệm:
a] Muốn học giỏi môn Ngữ Văn chỉ cần đọc nhiều sách, học thuộc nhiều thơ văn.
b] Không cần đọc nhiều sách, không cần học thuộc nhiều thơ văn, chỉ cần luyện nhiều về tư duy, về cách nói, cách viết là có thể học giỏi môn Ngữ Văn.
Anh [chị] hãy bác bỏ một trong hai quan niệm đó, rồi đề xuất một vài kinh nghiệm học Ngữ Văn tốt nhất.
Trả lời:
* Triển khai viết đoạn văn theo bố cục dưới đây:- Nêu ý kiến cần bác bỏ.
- Phân tích nguyên nhân [cả hai quan niệm trên đều bắt nguồn từ những suy nghĩ phiến diện, từ thái độ học tập, ý thức, động cơ,... rèn luyện, phấn đấu hạn chế,...]
- Chỉ ra những tác hại của những nhận thức sai lệch đó [ảnh hưởng xấu tới kết quả học tập, tới sự rèn luyện phẩm chất đạo đức của thanh niên, học sinh,...].
- Đề xuất một vài suy nghĩ và hành động đúng đắn về vấn đề bàn luận.
* Bài viết [đoạn văn] cần viết sao cho luận cứ sáng sủa, rành mạch, sắp xếp hợp lí, dẫn chứng khoa học và chặt chẽ.
Ví dụ: Có ý kiến cho rằng: “Muốn học giỏi môn Ngữ Văn chỉ cần đọc nhiều sách, học thuộc nhiều thơ văn”. Đó là ý kiến chưa hoàn toàn đúng. Quan niệm trên hẳn nảy sinh từ những người có suy nghĩ phiến diện, có thái độ học tập không nghiêm túc. Hoặc cũng có thể do người có suy nghĩ đó hạn chế về hiểu biết, đặc biệt là với việc học văn. Nếu chỉ cần đọc nhiều sách, học thuộc nhiều thơ thì việc học văn sẽ trở nên lệch, nhạt nhẽo. Một người chăm chỉ đọc sách, còn cần rèn luyện tư duy, cách nói, cách viết để việc học văn thực sự khoa học, có hiệu quả. Hơn nữa vừa đọc nhiều sách, vừa kết hợp rèn luyện tư duy, cách nói, cách viết cũng chính là chúng ta đang vừa học vừa hành. Nhờ vậy việc học văn sẽ trở nên thú vị hơn, văn có thể phục vụ chúng ta trong cuộc sống...
Câu 3 trang 32 - SGK Ngữ văn 11 tập 2: Có quan niệm cho rằng: "Thanh niên, học sinh thời nay phải biết ăn diện, nhuộm tóc, hút thuốc lá, uống rượu, vào các vũ trường,... thế mới là cách sống "sành điệu" của tuổi trẻ thời hội nhập". Anh [chị] hãy lập dàn ý và viết bài nghị luận bác bỏ quan niệm trên.
Trả lời:
* Lập dàn ý; bài văn cần triển khai được các ý sau:- Dẫn dắt đưa ra quan niệm
- Giải thích thế nào là “sành điệu”
- Những biểu hiện của cách sống sành điệu
- Nguyên nhân dẫn đến lối sống ‘sành điệu” của giới trẻ
- Hậu quả của lối sống đó
- Giải pháp, cách khắc phục
- Liên hệ bản thân.
* Viết văn
Gần đây có nhiều bạn đua đòi theo những lối ăn chơi không lành mạnh. Họ quan niệm rằng: “Thanh niên, học sinh thời nay phải biết ăn diện, nhuộm tóc, hút thuốc lá, uống rượu, vào các vũ trường,... thế mới là cách sống "sành điệu" của tuổi trẻ thời hội nhập ". Đây là một vấn đề chúng ta rất cần quan tâm và cảnh báo mọi người.
Vậy như thế nào là “sành điệu”. Nhiều người nghĩ sành điệu là phải khác người. Cái áo phải quái dị hơn người, phải ngắn hơn người một tí, cái quần phải rộng thùng thình hay những lọn tóc phải vừa xanh vừa đỏ lại hoe vàng, thế mới là "sành điệu" Thực ra “sành điệu” là từ có nguồn gốc từ phương tây, ý chỉ những người hiểu biết cách ăn mặc phù hợp và tinh tế. Như thế, chắc hẳn “sành điệu” không phải là phải biết ăn diện, nhuộm tóc, hút thuốc lá, uống rượu, vào các vũ trường,...Vậy, hẳn quan niệm trên là một quan niệm phiến diện, sai lầm cần phải chấn chỉnh lại.
Nhưng cách ăn mặc sành điệu thực sự tinh tế, phù hợp là như thế nào? Sành điệu theo thuần phong mĩ tục không có nghĩa chúng ta phải mặc áo dài hay áo the khăn xếp mà đến lớp. Cái áo dài hay áo the khăn xếp giờ đã trở thành quốc phục nen chỉ cần mặc trong các ngày lễ. Thế đấy các bạn ạ! Sự sang trọng và văn minh đâu chỉ hiểu đơn thuần là ta đang mặc cái gì, mà còn phải hiểu thêm, ta mặc nó theo cách nào. Cách mặc ấy cần phù hợp với lứa tuổi, với đặc trưng của dân tộc và phù hợp với hoàn cảnh kinh tế gia đình! Không hiểu biết vể những điều này, chúng ta không bao giờ văn minh được, càng không thể nào vươn tới một cách ăn mặc vừa đẹp vừa lịch sự, lại vừa văn hóa nữa". Chẳng hạn, nếu một cơ quan, một công ty mặc đồng phục lịch sự, kín đáo thì chúng ta cũng mặc như vậy; đến trường, là học sinh chúng ta nên mặc đồng phục, đeo thẻ... Khi đi chơi chúng ta có thể ăn mặc thoải mái hơn những cũng cần chú ý hoàn cảnh xung quanh để ăn mặc sao cho phù hợp. Chẳng hạn
không ai vô duyên đến mức mặc váy đỏ ngắn đến dự một đám tang, hoặc không nên mặc đồ hở hang vào chùa...
Lối sống sành điệu sai chuẩn đó có nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu là do cách giáo dục của gia đình, do bản thân bạn đó thích ăn chơi, đua đòi. Quan trọng hơn cả là do sự thiếu hiểu biết hoặc cố tình hiểu sai về cách ăn mặc sành điệu.
Là một học sinh còn ngồi trên ghế nhà trường chúng ta cần có cách hiểu đúng đắn về một khái niệm, biết cách ăn mặc phù hợp, chọn lối sống lành mạnh...như vậy là sành điệu. Cùng với đó, chúng ta cần biết tuyên truyền, giải thích cho các bạn chưa hiểu về lối sống sành điệu để các bạn lựa chọn được lối sống phù hợp.