Cây Đại tướng quân mà dân gian hay gọi là cây lá Náng, cây cho hoa đẹp, dễ trồng và thích nghi được với nhiều vùng đất cũng như điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
I. Tổng quan về cây đại tướng quân
- Tên thường gọi: Cây đại tướng quân
- Tên gọi khác: Cây Náng trụ, Náng đại tướng quân, cây lá náng hoa trắng
- Tên khoa học: Crinum amabile
- Họ thực vật: Cây đại tướng quân thuộc họ Thủy Tiên [Amaryllidaceae]
- Nguồn gốc xuất xứ: Cây có nguồn gốc từ châu Mỹ và du nhập vào Việt Nam từ thời Pháp thuộc.
- Nơi sống: Cây thường mọc hoang ở những nơi đất ẩm mát ở miền Bắc: Ven đồi núi, ven suối, mương
- Tuổi thọ: Tuổi thọ của cây khoảng 2 – 3 năm, nếu không chăm sóc sẽ tự lụi đi
- Màu sắc của hoa: Hoa đại tướng quân có màu trắng
- Thời gian nở hoa: Cây thường trổ hoa vào các tháng mùa mưa ở miền Bắc từ tháng 3 – 7.
- Bao gồm các loại cây: Có hai loại cây đại tướng quân
- Đại tướng quân thân màu trắng: Cây nở hoa màu trắng
- Đại tướng quân thân màu đỏ tía: Cây nở hoa màu đỏ tím
II. Đặc điểm của cây đại tướng quân
- Hình dáng bên ngoài: Cây đại tướng quân là cây thân thảo mềm, thân hình trụ tròn được bao bọc bởi một lớp lá già đã khô màu nâu, khi tước lá lộ ra thân cây màu trắng hoặc hơi xanh lục trông giống như củ hành.
- Kích thước: Thân giả [tính từ mặt đất lên tới chiếc lá thấp nhất] của cây đại tướng quân cao khoảng 30 – 50cm, toàn cây khi ra hoa cao khoảng chừng 1 – 2m, đường kính thân to nhất khoảng 10 – 15cm.
- Lá: Lá đại tướng quân thường mọc theo lớp tập trung ở phần trên củ, lá có hình mũi mác dài khoảng 0,5 – 1m, dày nhưng mềm có chứa nước. Lá màu xanh lục khi non, khi già chuyển màu xanh đậm, lá gốc ra trước thường sẽ già trước rồi vàng lụi khi khô đi làm lộ ra thân cây màu trắng.
- Hoa: Hoa đại tướng quân thường mọc ở trung tâm những cây khá già và ra theo cụm trên cùng một cuống lớn. Kích thước cuống này khá dài khoảng 50 – 60cm, chứa khoảng 15 – 20 hoa nhỏ tạo thành một cụm hoa hình cầu màu trắng. Mỗi hoa có 6 cánh tràng dài, gốc vòi nhị màu trắng, đuôi màu đỏ tía dài. Hoa thường nở luân phiên, hoa này tàn thì hoa kia nở tạo mùi thơm thoang thoảng đẽ chịu.
- Quả: Khi những cánh hoa đại tướng quân rụng đi thì những cuống hoa nhỏ phình ra tạo thành quả. Quả thường to, nhỏ, hình cầu hay dẹt không đều màu xanh nhạt, khi già sẽ tự rụng rốn.
Xem thêm: Cây Lô Hội [Nha Đam]
III. Công dụng và ý nghĩa
1. Ý nghĩa
Cây Đại Tướng Quân thường được những người hay mê tín trồng trước cửa nhà hoặc trồng điểm ở bốn góc vườn. Theo lý giải, cây này có tác dụng trấn gia trạch, bảo vệ đất đai [long mạch] không cho kẻ xấu yểm vào đất, không bị động chạm bởi những khi có máy móc có tiếng động mạnh vào trong vườn nhà.
Do đó, trồng cây đại tướng quân sẽ giúp gia chủ có được sự yên tâm, mang lại nhiều niềm vui và gặp may mắn.
2. Tác dụng làm cảnh, trang trí
Cây Đại Tướng Quân có thể trồng làm cây nội thất hay ngoại thất đều được bởi màu xanh ngát của lá và màu trắng của hoa đem lại sự mát mẻ và dễ chịu.
Nếu là cây nội thất có thể đặt cây có kích thước nhỏ hơn ở những nơi như: Trước cửa ra vào, cạnh bàn nước của phòng khách, cạnh bàn làm việc, trên bàn ăn có kích thước rộng hoặc để trong nhà bếp… Vừa giúp lọc bụi bẩn trong nhà hoặc khử mùi trong bếp ăn.
Ngoài ra, cây đại tướng quân cũng thường được sử dụng để làm cây ngoại thất trồng ở những nơi như: Sân vườn nhà ở, công viên, lối vào quán cà phê, vườn hoa quanh vòng xuyến giao thông, vườn thuốc nam của bệnh viện… Tạo được điểm nhấn cho nơi trồng cây và tạo không gian xanh cho môi trường.
Xem thêm: Các loại Cây Thủy Sinh đẹp dễ trồng dễ chăm sóc nhất
Bên cạnh đó, bạn cũng có thể cắt những cuống hoa đại tướng quân để cắm vào bình hoặc lọ dâng lên bàn thờ tổ tiên trong những dịp lễ tết, rằm… Bởi màu trắng của hoa luôn tượng trưng cho những điều trong sạch, thanh tịnh nhất.
3. Tác dụng chữa bệnh
Ngoài các tác dụng kể trên, cây đại tướng quân còn có công dụng chữa bệnh rất tốt mà đông y đã phân tích. Các bộ phận của cây náng thường được dùng là: Lá, củ và hạt, các bộ phận này có tính mát, vị đắng và có độc tính, thường dùng để hỗ trợ điều trị một số bệnh sau:
Chiết xuất từ cây Đại tướng quân cho thấy cây có Alcaloid mạnh cụ thể là Lycorin. Đây là chất rất độc hầu như chỉ dùng để xoa bóp chứ ít khi uống, chất này có tính kháng viêm, tiêu sưng, bầm tím và giảm kích thước khối u khá mạnh. Chủ trị các khối u nang buồng trứng, u xơ tử cung ở nữ và u xơ tuyến tiền liệt ở nam giới.
Ngoài ra, trong các bộ phận của cây còn tác dụng chữa đau cơ, khớp, bong gân, lợi tiểu, điều kinh khá tốt mà đông y thường dùng rất nhiều.
IV. Cách trồng và chăm sóc
1. Cách trồng cây
Cây Đại Tướng Quân được nhân giống bằng ươm hạt, củ và tách mầm. Trong 3 phương pháp này thì ươm hạt là lâu nhất nên ít khi dùng.
Cây đại tướng quân không kén chọn đất, có thể dùng bất cứ loại nào chỉ trừ đất đã bị nhiễm độc thuốc diệt cỏ.
Nên ươm vào túi bầu trước đến khi cây khỏe rồi mới trồng ra đất mới. Ở nơi đất mới nếu đất kém dinh dưỡng cần phải lót phân vi sinh hoặc phân chuồng để trồng cho đảm bảo tỷ lệ sống cao.
Xem thêm: Cây Hoa Ban Tím
Cho hỗn đất cùng với phân chuồng vào túi ươm, khoét lỗ nhỏ đủ đặt hạt giống hoặc củ giống. Đặt xuống lỗ rồi vùi đất lại, sau đó để vào nơi ẩm mát hoặc dùng cỏ khô che lên mặt túi bầu để giữ ẩm giúp mọc mầm nhanh.
2. Cách chăm sóc
Cây đại tướng quân có khả năng chống chịu hạn và chịu nắng nóng và lạnh buốt rất tốt nên bạn không cần phải dùng quá nhiều biện pháp để che chắn cho cây.
Cây Đại Tướng Quân thường ưa sáng, nếu là cây nội thất phải đặt cây ở nơi có ánh sáng điện thường xuyên hoặc gần cửa sổ để cây hấp thụ đủ ánh sáng để quang hợp.
Nước là thành phần quan trọng và không thể thiếu đối với cây trồng. Nên tưới cho cây Đại Tướng Quân ít nhất một lần mỗi ngày, nếu hanh khô phải tưới hai lần mỗi ngày tránh bị khô làm táp lá. Đến khi cây trưởng thành, bộ lá dày và cớm sẽ giúp giữ ẩm tốt nên lúc này tưới giảm đi hoặc không tưới cũng được do cây có sức chịu hạn rất tốt.
Có thể bón lân NPK hoặc phân chuồng mỗi năm 1 – 2 lần vào lúc chuẩn bị ra mầm và ra hoa bởi cây có nhu cầu về dinh dưỡng ít.
Hầu như, cây đại tướng quân thường khỏe mạnh, ít sâu bệnh và có sức chống chịu thời tiết khắc nghiệt rất tốt. Nếu là cây nội thất thì không nên dùng thuốc trừ sâu tránh gây hại cho sức khỏe con người.
Cây đại tướng quân là cây có công dụng rất tốt đối với sức khỏe con người, nhưng cũng có tác dụng phụ khá mạnh. Do đó, nếu dùng đường uống thì chỉ dùng từ 3 – 6 gram, nếu dùng để đắp thì không kể liều lượng. Vì vậy, hãy trồng cây để phục vụ cho gia đình mỗi khi cần thiết nhé.