TT - Xe tay ga đang dần thay thế xe máy thông thường do những tính năng ưu việt là tiện lợi, dễ sử dụng, kiểu dáng đẹp...
Tuy nhiên xe tay ga cũng gây không ít phiền toái, tai nạn, do thói quen hoặc thiếu hiểu biết của người sử dụng.
Một người quen của tôi kể chuyện anh mượn xe tay ga của người bạn chạy đi công việc gấp. Do quen với chiếc xe máy cũ của mình nên khi nổ máy anh đã vặn ga hơi lớn. Chiếc xe chồm lên hất anh một nơi và xe một nơi. Rất may lúc này xe còn trong sân nhà người bạn nên anh chỉ bị sây sát nhẹ và còn có cơ hội rút kinh nghiệm, nếu như ở ngoài đường đông xe cộ, không biết hậu quả thế nào!
Trường hợp té xe như anh cũng rơi vào nhiều người quen của tôi, tuy nhiên đó thường là do mới đi xe tay ga lần đầu hoặc chưa quen với xe tay ga. Có nhiều người đi xe tay ga nhiều lần vẫn bị tai nạn với lỗi phỗ biến là... nhầm tay phanh.
Như chị P. [Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk] mua chiếc xe tay ga đi từ tháng 10-2014 đến nay đã ba lần bị ngã xe. Chị cho biết do không biết phanh nào là phanh trước, phanh nào là phanh sau, cứ leo lên xe là chạy, đến khi cần thắng gấp lại bóp phanh bên phải do thuận tay và xe bị ngã.
Sau ba lần ngã, vợ chồng chị đã tự kiểm tra bằng cách dựng chân chống giữa, lần lượt quay bánh trước, bánh sau và bóp thử phanh từng bên mới biết lâu nay đã bóp nhầm. Phanh bên phải tay lái là phanh trước và phanh bên trái mới là phanh sau cần sử dụng khi thắng xe cho an toàn.
Tìm hiểu nhiều người quen có sử dụng xe tay ga đời mới, chúng tôi thấy thực tế nhiều người không biết phanh bên nào là phanh trước, phanh sau. Vì điều này chị Đ.T.T. [Buôn Ma Thuột] đã không dưới hai lần ngã xe, một lần vợ chồng chị suýt mất mạng vì chị bóp phanh bên phải, chiếc xe ngã đột ngột khiến cả hai văng ra sát bánh chiếc xe tải đang ầm ầm lao tới.
Ngoài chuyện không xác định được phanh trước, phanh sau, nhiều người đi xe tay ga còn tự gây tai nạn do thói quen xấu khá phổ biến hiện nay là vừa chạy xe vừa nghe điện thoại. Nguyên lý cơ bản của xe tay ga đời mới có thể hiểu đơn giản là sử dụng hệ thống côn [ly hợp] hoàn toàn tự động.
Nghĩa là tay ga gần như thay thế toàn bộ chức năng của ly hợp. Chỉ cần tăng, giảm ga là xe đã tự động tăng số hoặc giảm số. Như vậy người lái gần như không thể thả hay buông tay ga [tức tay phải].
Từ đặc điểm cấu tạo như trên, Luật giao thông đường bộ đã cấm người chạy xe máy nghe điện thoại. Tuy nhiên lỗi vi phạm này lại khá phổ biến. Người chạy xe tay ga nghe điện thoại bằng tay trái, nên khi phanh bắt buộc họ phải bóp phanh tay phải, đồng nghĩa với bóp phanh trước khiến chiếc xe như gặp lực cản lớn, đột ngột làm xe ngã xoài ra đường và tai nạn như một điều tất yếu.
Ông Trương Hòa Thắng, chủ tiệm bán xe máy lâu năm ở Đắk Lắk, tâm sự: “Nhà sản xuất xe bố trí phanh trên tay lái có thể hiểu là nhằm mục đích đơn giản, dễ điều khiển cho người sử dụng. Vị trí phanh trước đặt bên tay ga bên phải, phanh sau đặt bên trái tay lái.
Nó khác với các xe máy thông thường là hệ thống phanh được đặt ở hai vị trí khác biệt. Phanh bằng chân [phanh sau] và phanh tay [phanh trước] đặt ở bên phải tay lái nên người lái ít nhầm. Việc thay đổi này nhân viên kỹ thuật của chúng tôi đều dặn dò rất kỹ người mua trước khi đưa ra sử dụng, nhưng rất nhiều người vì thói quen bóp phanh tay thuận bên phải nên rất nguy hiểm.
Việc nhiều người chạy xe ga dùng tay phải vừa điều chỉnh tay ga vừa bóp phanh theo bản năng khi điều khiển dẫn đến nhiều tai nạn thương tâm khiến chúng tôi, những người kinh doanh xe, cũng hết sức trăn trở”.
Tập bóp phanh tay trái
Ông Trương Hòa Thắng cho rằng để phòng tránh những tai nạn đáng tiếc khi sử dụng các dòng xe tay ga đời mới, phân khối lớn và kích thước lớn, người lái xe cần tập thật nhiều lần cho thành thạo động tác bóp phanh bằng tay trái, để tránh nhầm lẫn.
Đặc biệt khi có tình huống nguy hiểm cần dừng xe khẩn cấp phải sử dụng cả hai tay phanh: bóp phanh sau rồi mới bóp phanh trước, để tránh xảy ra tai nạn.
Do thói quen thuận tay phải nên nhiều người khi đi xe tay ga thường quen dùng tay phải để phanh. Thực tế điều này sẽ rất nguy hiểm nếu bạn đang di chuyển nhanh và phanh xe đột ngột.
Phương pháp phanh xe máy?
Phương pháp đầu tiên là phanh động cơ. Đây là phương pháp giảm tốc từ từ nhất nhưng hiệu quả nhất để kiểm soát tốc độ. Nhả tay ga về vị trí ban đầu, vòng tua máy thấp sẽ tự động ghìm tốc độ của xe lại. Đối với xe số, kết hợp với về số sẽ khiến bạn giảm tốc tốt hơn và kiểm soát được tốc độ. Khi đổ đèo, việc đi ở số thấp cũng sẽ khiến chiếc xe di chuyển ở tốc độ hợp lý, an toàn hơn so với việc rà phanh.
Phương pháp thứ hai tất nhiên là sử dụng phanh. Phanh ở xe số được cấu tạo phanh chân để phanh bánh sau và phanh tay để phanh bánh trước. Ở xe ga, phanh tay bên trái ở nhiều chiếc xe sẽ phân phối lực phanh cả bánh trước và bánh sau, trong khi phanh tay bên phải vẫn là phanh bánh trước. Sử dụng phanh sẽ khiến chiếc xe giảm tốc nhanh chóng, nhưng đi kèm với nó cũng là mất thăng bằng, mất lái do sự thay đổi tốc độ đột ngột.
Cần hạn chế việc chỉ dùng phanh trước [bên tay phải]
Phanh trước hay gây ra tai nạn, đây là điều nhiều người mắc phải, nhất là phụ nữ. Nhiều người sử dụng phanh trước đột ngột và bóp quá mạnh khiến bánh trước hoàn toàn bị bó cứng, đầu xe trượt trên đường và mất hoàn toàn khả năng điều khiển xe.
Phụ nữ hay gặp tai nạn khi sử dụng phanh trước bởi tâm lý mất bình tĩnh dẫn tới tay bóp chết phanh trước, đồng thời tay yếu nên không thể xử lý dẫn tới bẻ đầu xe và ngã.
Nhiều người cho rằng phanh sau là an toàn, nên họ thường xuyên chỉ sử dụng phanh sau như một biện pháp phanh hữu hiệu nhất. Tuy nhiên, cần nên biết nếu phanh sau một cách đột ngột và phanh chết, hiện tượng rê bánh sau sẽ xuất hiện, cũng khiến chiếc xe bị mất điều khiển, đặc biệt trong điều kiện đường trơn trượt.
Kỹ thuật phanh xe an toàn
Chị em thường tay lái yếu, nên để phanh xe an toàn, cần làm chủ được tốc độ, quãng đường phanh và thời gian xe dừng lại. Tốc độ càng cao thì càng mất nhiều thời gian để phanh hơn và quãng đường phanh cũng sẽ dài hơn. Vì vậy hãy luôn làm chủ tốc độ của mình và khoảng cách với xe đi trước để đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông.
Đây là việc không hề dễ, đặc biệt là tại Việt Nam, khi mà các phương tiện di chuyển trong thành phố luôn bám sát nhau, nếu bạn giữ khoảng cách quá xa thì xe khác cũng chen lên phía trước bạn. Cách tốt nhất là hãy đi chậm rãi trong phố nhỏ, để khoảng cách phanh là ngắn nhất, giúp hạn chế va chạm.
Nếu đi ở đường lớn hơn với tốc độ cao hơn, hãy sẵn sàng với kỹ năng phanh khẩn cấp, không bao giờ bám đuôi xe phía trước để khi gặp tình huống bất ngờ mà khoảng cách phanh không đủ, bạn có thể lách sang bên trái hoặc bên phải.
Và sử dụng phanh đúng cách sẽ giúp cho chị em bình tĩnh hơn xử lý mọi tình huống. Để bắt đầu phanh, chị em cần nhả tay ga để phanh động cơ hoạt động, ghìm bớt tốc độ của xe. Nhẹ nhàng sử dụng cả phanh trước và phanh sau cùng 1 lúc. Trong trường hợp đi xe số, chị em có thể kết hợp về số để phanh động cơ hoạt động hiệu quả hơn.
Giảm tốc độ thông thường sử dụng khi dừng đèn đỏ hay chuẩn bị vào cua. Cả 2 trường hợp trên bạn đều có thời gian để quan sát xe phía trước và bình tĩnh xử lý. Vì vậy nên tranh thủ điều kiện an toàn để tập luyện phanh đúng cách, giúp bạn quen tay khi gặp các tình huống bất ngờ.
Khi gặp các tình huống cần phanh gấp, như xe phía trước dừng đột ngột, trẻ em lao ra đường …, việc đầu tiên bạn cần luôn nhớ là giữ bình tĩnh, và sử dụng kỹ năng phanh đã luyện tập khi phanh giảm tốc thông thường.
Nhả tay ga để phanh động cơ hoạt động, về số thấp hơn đối với xe số để xe giảm tốc nhanh hơn. Kết hợp với đó, bạn sử dụng cả phanh trước và phanh sau, gắt hơn và mạnh hơn so với khi phanh thông thường, nhưng tránh giữ chặt phanh, đặc biệt với phanh tay. Hãy tập thói quen bóp nhả phanh tay để bánh xe luôn lăn trên mặt đường, tránh mất điều khiển xe.
Luôn luôn nhớ, khi phanh gấp, xe của bạn không được đánh lái, nếu không bạn sẽ tự làm mình bị thương, và cũng luôn nhớ rằng nếu bạn mất lái và không điều khiển được xe của mình, thì việc bảo đảm an toàn cho người khác là không thể.
Hãy quan sát khoảng cách của bạn với vật thể phía trước mà bạn cần phanh để tránh va chạm. Nếu nhận thấy bạn không thể phanh kịp, hãy lựa chọn ngay phương án tiếp theo: bỏ qua việc phanh khẩn cấp, chuyển sang phanh giảm tốc từ từ để bạn có đủ khả năng đánh lái đầu xe mà không bị mất lái, sau đó tùy tình hình và phán đoán để lái xe sang bên trái hoặc bên phải vật thể.
Những mẹo trên đây nếu học thuộc kỹ, mỗi người sẽ có thể bình tĩnh xử lý mọi tình huống, phanh xe an toàn, để mọi chuyến đi đều “xuôi chèo, mát mái”!