Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh CDC cho biết, bạo lực học đường được xếp vào danh mục sức khỏe cộng đồng. Các em học sinh chịu những hành động bắt nạt bởi một hoặc nhiều học sinh khác trong trường học được xem là nạn nhân của bạo lực học đường.
Nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường hiện nay vẫn chưa nhận được sự nhiều sự quan tâm từ phía người lớn và bạo lực học đường vẫn đang là một vấn nạn bỏ ngỏ từ khá lâu tại Việt Nam.
1. Tầm quan trọng của việc hiểu nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường
Thông tin được xác nhận từ Bộ giáo dục và đào tạo, đã có 1600 vụ đánh nhau trong và ngoài trường chỉ trong một năm học. Theo báo cáo từ Tổng cục cảnh sát phòng chống tội phạm, người phạm tội hiện đang có xu hướng trẻ hóa với nhiều đối tượng phạm pháp hình sự nằm ở độ tuổi còn đi học.
Đây là một con số đáng báo động; cảnh tỉnh cho các bậc phụ huynh đối với việc bảo vệ con trẻ khỏi những tai nạn đến từ bạo lực học đường. Giống như những quốc gia khác; nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường vẫn chưa được xác định cụ thể để có thể có những hành động giải quyết triệt để.
Bất kỳ một đứa trẻ nào cũng có thể trở thành nạn nhân của bạo lực học đường hoặc người bạo lực học đường. Vì thế, việc nhận thức được những nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường sẽ giúp bố mẹ có thể thấu hiểu và đồng hành với con trẻ; giúp các em tránh khỏi vấn nạn này.
>> Cha mẹ có thể xem thêm: Hậu quả của bạo lực học đường: Những tổn thương khó xóa nhòa
2. Tâm lý của tuổi dậy thì có thể là nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường phổ biến
Yếu tố tâm lý của tuổi dậy thì là một điều đáng chú ý khi nói đến nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường.
Các nhà nghiên cứu đã cố gắng xác minh điều gì tác động và thúc đẩy xu hướng bạo lực của trẻ tuổi dậy thì. Sau đây là một số những nguyên nhân có thể dẫn đến bạo lực học đường liên quan đến hành xử hung hăng của tuổi dậy thì:
- Trẻ từng trải nghiệm bị lạm dụng, bỏ bê và chấn thương tâm lý đóng vai trò quan trọng trong việc gia tăng hành vi hung hăng, bạo lực ở trẻ.
- Trẻ từng tiếp xúc hoặc chứng kiến bạo lực gia tăng nguy cơ hành động bạo lực. Nghiên cứu cho thấy rằng việc tiếp xúc liên tục với bạo lực trong gia đình và cộng đồng sẽ bình thường hóa trải nghiệm bạo lực.
- Trẻ từng có hành vi hung hăng làm tăng nguy cơ hành động bạo lực của thanh thiếu niên.
- Thanh thiếu niên có chỉ số IQ thấp; kém nhận thức hoặc rối loạn học tập có nhiều khả năng có hành vi bạo lực. Thiếu chú ý và bị tăng động cũng là những yếu tố nguy cơ.
- Các vấn đề sức khỏe tâm thần và đau khổ về cảm xúc có thể đóng một vai trò trong hành vi bạo lực. Nhưng cần lưu ý là hầu hết thanh thiếu niên mắc bệnh tâm thần không trở nên bạo lực.
- Niềm tin chống đối xã hội và tham gia vào hoạt động bất hợp pháp; chẳng hạn như sử dụng ma túy và rượu bia; cũng làm tăng khả năng thanh thiếu niên trở nên hung hăng về thể chất.
Với những trường hợp này; sự giáo dục và chăm sóc tinh thần cho trẻ từ phụ huynh là một điều cần thiết.
>> Cha mẹ có thể xem thêm: Con gái tuổi dậy thì thích gì, bạn biết ngay để giúp con tránh sốc nhé!
3. Tác động của gia đình là nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường
Tác động từ gia đình cũng được xem là một trong những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ. Có thể nói, trẻ bị ảnh hưởng từ các yếu tố gia đình cũng là nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường ở trẻ em.
Ảnh hưởng từ gia đình là nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường:
- Sự kỷ luật không nhất quán, bao gồm kỷ luật quá khắc nghiệt và quá dễ dãi, có thể khiến thanh thiếu niên có hành vi vi phạm.
- Thiếu sự giám sát cũng có thể tạo cơ hội cho thanh thiếu niên tham gia các băng nhóm; sử dụng chất kích thích và có các hành vi chống đối xã hội.
- Thiếu tình cảm gắn bó với cha mẹ hoặc người chăm sóc làm tăng khả năng thanh thiếu niên coi thường quyền hạn.
- Cha mẹ mắc các rối loạn tâm lý không được điều trị có thể làm gia tăng căng thẳng trong cuộc sống gia đình; và mối quan hệ giữa cha mẹ và con có thể làm tăng nguy cơ gây hấn của thanh thiếu niên.
- Cha mẹ lạm dụng chất kích thích hoặc rượu cũng làm tăng nguy cơ trẻ có hành vi bạo lực.
- Cha mẹ lạm dụng và bỏ bê thời thơ ấu làm tăng khả năng thanh thiếu niên phạm tội bạo lực.
- Môi trường gia đình căng thẳng, chẳng hạn như thiếu thành viên trong gia đình, xung đột trong nhà không được giải quyết; hoặc cha mẹ có những hành vi ứng xử chưa phù hợp,… góp phần làm cho thanh thiếu niên cảm thấy mình không có giá trị và có thể dẫn đến hành vi bạo lực.
>> Cha mẹ có thể xem thêm: Hướng dẫn dùng bao cao su an toàn cho trẻ đến tuổi vị thành niên
4. Ảnh hưởng từ môi trường học tập và cộng đồng
Ảnh hưởng từ môi trường học tập; cụ thể là các quy luật trong nhà trường cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường ở trẻ em:
- Cách xử lý những vấn đề kỷ luật, hạnh kiểm của trường chưa thật sự thỏa đáng.
- Thanh thiếu niên bỏ học dễ có hành vi bạo lực và trở thành nạn nhân của bạo lực.
- Trẻ nhận những tổn thương về mặt tinh thần tại trường. Ví dụ như bị dè bỉu, không được bạn bè chấp nhận.
Ảnh hưởng từ cộng đồng nơi thanh thiếu niên sinh sống:
- Các cộng đồng có nhà ở không đạt tiêu chuẩn và sự suy giảm kinh tế có thể góp phần làm cho thanh thiếu niên cảm thấy như xã hội không quan tâm đến mình. Đôi khi, các em thể hiện sự tức giận của mình thông qua bạo lực.
- Ít sự gắn kết với cộng đồng cũng góp phần làm cho thanh thiếu niên thiếu cảm giác thân thuộc; và có thể dẫn đến gia tăng tội phạm và bạo lực. Khi thanh thiếu niên chứng kiến bạo lực trong khu phố của họ hoặc họ trở thành nạn nhân của tội phạm bạo lực; họ có nhiều khả năng trở thành người phạm tội.
5. Các yếu tố xã hội góp phần vào nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường
Một số các nguyên nhân xã hội dẫn đến bạo lực học đường cũng cần được cha mẹ lưu tâm:
- Kết giao với những người bạn phạm tội có thể làm tăng nguy cơ trẻ vị thành niên tham gia vào hoạt động bất hợp pháp và bạo lực.
- Ít tham gia vào các hoạt động có tổ chức; như câu lạc bộ hoặc thể thao, có thể đóng một vai trò trong hành vi bạo lực.
- Các mô tả trên phương tiện truyền thông về hành vi bất hợp pháp có thể khiến thanh thiếu niên nhạy cảm với bạo lực.
- Tin tức tiêu cực có thể khiến thanh thiếu niên cảm thấy lo sợ về sự an toàn của mình; điều này có thể khuyến khích các em sử dụng những biện pháp cực đoan để phòng vệ.
6. Biểu hiện của bạo lực học đường cha mẹ cần lưu tâm
6.1 Biểu hiện của trẻ là nạn nhân của bạo lực học đường
Thấu hiểu được một số nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường đã có thể giúp cha mẹ hướng dẫn con trẻ cách bảo vệ bản thân khỏi bạo lực học đường.
Tuy nhiên, sự thật là bất cứ đứa trẻ nào cũng có thể trở thành nạn nhân của bạo lực học đường; và cha mẹ không thể theo dõi con trẻ trong thời gian đến trường. Điều đáng lo ngại chính là, tại Việt Nam; đa số trẻ có xu hướng sợ hãi, không dám chia sẻ tình trạng của mình với cha mẹ cho đến khi quá trễ.
Do vậy, chính cha mẹ cũng cần tự chủ động quan sát trẻ để có thể kịp thời tìm thấy những dấu hiệu, hành vi bất thường của trẻ. Trẻ bị bắt nạt trên trường học sẽ có biểu hiện của bạo lực học đường như:
- Có những vết thương thể chất mà chính trẻ không thể giải thích được [Các vết trầy, bầm tím không thuộc các vị trí do bất cẩn gây ra].
- Tập vở, vật dụng cá nhân bị mất hoặc bị phá hoại.
- Gặp những vấn đề sức khỏe như rụng tóc, đau đầu, đau bụng thường xuyên.
- Có dấu hiệu giả bệnh nhằm không phải đến trường.
- Thói quen ăn uống thay đổi như bỏ ăn hoặc ăn quá nhiều.
- Khó ngủ, mất ngủ thường xuyên.
- Có các hành vị tự hại bản thân, tệ nhất là có suy nghĩ tự sát; hoặc có biểu hiện muốn tự tử.
>> Cha mẹ có thể xem: Trẻ 12 tuổi: Quá trình chuyển tiếp đến ‘Tuổi vị thành niên’
6.2 Biểu hiện của trẻ là người bạo lực học đường
Bên cạnh việc bảo vệ để con không trở thành nạn nhân của bạo lực học đường, bố mẹ cũng cần quan sát các biểu hiện của trẻ khi nghi ngờ trẻ là người bạo lực học đường. Trong trường hợp bố mẹ có con là người bạo lực học đường, cần xem xét lại những nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường của trẻ và có những hành động phù hợp để ngăn chặn trẻ tiếp tục hành vi này.
Trẻ là người bạo lực học đường sẽ có những biểu hiện như:
- Dễ tham gia vào các cuộc chiến thể xác hoặc lời nói
- Có bạn bè là người bạo lực học đường
- Trẻ càng ngày càng trở nên hung hăng
- Thường xuyên bị đưa đến văn phòng kiểm điểm
- Có những vật dụng mới hoặc tiền mà không thể giải thích được lý do có được
- Có xu hướng đổ lỗi cho người khác hoặc không thừa nhận lỗi sai của mình
- Không có trách nhiệm về các hành động của mình
7. Cách giúp cha mẹ ngăn ngừa tình trạng bạo lực học đường cho trẻ
Nhằm hạn chế tình trạng bạo lực học đường cho con trẻ; cha mẹ cần ưu tiên không để trẻ trở thành một trong những trường hợp thuộc về nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường. Môi trường sống rất quan trọng đối với sự phát triển và hoàn thiện của trẻ.
Cha mẹ không thể kiểm soát được từng mối quan hệ xã hội của con khi đi học, cũng như môi trường trường học đường dù tốt vẫn sẽ luôn tiềm ẩn những rủi ro. Tuy nhiên, cha mẹ có thể chủ động tạo ra một môi trường thân thiện và lành mạnh cho con tại nhà; giúp con có cơ hội tiếp cận với những điều tốt đẹp, chuẩn mực.
Bên cạnh đó, sự quan tâm và cách giáo dục của cha mẹ có sức ảnh hưởng rất lớn đến tư duy và hành vi của trẻ. Để có thể giúp trẻ vừa không chịu ảnh hưởng từ những nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường; vừa có khả năng tự bảo vệ mình khi bị bạo lực học đường, bố mẹ có thể tham khảo một số cách sau:
- Cho trẻ một sự quan tâm vừa đủ, cũng như khiến trẻ cảm giác an toàn, và tin tưởng để có thể chia sẻ với bố mẹ về những câu chuyện ở trường.
- Luôn luôn lắng nghe các câu chuyện của trẻ.
- Tập trung giáo dục nhân cách cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ, tránh tình trạng nuông chiều quá mức.
- Cho trẻ tham gia những hoạt động, môn thể thao tăng cường thể lực. Giúp trẻ có những khả năng tự phòng vệ cơ bản trong những trường hợp xấu.
- Luôn luôn theo dõi hành vi, biểu hiện và tính cách của trẻ để có thể nhận ra những bất thường của trẻ kịp thời.
- Quan trọng hơn hết là cha mẹ hãy cho con trẻ được sống trong môi trường gia đình an toàn và văn minh.
>> Cha mẹ có thể xem thêm: 16 điều nhất định phải dạy con gái tuổi mới lớn
Bạo lực học đường đang là một vấn đề nhức nhối; khi những nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường phụ thuộc vào nhiều yếu tố khách quan và chủ quan khác nhau. Tuy nhiên, cha mẹ cần chủ động tạo ra một môi trường giáo dục và phát triển lành mạnh cho con bằng cách dành nhiều thời gian để quan tâm và chăm sóc con. Đồng thời, hình thành cho trẻ tư duy lành mạnh bằng thông qua các sinh hoạt trong gia đình và hướng dẫn cho trẻ cách tự bảo vệ chính mình.
Các bài viết của MarryBaby chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.