- Bác bỏ là dung lí lẽ và chứng cứ để gạt bỏ những quan điểm, ý kiến sai lệch hoặc thiếu chính xác,…Từ đó, nêu ý kiến đúng của mình để thuyết phục người nghe [người đọc].
2. Mục đích, yêu cầu của thao tác lập luận bác bỏ
- Mục đích: bác bỏ những quan điểm, ý kiến không đúng; bày tỏ và bênh vực những quan điểm, ý kiến đúng đắn.
- Để nghị luận thêm sâu sắc và giàu tính thuyết phục, cần phải biết bác bỏ, tức là dung các lí lẽ và dẫn chứng đúng đắn, khoa học để làm rõ những sai lầm, lệch lạc, thiếu khoa học của một ý kiến, quan điểm nào đó.
- Khi bác bỏ ý kiến, cần nắm chắc những sai lầm của họ, đưa ra các lĩ lẽ và bằng chứng thuyết phục với thái độ thẳng thắn nhưng cẩn trọng, có chừng mực, phù hợp với hoàn cảnh và đối tượng tranh luận.
3. Cách bác bỏ
- Có thể bác bỏ một luận điểm, luận cứ hoặc cách lập luận bằng cách nêu tác hại, chỉ ra nguyên nhân hoặc phân tích những khía cạnh sai lệch, thiếu chính xác, … của luận điểm, luận cứ, lập luận ấy.
- Dùng lý lẽ bác bỏ trực tiếp “Cuộc sống riêng không biết gì hết ở bên kia ngưỡng cửa nhà mình là một cuộc sống nghèo nàn dù có đầy đủ tiện nghi.”
- Kết hợp so sánh tạo bằng hình ảnh sinh động để vừa bác bỏ vừa nêu ý đúng, động viên người đọc.
* Diễn đạt :
- Từ ngữ giản dị
- Phối hợp câu tường thuật và câu miêu tả.
b.
* Nội dung bác bỏ:
- Vua Quang Trung bác bỏ thái độ e ngại né tránh của những hiền tài trong buổi đầu nhà vua dựng nghiệp
* Cách bác bỏ:
- Không phê phán trực tiếp mà phân tích những khó khăn trong sự nghiệp chung.
- Đi từ lòng mong mỏi , nỗi lo lắng của nhà vua đến việc nhà vua phân tích những khó khăn trong sự nghiệp.
- Khẳng định trên dải đất văn hiến của nước ta không hiếm người tài.
* Diễn đạt
- Từ ngữ vừ trang trọng, giản dị.
- Giọng điệu chân thành, khiêm tốn.
- Sử dụng câu tường thuật kết hợp câu hỏi tu từ.
- Dùng lý lẽ kết hợp với hình ảnh.
- Vừa bác bỏ, vừa động viên khích lệ.
Câu 2
Câu 2 [trang 32 SGK Ngữ văn 11 tập 2]
Bác bỏ quan niệm “Muốn học giỏi môn Ngữ văn chỉ cần… nhiều thơ văn”.
* Cách bác bỏ:
- Chỉ ra nguyên nhân: quan niệm trên bắt nguồn từ suy nghĩ và thái độ học tập phiến diện, đơn giản của học sinh.
- Tác hại của quan niệm này:
+ Kết quả học tập không tiến bộ do sai phương pháp.
+ Lãng phí thời gian.
+ Dễ nản chí do không hiểu yêu cầu của bộ môn và không đạt hiệu quả khi học.
- Đề xuất kinh nghiệm học tốt môn Ngữ Văn:
+ Đọc nhiều tài liệu để có kiến thức sâu rộng về môn học, đọc đa dạng các loại sách để mở rộng vốn từ và hiểu biết xã hội.
+ Thường xuyên rèn luyện các kĩ năng viết, rèn diễn đạt và rèn tư duy giải quyết vấn đề.
+ Vun đắp đời sống tinh thần, nâng cao khả năng cảm nhận.
+ Chú ý quan sát học hỏi và có ý thức trải nghiệm cuộc sống.
* Cả hai quan niệm đều chưa đúng, có phần phiến diện, cực đoan
- Nội dung cần bác bỏ:
+ Quan niệm a: Muốn học giỏi môn Ngữ văn chỉ cần đọc nhiều sách, học thuộc nhiều thơ văn
+ Quan niệm b: Không cần đọc nhiều sách, không cần học nhiều thơ văn, chỉ cần luyện nhiều về tư duy, về cách nói, cách viết là có thể học giỏi môn Ngữ văn
- Tác hại:
+ Quan niệm a: Chỉ có kiến thức sách vở mà thiếu kiến thức thực tế
+ Quan niệm b: Chỉ có kiến thức về phương pháp chứ chưa có kiến thức về bộ môn và đời sống
- Nguyên nhân:
+ Những suy nghĩ lệch lạc…
+ Lối sống buông thả, hưởng thụ, vô trách nhiệm…
- Vấn đề cần bác bỏ: Bản chất của cái gọi là “sành điệu” chính là lối sống học đòi, buông thả, hưởng thụ và vô trách nhiệm.
Sử dụng việc so sánh, lí lẽ để bác bỏ. Tác giả so sánh lối sống cá nhân như khu vườn được chăm sóc cẩn thận nhưng không chống được bão táp
- Tác giả cho rằng chẳng ai thèm muốn cuộc sống đầy đủ tiện nghi nhưng chỉ ở trong hàng rào.
- Con người chỉ hạnh phúc khi trải qua gian nan, thử thách
b, Nghệ thuật bác bỏ trong đoạn trích Ngô Thì Nhậm:
- Nội dung: Bác bỏ quan điểm kẻ sĩ không nên phụng sự việc thiên triều
- Cách bác bỏ: Không phê phán trực tiếp mà phân tích những khó khăn trong sự nghiệp chung nỗi lo lắng và lòng mong đợi người tài của nhà vua
+ Khẳng định đất nước ta có nhiều người tài có thể ra giúp nước
+ Đưa ra những lập luận có tính lựa chọn để người nghe đến những lựa chọn đúng đắn, hợp lí, lời lập luận chặt chẽ, giàu cảm xúc
+ Tính thuyết phục của đoạn văn rất cao bởi tác giả sắp xếp hệ thống luận điểm và luận cứ chặt chẽ.
Diễn đạt:
+ Từ ngữ trang trọng, giọng điệu chân thành, khiêm nhường, sử dụng câu tường thuật, câu hỏi tu từ, dùng lí lẽ dẫn chứng kết hợp với hình ảnh so sánh
- Đoạn văn vừa có tính bác bỏ, vừa có tính động viên, khích lệ người hiền tại
Bài 2 [trang 33 sgk ngữ văn 11 tập 2]:
Hai ý kiến được trích dẫn đều cần bác bỏ
- Phân tích nguyên nhân:
+ Cả hai đều xuất phát từ suy nghĩ phiến diện, thái độ học tập, ý thức, động cơ phấn đấu hạn chế
- Những tác hại nhận thức sau lệch đó ảnh hưởng tới thái độ học tập, kết quả, phẩm chất đạo đức của lớp học sinh
- Một số ý kiến giúp nâng cao khả năng viết văn:
+ Tôn trọng cảm xúc cá nhân
+ Đọc nhiều sách, đa dạng các loại sách
+ Trải nghiệm cuộc sống, quan sát, học hỏi
→ Viết văn cũng chính là hành trình sống và học hỏi nên đòi hỏi sự kiên trì, chăm chỉ luyện tập.
Câu 3 [Trang 31 sgk ngữ văn 11 tập 2]:
MB: Bác bỏ quan niệm sống “Thanh niên, học sinh thời nay phải biết nhuộm tóc, uống rượu, hút thuốc, vào vũ trường, thế mới là sống sành điệu
TB: Nêu tình trạng của quan niệm sống thanh niên, học sinh phải biết nhuộm tóc, hút thuốc, vào vũ trường mới là sành điệu ...
- Chỉ ra nguyên nhân của lối sống này
- Vấn đề cần bác bỏ: bản chất của quan niệm sống ấy thực ra là lười biếng, muốn thụ hưởng, sống vô trách nhiệm
- Cách bác bỏ: nêu ra lý lẽ, trích dẫn thực tế
- Nêu ra quan niệm sống đúng đắn, khoa học
KB: Phê phán lối sống, quan niệm sống sai trái
Xem thêm các bài Soạn văn lớp 11 ngắn gọn, hay khác:
CHỈ CÒN 250K 1 KHÓA HỌC BẤT KÌ, VIETJACK HỖ TRỢ DỊCH COVID
Đăng ký khóa học tốt 11 dành cho teen 2k4 tại khoahoc.vietjack.com
Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng....miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.
Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k5: fb.com/groups/hoctap2k5/
Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.