MÓNG CHỌC THỊT LÀ GÌ?
Móng chọc thịt là tình trạng phổ biến khi góc hoặc cạnh của móng chân mọc đâm vào phần thịt mềm gây sưng, đỏ, đau và đôi khi nhiễm khuẩn. Tình trạng này thường xảy ra ở ngón chân cái.
KHI NÀO CẦN GẶP BÁC SĨ?
Hãy đến gặp bác sĩ khi :
- Cảm thấy rất khó chịu trong ngón chân hoặc tình trạng đỏ tấy hay chảy dịch mủ dường như lan rộng,
- Mắc bệnh tiểu đường hoặc các bệnh lý khác làm cho lưu lượng máu đến bàn chân kém hoặc bệnh nhân bị đau hoặc nhiễm trùng bàn chân.
NGUYÊN NHÂN
Các nguyên nhân thông thường gây ra tình trạng móng chọc thịt bao gồm:
- Mang giày bó chặt các ngón chân,
- Cắt móng chân quá ngắn hoặc cắt không thẳng,
- Tổn thương móng chân,
- Có móng chân cong bất thường.
BIẾN CHỨNG
Tình trạng móng chọc thịt có thể lây nhiễm đến phần xương bên dưới và gây nhiễm khuẩn xương nghiêm trọng nếu không được phát hiện hoặc điều trị kịp thời.
Các biến chứng có thể trở nên đặc biệt nghiêm trọng nếu bệnh nhân bị bệnh tiểu đường, vì bệnh này có thể làm máu lưu thông kém và tổn thương các dây thần kinh trong bàn chân. Vì vậy, một tổn thương dù nhỏ ở bàn chân như vết cắt, bong tróc da, mắt cá, chai chân hoặc móng chọc thịt cũng có thể không lành lại mà còn bị nhiễm khuẩn. Các vết loét hở khó lành [như loét bàn chân] có thể cần phẫu thuật để ngăn ngừa tình trạng thối rữa và chết mô [hoại tử]. Hoại tử xảy ra là do sự lưu thông máu đến các bộ phận của cơ thể bị gián đoạn.
ĐIỀU TRỊ
Nâng móng: đối với trường hợp móng chọc thịt nhẹ [đỏ và đau nhưng không chảy mủ], bác sĩ có thể tiến hành nâng cạnh móng chọc thịt cẩn thận và đặt bông, chỉ nha khoa hoặc thanh nẹp bên dưới móng. Việc này giúp tách móng ra khỏi phần da bên dưới và giúp móng mọc bên trên cạnh da. Hằng ngày, bệnh nhân cần ngâm ngón chân và thay vật dụng y tế tại nhà.
Cắt bỏ một phần móng: đối với trường hợp móng chọc thịt nghiêm trọng hơn [đỏ, đau và chảy mủ], bác sĩ có thể cắt tỉa hoặc cắt bỏ một phần móng chọc thịt. Trước khi thực hiện thủ thuật này, bác sĩ có thể gây tê tạm thời ngón chân của bệnh nhân bằng cách tiêm thuốc gây tê.
Cắt bỏ móng và giường móng: nếu bệnh nhân bị tái phát tình trạng trên cùng một ngón chân, bác sĩ có thể đề nghị cắt bỏ một phần móng cùng với phần mô bên dưới [gọi là giường móng hoặc mầm móng]. Thủ thuật này gọi là cắt bỏ một phần móng cùng với mầm móng bên hông ngón chân để ngăn ngừa phần móng này mọc trở lại.
CẮT BỎ MỘT PHẦN MÓNG CÙNG VỚI MẦM MÓNG BÊN HÔNG NGÓN CHÂN
Mô tả
Cắt bỏ một phần móng là một phương pháp rất hiệu quả, thường dùng để phẫu thuật điều trị móng chọc thịt và có thể do bác sĩ thực hiện. Phương pháp gây tê tại chỗ được sử dụng để gây tê ngón chân và cạnh móng chân cần cắt bỏ cũng như phần giường móng [mầm móng] để ngăn ngừa tình trạng tái phát. Một chất hóa học gọi là phenol được thoa lên mầm móng của nơi bị chọc thịt để ngăn ngừa móng mọc trở lại và chọc vào thịt sau này [thủ thuật này gọi là “điều trị móng chọc thịt bằng phenol”].
Bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh nếu móng chân của bệnh nhân bị nhiễm khuẩn và có chảy mủ.
Các tình trạng rối loạn mạch máu nghiêm trọng sẽ bị chống chỉ định sử dụng kỹ thuật này.
Chuẩn bị thủ thuật như thế nào?
Mang giày xăng-đan hở ngón chân hoặc các loại giày tương tự trong ngày thực hiện thủ thuật. Điều này giúp tạo khoảng trống để băng bó và tránh áp lực đè lên ngón chân.
Thủ thuật được thực hiện như thế nào?
Bàn chân sẽ được sát khuẩn cẩn thận. Bác sĩ sẽ tiến hành gây tê tại chỗ bằng cách tiêm thuốc lidocaine vào ngón chân. Sau đó, bác sĩ sẽ dùng dây ga-rô tạo vùng không lưu thông máu để đảm bảo tác dụng của phenol.
Bác sĩ da liễu sẽ cắt phần đâm vào thịt mềm dọc theo chiều dài của móng chân: để lấy ra phần móng rộng khoảng 4 mm trên toàn bộ chiều dài móng. Sau đó, bác sĩ sẽ dùng một que gòn nhỏ, nhúng phenol 88% và thoa đều trong khoảng 1-2 phút để phá hủy phần giường móng.
Ngón chân sẽ được băng lại [với thuốc mỡ kháng sinh, băng gạc và băng dính].
Bệnh nhân sẽ có trải nghiệm gì sau thủ thuật?
Sau khi thực hiện thủ thuật, bệnh nhân thường ít đau [nếu có là do áp lực băng bó hoặc khi đi lại], tuy nhiên bác sĩ vẫn kê toa thuốc giảm đau thông thường. Việc dẫn lưu dịch thường được thực hiện từ hai đến sáu tuần sau khi điều trị móng chọc thịt bằng phenol. Hầu hết bệnh nhân có thể đi học hay làm việc trở lại ngay sau khi thực hiện thủ thuật.
Thủ thuật này rất hiệu quả [với tỷ lệ tái phát thấp: ít hơn 3%].
I. ĐẠI CƯƠNG
Móng chọc thịt là hiện tượng góc trước của bờ bên bản móng chọc và xé rách tổ chức phần mềm ở cuốn móng bên làm cho sưng, đau và tiếp theo là nhiễm khuẩn ở cuốn móng bên.Các triệu chứng có xu hướng xấu hơn khi đi giầy, nhiễm khuẩn và đặc biệt là bờ bên bản móng liên tục phát triển chọc vào phần mềm ở cuốn móng bên [3].
Móng chọc thịt thường xảy ra ở ngón chân đặc biệt hay xảy ra ở ngón chân cái và hiếm khi ở ngón tay.
Móng chọc thịt không gây nguy hiểm đến tính mạng của bệnh nhân, nhưng nó lại gây khó khăn cho người bệnh khi đi lại, đặc biệt là những bệnh nhân cần đi giầy mà lại không đi được vì đau do móng chọc.
II. NGUYÊN NHÂN
Cắt tỉa móng không hợp lý và đi giày chật là hai nguyên nhân chính gây móng chọc thịt.
+ Cắt tỉa móng không thích hợp: Khi cắt tỉa bờ bên bản móng sâu vào bên trong, tổ chức phần mềm bị ép vào thay thế chỗ của bản móng đã cắt, bản móng phát triển thẳng ra phía ngoài xuyên qua tổ chức phần mềm gây móng chọc thịt.
+ Đi giầy chật:Đi giầy cao gót, mũi nhọn, mũi giầy ép cuốn móng bên vào bờ bên bản móng, bản móng phát triển xuyên vào cuốn móng bên gây móng chọc thịt.
Ngoài ra còn có thể gặp các nguyên nhân như tình trạng bệnh lý của móng dẫn đến thay đổi bất thường của bản móng: Ví dụ, nấm móng, loạn dưỡng… làm dày và rộng ngón có thể thúc đẩy bản móng đâm vào cuốn móng bên. Phụ nữ chửa đẻ tăng cân cũng có thể bị móng chọc thịt do phần mềm ở cuốn móng bên phát triển chùm lên bản móng. Bản móng phát triển chọc vào tổ chức phần mềm ở cuốn móng bên.
III. BIỂU HIỆN LÂM SÀNG VÀ NGUYÊN TẮC ĐIỀU TRỊ
Giai đoạn I [viêm nhẹ]
Dấu hiệu sớm nhất của móng chọc thịt là đau, sưng nhẹ và tăng tiết mồ hôi của vùng liên quan. Bản móng đã gây chấn thương cho biểu mô của cuốn móng bên, hiện tượng này liên tiếp xảy ra gây nên phù nề cuốn móng bên, phù nề này càng trầm trọng hơn do áp lực ở giữa bản móng và xương ngón. Có nhiều mức độ sưng nề và đỏ có thể xảy ra, nó phụ thuộc vào thời gian của tổn thương.
Giai đoạn II [ Viêm vừa ]
Đặc điểm của giai đoạn này là đau nhạy cảm, tăng tiết mồ hôi và tăng sinh tổ chức hạt ở cuốn móng bên thông qua tổ chức mới phá huỷ hoặc loét và trùm lên bản móng, cuốn móng bên phù nề, tiết dịch và mủ. Có mùi thối được tạo ra bởi các vi khuẩn gram dương xâm chiếm tại chỗ
Giai đoạn III [ viêm nặng ]
Các triệu chứng giai đoạn này giống như giai đoạn II, nhưng về mặt giải phẫu lại có sự khác biệt quan trọng. Tổ chức hạt phủ lên bản móng làm cho bản móng không thể nâng lên khỏi rãnh móng.
IV. XÉT NGHIỆM
Không cần xét nghiệm để chẩn đoán, có thể xét nghiệm phục vụ điều trị phẫu thuật.
V. CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT
Chấn thương: tiền sử có chấn thương , có tổn thương ở ngón.
U ác tính ở móng: có thể gặp như ung thư tế bào gai, ung thư hắc tố. Cần làm sinh thiết để chẩn đoán xác định.
Hạt cơm bờ bên ngón: hạt cơm có bề mặt sần sùi như gai cóc, phát triển chậm, không có hiện tượng viêm.
VI. ĐIỀU TRỊ
Điều trị phụ thuộc vào giai đoạn của bệnh. Tuy nhiên điều quan trọng là bệnh nhân không nên đi giày chật hoặc giầy cao gót, đi dép là tốt nhất.
Giai đoạn I
Cần điều trị bảo tồn bằng các phương pháp sau.
Ngâm chân vào nước ấm 4 lần/ngày.
Rửa chân bao gồm cả vùng thương tổn với xà phòng và nước sạch.
Đặt bông gòn vào góc rãnh móng bên: Nhẹ nhàng nâng góc móng ngoài lên và đặt cục bông gòn vào giữa bản móng và tổ chức phần mềm để góc ngoài bản móng không chọc vào tổ chức phân mềm.
– Phương pháp Duboid: Cắt phần mềm ở góc bờ bên trước phần móng chọc thịt.
– Nẹp móng đàn hồi [ Nail plinting with a flexible tube ]: Để nâng hai bờ bên khỏi cuốn móng bên.
Giai đoạn II
Giai đoạn này cần thiết phải dùng thuốc bôi và kháng sinh. Thuốc kháng sinh bôi kết hợp với thuốc tê tại chỗ để giảm đau. Có thể thực hiện phẫu thuật ở giai đoạn này.
Giai đoạn III
Giai đoạn này điều trị móng chọc thịt bằng phẫu thuật. Phẫu thuật cắt bỏ một phần bản móng cùng với gốc móng tương ứng.
Quy trình phẫu thuật
Tê tại chỗ: có thể tê vòng tròn quanh ngón hoặc tê trực tiếp vùng tổn thương cùng góc móng tương ứng.
Lấy bỏ tổ chức hoại tử, mủ, tổ chức hạt phì đại, rửa vết thương.
Cắt bỏ một phần bản móng và tạo ra một bờ móng mới. Diệt mầm móng bằng đốt điện, phenol để ngăn ngừa móng bờ bên bản móng phát triển trở lại.
Thường cắt bỏ bản móng cùng với mầm móng tương ứng trong một thì mổ.
Khâu vết mổ, tra mỡ kháng sinh lên vết mổ, băng.
Tin bài và ảnh: BS Phạm Cao Kiêm
Đăng tin: Phòng CNTT&GDYT
Tài liệu tham khảo
1. Bernard l. Raskin [1996]: Nail – Princples and techniques of cutaneous surgury : 264- 281.
2. Gupta, -S; Sahoo, – B; Kumar, – B [2001]: Treating ingrown toenail by nail splinting with a flexible tube; An Indian experience; J – Dermatol. Sep; 28 [ 9 ]: 285 – 9.
3. Herold, – N; Houshian, -S; Riegels Nielsen [2001]: A prospective comparison of wedge matrix resection with nail matrix phenolization for the treatment of ingrown toenail: J – Foot – Ankle – Sur: Nov – Dec; 40 [ 6 ]: 390 -5.
4. Mozena, John – D[2002]: The Mozena classification System and treatment algorithm for ingrown hallux nail: J- Am – Podiatr – Med – Assoc: Mar; 92 [3]: 131 – 5.
5. Nardo Zaias; Miani Beach [1980]: Ingrown nails, the nail in health and disease: 87 – 90.
6. Ozawa T; Nose K; Harada T; Muraoka; Ishii M [2005] : Partial matricectomy with a co2 laser for ingrown toenail after nail matrix staining 31 [3], 302 – 5.
7. Petres R. Rmpel; P. Robin [1996]: Nails – Dermatologic surgery: 480 – 488.
8. Robert P. Fosnaugh [1982]: Surgery of the nail – Skin surgery: 981 – 1007.
9. Richard.E. Fitzpatrich and Mitchel P. Goldman [1994]: laser surgery Co2:, 198 – 247.