Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn những thông tin thú vị về các nhóm máu, sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc Nhóm máu nào là nhóm máu hiếm ở Việt Nam.
1. Có bao nhiêu hệ nhóm máu?
Năm 1901, nhà bác học vĩ đại Karl Landsteiner đã phát hiện ra hệ nhóm máu ABO, mở ra kỷ nguyên mới trong thực hành truyền máu. Những năm sau đó, nhiều hệ nhóm máu hồng cầu khác đã được phát hiện như hệ nhóm máu Rh, Kell, Kidd, Duffy, Lewis, MNS…
Năm 2019, Hội Truyền máu quốc tế công nhận có tới 39 hệ nhóm máu hồng cầu với 367 kháng nguyên nhóm máu khác nhau; trong đó, hai hệ nhóm máu ABO và Rh là quan trọng nhất trong hoạt động truyền máu.
Mỗi hệ nhóm máu lại có các nhóm máu khác nhau do sự có mặt hay vắng mặt của kháng nguyên mang đặc tính di truyền trên bề mặt hồng cầu và kháng thể trong huyết thanh của người đó. Hệ nhóm máu Rh có hệ kháng nguyên đa dạng và phức tạp nhất với hơn 50 kháng nguyên, trong đó kháng nguyên D là phổ biến nhất.
Ví dụ:
-
- Hệ ABO có 4 nhóm máu: A, B, AB và O
- Hệ Rh có 2 nhóm máu thường gặp là Rh[D] dương và Rh[D] âm, hay còn gọi là Rh[D]+ và Rh[D]-
Chỉ tính riêng 2 hệ nhóm máu ABO và hệ Rh, đã có 8 nhóm máu phổ biến như: A+; A-; B+; B-; AB+; AB-; O+; O- [A+ nghĩa là người đó vừa có nhóm máu A thuộc hệ ABO vừa có nhóm máu Rh[D]+ thuộc hệ Rh].
2. Phân bố các nhóm máu tại Việt Nam?
- Hệ nhóm máu ABO gồm 4 nhóm máu là A, B, O và AB với tỷ lệ phân bố trong cộng đồng khác nhau ở từng chủng tộc. Ở Việt Nam, tỷ lệ này là: nhóm O khoảng 45%, nhóm B khoảng 30%, nhóm A khoảng 20% và nhóm AB khoảng 5%.
- Hệ Rh có 2 nhóm máu thường gặp là Rh[D] dương và Rh[D] âm, hay còn gọi là Rh[D]+ và Rh[D]-. Ở Việt Nam, những người có nhóm máu Rh[D] âm [bao gồm nhóm O-, A-, B-, AB-] ước tính chiếm khoảng 0,1% dân số [trong 1.000 người mới có 1 người], nên được coi là nhóm máu hiếm.
3. Nhóm máu nào là nhóm máu hiếm?
Kháng nguyên nhóm máu có tỷ lệ rất khác nhau tùy thuộc vào chủng tộc, quốc gia và các vùng địa lý. Theo quy ước của Hội Truyền máu quốc tế, nhóm máu có tỷ lệ dưới 0,1% trong quần thể được coi là hiếm và dưới 0,01% được coi là rất hiếm.
Ở Việt Nam, những người có nhóm máu Rh[D] âm [bao gồm nhóm O-, A-, B-, AB-] ước tính chiếm khoảng 0,1% dân số [trong 1.000 người mới có 1 người], nên được coi là nhóm máu hiếm.
Trong khi đó, ở Châu Âu, Châu Mỹ, Châu Úc… tỷ lệ nhóm máu Rh[D] âm trong cộng đồng cao hơn nhiều, chiếm khoảng 15% – 40% dân số.
Nhóm máu hiếm Rh[D] âm như các nhóm máu khác; người có nhóm máu hiếm có cuộc sống sinh hoạt, học tập, lao động như tất cả những người mang nhóm máu Rh[D] dương [trên 99% người Việt Nam].
Máu là dịch lỏng màu đỏ chảy trong hệ tuần hoàn, ở người máu được chia thành các nhóm khác nhau dựa vào 1 số đặc điểm nhất định. Vậy có bao nhiêu nhóm máu, cách phân loại nhóm máu như thế nào, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
1. Cấu tạo và chức năng của máu với cơ thể người
Máu là thành phần được sinh ra từ tủy xương của cơ thể, cấu tạo máu gồm các thành phần như hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu và huyết tương, cụ thể như sau:
1.1. Hồng cầu
Hồng cầu là tế bào có hình đĩa lõm hai mặt, đường kính trung bình khoảng 7,5µm, chiều dày 1µm ở trung tâm và 2µm ở ngoại vi. Thành phần quan trọng nhất trong hồng cầu là Hemoglobin. Số lượng hồng cầu bình thường trong máu ngoại vi là: 5,05±0,38 T/l [x1012 tế bào/ lít] ở nam giới và 4,66±0,36 T/l[x1012 tế bào/ lít] ở nữ giới.
1.2. Bạch cầu
Là những tế bào có chức năng chống lại các tác nhân lạ [như vi khuẩn, vi rút,…] nhằm bảo vệ cơ thể. Bạch cầu được phân loại thành các dạng là bạch cầu hạt và bạch cầu không hạt. Trong đó bạch cầu hạt lại được chia thành bạch cầu trung tính, bạch cầu ưa acid, bạch cầu ưa base. Bạch cầu không hạt thì gồm 2 loại là bạch cầu mono và bạch cầu lympho.
Máu có nhiều thành phần như hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu, huyết tương
1.3. Tiểu cầu
Đây là những mảnh tế bào không có nhân, hình đĩa có đường kính khoảng 2-4µm, có màng bao bọc. Tiểu cầu có vai trò quan trọng trong quá trình đông cầm máu. Số lượng tiểu cầu bình thường trong máu ngoại vi dao động từ 150-300 G/l, trong đó: nam : 263,0± 61 G/l, nữ: 274,0± 63,0 G/l.
1.4. Huyết tương
Đây cũng là 1 phần quan trọng của máu chính là phần dung dịch màu vàng bao gồm nước, đạm, mỡ, đường, vitamin, muối khoáng, các men,…
2. Chức năng của máu với cơ thể người
Máu là 1 phần quan trọng và đảm đương nhiều chức năng mang tính sống còn đối với cơ thể.
2.1. Vận chuyển các phân tử
Vai trò đầu tiên của máu là vận chuyên các chất dinh dưỡng, điện giải, oxy để cung cấp cho các bộ phận trong cơ thể. Ngoài ra máu cũng có chức năng vận chuyển hóc môn và các chất dẫn truyền từ nên sản xuất đến cơ quan đích.
Chức năng quan trọng nhất của máu là nuôi dưỡng và bảo vệ cơ thể
2.2. Bảo vệ cơ thể
Đây là 1 chức năng quan trọng, một số tế bào máu có khả năng thực bào, giúp tiêu hóa và khử độc các chất lạ và vi khuẩn. Ngoài ra một số tế bào máu có khả năng sinh kháng thể để trung hòa chất độc từ tác nhân lạ. Bên cạnh đó tiểu cầu và protein huyết tương có vai trò quan trọng trong quá trình đông cầm máu giúp bảo vệ cơ thể.
2.3. Giúp duy trì sự ổn định của pH và áp lực thẩm thấu của dịch ngoại bào
Nhờ trong máu có các hệ thống đệm nên dịch ngoại bào trong cơ thể luôn được duy trì ổn định trong khoảng từ 7.35 đến 7,45. Các hệ thống đệm này chuyển các acid, base mạnh thành các acid, base yếu hơn đồng thời vận chuyển các chất có tính acid và base mạnh đến các cơ quan bài tiết.
3. Có bao nhiêu nhóm máu và phân loại nhóm máu như thế nào?
3.1. Hệ nhóm máu ABO
Hệ nhóm máu ABO bao gồm các nhóm máu sau:
Nhóm máu A
Đây là nhóm máu có kháng nguyên A trên bề mặt hồng cầu và kháng thể B trong huyết thanh. Người có nhóm máu A có thể hiến máu cho người khác có cùng nhóm máu A, hoặc nhóm máu AB. Nhóm máu A cũng có thể nhận máu truyền từ người cho có nhóm máu A hoặc O.
Hệ nhóm máu ABO bao gồm 4 nhóm máu A, B, AB và O
Nhóm máu B
Nhóm máu này có kháng nguyên B trên bề mặt hồng cầu và có kháng thể A trong huyết thanh do đó người có nhóm máu B có thể hiến máu cho người có cùng nhóm máu B, hoặc AB. Ngoài ra, người có nhóm máu B cũng có thể nhận máu truyền từ người cho có nhóm máu B hoặc O.
Nhóm máu AB
Có kháng nguyên A, B trên bề mặt hồng cầu và không có kháng thể A, kháng thể B trong huyết thanh. Đây là nhóm máu có mức độ phổ biến thấp nhất trong hệ ABO. Người có nhóm máu AB có thể nhận máu từ bất kỳ người có nhóm máu nào. Tuy nhiên, chỉ có thể truyền cho người cùng nhóm AB vì có cả hai kháng nguyên AB trên tế bào hồng cầu.
Nhóm máu O
Đây là nhóm máu phổ biến nhất,có thể truyền máu cho tất cả các nhóm máu khác do nhóm máu O hoàn toàn không có kháng nguyên nhưng chỉ có thể nhận máu truyền từ người có cùng nhóm máu O, vì có cả kháng thể A, kháng thể B trong huyết thanh, các kháng thể trong huyết tương của nhóm máu này sẽ tấn công các loại khác.
Mức độ phổ biến các nhóm máu
3.2. Hệ nhóm máu Rh – kháng nguyên D [Rh D]
Kháng nguyên D thuộc hệ nhóm máu Rh có tính sinh miễn dịch mạnh nhất trong tất cả các hệ nhóm máu ngoài hệ nhóm máu ABO. Do đó, đây được coi là hệ nhóm máu quan trọng sau hệ nhóm máu ABO.
Hầu hết máu ở người đều có kháng nguyên D trên hồng cầu, thường gọi là Rh D[+]. Ngược lại, nhóm máu không có kháng nguyên D trên hồng cầu thì được gọi là Rh D[-]. Rh D[-] được xem là 1 nhóm máu hiếm với tỷ lệ người có Rh D[-] tại Việt Nam chỉ khoảng 0,07%.
Về khả năng truyền máu thì người có nhóm máu Rh D[-] có thể truyền máu cho người có nhóm máu Rh D[+], tuy nhiên chỉ có thể nhận được máu truyền từ người có cùng nhóm máu và có Rh D[-].
Trên đây là những thông tin giải đáp thắc mắc có bao nhiêu nhóm máu, chức năng, thành phần của máu trong cơ thể. Khoa xét nghiệm của Hệ thống y tế Thu Cúc với đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên giỏi, máy móc hiện đại là địa chỉ được nhiều người lựa chọn để thực hiện các xét nghiệm máu.