Chắc hẳn mọi người đều đã biết và được thưởng thức hương vị tươi ngon của rong nho biển khi thực phẩm này xuất hiện tại Việt Nam. Nhưng liệu bạn có biết kỹ thuật nuôi trồng rong nho phải trải qua quy trình như thế nào không? Đây là bài viết sẽ giúp bạn có thêm những kiến thức thú vị về loại thực vật biển này.
1. Nguồn gốc của rong nho
Rong nho tên tiếng anh là Sea Grapes [tên khoa học là: Caulerpa lentillifera] thuộc họ tảo biển, được tìm thấy đầu tiên bởi người Nhật cách đây khoảng 80 năm.
Sau này chúng được tìm thấy nhiều ở Okinawa, các quần đảo ở Philipin và một số vùng biển thuộc Đông Nam Á.
Rong nho tươi chứa hàm lượng dinh dưỡng cực kỳ cao nên đã được khai thác rất nhiều, dẫn đến việc chúng ngày một khan hiếm trong tự nhiên.
Con người nhận thấy được điều đó nên đã tìm cách nhân giống loại thực vật này và đã thành công, cho ra đời được những chùm rong tươi mát, có kích thước và giá trị lớn hơn cả rong tự nhiên.
2. Điều kiện để nuôi trồng rong nho
Rong nho tươi
Yếu tố đầu tiên và cũng là quan trọng nhất chính là vị trí để nuôi trồng rong nho, bởi không phải bất cứ nơi nào cũng là môi trường sống của loại thực vật này.
Vì là loài thực vật thủy sinh nước mặn nên rong nho sẽ được trồng ở các vùng biển sạch, rộng rãi, không bị ô nhiễm, nguồn nước phải được đảm bảo không bị ảnh hưởng bởi nước thải công nghiệp, nước thải sinh hoạt và phải tránh xa các nguồn nước ngọt đổ vào.
Việc lựa chọn các ao, đùng tại các ven biển, vịnh, ven các vùng cửa sông là những nơi có điều kiện lý tưởng để nuôi trồng rong nho khi tại đây có khí hậu thuận lợi, ít bị tác động bởi các yếu tốt bên ngoài.
Tại Việt Nam, chúng ta cũng đã nhập được loại rong nho giống và nuôi trồng ở một số nơi, đặc biệt là vùng biển Nha Trang, Khánh Hóa có cả khu nuôi trồng lên hơn hơn 100 héc ta.
Đây đều là những vùng biển xanh, sạch, đẹp, rất phù hợp cho rong nho phát triển tự nhiên, và thành quả chính là những chùm rong nho mà chúng ta vẫn thường hay thưởng thức.
3. Quy trình nuôi trồng rong nho biển tại Việt Nam
Rong nho biển là sản phẩm mới ở Việt Nam và đang được nuôi trồng khá nhiều tại Khánh Hòa. Rong nho giống được nhập từ Okinawa [Nhật Bản] từ năm 2005, cũng đang được thử nghiệm theo nhiều phương pháp khác nhau, trong đó có sáng kiến trồng rong nho theo phương pháp trông kê sàn có lưới che.
Phương pháp này đã tận dụng được nguồn nguyên liệu rẻ [tre gỗ tạp, lồ ô…] và nguồn năng lượng sẵn có ở địa phương [nước biển và năng lượng mặt trời]. Chi phí thấp, cách trồng đơn giản, mang lại hiệu quả cao, rong nho khi trồng từ 15 – 20 ngày là thu hoạch được với chất lượng cao hơn nhiều so với trồng tại Nhật Bản.
Quy trình nuôi trồng rong nho theo phương pháp trồng kê sàn có lưới che gồm có 8 công đoạn:
Công đoạn 1:
- Chọn địa điểm nuôi ở những vùng biển sạch, nguồn nước tự nhiện không bị nhiễm bẩn
- Làm vệ sinh đìa [ao] nuôi cần phải sạch sẽ
- Đóng các sàn bằng gỗ tạp [tre, lồ ô…] hoặc có thể kê bằng gạch, đá cách đáy khoảng 0,5m
Công đoạn 2:
- Lấy nước biển vào đìa [ao] nuôi qua cống có lọc bằng lưới để ngăn các tạp chất hữu cơ và các chất bẩn trong nước
- Nước lấy vào đìa [ao] nuôi có độ sâu từ 1 – 1,2m
Công đoạn 3:
- Tiến hành nạp chất dinh dưỡng [đất bùn đáy biển] vào các khay nhựa có kích thước khoảng 20 x 50 x 5cm
- Cây rong giống được trồng vào các khay nhựa và giữ chặt để rong không bị tróc và trôi khi đưa xuống nước
Ao [đìa] trồng rong nho
Công đoạn 4:
- Đặt các khay nhựa [đã được cấy giống] lên trên bề mặt các sàn bằng gỗ hoặc kê bằng gạch, đá trong long đìa [ao] nuôi
Công đoạn 5:
- Bên trên mặt nước [nơi trồng rong] che bằng lưới để chủ động điều tiết lượng ánh sáng và nhiệt độ của nước trong đìa nuôi cho phù hợp với yêu cầu sống và phát triển của rong
- Chú ý các che sao cho thuận tiện: cần che khi trời quá năng và cần dỡ khi trời tối
Công đoạn 6:
- Dùng guồng đập để tạo cho nước trong đìa [ao] di chuyển nhẹ [không bị tù đọng]. Đồng thời, cung cấp thêm oxy nước để rong phát triển tốt.
Công đoạn 7:
- Sau 15 – 20 ngày trồng thì tiến hành thu hoạch. Bê từng khay lên bờ, thu hoạch xong thì đặt trả lại vị trí cũ, để rong tiếp tục phát triển.
Công đoạn 8:
- Sản phẩm thu hoạch [chùm trái] được đưa vào công đoạn xử lý và chế biến thành sản phẩm hoàn chỉnh
Ngoài ra, một số địa phương khác còn áp dụng thêm các phương pháp nuôi trồng rong nho như:
Cách làm là dùng các nẹp bằng gỗ hoặc tre, nứa ghim cố định các nhánh rong xuống đáy ao, khoảng cách trồng 40 x 40cm, mật độ nuôi trồng khoảng 200kg giống/sào.
Phương pháp này tuy đơn giản, có chi phí đầu tư thấp, nhưng khi thu hoạch và triển khai vụ mới tốn khá nhiều nhân công hơn so với các phương pháp khác.
- Phương pháp trồng trong vỉ lưới:
Phương pháp này sử dụng các khung gỗ, tre hoặc ống nhựa làm thành hình vuông hoặc chữ nhật, kích thước khoảng 0,3 x 0,6m, bao 2 lớp lưới, lớp dưới bố trí loại dày, mắt lưới nhỏ là giá đỡ giống rong, lớp trên phủ lên trên có mắt lưới thưa, may bốn mép để cố định rong giống trong vỉ, sau đó thả theo thứ tự thành hàng trong ao, có bố trí đường đi để kiểm tra, chăm sóc các vỉ rong.
Việc này giúp cho các chùm rong hấp thu tối đa chất dinh dưỡng, đồng thời cũng dễ dàng hơn trong quản lý, chăm sóc, thu hoạch và quan trọng là mang lại hiệu quả cao hơn so với các phương pháp khác.
Hiện nguồn giống rong nho biển có rất nhiều tại các tỉnh thành như tỉnh Khánh Hoà, tỉnh Ninh Thuận và tại các viện, trường chuyên ngành thủy hải sản.
Trong quá trình nuôi thương phẩm, người ta có thể chọn và lưu giữ giống cho các mùa vụ tiếp theo của mình mà không cần phải mua giống nữa.
4. Trồng rong nho vào mùa nào để thu hoạch tốt nhất?
Thu hoạch rong nho
Mặc dù yêu cầu điều kiện địa lý khá cao nhưng rong nho biển có thể trồng quanh năm, các tháng mùa mưa thì năng suất không cao bằng các tháng mùa nắng, do môi trường nước thường xuyên thay đổi.
Trong tự nhiên, mùa vụ chính của rong nho biển diễn ra từ tháng 6 đến tháng 10 hàng năm, chúng phát triển tốt ở các vùng nước ấm. Khi ở điều kiện tốt có độ mặn phù hợp, chúng sẽ phát triển nhanh và đạt năng suất cũng như chất lượng rất tốt.
5. Những lưu ý khi nuôi trồng rong nho biển
Công tác quản lý và chăm sóc
Mặc dù được đánh giá là loài dễ nuôi trồng, tuy nhiên vẫn cần phải tuân thủ nghiêm quy trình nhằm đạt hiệu quả cao trong nuôi trồng sản xuất, một số lưu ý khi nuôi trồng rong nho biển cụ thể:
- Theo dõi sự phát triển của rong từ 2 – 3 ngày một lần, tiến hành vệ sinh nhặt bỏ rong tạp, tiêu diệt cá, cua còng vào ăn rong và phá rong, loại bỏ các chất bẩn bám trên khay, thân rong.
- Chú ý theo dõi lịch thủy triều để có chế độ thay nước hợp lý nhằm cung cấp một lượng nước mới giúp kích thích rong phát triển, thông thường khoảng 3 – 5 ngày thay nước mới một lần, lượng nước thay khoảng 50-70%.
Thu hoạch và bảo quản
Là loài nuôi trồng ngắn ngày, chỉ sau từ 2 – 3 tháng sẽ cho thu hoạch với sản lượng có thể lên tới 7 – 10 kg/m2.
Khi thu hoạch, chỉ lấy phần thân đứng, chọn lấy các cọng rong đứng dài trên 5cm có các hàng quả xếp đều đặn xung quanh thân cây rong, sau đó rửa sạch rong bằng nước biển, xếp nhẹ nhàng và đều trong thùng nước có sục khí.
Bước tiếp theo làm ráo nước và bảo quản ở điều kiện nhiệt độ bình thường trong các thùng xốp đậy kín hoặc xếp bảo quản trong các túi nylon khô ráo.
Việc bảo quản như trên có thể giữ rong tươi trong vòng khoảng từ 10-15 ngày mà không làm giảm giá trị dinh dưỡng của rong nho, vì thế chúng rất được ưa chuộng sử dụng trong các món ăn sống, thuận lợi trong việc bảo vận chuyển và đưa đi phân phối tiêu thụ.
Nếu ở dạng rong muối thì thời gian bảo quản sẽ lâu hơn, tuy nhiên rong nho biển thường tiêu thụ ở dạng tươi sống.
6. Lời kết
Trên đây là những chia sẻ về kỹ thuật và quy trình nuôi trồng rong nho biển tại Việt Nam. Đây là một loại thực phẩm chứa hàm lượng dinh dưỡng cực kỳ cao và đem lại nguồn kinh tế khá cho các vùng nuôi trồng.
Lưu ý rằng đây không phải là thuốc cũng không phải thực phẩm chức năng, rong nho không thể chữa bệnh hay thay thế được thuốc chữa bệnh. Chúng đơn thuần chỉ là một loại thực phẩm giàu dinh dưỡng và có thể sử dụng hàng ngày trong các bữa ăn của gia đình.