Sapa được thiên nhiên ưu ái ban tặng cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp với ruộng bậc thang uốn lượn theo triền núi, khí hậu mát mẻ dễ chịu quanh năm. Du lịch Sapa ngoài những món nướng đa dạng, còn có một đặc sản ẩm thực độc đáo là thắng cố. Tuy nhiên, không phải ai cũng ăn được thắng cố, bởi thắng cố nguyên bản được làm tất tật từ một con ngựa, thậm chí cả phần ruột già “không sạch lắm”.
Thắng Cố là món ăn truyền thống của người H’Mông, có nguồn gốc từ vùng núi Hà Giang, phía Đông Bắc và dần được ưa chuộng bởi toàn bộ những người dân tộc thiểu số vùng núi phía Bắc. Người Hà Nội tự hào về phở, người Sài Gòn tự hào về cơm tấm bao nhiêu thì người dân vùng Tây Bắc cũng tự hào bấy nhiêu vì món thắng cố của mình.
Thắng cố làm từ thịt và nội tạng ngựa
Trước kia, thắng cố truyền thống được chế biến từ một con ngựa, không bỏ đi bất cứ thứ gì. Sau này, thắng cố được các dân tộc khác cải biến thêm thịt bò, trâu, ... và sáng tạo ra nhiều loại công thức nấu khác nhau mang đặc trưng của từng dân tộc. Tuy nhiên, thắng cố ngon nhất vẫn là thắng cố ngựa ở vùng Bắc Hà, Mường Khương, Sa Pa - Lào Cai.
Nấu thắng cố không hề khó
Thắng cố được nấu khá đơn giản với 12 thứ gia vị truyền thống bao gồm thảo quả, hoa hồi, quế chi, sả, gừng, và nhiều loại gia vị đặc biệt khác của dân tộc vùng cao. Trong đó, cây thắng cố chính là loại gia vị cuối cùng. Thịt và nội tạng con vật được rửa sạch, luộc chín, ướp trước với các loại gia vị, sau đó thả vào nồi nước dùng có xương ngựa, nội tạng, tiết và 12 loại gia vị kể trên đã được đun sôi, rồi cứ thế ninh nhừ hàng tiếng đồng hồ cho ngấm đẫm gia vị. Khi ăn, người thưởng thức có thể thêm một chút ớt, tiêu hoặc muối.
Nồi thắng cố trong các nhà hàng đã được cải biên
Những nồi thắng cố ở các phiên chợ vùng cao thường rất lớn, đủ cho vài chục người ăn. Những bát thắng cố được múc ra phục vụ thực khách từ những chảo lớn sóng sánh thịt nạc, thịt mỡ và lục phủ ngũ tạng. Nội tạng ngựa được chế biến sạch có mùi thơm, giòn giòn, quyện với mùi cay nồng của các loại rau nhúng như cải mèo, cải ngồng, cải lẩu,... chấm với loại nước chấm đặc biệt làm từ ớt Mường Khương.Thắng cố nguyên bản của người dân tộc ở các phiên chợ thường hơi khó ăn, còn trong các nhà hàng, thắng cố đã được cải biên đi nhiều để phù hợp với khẩu vị người Kinh.
Thắng cố có thể ăn cùng với mèn mén, bánh ngô nướng và đặc biệt, đừng bỏ qua rượu ngô thơm lừng. Ăn thắng cố phải nhâm nhi với rượu ngô Bắc Hà hoặc rượu San Lùng, thứ rượu nồng ấm, thơm phức, được kết tinh từ tinh hoa của núi rừng. Trong không khí se lạnh của Sapa, thực khách sẽ vừa xuýt xoa trước nồi lẩu thắng cố đậm tình dân tộc, vừa tận hưởng vị cay tê nơi đầu lưỡi của rượu vùng cao để mà thấy yêu hơn vùng núi rừng Tây Bắc thơ mộng này.
Chia sẻ trang này
Thắng cố Bắc Hà được biết đến như một món ăn dân dã, đại chúng và có tính kết nối cộng đồng rất thú vị. Không chỉ đơn giản là món ăn, nó còn là nét văn hóa đặc trưng giúp bạn thấy được những điểm độc đáo trong chuẩn mực ứng xử, tập tục và truyền thống của người cao nguyên Bắc Hà. Món thắng cố là đặc sản của tỉnh nào? Có gì hấp dẫn mà lại làm nao lòng bao du khách phương xa mỗi lần nhớ đến? Cùng MIA.vn khám phá món thắng cố ngựa Bắc Hà nhé!
Thắng cố [hay còn gọi là khấu tha hay thảng cố] là món ăn đặc trưng truyền thống của người H’mông, có nguồn gốc từ Vân Nam [Trung Quốc]; về sau được du nhập vào Việt Nam và được biết tới qua cách chế biến độc đáo của người Mông sinh sống ở vùng núi Tây Bắc.
Trước đây, thịt nấu thắng cố theo truyền thống là thịt ngựa. Nhưng về sau để hợp với khẩu vị của người dưới xuôi, người dân đã biến tấu từ thịt ngựa thành thịt trâu, bò và lợn giúp thực khách có thể thưởng thức dễ dàng.
Theo thuyết minh về món thắng cố mà người Mông vẫn hay kể lại cho con cháu mình rằng, ngày xưa khi bị người phương Bắc đánh đuổi, người Mông phải di cư xuống phía Nam. Khi họ đói lả đi, không còn gì để ăn thì bỗng một con ngựa xuất hiện nói: “Hãy thịt tôi, lấy da tôi làm vỏ và lấy thịt của tôi nấu nên món ăn”.
Người Mông nghe theo, quyết định mổ con ngựa. Sau đó, họ nấu trên cái chảo bằng da ngựa và ăn. Nhờ có con ngựa đó, họ đã có đủ sức để vượt qua sông sâu, núi cao sang phương Nam sinh sống bình yên.
Món thắng cố ngựa Bắc Hà được nấu rất đơn giản nhưng mang đến hương vị vô cùng khó quên, với 2 cách nấu được lưu truyền như sau:
- Cách 1: Cho tất cả thịt và nội tạng ngựa được làm sạch sẽ rồi cho vào chảo luộc chín, thái vuông. Sau đó cho thịt vào chảo và nêm gia vị các loại. Tiết ngựa luộc chín đặt lên trên nồi thịt rồi cho nước xâm xấp vào hầm nhừ.
- Cách 2: Sau công đoạn làm sạch thịt ngựa, tất cả thịt và lục phủ ngũ tạng sẽ được thái lát nhỏ để cho vào ướp với gia vị. Thời gian ướp khoảng 15 - 30 phút. Ướp thịt trong vòng vài phút, bạn cho tất cả vào nồi nước dùng đã được nấu trước đó. Điều đặc biệt là nước dùng để chế biến gồm nhiều loại gia vị đặc trưng như thảo quả, quế chi, địa điền, lá thanh nướng thơm…
Sau khoảng vài tiếng đun chín thịt ngựa là bạn đã có một nồi thắng cố ngựa thơm ngon. Mùi vị của món ăn có thể sẽ khó chịu với nhiều người, bởi các nguyên liệu khác lạ mà người dân vùng núi Tây Bắc sử dụng. Nhiều du khách còn nhầm lẫn mùi vị này là do nội tạng của ngựa chưa được làm sạch, nhưng thật ra mùi vị này là do các gia vị đặc biệt khi nấu tạo nên.
Ngoài cách nấu thắng cố Bắc Hà bằng thịt và nội tạng của ngựa thì người dân còn thử cách nấu mới với thịt bò, trâu, lợn. Đây được xem là một món ăn mang đậm chất cải tiến trong ẩm thực. Nó cũng đơn giản như thắng cố ngựa, chỉ là thay thịt ngựa bằng các loại thịt kể trên mà thôi.
Bên cạnh những cách nấu thắng cố truyền thống, bạn còn có thể thưởng thức món thắng cố Tây Bắc ngon lạ miệng là lẩu thắng cố. Tuy công đoạn chế biến đơn giản nhưng không phải ai cũng nấu được ngon, ra chuẩn vị đâu nhé!
- Bước 1:: Làm sạch sẽ nội tạng của ngựa và chặt ra từng miếng.
- Bước 2: Sử dụng bếp lửa than rực hồng, đặt 1 chảo cũ lớn lên trên. Cho các nguyên liệu thịt thủ, thịt mông, xương vào chảo cùng lúc. Xào lăn bằng chính mỡ ngựa tiết ra. Đợi khi miếng thịt se lại thì đổ nước, ninh sôi với lửa lớn trong vài giờ.
- Bước 3: Thường xuyên múc bọt bẩn nổi lên trên bề mặt ra ngoài, để nước dùng ngọt và trong hơn. Các bộ phận như lòng, gan, tim… cho vào sau cùng và đun nhừ.
- Bước 4: Bắc lẩu xuống và ăn cùng với các loại rau đặc trưng như rau đắng, thảo quả, tầm bóp, địa điền…
Giống như khi ăn những món dưới xuôi như phá lấu thường có chén nước mắm me bên cạnh, thì nhiều người cũng thắc mắc thắng cố chấm cùng nước gì? Theo đó, do cơ bản thắng cố đã có mùi và hương vị đặc trưng nên nước chấm không quá cầu kỳ, đơn giản là tí muối trắng hoặc bột canh, thêm ít ớt cay cay. Hoặc nếu thích độc đáo hơn, bạn pha chút nước xì dầu cùng với tỏi băm nhỏ.
Nhằm để thịt lúc nào cũng nóng hổi và đậm đà, khi ăn thắng cố, chảo thịt vẫn được đặt trên bếp, bạn ăn đến đâu múc ra bát đến đó. Bạn có thể cho thêm xíu ớt xào Bắc Hà để thêm vị cay.
Thưởng thức miếng thịt ngựa đã được hầm nhừ, đậm vị ngọt mềm của thịt và vị cay của ớt xào, nhấp cùng chén rượu ngô Bản Phố cay nồng thật sự rất tuyệt vời. Ngoài những hương vị chính trong món ăn, bạn còn cảm nhận được vị thơm ngai ngái của gia vị thắng cố.
Công dụng hữu hiệu của chén rượu ngô là giúp giảm đi mùi vị khó chịu của thắng cố. Sau khi nhấp một ngụm rượu và ăn thêm một miếng thịt nữa, bạn sẽ ngạc nhiên vì mùi vị khó chịu đó đã được tan biến. Nó chỉ còn lại mùi thơm thoang thoảng của gia vị, vị ngọt và vị cay nồng của chén rượu ngô khiến bạn muốn ăn hoài, ăn mãi mà không thấy ngán.
Bắt thắng cố nóng hổi vừa thổi vừa ăn mới ngon và hấp dẫn làm sao! Đặc biệt, nhìn khoảnh khắc ngồi thắng cổ sôi sùng sục trên bếp, bạn sẽ khó lòng mà cưỡng lại được? Chính vì thế, đã muốn ăn thắng cố thì bạn đừng quên ghé đến các địa điểm dưới đây nhé:
Món thắng cố được bán hầu hết tại các khu chợ của các tỉnh thuộc vùng núi Tây Bắc, đặc biệt là các phiên chợ luôn có mặt món ăn này. Nói đến chợ phiên Bắc Hà, đây là một khu chợ nổi tiếng mang đậm bản sắc văn hóa của người H’mông. Ở đây không những có khèn hay nhất, váy đẹp nhất, rượu thơm ngon nhất mà nó còn là nơi có món thắng cố ngon nhất trong các loại thắng cố.
Bạn có thể tìm mua nhiều loại thắng cố như thắng cố ngựa, thắng cố trâu, thắng cố dê, thắng cố lợn, thậm chí còn có cả thắng cố gà và nhím. Nếu đã là đàn ông thì bạn phải biết uống rượu khi ăn thắng cố nhé. Phụ nữ và trẻ em có thể ăn thắng cố với cơm nắm hoặc mèn mén mang theo.
Chợ phiên Đồng Văn được tổ chức họp vào chủ nhật hằng tuần, đây được xem là phiên lớn nhất của chợ huyện còn lại cho đến nay. Ngay từ sáng sớm, phiên chợ đã đông đúc người qua lại. Điều đặc biệt ở đây là càng về trưa, khu chợ càng nhộn nhịp với lượng khách đến ngày ngày một đông hơn.
Cổng chợ huyện Đồng Văn cũng đã được sửa lại khang trang hơn rất nhiều. Đi vào giữa khu chợ, bạn sẽ thấy những gian hàng thắng cố được đặt ngay phía sau khi bán đồ ẩm thực. Thịt bò, thịt lợn được xiên tới tận nửa con rồi treo lủng lẳng trên những chiếc móc to. Để tiện lợi thì hàng rượu được bày bán ngay sát những điểm bán thắng cố.
Những lít rượu ngô được đựng trong những chiếc can nhựa hoặc những vò sành mà những con ngựa đã chăm chỉ cõng xuống núi từ sáng sớm tinh mơ hay từ đêm hôm trước. Có những hôm, hoạt động mua bán đã tan từ lâu nhưng dãy hàng tháng cố vẫn còn đông đúc, nhộn nhịp.
Xem thêm: Vị ngon của món thắng cố Đồng Văn - Hà Giang hấp dẫn cả một khu chợ
Giá cả tại chợ Bắc Hà không quá đắt. Mỗi bát thắng cố ngựa chỉ với giá 100.000 VND, thắng cố trâu có mức giá rẻ hơn là 80.000 VND/bát. Nó không chỉ được chế biến trong những lễ hội lớn, quan trọng như lễ ăn thề bảo vệ rừng, hội làng, chợ phiên… mà ngày nay nó còn được buôn bán phổ biến ở các phiên chợ tại đây.
Để thưởng thức chuẩn vị của món ăn thắng cố Tây Bắc, MIA.vn sẽ bật mí cho bạn các nhà hàng thắng cố Bắc Hà nấu ngon, sạch sẽ được nhiều người bình chọn nhất.
Thắng cố LyLy Bắc Hà: Tổ dân phố Nậm Cáy 1, thị trấn Bắc Hà, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai - Hotline 098 781 84 60.
Thắng cố Thùy Dung Bắc Hà: 031 Tổ dân phố Nậm Cáy, thị trấn Bắc Hà, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai - Hotline 096 830 46 98.
Có thể nói, thắng cố Bắc Hà là một món ăn nổi tiếng thu hút nhiều thực khách khi đến đây, nó góp phần làm cho du khách thêm yêu thích và dành tình cảm đặc biệt cho vùng đất Tây Bắc. So với các món ăn khác thì món thắng cố có hương vị độc đáo rất riêng. Do đó, nếu bạn can đảm thử và cảm nhận được hương vị quyến rũ của nó, MIA.vn tin chắc rằng món ăn này sẽ để lại cho bạn một ấn tượng sâu sắc vô cùng khó quên và đừng quên chia sẻ trải nghiệm của bạn với cẩm nang du lịch của tụi mình nhé!