Giữa thế kỉ 2x, việc sử dụng các phương tiện liên lạc thông qua mạng xã hội đã trở thành thói quen không thể thiếu trong cuộc sống mỗi người, đặc biệt là các bạn trẻ. Những việc trao đổi, cập nhật, chia sẻ thông tin, làm quen, trò chuyện, tâm sự qua mạng xã hội đang diễn ra phổ biến hơn mỗi ngày. Việc sử dụng mạng xã hội một cách tràn lan, không có chủ đích, tư tưởng rõ ràng đã, đang, và sẽ gây ra nhiều hệ lụy cho cuộc sống hiện đại, cũng đã tạo nhiều làn sóng tranh luận về những vấn đề xoay quanh hiện trạng này, trong đó một vấn đề nổi cộm là việc Giao tiếp trực tiếp và Giao tiếp gián tiếp qua mạng xã hội.
Chắc hẳn những ai đã sống trong thời Yahoo còn đang làm mưa làm gió trên toàn cầu, thì sẽ hiểu rõ sự háo hức của giới trẻ lúc công cụ chat Yahoo mới ra đời. Gần đây thì lại có Facebook, Zalo,... Việc nhận và gửi tin nhắn qua những trang mạng xã hội thịnh hành thế này, có thể nói là một hoạt động không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại của hầu hết mọi người, nhất đối với các bạn trẻ. Vì sao? Vì nhanh, vì tiện mọi nơi mọi lúc, vì không phải "mặt đối mặt" mà vẫn có những cuộc trò chuyện vui vẻ, những mối quan hệ thú vị đến bất ngờ. Vấn đề ở đây là chỗ: không cần phải mặt đối mặt. Thông tin, lời nói của chúng ta được truyền dưới dạng văn bản, qua quá trình nghĩ và viết, một loại hình được phần lớn mọi người ưa thích hơn là truyền tải qua lời nói. Nhắn tin, cho chúng ta cơ hội được suy nghĩ kĩ càng, cẩn trọng hơn trước khi gửi đi, dễ dàng bộc lộ ý tưởng, cảm xúc, suy nghĩ theo đúng ý mình, hay nói cách khác, là tăng khả năng kiểm soát mọi chuyện tiến triển theo đúng hướng mà gần như không bị tác động bởi các yếu tố ngoại cảnh khác. Nhờ những đặc tính hay ho này, trò chuyện, nhắn tin qua mạng xã hội không chỉ trở thành "phương án cứu nguy" cho những bạn trẻ muốn mở rộng quan hệ, giao lưu kết bạn, tìm kiếm người yêu, bạn cùng chí hướng, ... trong khi bản thân vẫn ngần ngại, rụt rè, thiếu tự tin trong gặp mặt, giao tiếp, ứng xử ... mà còn tạo cơ hội cho việc tự khép mình vào thế giới ảo, xa rời thực tế, ngại tiếp xúc, sợ va chạm, sợ giao tiếp thực với người khác ngày càng tăng thêm. Từ đó dẫn đến việc thế hệ trẻ ngày càng thiếu kỹ năng mềm, thiếu kỹ năng giao tiếp, kém nhạy bén, lúng túng, ứng xử thiếu linh hoạt trước những tình huống thực tế khi bước ra ngoài xã hội.
Trong khi đó, giao tiếp trực tiếp lại là một hoạt động đòi hỏi ở con người những yếu tố và kỹ năng nhất định. Nếu giao tiếp gián tiếp bằng việc nhắn tin qua mạng xã hội cho mình thoải mái thời gian chuẩn bị về những gì mình sẽ viết mà ko chịu tác động của các yếu tố ngoại cảnh, thì việc giao tiếp trực tiếp, "mặt đối mặt" giữa người với người lại bị chi phối khá mạnh bởi ngôn ngữ cơ thể như tác phong, cử chỉ, biểu cảm khuôn mặt, tín hiệu ánh mắt,... làm cho lời nói của mình cần được cân nhắc hơn, khó mà "dối lòng giấu mặt" như giao tiếp gián tiếp, dễ gây ra áp lực, lo lắng, bối rối cho những bạn thiếu tự tin, thiếu kỹ năng giao tiếp, hay đơn giản là chưa thực sự sẵn sàng, thoải mái khi giao tiếp trước đối phương. Chưa kể trong giao tiếp trực tiếp ngoài đời thực, ta khó có thể nói dối đối phương, bởi trong một cuộc đối thoại, không phải lúc nào cũng có thể chuẩn bị kĩ càng về những gì mình sẽ nói hay đối phương sẽ đáp lại thế nào, tức sẽ có những lời nói dối bộc phát nhất thời, đi kèm với giọng điệu, điệu bộ, biểu cảm, ánh mắt, đối phương có thể dễ dàng nhận định về mức độ tin cậy trong lời nói của bạn. Bạn cũng càng không thể làm quen, kết bạn bừa bãi như trên mạng xã hội, bởi những trách nhiệm ràng buộc rõ ràng trước mắt trong một mối quan hệ thực sự với đối phương.
Nhiều bạn trẻ cứ thế mà mù quáng lao vào, không tự kiểm soát, ý thức và nhắc nhở bản thân rằng việc giao tiếp trực tiếp là một kỹ năng thiết yếu mà mỗi chúng ta phải không ngừng trai dồi, cải thiện. Giao tiếp trực tiếp "mặt đối mặt" không chỉ giúp cá nhân rèn luyện kỹ năng nghe - nói, thể hiện cảm xúc, điều khiển linh hoạt ngôn ngữ cơ thể, tăng khả năng phối hợp và làm việc nhóm, giúp đạt được mục đích giao tiếp một cách hiệu quả nhất, mà nó còn là 1 sợi dây quan trọng trong việc kết nối con người với con người, kết nối ý tưởng với ý tưởng, kết nối sinh viên với các nhà tuyển dụng,...v..v... - những sự tương tác có tác động trực tiếp và ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển tương lai của mỗi cả thể cũng như của cả cộng đồng. Nói thế không phải là phản đối việc ứng dụng công nghệ tiên tiến vào cuộc sống hàng ngày, phản đối việc làm quen, nói chuyện qua mạng xã hội trước khi bắt đầu một mối quan hệ thực sự, hay phản đối việc trao đổi, bàn bạc, giao lưu bằng nhắn tin qua mạng xã hội khi thật sự có khoảng cách về địa lý với đối phương. Mà ở đây muốn nhấn mạnh rằng, giao tiếp qua mạng xã hội chỉ là một kênh phụ của việc giao tiếp, chỉ đóng vai trò bổ sung, tạm thời, khó có thể dựa hoàn toàn vào nó để gây dựng một mối quan hệ thật sự, một lòng tin, tình cảm thật sự. Thế giới ảo, nói chuyện ảo, thì cũng đi kèm với cảm giác ảo. Nhấn mạnh lại: nếu không ảo, thì cũng chỉ là tạm thời. Những suy nghĩ, ấn tượng về đối phương mà ở lại trong mình lâu dài, chi phối phần nhiều đến việc duy trì, phát triển mối quan hệ cũng như cho sự hợp tác sau này [ nếu có ], thì lại được gầy dựng và củng cố qua cách đánh giá ở thế giới thực, con người thực, cảm giác thật.
Trong thời kỳ hội nhập hiện nay, việc duy trì, củng cố và mở rộng các mối quan hệ đối với mọi người là rất cần thiết, đương nhiên, đối tượng đặc biệt vẫn là thế hệ trẻ. Xét một cách đơn giản, gần gũi hơn thì việc giao lưu, kết bạn, mở rộng quan hệ đối với những người trẻ chính là cầu nối cho việc học hỏi, trau dồi, tích góp những kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm và những người bạn đồng hành không thể thiếu cho một cuộc sống lý tưởng trong tương lai, hay cho việc phát triển công việc, sự nghiệp sau này. Thực tế, ngoài quan hệ huyết thống thì chẳng có mối quan hệ nào, dù là thân tín hay xã giao tự dưng mà có, tất cả đều phải gây dựng mà nên. Có những mối quan hệ được cuộc sống đưa đến một cách tình cờ, đó là cơ hội, nhưng có những mối quan hệ, mình phải bỏ công tìm kiếm, gầy dựng, phát triển và duy trì. Mà trong công cuộc ấy, thì giao tiếp lại là cánh cửa đầu tiên, đóng vai trò rất quan trọng trong việc bắt đầu kết nối và duy trì các mối quan hệ đó như thế nào.
Có một lần con bạn thân của mình khoe rằng nó mới quen được một anh cùng trường, đẹp trai, trắng trẻo, học giỏi. Hai người quen nhau sau một lần đụng độ trên Confessions của trường, anh rất chủ động, nói chuyện rất hợp. Cuối cùng thì ảnh hẹn nó đi cafe. Tối về thì nó Facetime với mình và la hét :]] Nó kể: Gặp nhau, gọi xong đồ uống, thì 2 đứa nhìn nhau im như hạt thóc, tao chả biết nói gì sất, mọi lần chat với ổng, toàn ổng bắt chuyện trước, lúc ấy còn có chuyện mà nói. Đằng này, nhìn nhau xong giả bộ lấy điện thoại ra lướt lướt, cuối cùng cả buổi gặp gỡ kết thúc bằng câu: "Em thấy quán này thế nào?". Nó bảo không thể ngờ buổi hẹn hò đầu tiên của mình lại thành như thế. Và mọi chuyện kết thúc từ tối hôm ấy :v . Những trường hợp như này, thật sự là không hề ít giữa cái thời thế thế thời hiện nay, kể ra cũng hơi buồn cười =]]
Bản thân mình thời gian trước, có quen một anh là cựu học sinh đội tuyển mình đang theo học, trước mình 4 khóa. Việc biết anh, cũng là một sự tình cờ trên Facebook, tình cờ thông qua một sở thích chung, là sách. Cơ duyên như thế, rồi quen biết nhau, cũng nhắn tin qua lại khá nhiều. Mình có một thói quen, là luôn tìm hiểu về đối phương trước khi bắt đầu một mối quan hệ mới. Sau một thời gian tìm hiểu, chuyện trò, qua những thông tin thu thập được, kết hợp với những cảm nhận mang tính chủ quan của riêng mình, mình đã mạnh dạn gợi ý một cuộc hẹn tại chính ngôi trường của mình, cũng là trường cũ của anh. Mình cũng đã thực hiện khá nhiều cuộc hẹn như thế, nhưng chỉ với các chị thôi, con gái mặc dù khá kĩ tính nhưng lại rất nhiều vấn đề chung để tâm sự =]] Lần này thì lại là con trai, anh còn là người ít nói, nghiêm túc, khó tính, kĩ tính, kĩ tính, rất kĩ tính :[ khác xa với những người mình đã hẹn gặp trước đây. Khá lo cuộc nói chuyện sẽ không đi đến đâu, mình còn chuẩn bị cả một kế hoạch chi tiết về những gì mình sẽ nói buổi hôm đấy, hy vọng mọi chuyện vẫn suôn sẻ như những cuộc hẹn trước đây. Đúng là lường trước không hề sai, đối diện với anh mình rất lo là sẽ lỡ nói cái gì đấy không đúng không phải, chưa bao giờ mình cảm thấy thiếu tự tin khi giao tiếp như lúc đấy. Sau đó cũng kịp bình tĩnh lại, mình quyết định coi anh cũng như các chị mình đã gặp, cứ nói chuyện bình thường, vẫn áp dụng những kỹ năng giao tiếp mà mình có một cách thoải mái, chân thực để đạt được mục đích giao tiếp như đã đề ra. Cuối cùng thì cuộc nói chuyện dưới sân trường kéo dài hơn 3 tiếng, và kết thúc bằng một bữa bún đậu ở cổng trường =]] Đấy là cuộc nói chuyện mà mình khá tâm đắc, bởi mình cảm thấy đã đặt mình vào một thử thách lớn hơn bình thường, cũng rút ra được một số bài học về kỹ năng giao tiếp với người mới, tính cách khác mình, độ tuổi, trình độ khác mình, lại được nghe về những trải nghiệm mới, câu chuyện mới, những điều thú vị mà mình quan tâm, ..v...v... Thật sự mình cảm thấy, 3 tiếng nói chuyện "mặt đối mặt" ấy đã mang lại những bài học, để lại ý nghĩa nhiều hơn bất kì cuộc nhắn tin 3 tiếng nào khác =]]
Nói như vậy, để thấy, không phải cứ ngồi ở nhà ib cho bạn bè gần xa để đạt một trình độ nhắn tin điêu luyện nào đấy thì bạn sẽ cải thiện được kỹ năng giao tiếp tốt. Muốn tốt thì phải thực hành, lần một, lần hai, có thể là những cuộc nói chuyện nát bét chẳng đi đến đâu, nhưng dần dần, sai thì sửa, chưa biết thì học hỏi, thiếu thì trau dồi. Đều đều như thế, bạn sẽ có một vốn kỹ năng kha khá, một túi tự tin đu đủ để bước ra đời =]]
Tóm lại, trong cuộc sống hiện đại này, có lẽ nên và cần kết hợp cả giao tiếp trực tiếp và giao tiếp gián tiếp vào cuộc sống của mình, tỉ lệ thế nào thì còn tùy thuộc vào khả năng và nhu cầu của từng người để đạt đến một sự hài hòa nhất định. Nếu để ý, bạn sẽ thấy, không có một người thành đạt nào cả ngày chỉ quanh quẩn bên cái laptop và núi công việc của họ. Vẫn giao tiếp gián tiếp, nhắn tin với bạn bè, công nghệ phát triển, chẳng tội gì mà không dùng nó để là người hiện đại giữa thế giới hiện đại, nhưng cũng không quên giao tiếp trực tiếp, để củng cố những kỹ năng cần thiết, để linh hoạt, làm chủ mọi tình thế, làm chủ các mối quan hệ, làm chủ tương lai, làm chủ cuộc đời mình =]]
Trên đây là những suy nghĩ, nhận định mang tính chủ quan của riêng mình, rất mong nhận được những góp ý, phản hồi của các bạn để bài viết được hoàn chỉnh hơn =]]
Chúc một buổi tối vui vẻ :]]