Vết thương vì sao lâu lành?
Nhìn vết thương biết sức kháng bệnh. Tiến độ lành vết thương ngoài da, vết loét trên niêm mạc là dấu hiệu phản ánh tuy gián tiếp nhưng trung thực về khả năng phòng vệ và nguồn dự trữ dưỡng chất của cơ thể nạn nhân. Vết thương khó lành cũng như dễ để sẹo nếu sức đề kháng suy yếu lại thêm không đủ chất kiến tạo.
Vết thương nếu cứ nay nhiễm khuẩn, mai nhiễm nấm tất nhiên khó lành. Thanh trùng vết thương đúng cách là chuyện tất nhiên, nhưng nếu tưởng vết thương lâu lành chỉ vì bội nhiễm thì nhầm. Đừng quên bàn tay phá hoại trong bóng tối của một số căn bệnh nghiêm trọng như tiểu đường, bệnh tuyến giáp, viêm da thần kinh... Do đó, nên đến thầy thuốc nếu vết thương không mấy nghiêm trọng ngoài da nhưng kéo dài nhiều ngày để kịp thời tầm soát bệnh khác.
Muốn vết thương mau lành cũng từa tựa như trợ vốn làm ăn. Nếu thiếu chất đạm, chất béo cần thiết cho cấu trúc mô hạt và mô liên kết, nếu thiếu hoạt chất ảnh hưởng trên hệ miễn dịch như sinh tố A, C, acid folic và khoáng tố kẽm, selen... thì vết thương, vết loét cho dù có được chăm sóc bao nhiêu cũng khó lành. Trong số đó, bên cạnh dưỡng khí, quan trọng hàng đầu là kẽm. Tình trạng thiếu kẽm khiến vết thương khó lành càng rõ nét hơn nữa ở người cao tuổi, người bệnh tiểu đường, bệnh gan, bệnh thận.
Thêm vào đó, cho dù ăn đủ khoáng tố nhưng kẽm vẫn có thể bị thất thoát do tác dụng của một số thuốc khi dùng dài lâu, chẳng hạn thuốc kháng sinh, lợi tiểu, tẩy xổ, trị bệnh gout, ngừa thai, thuốc chứa corticoid, thuốc hạ huyết áp, hạ mỡ trong máu... Trái với các khoáng tố vi lượng khác, kẽm là kháng tố không được dự trữ trong cơ thể. Chỉ cần vài ngày không được cung ứng qua thực phẩm hay nhu cầu dùng kẽm bất ngờ bội tăng [chẳng hạn vì stress] thì cơ thể hết kẽm! Người dùng các loại thuốc này nên được bổ sung kẽm càng thường xuyên càng tốt, nhất là khi vừa có vết thương ngoài da, ngay cả dưới dạng thuốc uống.
Vết thương nào cũng cần thời gian. Tuy vậy, chuyện gì cũng có giới hạn. Vết thương tầm thường ngoài da nếu lâu lành bao giờ cũng có lý do nào đó khiến cơ thể hoặc thiếu dưỡng chất vì không được bổ sung kịp thời hoặc do thất thoát nhưng gia chủ không ngờ. Tìm không ra nguyên nhân thì đừng nói đến việc vì sao vết thương không lành.
Trị bệnh tận gốc khác xa đau đâu chữa đó!
Tất cả mọi vết thương trên cơ thể chúng ta đều cần một khoảng thời gian nhất định để chữa lành. Song nếu đã vài tuần trôi qua mà vùng da bị thương [đứt hoặc trầy xước] vẫn không lành lại thì bạn nên chú ý những nguyên nhân sau đây để có hướng xử lý phù hợp:
Nhiễm trùng
Da là tuyến phòng vệ đầu tiên của cơ thể chống lại vi khuẩn. Nên một khi da rách hoặc trầy xước, vi khuẩn bên ngoài có thể xâm nhập vào cơ thể. Nếu vết thương bị nhiễm trùng, bạn có thể nhìn thấy khu vực xung quanh bị sưng, đỏ và đau dai dẳng, đồng thời tiết ra chất dịch có mùi hôi.
Ảnh: iStock
Dinh dưỡng kém
Chế độ ăn thiếu trái cây và rau củ cũng khiến vết thương lâu lành. Lý do là các loại vitamin sẵn có trong rau quả, đặc biệt là vitamin A và C, giúp cơ thể đẩy nhanh tốc độ chữa lành vết thương. Do vậy, để đảm bảo cơ thể hấp thu đủ nhóm vitamin nói trên, hãy tăng cường tiêu thụ cam, cải bó xôi, khoai lang và ớt chuông. Bạn cũng cần dung nạp nhiều prôtêin từ thịt nạc để đẩy nhanh tốc độ chữa lành vết thương.
Tiểu đường
Bệnh nhân tiểu đường có nguy cơ cao bị nhiễm trùng và chậm lành vết thương do lượng đường trong máu cao ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tuần hoàn và hệ miễn dịch cơ thể. Tình trạng này cũng dễ tổn thương các dây thần kinh báo hiệu cảm giác đau đớn - một nguyên nhân khiến người bệnh dễ bị thương hoặc bị thương nặng hơn mà không hay biết.
Nếu thấy các vết thương lâu lành, mọi người nên rà soát dấu hiệu của bệnh tiểu đường, đặc biệt là khi những vết thương ở chân và bàn chân cứ tái đi tái lại.
Do đang uống một loại thuốc nào đó
Một số loại dược phẩm cũng có khả năng là “thủ phạm” khiến vết thương chậm lành. Chẳng hạn, các thuốc hóa trị và xạ trị chứa thành phần hóa chất mạnh ảnh hưởng đến chức năng của hệ miễn dịch, khiến quá trình chữa lành vết thương trở nên khó khăn hơn. Trong khi đó, thuốc kháng sinh giết chết vi khuẩn “tốt” và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tại vết thương, còn thuốc chống viêm thì có thể ức chế giai đoạn viêm mà cơ thể phải trải qua trong quá trình chữa lành vết thương. Vì vậy, hãy thảo luận với bác sĩ về những mối lo này nếu nghi ngờ loại thuốc mà bạn đang uống để điều trị bệnh khác khiến vết thương lâu lành.
Tuần hoàn máu kém
Khi cơ thể đang chữa lành vết thương, các tế bào hồng cầu có nhiệm vụ mang các tế bào mới tới khu vực bị tổn thương để tái tạo da mới bằng các bó sợi collagen. Nhưng nếu hoạt động lưu thông không tốt, máu sẽ đi đến chỗ vết thương chậm hơn làm trì hoãn quá trình chữa lành. Một số nguyên nhân gây tuần hoàn máu kém bao gồm bệnh tiểu đường, béo phì, huyết khối, tích tụ mỡ trong động mạch hoặc một số chứng bệnh tiềm ẩn khác.
Loét do nằm lâu một chỗ
Tình trạng này xảy ra khi người bị bệnh phải nằm liệt giường hoặc nằm bất động trong thời gian dài. Theo đó, thể trọng của họ sẽ tạo ra sức ép đối với một số vùng cơ thể bị tì xuống giường. Sức ép này gây ra các vết lở loét có mức độ khác nhau, lâu dần có thể tạo thành vết thương hở và nhiễm trùng nếu không được chăm sóc đúng cách. Theo các chuyên gia, vết loét mức độ nhẹ sẽ nhanh chóng được chữa lành nếu người bệnh thường xuyên xoay trở để giảm áp lực cho những vùng da tì xuống giường, nhưng các vết loét mức độ vừa hoặc nặng cần được chăm sóc kỹ lưỡng bởi nhân viên y tế.
Uống bia rượu
Trong một nghiên cứu được công bố hồi năm 2014, các nhà khoa học phát hiện rằng những người có thói quen uống nhiều bia rượu dễ bị nhiễm trùng trong trường hợp nhập viện. Hơn nữa, phần lớn những ca nhiễm trùng này xảy ra ở người có vết thương do phẫu thuật. Các chuyên gia cho rằng chính thành phần cồn trong bia rượu là tác nhân làm giảm lượng bạch cầu quan trọng mà cơ thể dùng để phòng chống vi khuẩn xâm nhập, do đó vết thương cũng khó lành hơn.
Loét tĩnh mạch chân
Loét tĩnh mạch chân xảy ra khi một vết thương trên chân chậm lành, thường là ở những vùng xương như mắt cá chân. Trong nhiều trường hợp, loét tĩnh mạch chân xuất hiện do tình trạng lưu lượng máu ở chi dưới lưu thông kém, ứ đọng ở chân nên ảnh hưởng đến tốc độ chữa lành tại vết thương.
* Theo khuyến nghị của Học viện Da liễu Mỹ [AAD], đối với những vết thương không sâu, chúng ta có thể giúp nó mau lành bằng cách thực hiện các bước chăm sóc phù hợp, bao gồm:
- Nhẹ nhàng rửa sạch khu vực bị thương bằng xà bông dịu nhẹ và nước.
- Giữ ẩm vết thương để tránh hình thành lớp mài, vốn kéo dài thời gian chữa lành. Để giữ ẩm, AAD khuyên dùng sáp dầu [petroleum jelly] dạng như vaseline.
- Băng và làm sạch vết thương mỗi ngày. Miễn là vết thương luôn sạch sẽ, bạn không cần dùng thuốc mỡ kháng khuẩn.
- Tuân thủ các yêu cầu từ bác sĩ, đặc biệt là với vết thương được may miệng.
Một lưu ý quan trọng là quá trình chữa lành vết thương có thể kéo dài tối đa 3 tuần, còn nếu kéo dài lâu hơn thì bạn nên tìm chuyên gia y tế để thăm khám và chữa trị kịp thời.
AN NHIÊN [Theo Fox News]
Vết thương dù lớn hay nhỏ nếu không chăm sóc cẩn thận vết thương sẽ lâu lành và nhiễm trùng. Vậy yếu tố nào khiến vết thương mãi không khỏi?
Quá trình làm lành vết thương trải qua mấy giai đoạn?
Thông thường, quá trình làm liền vết thương sẽ trải qua 3 giai đoạn chính:
- Giai đoạn 1: Giai đoạn chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn vào bên trong vết thương.
- Giai đoạn 2: Giai đoạn hình thành mô hạt để làm đầy vết thương.
- Giai đoạn 3: Giai đoạn tái tạo biểu bì, đây là giai đoạn cuối cùng để vết thương lành lặn hoàn toàn.
Những yếu tố khiến vết thương lâu lành
Màng biofilm ngăn chặn quá trình chữa vết thương
Màng biofilm ngăn chặn vi khuẩn tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Nhờ có lớp polysaccharide nên vi khuẩn có khả năng tồn tại lâu trên bề mặt và dễ dàng giao tiếp với nhau, có khả năng chống lại kháng sinh. Dưới sự bảo vệ của lớp màng sinh học, vi khuẩn có thể kháng lại kháng sinh liều cao. Khi ngừng sử dụng thuốc, vi khuẩn không hoạt động trong màng sinh học sẽ phục hồi và gây nhiễm trùng trở lại.
Hầu hết các thuốc sát trùng vết thương hiện nay đều không có khả năng loại bỏ màng sinh học. Một số sản phẩm khác có thể loại bỏ màng sinh học nhưng không đủ mạnh để tiêu diệt vi sinh vật có trong màng.
Máu lưu thông kém
Vết thương sẽ nhanh lành hơn nếu chúng được cung cấp máu đầy đủ. Máu mang oxy và chất dinh dưỡng đến các tế bào. Các tế bào bạch cầu trong máu giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh và làm sạch vết thương. Cuối cùng, các tế bào hồng cầu mang các tế bào da mới và collagen đến vết thương để chữa lành.
Một số bệnh khiến mạch máu bị thu hẹp, khiến máu khó lưu thông như xơ vữa động mạch, béo phì, tiểu đường,... Ở những bệnh nhân này, quá trình lành vết thương thường chậm hơn người bình thường.
Nhiễm trùng vết thương
Nhiễm trùng là tình trạng vi khuẩn, virus hoặc nấm ở vết thương tăng lên. Biểu hiện của vết thương bị nhiễm trùng là vùng da xung quanh vết thương đỏ, sưng đau, tiết ra mủ, mủ có mùi hôi.
Thông thường, mầm bệnh dễ dàng bị các đại thực bào của hệ thống miễn dịch tiêu diệt. Tuy nhiên, nếu vết thương không được bảo vệ và liên tục bị vi khuẩn tấn công thì sẽ khó lành hơn rất nhiều. Để tránh nhiễm trùng, nên rửa vết thương bằng dung dịch sát trùng ngày 2 - 3 lần, sau đó băng vết thương lại để bảo vệ khỏi tác nhân bên ngoài môi trường.
Các bệnh lý mãn tính
Bệnh tiểu đường là một nguyên nhân phổ biến trong việc làm chậm quá trình chữa lành vết thương khiến vết thương lâu lành hơn. Do lượng đường trong máu cao, là nguồn cung cấp dinh dưỡng dồi dào cho vi khuẩn gây bệnh nên người bệnh tiểu đường rất dễ bị nhiễm trùng và lâu lành. Lượng đường trong máu cao cũng gây ra chứng xơ vữa động mạch, làm hẹp các động mạch cản trở lưu thông máu. Lượng đường trong máu cao ức chế khả năng tiêu diệt vi khuẩn. Do đó, dưới sự tấn công của các yếu tố bên ngoài, cơ thể trở nên thụ động hơn.
Ngoài bệnh tiểu đường, một số bệnh khác cũng liên quan đến việc vết thương chậm lành như viêm khớp dạng thấp, xơ vữa động mạch, béo phì,...
Ít hoạt động
Ít vận động, nằm ngồi nhiều khiến máu lưu thông kém và tăng áp lực ở một vùng nhất định trên da. Đây là nguyên nhân chính khiến vết thương hở chậm lành và nguy cơ nhiễm trùng cao hơn. Bạn nên thay đổi tư thế nằm, ngồi thường xuyên để không tạo áp lực lên bất kỳ bộ phận nào trên da tránh hoại tử.
Dùng thuốc sát khuẩn không phù hợp
Hóa trị thường xuyên làm suy yếu hệ thống miễn dịch, là nguyên nhân khiến vết thương lâu lành. Thuốc chống viêm như NSAID, corticosteroid đôi khi cũng có tác dụng tiêu cực. Chúng ức chế quá trình viêm nhiễm tự nhiên của cơ thể, khiến các tế bào của hệ miễn dịch không thể phục hồi vết thương. Ngoài ra các dung dịch sát khuẩn thường dùng cũng là thủ phạm mà ít ai ngờ tới đó là cồn và povidone iodine.
Chúng có khả năng diệt khuẩn, chống bội nhiễm, tuy nhiên chúng cũng làm hỏng các nguyên bào sợi và tế bào hạt để làm liền vết thương. Vì vậy, hạn chế dùng các dung dịch sát khuẩn này lên vết thương hở.
Chế độ dinh dưỡng không phù hợp
Để làm liền viết thương nhanh, bạn cần bổ sung nhiều đạm vào bữa ăn hàng ngày. Các bác sĩ khuyến khích ăn nhiều thịt, cá, trứng, sữa,... để đáp ứng nhu cầu protein của cơ thể.
Ngoài ra các vitamin A, C có trong rau quả cũng là những chất hỗ trợ hiệu quả trong việc đẩy nhanh quá trình lành vết thương. Các loại vitamin này có nhiều trong cam, bưởi, khoai lang, cà rốt, ớt,…
Một số thói quen xấu như uống rượu bia, hút thuốc lá làm ức chế quá trình lành vết thương tự nhiên. Theo các nghiên cứu khoa học, rượu làm giảm số lượng bạch cầu để chống lại vi khuẩn. Vì vậy rượu làm tăng đáng kể tỷ lệ nhiễm trùng ở những người có vết thương. Thuốc lá cũng là một chất độc vì nó làm suy yếu hệ thống miễn dịch và làm co mạch máu. Người bệnh phải từ bỏ những thói quen xấu này nếu muốn vết thương nhanh khỏi hơn.
Chữa lành vết thương là một quá trình quan trọng, đặc biệt là đối với bệnh nhân tiểu đường thì vết thương lâu lành hơn. Hy vọng rằng bài viết này đã trang bị cho bạn những phương pháp chăm sóc vết thương hở đúng cách để vết thương nhanh chóng hồi phục hơn.
Cao Hiếu
Nguồn tham khảo: Tổng hợp