Bài 7: Thực hiện nền kinh tê nhiều thành phần và tăng cường vai trò quản lý kinh tế của nhà nướcKinh tế nước ta sau năm 1986Nền kinh tế bao cấp Nền kinh tế thị trườngQua bức ảnh trên em hãy so sánh,tình hình hàng hoá và đời sống của nhân dân hiện nay so với thời kỳ trước đổi mới 1986 ?.NỘI DUNG BÀI HỌC 1 Thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần. a Khái niệm thành phần kinh tế và tính tất yếu khách quan của nền kinh tế nhiều thành phần.b Các thành phần kinh tế ở nước taỞ nước ta hiện nay có bao nhiêu hình thức sở hữu về tư liệu sản xuất?1. Thực hiện nền kinh tế nhiều thành phầna. Khái niệm thành phần kinh tế và tính tất yếu khách quan của nền kinh tế nhiều thành phầnVD:1/ Gia đình ông A nuôi được 4 con bò, vào năm học mới, ông bán bớt 1 con bò mà nhà mình đang sở hữu để đóng tiền học và mua sắm sách vở, quần áo cho các con.2/ Các xã viên HTX nông nghiệp sở hữu 3 cái máy cày, mọi thành viên của HTX khi cần đều có thể sử dụng 3 chiếc máy cày đó để phục vụ cho sản xuất nông nghiệp.3/ Đất đai thuộc sở hữu của nhà nước. Khi cần, nhà nước có thể thu hồi đất đã giao quyền sử dụng cho dân để phục vụ cho lợi ích cộng đồng.Hỏi: - Hãy xác định có mấy hình thức sở hữu cơ bản trong nền Hãy xác định có mấy hình thức sở hữu cơ bản trong nền kinh tế?kinh tế? - Các hình thức sở hữu này có liên quan gì đến việc xác định - Các hình thức sở hữu này có liên quan gì đến việc xác định các thành phần kinh tế?các thành phần kinh tế?3 HÌNH THỨCSở hữu Nhà nướcSở hữu tập thểSở hữu tư nhânCác hình thức này là căn cứ trực tiếp để xác định các thành phần kinh tế. Thành phần kinh tế là kiểu quan hệ kinh tế dựa trên một hình thức sở hữu nhất định về tư liệu sản xuất. Ví dụ: TPKT Nhà nước, Tư nhân… Tiết 12. Bài 7 1 Thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần. a Khái niệm thành phần kinh tế và tính tất yếu khách quan của nền kinh tế nhiều thành phần.* Khái niệm thành phần kinh tế.Lựa chọn đáp án đúng nhất và giải thích vì sao chọn đáp án đó?CĂN CỨ TRỰC TIẾP ĐỂ XÁC ĐỊNH CÁC THÀNH PHẦN KINH TẾ LÀ?A. Quan hệ tổ chức, quản lí sản xuất.B. Quan hệ phân phối.C. Quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất.D. Tất cả đáp án trên. * Tính tất yếu khách quan của sự tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta.Tại sao trong thời kì quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta lại phải thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần?Tiết 12. Bài 7 1 Thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần. a Khái niệm thành phần kinh tế và tính tất yếu khách quan của nền kinh tế nhiều thành phần.Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X xác định nước ta có bao nhiêu thành phần kinh tế?Cơ cấu thành phần kinh tế1/ Kinh tế Nhà nước2/ Kinh tế tập thể3/ Kinh tế tư nhân4/ Kinh tế tư bản Nhà nước5/ Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoàiTiết 12. Bài 7 1 Thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần. b Các thành phần kinh tế ở nước ta.1] Trình bàyKhái niệm,Nội dung, vai trò của Kinh tế Nhà nước3] Trình bàyKhái niệm,Nội dung, vai trò của Kinh tế tư nhân2] Trình bàyKhái niệm,Nội dung, vai trò của Kinh tế tập thể * TP.KTNNDoanh nghiệp NNNgân sách, các quỹ dự trữNgân hàngBảo hiểm xã hộiKết cấu hạ tầng KT-XHTài nguyên thiên nhiên, đất đai•Là •thành phần• kinh tế •dựa trên •hình thức• sở hữu •nhà nước• về tư liệu •sản xuấtTập đoàn dầu khí Tập đoàn VNPT Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Hãng hàng không Vietnam Airlines TPKTNN có vai trò là: * Nó giữ vai trị chủ đạo, nám giữ các vị trí, các lĩnh vực then chốt trong nền kinh tế. * Nó là lực lượng vật chất quan trọng và là công cụ để nhà nước định hướngvà điều tiết vĩ mô nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta hiện nay.Là thành phần kinh tế dựa trên sở hữu tập thể về tư liệu sản xuất* Kinh tế Tập thể HTX chăn nuơi bị sữaHTX nuôi trồng thuỷ hải sảnNội dungBao gồm nhiều hình thức đa dạng mà hợp tác xã là nòng cốt.Hợp tác xã : là những đơn vị kinh tế được xây dựng dựa trên các nguyên tắc tự nguyện, cùng có lợi, quản lý dân chủ và có sự giúp đỡ của nhà nước.TPKT tư nhân: Nội dungKinh tế Tư bảnTư nhânKinh tế cá thể,Tiểu chủKinh tế tư nhân có cơ cấu bao gồm:Là thành phần kinh tế dựa trên hình thức sở hữu tư nhân về TLSXKinh tế cá thể, tiểu chủ : dựa trên hình thức tư hữu nhỏ về TLSX và lao động của bản thân người lao động.Vị trí : có vị trí quan trọng trong nhiều ngành nghề, có điều kiện phát huy nhanh và hiệu quả tiềm năng về vốn, sức lao động, tay nghề của từng gia đình, từng người lao động. Do đó, việc mở rộng SX - KD của KT cá thể tiểu chủ được NN khuyến khích phát triển. Ngành nghề truyền thống trong gia đìnhKinh tế tư bản tư nhân : là kiểu quan hệ kinh tế, sản xuất, kinh doanh dựa trên hình thức sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về TLSX và dựa vào lao động làm thuê.Vị trí : có vai trò đáng kể trong việc phát triển kinh tế thị trường, giải quyết việc làm cho người lao động, đóng góp không nhỏ vào tăng trưởng kinh tế của đất nước, do đó cần được khuyến khích phát triển trong những ngành sản xuất , kinh doanh mà pháp luật không cấm. Công tyHoàng Anh Gia Lai CỦNG CỐ Thành phần kinh tế là kiểu quan hệ kinh tế dựa trên một hình thức sở hữu nhất định về tư liệu sản xuất. Ví dụ: TPKT Nhà nước, Tư nhân… Câu 1: Yếu tố nào là căn cứ trực tiếp để xác định thành phần kinh tế:A. Khoa học công nghệ. B. Vốn lớn hay nhỏ.C. Sở hữu về TLSX.D. Sản xuất ở nông thôn hay thành thị.BÀI TẬP CỦNG CỐHÃY CHỌN PHƯƠNG ÁN ĐÚNG TRONG MỖI CÂU SAUThành phần kinh tế giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta là:A. KT Nhà nước.B. KT Tập thể.C. KT Tư nhân.D. cả 2 đáp án A và B
a. Khái niệm thành phần kinh tế và tính tất yếu khách quan của nền kinh tế nhiều thành phần.
- Khái niệm thành phần kinh tế
Thành phần kinh tế là kiểu quan hệ kinh tế dựa trên một hình thức sở hữu nhất định về tư liệu sản xuất.
- Tính tất yếu khách quan của sự tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta
+ Trong thời kì quá độ lên CNXH ở nước ta vừa tồn tại một số thành phần kinh tế của xã hội trước, vừa xuất hiện thêm một số thành phần kinh tế mới tồn tại khách quan và có quan hệ với nhau, tạo thành cơ cấu kinh tế nhiều thành phần.
+ Nước ta đi lên xây dựng CNXH với lực lượng sản xuất thấp, nhiều trình độ khác nhau nên có nhiều hình thức sở hữu khác nhau, tạo thành các thành phần kinh tế khác nhau.
b. Các thành phần kinh tế ở nước ta
- Kinh tế nhà nước
+ Hình thức sở hữu nhà nước.
+ Bao gồm: Doanh nghiệp nhà nước; quỹ dự trữ quốc gia; quỹ bảo hiểm nhà nước; các tài sản thuộc sở hữu nhà nước có thể đưa vào sản xuất kinh doanh
+ Giữ vai trò chủ đạo, nắm giữ các vị trí, lĩnh vực then chốt, là lực lượng vật chất quan trọng để Nhà nước định hướng và điều tiết vĩ mô nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay.
- Kinh tế tập thể
+ Hình thức sở hữu tập thể.
+ Bao gồm: nhiều hình thức hợp tác đa dạng mà hợp tác xã là nòng cốt.
+ Xây dựng trên nguyên tắc tự nguyện, cùng có lợi, quản lí dân chủ và có sự giúp đỡ của Nhà nước.
=> Kinh tế tập thể cùng kinh tế nhà nước hợp thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân.
- Kinh tế tư nhân[c4]
+ Hình thức sở hữu tư nhân.
+ Bao gồm: kinh tế cá thể, tiểu chủ [được nhà nước khuyến khích phát triển]; kinh tế tư bản tư nhân [cần được khuyến khích phát triển trong những ngành nghề sản xuất kinh doanh mà pháp luật không cấm].
+ Kinh tế tư nhân đóng vai trò là động lực của nền kinh tế
- Kinh tế tư bản Nhà nước[c5]
+ Hình thức sở hữu hỗn hợp về vốn giữa kinh tế nhà nước và kinh tế tư bản tư nhân hoặc tư bản nước ngoài.
+ Các hình thức hợp tác: Hợp đồng hợp tác kinh doanh, liên doanh,…
+ Có tiềm năng to lớn về vốn, công nghệ, khả năng tổ chức quản lí; là giải pháp để nâng cao sức cạnh tranh và kinh doanh có hiệu quả của các doanh nghiệp nhà nước hiện nay.
+ Giữ vai trò là cầu nối đưa sản xuất nhỏ lạc hậu lên CNXH, bỏ qua TBCN.
- Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài
+ Hình thức sở hữu vốn của nước ngoài.
+ Quy mô vốn lớn, trình độ quản lí hiện đại, công nghệ cao, đa dạng về đối tác, thu hút nhiều vốn đầu tư nước ngoài.
+ Phát triển theo hướng sản xuất, kinh doanh để xuất khẩu, xây dựng kết cấu hạ tậng – xã hội gắn với thu hút công nghệ hiện đại, tạo thêm việc làm.
+ Cần tạo điều kiện thuận lợi, cải thiện môi trường kinh tế và pháp lí để phát triển rộng rãi các đối tác, thu hút vốn đầu tư, thúc đẩy nền kinh tế nước ta tăng trưởng và phát triển.
=> Các thành phần kinh tế vừa hợp tác, vừa cạnh tranh lẫn nhau, góp phần giải phóng lực lượng sản xuất, thu hút và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực trong và ngoài nước, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế,
c. Trách nhiệm của công dân đối với việc thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần
- Tin tưởng, ủng hộ và chấp hành tốt chính sách phát triển kinh tế nhiều thành phần.
- Tham gia lao động sản xuất ở gia đình
- Vận động người thân tham gia vào sản xuất, kinh doanh
- Tổ chức sản xuất, kinh doanh các ngành, nghề và mặt hàng mà luật pháp không cấm.
- Chủ động tìm kiếm việc làm trong các thành phần kinh tế.
2. Vai trò quản lí kinh tế của nhà nước [Đọc thêm]
a. Sự cần thiết, khách quan phải có vai trò quản lí kinh tế của nhà nước
- Do yêu cầu cần phải thực hiện vai trò của chủ sở hữu nhà nước về tư liệu sản xuất [vốn] đối với các doanh nghiệp nhà nước
- Do yêu cầu cần phải phát huy mặt tích cực và khắc phục mặt hạn chế của kinh tế thị trường.
- Do yêu cầu cần phải giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa trong xây dựng kinh tế thị trường ở nước ta.
b. Nội dung quản lí kinh tế của nhà nước
- Quản lí danh nghiệp nhà nước với tư cách nhà nước là người chủ sở hữu.
- Quản lí và điều tiết vĩ mô nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
c. Tăng cường vai trò và hiệu lực quản lí kinh tế của nhà nước
- Tiếp tục đổi mới các công cụ kế hoạch hóa, pháp luật, chính sách và cơ chế quản lí.
- Tăng cường lực lượng vật chất của nhà nước để điều tiết thị trường.
- Tiếp tục cải cách bộ máy hành chính nhà nước, chế độ công thức theo hướng công khai, minh bạch, tinh gọn, có năng lực, sáng tạo và vững mạnh.