Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Bất đẳng thức Côsi là một trong những bất đẳng thức cổ điển. Tên chính xác là bất đẳng thức giữa trung bình cộng và trung bình nhân, nhiều người gọi là bất đẳng thức AM – GM (AM là viết tắt của Arithmetic mean và GM là viết tắt của Geometric mean). Do nhà toán học người Pháp Augustin – Louis Cauchy (1789 – 1857), người đã đưa ra một cách chừng mình đặc sắc nên nhiều người hay gọi là bất đẳng thức Cauchy.

Nó ứng dụng rất nhiều trong các bài Toán về bất đẳng thức và cực trị. Trong phạm vi chương trình Toán THCS, chúng ta quan tâm đến các trường hợp riêng của bất đẳng thức Cauchy.

1. Các dạng biểu diễn của bất đẳng thức Cosi

a. Dạng tổng quát bất đẳng thức cosi

Cho x1, x2, x3 ,…, xn là các số thực không âm ta có:

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Cho x1, x2, x3 ,…, xn là các số thực dương ta có:

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

b) Các bất đẳng thức côsi đặc biệt

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

c) Một số bất đẳng thức được suy ra từ bất đẳng thức Cauchy

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

d) Chú ý khi sử dụng bất đẳng thức AM – GM

  • Khi áp dụng bất đẳng thức cô si thì các số phải là những số không âm
  • Bất đẳng thức côsi thường được áp dụng khi trong BĐT cần chứng minh có tổng và tích
  • Điều kiện xảy ra dấu ‘=’ là các số bằng nhau
  • Bất đẳng thức côsi còn có hình thức khác thường hay sử dụng

Đối với hai số:

  • ${{x}{2}}\,\,+\,{{y}{2}}\,\,\ge \,\,2xy$.
  • $\,{{x}{2}}\,\,+\,{{y}{2}}\,\,\ge \,\,\frac{{{(x\,+\,y)}^{2}}}{2}$
  • $\,xy\le \,\,{{\left( \frac{x+y}{2} \right)}^{2}}$

Đối với ba số: $abc\le \frac{{{a}{3}}+{{b}{3}}+{{c}{3}}}{3},\,\,abc\le {{\left( \frac{a+b+c}{3} \right)}{3}}$

2. Các dạng bài tập

Dạng 1: Vận dụng trực tiếp bất đẳng thức côsi

Ví dụ: Cho a, b là số dương thỏa mãn a2 + b2 = 2. Chứng minh rằng ${{\left( a+b \right)}{5}}\ge 16ab\sqrt{\left( 1+{{a}{2}} \right)\left( 1+{{b}^{2}} \right)}$

Lời giải

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Dạng 2: Kĩ thuật tách, thêm bớt, ghép cặp

  • Để chứng minh BĐT ta thường phải biến đổi (nhân chia, thêm, bớt một biểu thức) để tạo biểu thức có thể giản ước được sau khi áp dụng BĐT côsi.
  • Khi gặp BĐT có dạng x + y + z ≥ a + b + c (hoặc xyz ≥ abc), ta thường đi chứng minh x + y ≥ 2a (hoặc ab ≤ x2), xây dựng các BĐT tương tự rồi cộng(hoặc nhân) vế với vế ta suy ra điều phải chứng minh.
  • Khi tách và áp dụng BĐT côsi ta dựa vào việc đảm bảo dấu bằng xảy ra(thường dấu bằng xảy ra khi các biến bằng nhau hoặc tại biên).

Ví dụ: Cho a, b, c là số dương thỏa mãn 2a + 4b + 3c2 = 68. Tìm giá trị nhỏ nhất của A = a2 + b2 + c3.

Ngay từ bậc Tiểu học, chúng ta đã được làm quen với trung bình cộng và trung bình nhân rồi phải không nào? Và khi càng học cao hơn, chúng ta sẽ nhận thấy các bất đẳng thức còn được sử dụng với nhiều dạng khác nhau.

Trong đó được sử dụng nhiều nhất có lẽ chính là bất đằng thức Cosi. Vậy bất đẳng thức Cosi được định nghĩa như thế nào? Làm thế nào để chứng minh được bất đẳng thức Cosi? Có những kỹ thuật nào sử dụng bất đẳng thức Cosi để chứng minh các bất đẳng thức khác hay không?…

Mọi thắc mắc của các bạn liên quan đến bất đẳng thức Cosi sẽ được chúng tôi giải đáp ngay trong bài viết dưới đây. Hãy cùng theo dõi nhé!

Khái niệm bất đẳng thức Cosi

Trong toán học, bất đẳng thức Cosi là bất đẳng thức so sánh giữa trung bình cộng và trung bình nhân của n số thực không âm được phát biểu như sau:

Trung bình cộng của n số thực không âm luôn lớn hơn hoặc bằng trung bình nhân của chúng. Và trung bình cộng chỉ bằng trung bình nhân khi và chỉ khi n số đó bằng nhau.

Với n số thực không âm

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Dấu “=” xảy ra khi và chỉ khi:

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Bất đẳng thức Cosi cho 2 số không âm

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Dấu “=” xảy ra khi và chỉ khi a = b

Bất đẳng thức Cosi cho 3 số không âm

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Dấu “=” xảy ra khi và chỉ khi a = b = c

Bất đẳng thức Cosi cho 4 số không âm

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Dấu “=” xảy ra khi và chỉ khi a = b = c = d

1. Chứng minh bất đẳng thức Cosi với 2 số thực a, b không âm

Ta thấy với a = 0 hoặc b = 0 thì bất đẳng thức luôn đúng. Vì vậy, chúng ta chỉ chứng minh bất đẳng thức Cosi với 2 số dương mà thôi.

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

  • Bất đẳng thức đã cho luôn đúng với ∀ a, b dương (đpcm)

2. Chứng minh bất đẳng thức cosi với 3 số thực a, b, c không âm

Với a = 0 hoặc b = 0 hoặc c = 0 thì bất đẳng thức luon đúng. Vì thế, chúng ta chỉ chứng minh bất đẳng thức cosi với 3 số dương mà thôi.

Đặt:

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Suy ra:

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Suy ra:

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Bất đẳng thức được quy về:

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Dấu “=” xảy ra khi x = y = z tương đương a = b = c.

3. Chứng minh bất đẳng thức Cosi với 4 số thực a, b, c, d không âm

Với a = 0 hoặc b = 0 hoặc c = 0 hoặc d = 0 thì bất đẳng thức luôn đúng. Vì thế chúng ta cũng chỉ chứng minh bất đẳng thức cosi với 4 số dương mà thôi.

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Thay:

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

  • Ta được bất đẳng thức cosi cho 3 số dương.

4. Chứng minh bất đẳng thức Cosi với n số thực không âm

Chứng minh bất đẳng thức Cosi với n số dương

n=2 thì bất đẳng thức đúng.

Nếu bất đẳng thức đúng với n số thì nó cũng đúng với 2n số.

Ta có thể chứng minh đơn giản vì:

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Theo quy nạp thì bất đẳng thức đúng với n là một lũy thừa của 2.

Mặt khác giả sử bất đẳng thức đúng với n số thì ta cũng chứng minh được nó đúng với n – 1 số như sau:

Theo bất đẳng thức cosi cho n số:

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Chọn:

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Đây chính là bất đẳng thức cosi (n-1) số. Như vậy ta có đpcm.

Những quy tắc chung trong chứng minh bất đẳng thức sử dụng bất đẳng thức cosi

  • Quy tắc song hành: hầu hết các bất đẳng thức đều có tính đối xứng, do đó, việc sử dụng các chứng minh một cách song hành sẽ giúp ta dễ hình dung ra kết quả hơn, cũng như định hướng cách giải nhanh hơn
  • Quy tắc dấu bằng: dấu “=” trong bất đẳng thức rất quan trọng. Nó giúp ta kiểm tra tính đúng đắn của chứng minh. Nó định hướng cho ta phương pháp giải, dựa vào điểm rơi của bất đẳng thức. Do đó, bạn phải rèn luyện cho mình thói quen tìm điều kiện xảy ra dấu “=”
  • Quy tắc về tính đồng thời của dấu bằng: một nguyên tắc khi áp dụng song hành các bất đẳng thức đó là điểm rơi phải được đồng thời xảy ra, nghĩa là các dấu “=” phải được dùng thỏa mãn cùng với một điều kiện của biến
  • Quy tắc biên: cơ sở của quy tắc biên này là các bài toán quy hoạch tuyến tính, các bài toán tối ưu, các bài toán cực trị có điều kiện ràng buộc, giá trị lớn nhất nhỏ nhất của hàm nhiều biến trên một miền đóng. Ta biết rằng các giá trị lớn nhất, nhỏ nhất thường xảy ra ở các vị trí biên và các đỉnh nằm trên biên
  • Quy tắc đối xứng: các bất đẳng thức thường có tính đối xứng vậy thì vai trò của các biến trong BĐT là như nhau do đó dấu “=” thường xảy ra tại vị trí các biến đó bằng nhau. Nếu bài toán có gắn hệ điều kiện đối xứng thì ta có thể chỉ ra dấu “=” xảy ra khi các biến bằng nhau và mang một giá trị cụ thể. Chiều của BĐT : “≥”, “≤” cũng sẽ giúp ta định hướng được cách chứng minh: đánh giá từ TBC sang TBN và ngược lại

Ví dụ sử dụng bất đẳng thức Cosi để chứng minh bất đẳng thức khác

Các bạn có thể tham khảo ví dụ dưới đây nhé.

Ví dụ 1: Cho hai số thực không âm a, b. Chứng minh (a + b)(1 + ab) ≥ 4ab.

Giải: Áp dụng bất đẳng thức Cosi cho 2 số thực không âm ta có:

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Đẳng thức xảy ra <=> a = b = 1.

Ví dụ 2: Cho a, b > 0. Chứng minh:

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Giải: Áp dụng bất đẳng thức Cosi cho 2 số thực không âm ta có:

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Đẳng thức xảy ra <=> a = b.

Như vậy, trên đây là những kiến thức cơ bản về bất đẳng thức Cosi mà itqnu.vn đã chia sẻ với các bạn. Hy vọng rằng những kiến thức này sẽ phần nào giúp ích cho các bạn trong quá trình học tập của mình nhé. Chúc các bạn thành công!

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Khoảng cách giữa 2 đường thẳng là một trong những mảng kiến thức quan trọng mà các bạn cần đặc biệt chú ý. Nhất là những thí sinh đang ôn…

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Đường trung tuyến là một trong những nội dung rất quan trọng trong hình học. Hiểu rõ về đường trung tuyến sẽ giúp các bạn có thể áp dụng giải…

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Xin chào các bạn! Đối với những người làm kỹ thuật thì ký hiệu Ø là một ký hiệu đã quá quen thuộc và được sử dụng thường ngày rồi…

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Bước vào chương trình học của lớp 2 bậc Tiểu học, các em học sinh sẽ được tiếp cận với bảng cửu chương để phục vụ cho việc tính toán…

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Bảng đơn vị đo khối lượng là kiến thức không xạ lạ gì với nhiều đối tượng học sinh. Đây là một kiến thức căn bản sẽ phục vụ nhiều…

Bất đẳng thức cosi thường dùng ở những dạng nào năm 2024

Hình tròn là một trong những hình khối cơ bản hiện nay. Bài viết dưới đây sẽ đề cập đến bạn đọc về định nghĩa, công thức tính diện tích…