Chiều 16-12, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Bùi Văn Ga xác nhận trong dự thảo Quy chế tuyển sinh đại học [ĐH] năm 2017 mà Bộ vừa công bố để lấy ý kiến rộng rãi có quy định bỏ điểm sàn trong tuyển sinh ĐH. Trong đó điều kiện cần là thí sinh [TS] tốt nghiệp THPT, còn điều kiện đủ do các trường quy định.
Thả đầu vào, siết chặt đầu ra
Theo Thứ trưởng Ga, kỳ tuyển sinh năm 2016 dù có điểm sàn nhưng có hơn 100.000 TS trên ngưỡng này không nộp đơn đăng ký xét tuyển dù rất nhiều trường tuyển không đủ chỉ tiêu. Điều này cho thấy TS đã có sự tính toán, lựa chọn nhất định chứ không phải vào bất cứ trường ĐH nào là xong. Vì vậy, năm nay Bộ quy định điều kiện cần chung nhất là điểm tốt nghiệp THPT. Còn các trường tự cân nhắc khi đặt điều kiện đầu vào của mình cho phù hợp để đảm bảo chất lượng, xây dựng uy tín.
Mặt khác, năm nay Bộ cũng yêu cầu các trường công khai điều kiện đảm bảo chất lượng, báo cáo tình hình việc làm của sinh viên tốt nghiệp, công khai chuẩn đầu ra theo khung trình độ quốc gia, triển khai mạnh mẽ kế hoạch kiểm định chất lượng. Việc kiểm soát chất lượng đào tạo vì vậy không chỉ còn tập trung vào đầu vào mà được thực hiện trong suốt quá trình đào tạo cho đến khi sinh viên tốt nghiệp.
Theo ông Ga, cứ mỗi mùa tuyển sinh lại xuất hiện những điểm bất cập đối với TS cũng như nhà trường hoặc là của dư luận xã hội, buộc cơ quan quản lý nhà nước là Bộ GD&ĐT phải điều chỉnh. Việc đổi mới công tác thi và tuyển sinh không thể thực hiện cùng một lúc, mà phải từng bước cho phù hợp với điều kiện thực tế.
Việc thả đầu vào và siết chặt đầu ra, trong đó tiêu chí có việc làm sau khi ra trường là điều kiện tiên quyết để đánh giá uy tín của các trường ĐH, CĐ. Ảnh: P.ĐIỀN
Lối ra cho các trường ngoài công lập?
Thực tế tuyển sinh nhiều năm nay cho thấy ngưỡng điểm đầu vào của các trường uy tín cao hơn điểm sàn 5-7 điểm. Ngược lại, các trường tốp dưới lại khá băn khoăn.
GS-TS Mai Hồng Quỳ, Hiệu trưởng Trường ĐH Luật TP.HCM, cho rằng việc Bộ đưa ra dự thảo bỏ điểm sàn xét tuyển năm 2017 không tác động nhiều đến công tác tuyển sinh, do ngưỡng điểm đảm bảo chất lượng đầu vào của trường cách điểm sàn khá xa. Tuy nhiên, người đứng đầu Trường ĐH Luật TP.HCM lại băn khoăn, khi bỏ điểm sàn sẽ có nhiều TS đăng ký xét tuyển hơn, như vậy tỉ lệ ảo sẽ tăng cao. Đồng thời việc xử lý hồ sơ rất phức tạp, chưa kể còn liên quan đến lệ phí xét tuyển.
Ngoài ra, cơ chế phân luồng không phù hợp cũng để lại nhiều hệ lụy. Nếu TS không đánh giá được năng lực và sở thích của mình để chọn ngành nghề phù hợp, thế mạnh bản thân mà chọn vào một ngành, trường mà mình không thích cũng ảnh hưởng tương lai sau này.
TS Thái Doãn Thanh, Trưởng phòng Đào tạo Trường ĐH Công nghiệp thực phẩm TP.HCM, cho rằng ý tưởng bỏ điểm sàn rất đáng hoan nghênh. Theo ông Thanh, bỏ điểm sàn phải kèm theo tổng chỉ tiêu tuyển sinh hằng năm của các trường không được biến động. Các trường sẽ lấy từ cao xuống thấp đến khi đủ chỉ tiêu. Nếu các trường tốp trên mà hạ điểm đầu vào sẽ ảnh hưởng đến uy tín, chất lượng, buộc các trường này phải có ngưỡng điểm đảm bảo chất lượng. Đồng thời, thúc đẩy trường tốp dưới nâng cao chất lượng đào tạo để thu hút TS.
“Đây là việc các nước đã áp dụng từ lâu. Với đề xuất bỏ điểm sàn, Bộ sẽ siết chương trình đào tạo và quan trọng nhất là tiêu chí sinh viên ra trường có việc làm để khẳng định thương hiệu, uy tín của nhà trường” - ông Thanh nhận xét.
TS Nguyễn Quốc Anh, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ TP.HCM, cũng nhìn nhận việc bỏ điểm sàn là lối ra trong giai đoạn khủng hoảng cho các trường ĐH địa phương và trường ngoài công lập khi năm vừa rồi tuyển sinh khó khăn. Tuy nhiên, cơ hội này chỉ kéo dài 1-2 năm, nếu các trường không nâng cao chất lượng đào tạo, khẳng định uy tín và phản hồi tích cực từ sinh viên, xã hội thì các trường này lại quay về quỹ đạo ban đầu: Tuyển sinh thiếu chỉ tiêu.
| Dữ liệu tuyển sinh chung giúp lọc “ảo” Theo dự thảo 2017, TS được đăng ký nhiều nguyện vọng nhưng phải sắp xếp theo thứ tự ưu tiên từ cao xuống thấp và việc xét tuyển được thực hiện theo thứ tự ưu tiên của các nguyện vọng. Trước lo lắng của các trường về tỉ lệ ảo sẽ tăng mạnh, Thứ trưởng Bùi Văn Ga cho rằng Bộ sẽ xây dựng cổng thông tin tuyển sinh, cung cấp thông tin và công cụ thống kê tự động để hỗ trợ cho các trường thực hiện đúng quy chế tuyển sinh theo nguyên tắc cơ bản: Trong xét tuyển đợt 1, TS chỉ trúng tuyển vào nguyện vọng cao nhất có thể trong danh sách các nguyện vọng đã đăng ký. Nếu trường không sử dụng công cụ hỗ trợ của cổng thông tin tuyển sinh thì không thể đảm bảo được nguyên tắc này… Quy trình tuyển sinh như vậy không ảnh hưởng đến quyền tự chủ tuyển sinh của các trường. Tuy TS được đăng ký nguyện vọng không giới hạn nhưng mỗi em chỉ trúng tuyển duy nhất một nguyện vọng cao nhất. Khi hệ thống đã xác định được nguyện vọng trúng tuyển rồi thì lập tức những nguyện vọng còn lại sẽ bị xóa. Nếu không cân nhắc kỹ, TS rất dễ trúng tuyển vào trường, ngành mình không yêu thích. Bà NGUYỄN THỊ KIM PHỤNG, Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH, Bộ GD&ĐT |
Bắt đầu từ năm 2018, Bộ GD-ĐT sẽ bỏ mức điểm sàn [ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào thấp nhất] mà thí sinh cần đạt được nếu muốn đăng ký xét tuyển vào đại học, cao đẳng [ĐH, CĐ].
Việc có nên giữ mức điểm sàn hay không luôn gây ra sự tranh luận đa chiều, chưa có hồi kết của các trường vào mỗi mùa tuyển sinh. Hầu như năm nào, các trường ĐH, CĐ ngoài công lập đều đề nghị Bộ GD-ĐT bỏ mức giới hạn điểm sàn vì sẽ gây khó khăn đối với nguồn tuyển cho những trường này.
Những trường ĐH tốp trên tuyển chọn thí sinh luôn vượt quá mức điểm sàn nhưng đối với những trường tốp giữa hoặc thấp hơn thì việc Bộ GD-ĐT “áp” điểm sàn hay không lại rất quan trọng trong công tác tuyển sinh. Một trong những nguyên nhân là vì có những thí sinh đạt điểm rất cao ở 1 môn nào đó nhưng tổng cộng cả 3 môn thi không đủ điểm sàn nên không đạt tiêu chuẩn để xét tuyển theo quy định của Bộ GD-ĐT.
Bác bỏ sự mong đợi đó, Bộ GD-ĐT vẫn kiên quyết từ chối vì cho rằng, mức giới hạn điểm sàn đưa ra là nhằm giữ được chất lượng “đầu vào” tuyển sinh ĐH, CĐ.
Thế nhưng, cho đến năm nay, khi Bộ GD-ĐT công bố bỏ mức điểm sàn xét tuyển vào ĐH chính thức được thực hiện từ năm 2018 thì dư luận lại lo ngại về cách thức để đảm bảo chất lượng “đầu vào” của các trường.
| Khi bỏ điểm sàn ĐH, dư luận lo ngại là khó kiểm soát được chất lượng đào tạo của các trường ĐH, CĐ [ảnh minh họa] |
Các trường ĐH phải xác định tiêu chí xét tuyển
PGS.TS Trần Văn Tớp, Phó Hiệu trưởng ĐH Bách Khoa Hà Nội cho rằng, nếu vài năm trước đây, học sinh có điểm trung bình có thể đỗ ĐH một cách dễ dàng thì trong vòng 3 năm trở lại đây, số lượng thí sinh học ĐH đã giảm đi.
Thực tế đã chứng minh khi năm 2016, nhiều trường ĐH thừa rất nhiều chỉ tiêu nhưng vẫn không tuyển đủ thí sinh.
Nguyên nhân là do học sinh đã bắt đầu nghĩ tới việc chọn lựa trường học, ngành nghề nào để khi tốt nghiệp phải xin được việc làm chứ không phải vào được ĐH bằng mọi giá như trước.
Đồng tình với việc Bộ GD-ĐT quyết định bỏ mức điểm sàn xét tuyển ĐH nhưng PGS.TS Trần Văn Tớp nêu quan điểm, nếu Bộ GD-ĐT cho phép các trường ĐH được tuyển sinh bằng học bạ thì cũng cần có sự kiểm tra sát việc đảm bảo chất lượng nguồn tuyển sinh “đầu vào” của các trường ĐH, tránh trường hợp có trường tuyển thí sinh chỉ có 7 điểm cho 3 môn thi.
Vì uy tín, thương hiệu đào tạo, các trường phải có trách nhiệm đảm bảo ngưỡng chất lượng đào tạo. Ví dụ như ngưỡng đảm bảo của từng ngành nghề khi chọn lựa thí sinh vào trường phải đạt là bao nhiêu điểm.
Nên thắt chặt nguồn tuyển sinh “đầu ra”
Là hiệu trưởng ở một trường ngoài công lập, ông Phan Huy Phú, Hiệu trưởng ĐH Thăng Long nêu quan điểm, Bộ GD-ĐT chỉ nên quy định mức điểm sàn đối với những trường tốp trên. Ví dụ như ĐH Quốc gia Hà Nội không thể lấy thí sinh dưới 20 điểm.
Việc Bộ GD-ĐT bỏ điểm sàn có thể giúp các trường ĐH ngoài công lập tuyển sinh dễ dàng hơn, người dân có cơ hội học tập. Tuy nhiên, lâu nay, chúng ta vẫn chỉ kiểm soát nguồn tuyển sinh “đầu vào” mà không chú trọng đến thắt chặt “đầu ra”. Hầu như sinh viên nào đã vào được ĐH thì đều được tốt nghiệp.
Theo ông Phan Huy Phú, đã đến lúc các trường phải thắt chặt hơn việc cho sinh viên tốt nghiệp. Không phải sinh viên nào đã vào được trường học là đều đỗ tốt nghiệp cùng năm, cùng tháng. Nếu sinh viên nào không học tập tốt thì có thể phải học lại và thời gian tốt nghiệp có thể lâu dài hơn với những em học tập thực chất, đạt hiệu quả cao.
Còn về chất lượng đào tạo của các trường nên để cho xã hội, các đơn vị tuyển dụng lao động đánh giá.
Tuy nhiên, đây lại là việc làm rất khó vì không phải đơn vị tuyển dụng lao động nào cũng ý thức được việc đánh giá đúng năng lực của lao động vì có những nơi tuyển dụng người thân quen vào làm việc.
Do đó, việc ý thức cho tất cả các đơn vị tuyển dụng được nguồn nhân lực chất lượng cao rất quan trọng. Điều này là cơ sở để học sinh, phụ huynh chọn lựa trường nào để cho con theo học ĐH. Nếu thực hiện ở Việt Nam thì chắc phải có thời gian để xã hội, các đơn vị tuyển dụng ý thức rõ hơn được vấn đề này./.