Nhiều bệnh nhân đi khám bệnh, cảm thấy lo lắng khi bác sĩ chẩn đoán là “rối loạn thần kinh tim”. Họ không rõ đây là tình trạng gì, có nặng lắm không, ảnh hưởng thế nào đến tim và sức khỏe…?
Rối loạn thần kinh tim là gì?
Thần kinh tim ở đây là nói đến hệ thần kinh thực vật. Hệ thần kinh thực vật là một phần của hệ thần kinh, có nhiệm vụ điều khiển hoạt động của nhiều cơ quan như mạch máu, dạ dày, ruột, gan, thận, bàng quang, hệ sinh dục, đồng tử, tuyến mồ hôi, tuyến nước bọt, tuyến tiêu hóa… và cả trái tim của chúng ta. Nhiều tiến trình của cơ thể như là huyết áp, tần số thở, nhịp tim… đều do sự điều khiển của hệ thần kinh thực vật. Hệ thần kinh thực vật làm việc tự động, con người không thể tự ý điều chỉnh hoạt động của hệ thần kinh này, chẳng hạn như không thể bắt tim ngừng đập, hay điều khiển để tim đập nhanh hơn, đập chậm hơn được.
Rối loạn thần kinh tim hay còn gọi là rối loạn thần kinh thực vật, là tên gọi chung của các hiện tượng rối loạn không rõ nguyên nhân liên quan đến các hiện tượng như tim đập nhanh hoặc tim đập chậm, dễ hồi hộp, choáng váng, chóng mặt, ngất hay loạn nhịp tim... Ngoài ra, bệnh nhân còn có thể có cảm giác đau tức, đau nhói, nặng nề ở vùng tim hoặc nặng ngực, mệt mỏi, khi ngủ hay mơ…
Rối loạn thần kinh tim xảy ra là do tình trạng không ổn định của hệ thần kinh thực vật, có thể do căng thẳng thần kinh, do những lo lắng trong cuộc sống, do những tác động đến cơ thể như khói bụi, môi trường sống, khói thuốc lá… Cần lưu ý là đây không phải là một bệnh tim thực thể, có nghĩa là không có thành phần, bộ phận nào của tim bị tổn thương thật sự. Chính vì vậy, khi khám tim, làm các xét nghiệm như điện tâm đồ, siêu âm tim, bác sĩ thường không ghi nhận bất thường nào hoặc tổn thương bệnh lý nào của tim, và trước những triệu chứng kể trên, bác sĩ đưa ra chẩn đoán “rối loạn thần kinh tim”.
Điều trị bệnh thế nào?
Rối loạn thần kinh tim thường lành tính, có tiên lượng tốt và có thể chữa trị hiệu quả khi xác định rõ nguyên nhân dẫn tới rối loạn cũng như nhờ vào sự hợp tác của người bệnh trong việc thay đổi lối sống tốt cho sức khỏe.
Bác sĩ thường hạn chế dùng thuốc điều trị cho những trường hợp rối loạn thần kinh tim. Nếu cần, bác sĩ sẽ kê toa thuốc an thần cho những trường hợp người bệnh xúc động mạnh, khó ngủ hoặc mất ngủ hoặc dùng thuốc làm chậm nhịp tim cho những trường hợp tim đập nhanh, hồi hộp đánh trống ngực, bên cạnh các thuốc hỗ trợ như vitamin B, C..
Một điều quan trọng trong điều trị rối loạn thần kinh tim là người bệnh cần áp dụng lối sống có lợi cho sức khỏe như: không nên thức khuya, sinh hoạt điều độ, có thời gian thư giãn, nghỉ ngơi; sắp xếp đi du lịch khi thuận tiện; tránh những tình huống, những việc có thể gây xúc động quá mức hoặc căng thẳng tinh thần [như đọc truyện tình cảm, xem phim hành động…]; tránh sử dụng các chất kích thích như hút thuốc và ngửi khói thuốc, uống rượu, trà đậm, cà phê; tránh ăn uống quá độ, nên ăn nhiều rau quả; cần tập thể dục, chơi thể thao đều đặn
ThS.BS NGÔ BẢO KHOA - Bệnh viện Đa Khoa Tâm Trí Sài Gòn
Rối loạn thần kinh tim còn được gọi là rối loạn thần kinh thực vật, cường giao cảm, rối loạn lo âu. Đây là tên gọi chung của tình trạng rối loạn nhịp tim [tim đập nhanh, bỏ nhịp, hồi hộp, trống ngực, mệt mỏi, khó thở, chóng mặt…] không rõ nguyên nhân. Điểm đặc trưng của bệnh là không có tổn thương thực thể tại tim nhưng lại gây ra triệu chứng tương tự như các bệnh lý tim mạch khác.
Lý giải về điểm khác biệt này, các chuyên gia cho biết hệ thần kinh thực vật bao gồm hệ thần kinh giao cảm và hệ thần kinh phó giao cảm. Vai trò của hệ thần kinh này là kiểm soát các hoạt động của cơ thể như nhịp tim, thân nhiệt, nhịp thở, tiêu hóa, tiểu tiện… mà không cần sự điều khiển chủ động từ não bộ. Vì thế khi các dây thần kinh của hệ thần kinh thực vật bị tổn thương, nhịp tim cũng sẽ bị rối loạn.
Nguyên nhân bệnh rối loạn thần kinh tim
Rối loạn thần kinh tim có thể là biến chứng của một số bệnh hay do tác dụng phụ một số loại thuốc trên thần kinh tim. Một số nguyên nhân thường gặp gây rối loạn thần kinh tim là:
- Bệnh tiểu đường không được kiểm soát tốt.
- Các bệnh lý tự miễn chẳng hạn như lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp, hội chứng Guillain – Barre.
- Tác dụng phụ của thuốc điều trị ung thư hoặc thuốc điều trị bệnh lý thần kinh.
- Di truyền.
- Căng thẳng, tổn thương tâm lý, stress trong thời gian dài.
- Sử dụng rượu bia, thuốc lá, trà, cà phê nhiều.
Dấu hiệu nhận biết rối loạn thần kinh tim
Rối loạn thần kinh tim gây ra một loạt các triệu chứng giống với nhiều bệnh lý tim mạch khác, chỉ có điều trên siêu âm tim, điện tâm đồ không thấy bất thường.
Các triệu chứng rối loạn thần kinh tim bao gồm:
- Nhịp tim nhanh, mạnh, cảm giác như muốn nhảy ra khỏi lồng ngực kèm cảm giác hồi hộp, trống ngực.
- Đau ngực âm ỉ kéo dài hoặc đau thắt trong thời gian ngắn. Triệu chứng này có thể xuất hiện đột ngột ở cả người già hay trẻ nhỏ.
- Chóng mặt hoặc ngất xỉu khi đứng lên. Người bệnh thấy choáng váng, khó giữ thăng bằng khi thay đổi tư thế..
- Khó thở, thở nông, cảm giác hụt hơi, không thể hít thở thoải mái. Điều này khiến bệnh nhân có xu hướng ngồi ở nơi thoáng khí, rộng rãi, không thích chỗ đông người, chật chội.
- Cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức đặc biệt là khi làm việc, tập thể dục.
- Tay chân run, đổ mồ hôi, mất ngủ, hay lo lắng, bồn chồn.
Ngoài ra, một số trường hợp người bệnh rối loạn thần kinh cao tuổi có thể bị tăng huyết áp nhẹ.
Rối loạn thần kinh tim có nguy hiểm không?
Phần lớn các trường hợp rối loạn thần kinh tim là lành tính và không gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh. Tuy nhiên, bệnh có thể ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống và tâm lý của người mắc phải.
Người bệnh rối loạn thần kinh tim thường lo âu, căng thẳng, stress vì có triệu chứng nhưng đi khám không phát hiện ra bệnh. Một số người còn bị nói rằng bản thân đang giả vờ mắc bệnh hay bị bệnh tâm linh.
Rối loạn thần kinh tim có chữa được không?
Rối loạn thần kinh tim có thể điều trị được nhưng rất khó để chữa dứt điểm. Bởi bệnh phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố tâm lý. Bất cứ khi nào căng thẳng, sang chấn tâm lý do bệnh tật, áp lực, cuộc sống gia đình không như ý… các triệu chứng bệnh cũng có thể xuất hiện trở lại.
Lời khuyên cho người bệnh là tuân thủ phác đồ điều trị rối loạn thần kinh tim của bác sĩ kết hợp sống tích cực lành mạnh và học cách quản lý cảm xúc của bản thân.
Dùng thuốc điều trị đúng hướng dẫn
Các thuốc điều trị triệu chứng rối loạn thần kinh tim có thể được kê khi người bệnh đã thay đổi lối sống nhưng không cải thiện. Một số loại thuốc hay được chỉ định là thuốc chẹn beta giao cảm và thuốc an thần.
Khi uống các thuốc này, bạn cần phải uống đúng liều, đúng thời điểm mà bác sĩ kê. Bởi việc tự ý thay đổi liều có thể gây ra phản ứng ngược khiến tình trạng rối loạn nhịp tim trầm trọng hơn hoặc tăng nguy cơ tác dụng phụ [co thắt phế quản].
Tập thể dục và ăn uống khoa học
Bạn hãy dành 30 phút mỗi ngày để tập thể dục. Các chuyên gia cho biết việc thực hiện các bài tập như đi bộ, đạp xe, bơi lội… thường xuyên sẽ giúp tăng cường sức khỏe trái tim, giúp tim đập ổn định hơn.
Bên cạnh đó, người bệnh rối loạn thần kinh tim nên ăn nhiều thực phẩm chứa vitamin C, vitamin B như trái cây họ cam quýt; các loại hạt, rau lá xanh và 1 tuần nên ăn từ 2-3 bữa cá mỗi tuần. Đặc biệt tránh ăn các thực phẩm dễ ảnh hưởng đến nhịp tim như đồ muối chua, nước có gas…
Một số thói quen lành mạnh tốt cho nhịp tim mà bạn cũng nên thực hiện là:
- Không hút thuốc lá và tránh xa môi trường có khói thuốc
- Không uống rượu bia, trà, cà phê và các chất kích thích khác.
- Ngủ 6 – 8 tiếng mỗi ngày, không nên thức quá khuya.
Rối loạn thần kinh tim mặc dù không đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh nhưng để điều trị hoàn toàn không phải là dễ. Tuân thủ lối sống lành mạnh và phác đồ điều trị hợp lý sẽ giúp cải thiện các triệu chứng bệnh nhanh chóng.
Tìm hiểu thêm: Rối loạn nhịp tim
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh