Sáng kiến kinh nghiệm to chức trò chơi dân gian cho trẻ mầm non

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Mỗi người chúng ta từ khi sinh ra và lớn lên đều trải qua một thời ấu thơ đầy kỷ niệm, kỷ niệm ấy đáng nhớ hay đáng quên là do gia đình, nhà trường và xã hội tạo nên cho chúng ta. Những ký ức đẹp về cuộc sống sẽ hình thành cho mỗi người một nhân cách tốt và ngược lại những điều không hay sẽ là những ký ức buồn trong tâm tưởng, từ đó con người có cái nhìn thiếu tích cực về cuộc sống xung quanh.

Với phương pháp giáo dục trẻ mẫu giáo là phải tạo điều kiện cho trẻ được trải nghiệm, tìm tòi, khám phá môi trường xung quanh dưới nhiều hình thức đa dạng, đáp ứng nhu cầu, hứng thú của trẻ theo phương châm “chơi mà học, học bằng chơi”. Chú trọng đổi mới tổ chức môi trường giáo dục nhằm kích thích và tạo cơ hội cho trẻ tích cực khám phá, thử nghiệm và sáng tạo ở các khu vực hoạt động một cách vui vẻ.

Như chúng ta đã biết vui chơi là một hoạt động luôn đi cùng và gắn bó với cuộc sống con người ngay từ thưở ấu thơ cho đến khi trưởng thành. Nội dung và hình thức chơi ở mỗi giai đoạn, mỗi lứa tuổi có khác nhau nhưng nó cùng chung một mục đích là thỏa mãn nhu cầu hoạt động của con người trong cuộc sống.

Đối với trẻ Mẫu giáo, hoạt động vui chơi được xem là hoạt động chủ đạo, thông qua vui chơi trẻ không chỉ thỏa mãn nhu cầu vui chơi mà còn phát triển toàn diện về nhân cách, về rèn luyện sức khỏe hay kỹ năng làm việc theo nhóm. Trẻ Mẫu giáo có thể tham gia nhiều loại trò chơi như trò chơi học tập, trò chơi đóng vai ở các góc hoạt động, trò chơi có luật, trò chơi dân gian …Trong đó đó có thể nói trò chơi dân gian là một loại trò chơi không thể thiếu được trong đời sống trẻ thơ, là hoạt động văn hóa được lưu truyền trong tự nhiên, rộng rãi trong cộng đồng.

Những trò chơi dân gian đã đến với trẻ thơ một cách nhẹ nhàng tạo điều kiện cho trẻ vừa học, vừa gần gũi, không cầu kỳ, tốn kém nên có thể dễ dàng chơi mọi lúc, mọi nơi, dụng cụ dễ tìm kiếm, dễ làm, chủ yếu lấy từ trong tự nhiên. Nó được kết thành từ quá trình lao động và sinh hoạt, trong đó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui sống của bao thế hệ người Việt xưa. Đặc biệt đối với trẻ em, trò chơi dân gian với những chức năng đặc biệt của nó đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị và bổ ích, đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền được chia sẻ niềm vui của các em với bạn bè, cộng đồng. Tuổi thơ của các em sẽ trở thành những kỉ niệm quý báu theo suốt cuộc đời, làm giàu nguồn tình cảm và trí tuệ cho các em. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết được lựa chọn, giới thiệu trong nhà trường tuỳ theo lứa tuổi của trẻ. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền văn hoá dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc, nó không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, vốn từ, phát triển tư duy, sáng tạo, mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước.

Nhắc đến tuổi thơ ai cũng gắn liền với con trâu, cánh đồng và cánh diều thả gió, với những trò chơi dân gian đầy lý thú. Thế nhưng trẻ em ngày nay ít được chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi ngày trước và giờ đang ngày càng bị mai một và quên lãng, ở cả các vùng quê với tốc độ phát triển của công nghệ thông tin cùng những trò chơi hiện đại chúng ta không thể phủ nhận những trò chơi hiện đại cũng giúp trẻ phát triển  nhưng nói về mặt trái của nó vẫn chưa được kiểm soát chặt chẽ, liệu trẻ em hôm nay và thế giới ngày mai còn nhớ đến những trò chơi cổ truyền dân gian nữa hay không? Câu trả lời vẫn nằm ở chính chúng ta đó là giúp các em hiểu và tìm về cội nguồn qua những trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết.

Vì thế tôi đã lựa chọn đề tài“Một số biện pháp tổ chức tốt các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi ở lớp 4 tuổi A trường Mầm Non Yên Lãng, huyện Thanh Sơn” để nghiên cứu và triển khai áp dụng cho những lớp có cùng đặc điểm giống như của lớp tôi.

II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.

* Phần 1: Thực trạng của vấn đề

Trong những năm qua, khi phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”,“Môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” …được triển khai sâu rộng trong các nhà trường. Ngoài những nội dung được nhà trường đang triển khai để nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục, tạo môi trường xanh, sạch, đẹp cho trẻ hoạt động. Vì vậy là một giáo viên tôi luôn nghĩ phải làm thế nào để quá trình giáo dục trẻ được kết hợp " Chơi mà học, học bằng chơi". Trong quá trình giáo dục cũng vậy, cần có sự kết hợp " Chơi", " Học" một cách hài hòa nhằm thúc đẩy sự phát triển của trẻ một cách toàn diện. Muốn trẻ phát triển tốt thì cô giáo phải là người thể hiện tốt nhiệm vụ của mình, luôn linh động sáng tạo, giúp trẻ thông qua chơi mà học.

Từ những thực tế tôi nhận thấy việc tổ chức trò chơi dân gian của lớp 4 tuổi A chưa thực sự đem lại hiệu quả như mong muốn. Điều này có nhiều nguyên nhân từ chủ quan đến khách quan,  chính vì tầm quan trọng muốn giúp cho sự hứng thú chơi trong trẻ ngày càng nhiều hơn, mở mang kiến thức sâu rộng hơn nên tôi  tôi đã trăn trở nên làm gì để trẻ thực hiện tốt trò chơi dân gian, một nội dung được coi là điểm nhấn là đưa trò chơi dân gian lồng ghép vào các hoạt động trong ngày của trẻ.

Do đó, để tổ chức tốt trò chơi dân gian giáo viên phải đạt được những mục tiêu như:

Nắm và hiểu rõ đặc điểm đặc trưng của một số trò chơi dân gian dành cho trẻ mầm non.

Tạo cho trẻ có cơ hội thường xuyên được trải nghiệm về trò chơi dân gian một cách có ý nghĩa và hiệu quả  Phối hợp cùng phụ huynh cùng sưu tầm, sáng tác trò chơi dân gian

Biết cách tổ chức tốt, lồng ghép các trò chơi dân gian vào các hoạt động hàng ngày của trẻ.

Năm học 2017 - 2018 tôi được ban giám hiệu nhà trường phân công giảng dạy tại nhóm lớp 4 tuổi A với số lượng học sinh là 34 trẻ và trong thời gian đó tôi đã nhận thấy được những thuận lợi cũng như những khó khăn như sau:

 a. Thuận lợi:

Trường Mầm non Yên Lãng hiện nay có tổng số cán bộ giáo viên nhân viên là: 34 cán bộ, giáo viên, nhân viên và tổng số nhóm lớp là 14 nhóm lớp trong đó nhà trẻ: 03 nhóm, 3 tuổi: 04 nhóm, 4 tuổi: 03 nhóm, 5 tuổi có: 04 nhóm. Nhà trường đã thành lập 3 tổ chuyên môn, tổ 5 tuổi, tổ 3 - 4 tuổi và tổ nhà trẻ. Nhà trường đã kết hợp với hội cha mẹ học sinh đầu tư mua sắm thiết bị điện tử như  ti vi được gắn trực tiếp tại lớp nên việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc hỗ trợ trò chơi dân gian trong các hoạt động học một cách thuận lợi.

 Lớp được sự quan tâm của Ban Giám Hiệu tạo điều kiện tối đa về cơ sở vật chất cũng như đồ dùng học tập của các cháu, lớp học thoáng mát về mùa hè ấm áp về mùa đông, có cây che bóng mát, đặc biệt trong thời gian vừa qua ban giám hiệu nhà trường đã chỉ đạo 3 tổ xây dựng góc bé cùng trải nghiệm, hay thư viện giành cho mẹ và bé đã góp phần rất lớn cho trẻ được quan sát, trải nghiệm từ đó cung cấp cho trẻ những biểu tượng thể hiện sự hiểu biết của mình về thế giới xung quanh, trò chơi dân gian...

Giáo viên dạy lớp 4 tuổi A có trình độ chuyên môn và có kỹ năng sư phạm tốt. Bản thân tôi lớn lên ở vùng nông thôn nên cũng biết một số trò chơi dân gian truyền miệng, và cũng có nhiều cố gắng trong quá trình tự học, tự bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ, rèn luyện về kỹ năng sư phạm hay như tự làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho các hoạt động. Luôn học hỏi và tìm tòi thêm một số kiến thức, cách tổ chức tốt trò chơi dân gian thông qua bạn bè, trẻ, đồng nghiệp, phụ huynh và sách báo, có thể nói một điều rằng tôi rất thích các trò chơi dân gian Việt Nam có sưu tầm được một số trò chơi dân gian thú vị và đặc sắc, phù hợp với trẻ mẫu giáo.

Trẻ lớp 4 tuổi A có: 34 trẻ, 100% trẻ đều ở lại bán trú. Trẻ ở lớp tôi chủ nhiệm có nhiều trẻ mạnh dạn, tự tin, thông minh và thích tham gia vào trò chơi, đặc biệt là trò chơi dân gian, thuận lợi cho việc tiếp thu kiến thức do cô truyền đạt và trẻ đều là con em nông thôn nên có đều kiện tiếp xúc trải nghiệm nhiều với trò chơi dân gian.

Đa số phụ huynh nhiệt tình có nhận thức về việc học tập của mình, sẵn sàng hỗ trợ và tìm kiếm nguyên vật liệu cho việc làm đồ dùng, đồ chơi càng thêm phong phú và đa dạng. Các nguyên vật liệu từ thiên nhiên phong phú, dễ tìm dễ sử dụng, không mất tiền mua và đặc biệt là góp phần bảo vệ môi trường.        Bên cạnh những mặt thuận lợi việc tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ 4 tuổi cũng còn gặp không ít những khó khăn

 b. Khó khăn:

 * Về cơ sở vật chất:

 Ngày nay khoa học càng phát triển thì hàng loạt các phương tiện nghe nhìn hiện đại ra đời và trẻ rất nhanh tiếp cận như: Điện thoại, đồ chơi, trò chơi điện tử, trò chơi siêu nhân...dần thay thế các trò chơi dân gian như: Đánh gà, ô ăn quan, cơm canh rau muống, chơi chắt, nhảy bao bố, ô thỏ ….

 * Về phía phụ huynh:

Một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm tới việc phối kết hợp với nhà trường để nuôi dưỡng và giáo dục trẻ, ít quan tâm đến trò chơi dân gian vì họ nghĩ trò chơi dân gian không còn phù hộ với con em mình nên phụ huynh cho trẻ hướng tới trò chơi hiện đại

 * Về phía giáo viên:

Việc tuyên truyền với các bậc phụ huynh học sinh chưa sâu sát, chặt chẽ từ đó dẫn đến tình trạng phụ huynh chưa quan tâm đồng đều. Một số giáo viên khi tổ chức trò chơi đa số là trò chơi vận động, trò chơi học tập..vì thế trò chơi dân gian đối với trẻ còn xa lạ, mới mẻ.

 * Về phía trẻ:

 Trẻ ở lớp còn nhút nhát, thiếu tự tin và khả năng nhận thức còn chưa đồng đều, còn một số trẻ khả năng phát triển trí tuệ chậm, một số trẻ thể lực, sức khỏe yếu. Kỹ năng chơi trò chơi dân gian của trẻ còn hạn chế, trẻ chưa biết tạo nhóm chơi, số trẻ trong lớp đông nên ảnh hưởng đến quá trình tổ chức chơi.

 Tất cả những khó khăn trên đều ảnh hưởng rất lớn đến việc tổ chức trò chơi dân gian của trẻ và từ những nguyên nhân trên tôi bắt đầu khảo sát chất lượng thông qua tổ chức trò chơi dân gian ở trên trẻ. Kết quả khảo sát như sau:

 Qua bảng tổng hợp như trên tôi thấy số trẻ đạt là chưa cao, điều tôi cần phải suy nghĩ là làm thế nào để tổ chức tốt trò chơi dân gian giúp trẻ đạt hiệu quả cao và tạo cho trẻ học một cách thoải mái, tự tin, đoàn kết với bạn chơi, trẻ luôn hứng thú trong khi chơi…trong quá trình áp dụng đề tài và trong triển khai thực hiện tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ tại lớp tôi đã gặp được những thành công  nhưng thất bại cũng không ít.

Có những biện pháp tôi đưa ra áp dụng đã đem lại hiệu quả cao song cũng có biện pháp không đem lại kết quả như mong đợi. Trên cơ sở thực hiện và thông qua áp dụng thực tiễn tôi mạnh dạn nghiên cứu đề tài để tìm ra “Một số biện pháp tổ chức tốt các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi ở lớp 4 tuổi A trường Mầm Non Yên Lãng, huyện Thanh Sơn” và đã rút ra được những biện pháp hữu hiệu khi thực hiện tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ như sau:

* Phần 2: Các biện pháp để giải quyết vấn đề

a. Tự học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn.

Tham khảo các trò chơi dân gian tuyển chọn cho lớp mẫu giáo 4 tuổi ứng dụng các phương pháp về dạy học tích cực trong lĩnh vực tổ chức các trò chơi.

Tích cực tham khảo các thông tin trên mạng internet có các nội dung liên quan đến trò chơi dân gian để nghiên cứu nhằm nắm chắc hơn về nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ mầm non.

Đồng thời tôi cũng học hỏi cách làm đồ dùng của những trò chơi mới, cách tạo môi trường làm giàu cảm xúc khi chơi cho trẻ, thiết kế trò chơi dân gian mới lấy ý kiến tham gia của ban giám hiệu, của tổ chuyên môn để chỉnh sửa cho hoàn thiện.

 b. Lựa chọn trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi và khả năng nhận thức của trẻ.

Trò chơi dân gian rất phong phú và đa dạng, không hẳn trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ nhỏ. Vì thế, khi lựa chọn trò chơi dân gian giáo viên phải có sự cân nhắc và lựa chọn những trò chơi đơn giản, dễ hiểu và dễ nhớ đối với trẻ. Bên cạnh đó, trong trường mầm non lại có sự phân chia trẻ theo các độ tuổi.  Mỗi độ tuổi lại có mức độ nhận thức và khả năng chú ý có chủ định khác nhau, các trò chơi cũng cần phải được lựa chọn cho phù hợp với từng độ tuổi. Chính vì thế, ngay từ đầu năm học giáo viên bám sát kế hoạch giáo dục năm học, trên cơ sở nhận thức, khả năng của trẻ trên lớp lựa chọn những trò chơi dân gian phù hợp đưa vào kế hoạch thực hiện. Cụ thể như sau:

Trẻ lứa tuổi nhà trẻ và mẫu giáo bé: Khả năng chú ý có chủ định còn kém, nhận thức còn đơn giản. Vì vậy trẻ chỉ có thể chơi được các trò chơi đơn giản như: “ Lộn cầu vồng”, “ Chi chi chành chành”, “ Tập tầm vông”, “ Nu na nu nống”, “ Dung dăng dung dẻ” “Kéo co”, “Mèo đuổi chuột”, “Rồng rắn lên mây”, “Bịt mắt bắt dê”, “Đi cầu đi quán”, “Câu ếch”, “ Kéo cưa lừa xẻ”, “ Thả đĩa ba ba”, “Lộn cầu vồng”, “Oẳn tù tì”,…

 c. Chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi, lời đồng dao và địa điểm trước khi tổ chức cho trẻ chơi:

* Chuẩn bị đồ dùng:

 Muốn trẻ tham gia vào chơi trò chơi dân gian có sự hứng thú và đạt kết quả cao ngoài việc tạo tình huống lôi cuốn sự tò mò của trẻ thì công việc chuẩn bị các nguyên vật liệu cho trẻ hoạt động cũng là một việc làm vô cùng quan trọng. Đồ dùng đồ chơi của trò chơi dân gian cũng thật sự phong phú và mang đặc thù riêng biệt, mỗi trò chơi có mỗi loại đồ dùng tương ứng mà khi thiếu nó thì chúng ta không thể thực hiện được. Ví dụ như: Trò chơi “ Bịt mắt bắt dê”, nếu thiếu tấm vải bịt mắt thì không thể thực hiện được, hay trò chơi “Kéo co” nếu không có dây thì cũng không thể tổ chức được, trò chơi “Đánh gà” thì phải có cỏ gà…Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó, giáo viên cần phải tìm hiểu trước về cách chơi và luật chơi, cũng như các đồ dùng trong trò chơi cần đến, để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ những thứ cần thiết cho một trò chơi.

* Dạy trẻ đọc thuộc lời đồng dao trong trò chơi:

Khác với các trò chơi vận động và các trò chơi khác, trò chơi dân gian trong quá trình chơi trẻ vừa hát hoặc đọc bài đồng dao nào đó. Các bài đồng dao mang đến sự vui tươi và nhí nhảnh nhộn nhịp ở trẻ. Mặc dù, không phải bài đồng dao nào cũng mang lại ý nghĩa cho trẻ, song bài nào cũng phù hợp với tư duy trẻ thơ và hồn nhiên của trẻ. Ví dụ như: Trò chơi “ Chi chi chành chành” trẻ đọc:

   “ Chi chi chành chành

Cái đanh thổi lửa

     Con ngựa đứt cương

          Ba vương ngũ đế

 Bắt dế đi tìm

Ù à ù ập….”

Tuy rằng lời của bài đồng dao chẳng có ý nghĩa rõ ràng thế nhưng khi thiếu đi thì trò chơi không thể diễn ra được. Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì vậy, tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: Chơi hoạt động theo ý thích, chơi ngoài trời, trò chuyện sáng. Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia vào trò chơi.

* Chuẩn bị địa điểm:

Đồ dùng và lời đồng dao đã thuộc rồi nhưng nếu thiếu đi một địa điểm để tổ chức trò chơi thì trò chơi cũng không thể diễn ra. Với loại hình trò chơi dân gian mang tính tập thể cao, thì số lượng trẻ chơi đông nên đòi hỏi địa diểm phải có diện tích rộng, như: “Kéo co, cướp cờ, mèo đuổi chuột, lặc lò cò, rồng rắn lên mây, chồng nụ chồng hoa…”Nhưng lại cũng có những trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ như ” Chi chi chành chành”, “ Tập tầm vông”, “Đánh gà” “ Gảy chun”….Chính vì vậy, giáo viên cần nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò chơi để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ chơi.

 d. Một số phương pháp tổ chức các trò chơi phù hợp với từng hoạt động:

         Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định vì thế hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Chính vì vậy, giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân gian cho phù hợp với tính chất của từng hoạt động.

*Trong lúc đón và trả trẻ

          Tôi luôn tận dụng mọi lúc, mọi nơi và lựa chọn những trò chơi, mang tính nhẹ nhàng hướng dẫn trẻ các trò chơi như: Chi chi chành chành, Kéo cưa lừa xẻ, ô ăn quan, đánh cờ, chơi chài…. hoặc trò chơi bắt nguồn từ những bài đồng dao lặp đi lặp lại một cách thoải mái như

“Con gà cục tác cục ta

Hay đỗ đầu hè hay chạy rông rông

Má gà thì đỏ hồng hồng

Cái mỏ thì mịn, cái mồng thì tươi

Cái chân hay đạp hay bơi

Cái cánh hay vỗ lên trời gió bay”

* Với chơi ngoài trời:

         Mỗi trò chơi có một sắc thái riêng, một quy luật riêng vì thế khi tổ chức cho trẻ chơi tôi luôn dựa vào tính chất, tác dụng của từng trò chơi dân gian, lựa chọn trò chơi phù hợp với lứa tuổi và thời điểm. Đối với trò chơi dân gian nhằm phát triển các tố chất vận động, mang tính tập thể đòi hỏi phải có không gian rộng, nên tôi chọn tổ chức vào buổi hoạt động ngoài trời. Trò chơi dân gian thực sự lôi cuốn được trẻ bời những tiềng cười nói của tất cả các bạn cùng chơi như: “Rồng rắn lên mây”, “Bịt mắt bắt dê”, “Nhảy lò cò”…

* Với chơi hoạt động ở các góc:

Nên tổ chức cho trẻ các trò chơi có thể chơi theo nhóm nhỏ trong một không gian hẹp như: “Kéo cưa lửa xẻ”, “ Vuốt hột nổ” “Chi chi chành chành”….

Với lĩnh vực phát triển thể chất: Nên lựa chọn các trò chơi vận động nhằm rèn luyện thân thể khoẻ mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ phải mạnh mẽ, nhanh chân, nhanh mắt, nhanh miệng, trẻ phải có sức khỏe mới có thể vui chơi và ngược lại vui chơi giúp cho trẻ thêm khỏe mạnh và năng động.

Tôi thay thế trò chơi vận động bằng trò chơi dân gian như kéo co, nhảy lò cò, bịt mắt đánh trống, nhảy dây…

Ví dụ: Trò chơi “Chi chi chành chành” lại buộc trẻ phải phải nhanh tay và nhanh miệng để rút tay ra khi câu đồng dao cuối cùng được đọc lên, nếu không nhanh ngón tay sẽ bị giữ lại, và như thế sẽ bị thua cuộc.

         Với trò chơi “ Rồng rắn lên mây”, khi trẻ hát xong câu cuối: “ Xin khúc đuôi, Tha hồ thày đuổi”, lập tức trẻ làm “ đuôi”[đứng sau cùng] phải chạy thật nhanh, nếu không sẽ bị “ thầy” tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác hoặc lại phải làm“ thầy” để đi đuổi những trẻ khác.

 * Đối với lĩnh vực phát triển nhận thức:

Nên chọn những trò chơi nhằm phát triển nhận thức, cung cấp những kĩ năng cần thiết cho trẻ như: Kĩ năng hoạt động theo nhóm có trò chơi: “Đoàn kết” “ Kết nhóm” “ Đếm sao”…rèn luyện khả năng ghi nhớ và tư duy cho trẻ.

Ví dụ: Có thể sử dụng trò chơi “nhảy cạnh” để cho trẻ vừa nhảy qua từng cạnh vừa đếm số cạnh mà mình đã nhảy qua hay như để lồng ghép củng cố kiến thức về toán: Cao - thấp, ôn số lượng..có thể sử dụng trò chơi: Chồng nụ chồng hoa, ô ăn quan, kẹp kè.

Hay trò chơi “Đi chợ”: Tất cả mọi người chơi “Oẳn tù tì” ai thua sẽ là người đi chợ, trẻ còn lại đứng thành vòng tròn mỗi người đóng vai một loại thức ăn [Thịt, cá, rau muống, rau cải, cà rốt..] Người đi chợ hô to: “Đi chợ, Đi chợ” trẻ đứng xung quanh hô “Mua gì? Mua gì?” người đi chợ gọi tên thức ăn nàothif người chơi đóng vai loại thức ăn đó sẽ nắm áo người đi chợ, cứ như thế khi mua đủ thì sẽ nói: “Về chợ về chợ” Tất cả đứng vào trong vòng tròn ai chaỵ chậm sẽ chơi lượt tiếp theo.

 * Với lĩnh vực phát triển thẩm mỹ

 Nên chọn các trò chơi có giai điệu và lời hát như các trò chơi: “Tập tầm vông”, “Vuốt ve vuốt vẻ”…

Trong trò chơi dân gian còn có loại trò chơi sáng tạo, trò chơi này cô hướng dẫn trẻ làm những đồ vật bằng vật liệu trong thiên nhiên như làm chong chóng, xếp con trâu, con châu chấu bằng lá cây, trò chơi này giúp trẻ khéo tay phát huy sáng kiến, phát triển năng khiếu thẩm mỹ.

Tôi luôn lựa chọn những trò chơi dân gian nhẹ nhàng, đề lồng ghép, chuyển tiếp từ hoạt động này sang hoạt động khác nhằm gây hứng thú cho trẻ. Ngoài ra khi lựa chọn các trò chơi dân gian trong hoạt động chung, một điều cần đặc biệt lưu ý đó là phải lựa chọn trò chơi phù hợp với đề tài và chủ đề của bài dạy.

Đối với chủ đề “Thế giới động vật” có thể tổ chức các trò chơi: ” Bịt mắt bắt dê”, “ Mèo đuổi chuột”…

Đối với chủ đề “Thế giới thực vật” có thể tổ chức cho trẻ chơi trò chơi: “ Trồng nụ trồng hoa” …

Chủ đề “Tết và mùa xuân” là thời điểm thích hợp để giới thiệu cho trẻ các trò chơi truyền thống của dân tộc trong dịp lễ tết như: “ Kéo co”; “ Cướp cờ”;….riêng những trò chơi mới trẻ chưa biết thì tôi tổ chức hướng dẫn cho trẻ vào các hoạt động chiều.

Giờ thể dục sáng cô cho trẻ tập thể dục xong rồi chơi trò chơi dân gian nhẹ nhàng kết hợp với giai điệu bài hát có nhạc như  bài “Lộn cầu vồng” trẻ ghép đôi với nhau và chơi.

 * Với lĩnh vực phát triển ngôn ngữ

Ổn định lớp tôi có thể dùng trò chơi “ Tập tầm vông” hay “ Nu na nu nống” trẻ vừa đọc lời vừa đập vào đùi bạn luyện phát âm, tiếng cuối cùng của bài đến bạn nào thì trẻ nào thì trẻ đó phải nói được từ có chứa yêu cầu của cô, hoặc trò chơi “ Rồng rắn lên mây” có tác dụng giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, khả năng đối đáp, sự nhanh nhẹn, cuối cùng trẻ nào cô bắt được cũng phải nói tên của đò vật, con vật theo yêu cầu của cô.

 * Với lĩnh vực phát triển thể chất

          Ví dụ: Trò chơi: “Lặc lò cò” chia trẻ thành 2 đội đối diện nhau và hát:

“Lặc lò cò                     Sang đây chơi        Bùn dính lông       

Mò cuốc cuốc                Ngồi đây hát         Thì đi rửa

Cò chân luốc                 Mỏ dính cát           Chân giẫm lúa

Cuốc chân vàng           Thì xuống sông     Thì phải treo.         

                                                           Cù kheo à ập”

Trong khi hát mỗi đội cử một người nhảy lò cò sang hàng của bạn rồi trở về. Hết lời ca thì chạy về hàng của mình nếu không về kịp là thua hay tròchơi “Đá gà”
          Mỗi người gấp 1 chân của mình, chân còn lại nhảy lò cò đi đá chân của người khác dùng chân gấp khúc đó đá vào chân gấp khúc của người khác. Ai mà té trước thì là người thua cuộc…

 * Với lĩnh vực phát triển tình cảm kỹ năng xã hội

Ví dụ trò chơi “Lêu mặt”

“ Lêu lêu mắc cỡ            Cho xin miếng mỡ

Chạy lỡ giồng khoai      Thoa mặt thoa mày

 Kêu bớ anh Hai              Cho hết mắc cỡ”

Trẻ đứng đối mặt trỏ tay quay trước mặt và đọc lời hát giúp trẻ có lỗi biết mình sai mà tự sửa chữa, trò chơi luôn có sự đoàn kết phối hợp nhịp nhàng trong nhóm có tác dung giáo dục tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ rất tốt.

 e. Động viên tất cả các trẻ tham gia vào trò chơi.

Một ưu thế của trò chơi dân gian chính là ở chỗ nó có thể dung nạp tất cả những ai muốn chơi. Không bao giờ trò chơi dân gian quy định số người chơi nhất định. Vì vậy tôi luôn khuyến khích, động viên tất cả các trẻ tham gia chơi càng đông càng vui. Nếu chơi “ Bịt mắt bắt dê”, mỗi khi có một người vào thêm, vòng chỉ rộng ra một chút chứ trò chơi không thay đổi. Còn trò chơi “ Rồng rắn lên mây” thì thêm một người, “ cái đuôi” sẽ dài ra một chút và tất cả mọi người đều được chơi, được chạy như nhau. Những trò chơi “ Thả đỉa ba ba”, “ Chi chi chành chành”, “ Nhảy lò cò”,… cũng tương tự như vậy.Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu trẻ nào ích kỷ, chơi không đúng luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê phán, loại trừ bằng cách không cho chơi chung  Qua đó tinh thần tập thể của các trẻ được nâng lên rất nhiều.

 g. Phối kết hợp với cha mẹ để hướng dẫn trẻ chơi trò chơi dân gian trong thời gian ở nhà.

Đối với trường mầm non tỷ lệ trẻ bán trú 100% do đó mà thời gian trẻ ở lớp với cô giáo nhiều hơn là ở nhà với bố mẹ. Để đảm bảo thông tin hai chiều giữa phụ huynh và giáo viên được thường xuyên, có hiệu quả thì việc phối hợp với phụ huynh là điều không thể thiếu trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ ở gia đình. Cha mẹ là nguồn cổ vũ động viên, khuyến khích, tạo điều kiện cho trẻ được vui chơi tốt hơn.

Thông qua góc tuyên truyền, khi phụ huynh đón trả trẻ giáo viên trao đổi với phụ huynh, cho phụ huynh biết tầm quan trọng của trò chơi dân gian đối với trẻ. Hướng dẫn cho phụ huynh hướng cho con chơi trò chơi gì, chuẩn bị cho con đồ chơi nào. Nhờ phụ huynh dạy trẻ lời đồng dao lời nói, lời thơ của các trò chơi dân gian. … Đến chủ đề nào thì giáo viên lại kết hợp với phụ huynh để sưu tầm đồ dùng học liệu: Tranh ảnh, lịch cũ, hoạ báo, các loại hột hạt, chai nhựa, hộp nhựa, thùng catong, xốp, đầu video cũ, vỏ ốc, ngao, hộp sữa, ống chỉ, tre nứa, vải vụn. Tất cả những nguyên liệu đều đảm bảo về an toàn và đảm bảo tính khoa học, không gây độc hại để làm giàu thêm đồ chơi của lớp.

 * Phần 3. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm

           Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian vào các hoạt động trong ngày mang nhiều ý nghĩa thiết thực, nó có vị trí rất quan trọng trong đời sống vui chơi của tuổi thơ. Trẻ được tiếp cận và trực tiếp tham gia chơi các trò chơi dân gian sẽ giúp cho trẻ sớm hoàn thành các thói quen hoạt động có hệ thống, tính tập thể giúp trẻ tự tin, linh hoạt hơn trong mọi hoạt động cũng như sự phát triển sau này của trẻ. Thông qua trò chơi dân gian, trẻ sẽ phát triển được các giác quan, phát triển trí nhớ, tư duy, trí tưởng tượng, ngôn ngữ… Trò chơi dân gian thực sự góp phần giáo dục trẻ về truyền thống văn hoá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, nhận thức sâu sắc về giá trị của trò chơi dân gian. Với những biện pháp như trên, tôi đã vận dụng vào tình hình thực tế trong việc tổ chức lồng ghép vào các hoạt động của trẻ và đã mang lại kết quả như sau:

 a. Đối với giáo viên

          Biết thêm nhiều trò chơi dân gian của nhiều vùng quê khác nhau: tổng cộng có 30 trò chơi dân gian được tổ chức cho trẻ trong năm học.

Có kỹ năng làm đồ dùng đồ chơi để phục vụ tùy theo nội dung từng trò chơi.

Trong quá trình tổ chức giáo viên linh hoạt, sáng tạo thu hút sự hứng thú tham gia của trẻ

          Tất cả giáo viên ở tổ 3- 4 tuổi nói chung và lớp tôi nói riêng đều được nhận thức về tầm quan trọng của trò chơi dân gian. Đặc biệt là đã nắm vững nội dung phương pháp, cách tổ chức của trò chơi dân gian.

1. nhiều kinh nghiệm trong việc sưu tầm nguyên vật liệu.

Giáo viên chủ động, tạo nhiều cơ hội cho trẻ được thể hiện sự sáng tạo trong hoạt động.

Giúp giáo viên có thể lồng ghép, đan cài các hoạt động nhằm cung cấp những kinh nghiệm mang tính tích hợp cần cho cuộc sống của trẻ.

 b. Đối với phụ huynh

Phụ huynh rất nhiệt tình, phấn khởi cùng các con sưu tầm hoạ báo, tranh ảnh, nguyên vật liệu, phế liệu...Qua đó tăng cường mối quan hệ, kết hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ.

Trẻ về nhà được gia đình dạy nhiều trò chơi dân gian gần gũi có ý nghĩa mang tính giáo dục cao

 c. Đối với trẻ

Sau khi áp dụng một số biện pháp nhằm tổ chức tố trò chơi dân gian trẻ hoạt động tích cực trong giờ học cho thấy:

 Khả năng nhận thức, sự tự tin mạnh dạn hơn trong giao tiếp, kĩ năng chơi đoàn kết với các bạn được nâng lên rõ rệt.

Biết thể hiện tình cảm giao lưu giữa bạn bè và cô giáo.

Thái độ và ý thức tự giác, tự bảo quản sắp xếp đồ dùng đồ chơi tại các góc chơi tốt.

Sau một thời gian thực hiện và kết quả đạt được như sau:

Có thể nói trò chơi dân dân gian đã đem lại niềm vui và hứng thú cho trẻ, tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng, linh hoạt và sáng tạo trong hoạt động, khắc phục tình trạng một số trẻ thụ động, ít tham gia hoạt động cùng cô giáo và các bạn. Cũng qua hoạt động nàycủa trẻ mọi lĩnh vực được phát triển rõ rệt, trẻ yêu thích hoạt động, trẻ có thêm niềm vui phấn khởi khi đến lớp.

III. KẾT LUẬN

1. Kết luận:

Việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ cũng có thể coi là một hoạt động vô cùng quan trọng hàng ngày đối với trẻ không thể thiếu được. Vì thế là một giáo viên cần xác định đây là nhiệm vụ quan trọng phải khắc phục mọi khó khăn để tổ chức cho trẻ chơi ở các hoạt động hàng ngày.

Cho trẻ hoạt động xuyên suốt, liên tục từ độ tuổi lớp bé, do đó mỗi giáo viên phải nắm được vai trò quan trọng của trò chơi dân gian đối với trẻ luôn tìm ra một số biện pháp để cho trẻ thực hiện với trò chơi dân gian này.

Qua việc thực hiện áp dụng biện pháp mới tôi thấy trẻ thích chơi hơn, sáng tạo hơn, linh động hơn, nhanh nhẹn hơn, thay vào sự nhàm chán của trẻ ở những năm học trước bằng những sự hứng thú, tập trung, giúp trẻ thể hiện được sự khéo léo, óc tưởng tượng, sự giao lưu giữa bạn bè. Tạo cho giáo viên thêm phần khéo léo, sáng tạo trong việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ. Biết tìm ra các giải pháp để thực hiện tốt chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ.

Để đạt được kết quả cao trong tổ chức trò chơi dân gian bản thân tôi rút ra được bài học kinh nghiệm sau:

Có kế hoạch thực hiện trò chơi dân gian  phù hợp với độ tuổi mầm non, phù hợp với chủ đề.

Giáo viên phải nắm vững phương pháp cách tổ chức trò chơi, thường xuyên đầu tư phương pháp dạy học linh họat, sáng tạo trong các tiết dạy trẻ.

Khảo sát kỹ chất lượng trẻ đầu nắm để nắm được khả năng tạo hình của trẻ và có kế hoạch dạy trẻ phù hợp.

Tự bồi dưỡng chuyên môn, khả năng tổ chức tốt trò chơi cho bản thân, luôn thay đổi hình thức, tạo tình huống bất ngờ để thu hút sự chú ý của trẻ vào các giờ học.

Biết kích thích động cơ bên trong của trẻ, gây hứng thú cho trẻ khen chê đúng mức, động viên khích lệ kịp thời.

Công tác tham mưu tuyên truyền vận động để có sự ủng hộ từ nhiều phía [cha mẹ, lãnh đạo, đồng nghiệp].

Bản thân giáo viên phải hiểu cách thức xây dựng môi trường lớp học cho trẻ đặc biệt là xây dựng môi trường mở cho trẻ, môi trường mở luôn gây hứng thú ở trẻ.

Tìm ra nhiều hình thức hay mới lạ khi tổ chức các trò chơi dân gian

 2. Kiến nghị

Để việc tổ chức tốt các trò chơi nói chung và trò chơi dân gian nói riêng ở trong trường mầm non ngày một hiệu quả hơn tôi mạnh dạn đưa ra một số kiến nghị như sau:

Giáo viên cần áp dụng sáng kiến thường xuyên có sự sáng tạo theo điều kiện thực tế ở địa phương, tránh dập khuôn tạo sự nhàm chán cho trẻ

Hàng năm tổ chức mở rộng bồi dưỡng chuyên đề đi sâu về tổ chức trò chơi dân gian cho toàn bộ giáo viên được học tập, giao lưu.

Tạo điều kiện cho giáo viên được thường xuyên dự giờ để trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau về thực hiện các trò chơi dân gian và cho giáo viên học tập để nâng cao kỹ năng sư phạm của bản thân nhằm phục vụ tốt công tác giáo dục của nhà trường.

Tổ chức hội thi “Bé với trò chơi dân gian” ở cơ sở.

Trên đây là một vài kinh nghiệm nhỏ của tôi trong việc thực hiện “ Một số biện pháp tổ chức tốt các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi ở lớp 4 tuổi A trường Mầm Non Yên Lãng, huyện Thanh Sơn” dù có cố gắng rất nhiều nhưng trong quá trình thực hiện chắc chắn vẫn còn mắc một số thiếu sót về nội dung cũng như hình thức trình bày. Từ những sáng kiến này rất mong có được nhưng ý kiến góp ý chỉ đạo của các cấp lãnh đạo, của Ban Giám hiệu nhà trường giúp tôi hoàn thiện hơn, vững vàng hơn trên con đường truyền thụ kiến thức của mình đến với trẻ.

                                                                                                                                           Tôi xin chân thành cảm ơn!