Tiểu đường [đái tháo đường] hiện nay là căn bệnh ngày càng trở nên phổ biến. Theo thống kê của Bộ Y Tế trong 10 năm qua, số bệnh nhân mắc bệnh ở nước ta tăng 211%, Việt Nam nằm trong số quốc gia có tốc độ tăng bệnh nhân tiểu đường cao nhất thế giới. Bên cạnh đó, tỉ lệ mắc bệnh tiểu đường ở những người trẻ tuổi hơn cũng dần tăng cao. Tuy vậy, không phải ai cũng biết rằng mình bị bệnh để có kế hoạch điều trị và chăm sóc hợp lý.
Một số người có thể bị tiểu đường trong vài tháng hoặc thậm chí vài năm mà không nhận ra mình bị bệnh vì những dấu hiệu có thể xuất hiện một cách không đáng kể1. Đừng nên dựa vào cảm giác chủ quan mà hãy dựa vào các chỉ số đường huyết của bạn trong các kỳ khám sức khỏe định kỳ.
Tuy nhiên, việc biết rõ một vài dấu hiệu nghi ngờ bệnh tiểu đường là cần thiết để bạn biết được khi nào mình nên gặp bác sĩ để chẩn đoán đái tháo đường sớm nhất có thể. Glucerna xin đưa ra một số dấu hiệu dễ nhận biết nhất khi mắc bệnh tiểu đường2 để bạn tham khảo nhanh và đưa ra quyết định gặp bác sĩ khi cần thiết.
1. Liên tục khát nước
Bạn khát nước và uống nước khá nhiều nhưng cảm giác khát nước vẫn còn. Vì sao lại như thế? Đó là do khi lượng đường trong máu bạn tăng cao, cơ thể bạn sẽ tự động tách phần nước có trong các tế bào rồi bơm trực tiếp vào máu để pha loãng lượng đường bị dư. Các tế bào lúc này thiếu nước sẽ kích thích não gây nên cảm giác khát nước không ngừng nghỉ.
2. Đi tiểu nhiều lần trong ngày
Nếu số lần bạn đi tiểu trong một ngày lớn hơn số 7, có thể bạn đã bị đái tháo đường. Nguyên nhân là do cơ thể bạn muốn loại bỏ lượng đường dư thừa, thận hoạt động mạnh hơn nên sẽ đi tiểu nhiều hơn.
3. Sụt cân bất thường
Cơ thể chúng ta giống như một cỗ máy vậy – cơ thể cần nhiên liệu để hoạt động. Và nhiên liệu chính cho cơ thể chính là đường [glucose]. Sụt cân do mất nhiều đường glucose qua nước tiểu. Đái tháo đường khiến cơ thể không thể chuyển hóa năng lượng từ thức ăn, nó buộc phải lấy năng lượng từ mỡ và các cơ. Thiếu insulin dẫn tới giảm tổng hợp protein và mỡ, tăng quá trình tiêu protein, tiêu mỡ tất yếu sẽ dẫn đến sụt cân. Trong trường hợp này, bạn nhớ kiểm tra cơ thể tổng quát liền nhé.
4.Đói và mệt mỏi
Khi cơ thể bạn không thể hấp thu lượng đường cần thiết trong máu để giải phóng năng lượng do sự thiếu hụt insulin, đường sẽ bị tích trữ một cách dư thừa trong máu và ra khỏi cơ thể. Vì vậy, nhu cầu nạp thức ăn để lấy thêm năng lượng của cơ thể sẽ tăng cao để bù lại phần năng lượng bị thiếu, dẫn đến cảm giác đói và mệt mỏi thường xuyên.
5. Dễ bị nhiễm trùng và nhiễm nấm
Lượng đường trong máu cao và hệ thống miễn dịch [cơ chế tự bảo vệ của cơ thể] bị ức chế, làm giảm khả năng đề kháng của cơ thể, dẫn đến dễ bị nhiễm trùng và nấm. Chính vì vậy, người bị đái tháo đường thường cảm thấy ngứa trên cơ thể, đặc biệt ở bộ phận sinh dục.
6. Thị lực yếu đi
Lượng đường trong máu cao sẽ phá hủy mao mạch ở đáy mắt dẫn tới xuất huyết, phù nề đặc biệt phù ở hoàng điểm sẽ làm giảm thị lực mặc dù trước đó bạn không bị các bệnh về mắt.
Ngoài ra, các triệu chứng khác như vết thương chậm lành hay chân tay bị tê hoặc ngứa rân rân như kiến bò cũng có thể là dấu hiệu mắc đái tháo đường. Tuy nhiên, trong một vài trường hợp, dù cơ thể bạn chưa có biểu hiện bất thường nào, bạn vẫn có thể bị bệnh tiểu đường. Vì vậy, bạn nên có lịch khám sức khỏe định kỳ, kết hợp với chế độ dinh dưỡng cân bằng và tập luyện hợp lý để phòng ngừa đái tháo đường ngay từ hôm nay.
[1] Theo WebMD, Early Symptoms of Diabetes, //www.webmd.com/diabetes/guide/understanding-diabetes-symptoms.
[2] Tham khảo từ WebMD, Early Symptoms of Diabetes, //www.webmd.com/diabetes/guide/understanding-diabetes-symptoms.
Để xác định hướng chăm sóc đúng cho người bị tiểu đường, chúng ta cần hiểu rõ tiểu đường là gì và điều gì đã gây nên bệnh tiểu đường. Cùng Glucerna tìm hiểu về căn bệnh này và các thông tin hữu ích để người bệnh được chăm sóc tốt nhất và kiểm soát bệnh một cách hiệu quả.
Bệnh tiểu đường là gì?
Tiểu đường hay đái tháo đường, là một bệnh mãn tính với biểu hiện lượng đường trong máu của bạn luôn cao hơn mức bình thường do cơ thể của bạn bị thiếu hụt hoặc đề kháng với insulin, dẫn đến rối loạn chuyển hóa đường trong máu.
Khi mắc bệnh tiểu đường, cơ thể bạn không chuyển hóa các chất bột đường từ thực thẩm bạn ăn vào hằng ngày một cách hiệu quả để tạo ra năng lượng. Do đó gây ra hiện tượng lượng đường tích tụ tăng dần trong máu. Lượng đường trong máu thường xuyên ở mức cao qua thời gian làm tăng nguy cơ các bệnh tim mạch, gây ra tổn thương ở các cơ quan khác như mắt, thận, thần kinh và các bệnh lý nghiêm trọng khác.
Tiểu đường típ 1: người mắc bệnh bị thiếu insulin do tuyến tụy không sản xuất insulin. Tiểu đường típ 1 hiếm gặp, thường xảy ra ở trẻ nhỏ, người trẻ chiếm dưới 10% số người mắc bệnh.
Tiểu đường típ 2: những người bị tiểu đường típ 2 bị đề kháng với insulin. Nghĩa là cơ thể vẫn có thể sản xuất insulin nhưng nó không thể chuyển hóa được glucose. Khoảng 90% đến 95% người bị tiểu đường trên thế giới là típ 2.
Tại sao bạn bị tiểu đường [đái tháo đường]?
Trong cơ thể, tuyến tụy chịu trách nhiệm tiết ra hóc-môn insulin - một loại chất giúp kiểm soát lượng đường glucose trong máu để tạo ra năng lượng hoạt động hàng ngày cho bạn. Bạn có thể hình dung rõ hơn cách hoạt động của insulin và đường trong cơ thể trong sơ đồ sau:
Vì vậy, khi cơ thể thiếu insulin hoặc insulin không chuyển hóa được đường, đường sẽ bị tồn đọng lại trong máu, đường huyết sẽ tăng cao.
Nguyên nhân của bệnh tiểu đường hiện vẫn chưa được xác định rõ ràng. Các yếu tố bao gồm di truyền và lối sống không cân bằng, chế độ ăn nhiều thịt đỏ, chất béo và hàm lượng bột đường cao, thừa cân béo phì... là những yếu tố nguy cơ cao dẫn đến tiểu đường1. Nếu cha mẹ bị tiểu đường thì con của họ sẽ dễ bị bệnh hơn; hoặc lối sống bao gồm chế độ ăn và tập luyện không điều độ cũng dễ gây ra tiểu đường. Nhiều nghiên cứu cho thấy tỉ lệ đái tháo đường típ 2 diễn ra ở người thừa cân cao hơn những người bình thường.
Làm thế nào để kiểm soát tiểu đường [đái tháo đường] hiệu quả?
Tuy bệnh tiểu đường hiện nay vẫn chưa có phương pháp điều trị dứt điểm. Nhưng tin vui là, bạn có thể kiếm soát tốt bệnh tiểu đường bằng cách tuân thủ điều trị bằng thuốc, áp dụng chế độ dinh dưỡng cân bằng và đầy đủ cùng tập luyện thể dục hợp lý, kết hợp theo dõi đường huyết thường xuyên.
Phát hiện sớm tiểu đường giúp bạn gia tăng cơ hội phòng ngừa hoặc làm chậm sự xuất hiện của các biến chứng đái tháo đường. Vậy làm thế nào để xác định rõ cơ thể có đang bị tiểu đường hay không? Khám phá cùng Glucerna trong phần Các triệu chứng và dấu hiệu thường gặp của bệnh tiểu đường [đái tháo đường] nhé!
Lưu ý:
Để kiểm soát tốt đường trong máu, bạn phải có chế độ chăm sóc hợp lý qua việc tuân thủ điều trị, sống lành mạnh và đặc biệt là chế độ dinh dưỡng cân bằng.
[1] Theo bài viết: General Diabetes fact & information, Joslin Diabetes Center.
Trong những năm gần đây, tỷ lệ người mắc đái tháo đường ở nước ta có chiều hướng gia tăng và độ tuổi mắc bệnh cũng dần trẻ hóa. Điều đáng nói là nhiều người trong chúng ta không biết ít vận động gây nguy cơ đái tháo đường nên vô tình tạo cơ hội để bệnh lý này xuất hiện, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng đời sống.
1. Kiến thức chung về bệnh đái tháo đường
1.1. Các loại đái tháo đường
Đái tháo đường [tiểu đường] là dạng bệnh rối loạn chuyển hóa đường bên trong cơ thể do tuyến tụy không có khả năng tự sản xuất insulin hoặc tế bào bị mất khả năng sử dụng insulin có sẵn trong cơ thể khiến cho lượng đường trong máu luôn cao hơn mức bình thường.
Cơ chế hình thành bệnh tiểu đường
Đái tháo đường gồm các loại:
+ Đái tháo đường type 1:
Nguyên nhân gây ra bệnh này là do tuyến tụy không thể sản xuất insulin, thường do yếu tố di truyền mà nên. Khi tế bào tuyến tụy sản xuất insulin bị phá hủy, người bệnh sẽ phải sống chung với thuốc suốt đời. Do đây là bệnh lý di truyền nên không thể phòng ngừa được, bắt buộc phải tiêm insulin định kỳ kết hợp với sự thay đổi trong ăn uống và thể dục đều đặn. Trong số bệnh nhân bị tiểu đường thì có 5 - 10% thuộc type này và chủ yếu ở những người ở độ tuổi dưới 20.
+ Đái tháo đường type 2:
Đây là nhóm bệnh nhân phổ biến, chiếm khoảng 90 - 95%, chủ yếu xảy ra ở độ tuổi trên 40. Nguyên nhân gây ra tiểu đường type 2 là do cơ thể không sản xuất đủ hoặc không đáp ứng với insulin một cách bình thường. Tác nhân gây ra bệnh thường là do không thể dục thể thao, thừa cân và ít vận động.
+ Đái tháo đường thai kỳ
Có khoảng 4% thai phụ mắc bệnh lý này, chủ yếu xuất hiện ở thai kỳ từ tuần 24 - 28 và sẽ tự khỏi sau khi sinh xong. Tuy nhiên, để không ảnh hưởng xấu cho cả mẹ và bé thì bệnh lý này cũng cần được điều trị kịp thời.
1.2. Những biến chứng nguy hiểm do đái tháo đường gây ra
Biến chứng của bệnh đái tháo đường phụ thuộc rất nhiều vào quá trình điều trị, kiểm soát và type bệnh. Tùy từng loại biến chứng mà cơ chế sinh bệnh có thể thay đổi, nhưng tình trạng tăng glucose huyết kéo dài luôn là yếu tố hiện diện. Một số ít trường hợp có glucose huyết tăng cao kéo dài nhưng lại ít biến chứng; ngược lại có trường hợp chỉ bị bệnh một thời gian ngắn nhưng lại có nhiều biến chứng nặng. Vì thế, bên cạnh tăng glucose huyết thì một số yếu tố khác cũng trở thành tác nhân gây biến chứng như: di truyền, môi trường, bệnh đi kèm.
Đái tháo đường biến chứng gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm
Các biến chứng nguy hiểm do đái tháo đường gây ra có thể kể đến như:
- Biến chứng cấp tính
+ Hạ Glucose máu: với các biểu hiện chậm chạp cử chỉ và lời nói, buồn ngủ, mệt mỏi, run, đói bụng, yếu cơ,... Nếu Glucose máu hạ xuống đến cực thấp có thể gây hôn mê.
+ Nhiễm toan Ceton: đây là tình trạng nhiễm độc do máu bị toan hóa do nồng độ Acid acetic tăng. Người bệnh có triệu chứng: tiểu nhiều hơn mức bình thường, uống nước nhiều, khát nước, chán ăn, đau bụng, đau đầu, đỏ da,... Nếu không được xử trí kịp thời có thể bị hôn mê và dẫn đến tử vong.
+ Tăng Glucose máu: khi lượng đường huyết > 33,3 mmol/l sẽ xảy ra tình trạng này với các triệu chứng: yếu cơ, khát nước, chuột rút, tiểu nhiều, co giật, nhầm lẫn. Ở mức độ nặng nhất bệnh nhân có thể bị hôn mê và tử vong.
- Biến chứng mãn tính
+ Mạch máu nhỏ bị tổn thương: nguyên nhân là do sự dao động lượng Glucose máu và sự tăng cao của nồng độ đường trong máu. Nếu bệnh nhân bị cao huyết áp thì tổn thương càng nặng nề hơn.
+ Bệnh lý thần kinh: nguyên nhân là do các mạch máu nhỏ nuôi dây thần kinh bị tổn thương.
+ Bệnh lý võng mạc: gây giảm thị lực và nặng nhất có thể gây mù vĩnh viễn. Nguyên nhân của tình trạng này là do các mạch máu võng mạc bị tổn thương.
+ Bệnh lý cầu thận: do các mạch máu nhỏ ở cầu thận bị tổn thương.
+ Bệnh mạch vành: số bệnh nhân đái tháo đường biến chứng bệnh mạch vành chiếm khoảng 75% và nguy cơ tử vong trong trường hợp này cao gấp 4 lần so với bị bệnh mạch vành mà không có đái tháo đường.
2. Vì sao ít vận động gây nguy cơ đái tháo đường
2.1. Vai trò của vận động đối với sức khỏe và bệnh tiểu đường
Trước khi tìm hiểu nguyên nhân tại sao ít vận động gây nguy cơ đái tháo đường trước tiên chúng ta cần biết vai trò của vận động đối với bệnh lý này. Vận động nói chung, nhất là vận động thể dục thể thao nói riêng một cách đều đặn, hợp lý luôn là liều thuốc bổ với sức khỏe của chúng ta vì nó giúp ngăn ngừa bệnh tim mạch, chứng béo phì, chứng tăng mỡ máu,...
Ít vận động gây nguy cơ đái tháo đường nên luyện tập đúng cách là biện pháp phòng ngừa hiệu quả bệnh lý này
Đối với bệnh nhân bị tiểu đường, vận động không chỉ giúp kiểm soát đường máu mà còn tăng khả năng hoạt động của insulin trong cơ thể từ đó giúp:
- Giảm lượng đường trong máu đồng thời giúp cơ thể cải thiện khả năng sử dụng glucose.
- Có thể làm giảm insulin.
- Tăng cholesterol tốt và giảm cholesterol xấu từ đó giảm thiểu nguy cơ với bệnh tim mạch.
- Cải thiện huyết áp.
- Kiểm soát cân nặng.
- Giúp khớp được duy trì và tăng cường độ linh hoạt.
- Chế ngự căng thẳng.
- Hỗ trợ điều trị tiểu đường tốt hơn đồng thời ngăn chặn được các biến chứng do tiểu đường gây ra.
- Cải thiện khả năng sử dụng đường trong cơ thể nên sẽ giúp cải thiện kiểm soát đường huyết đồng thời giảm nhu cầu sử dụng thuốc của người bệnh.
2.2. Ít vận động là một trong những nguy cơ gây đái tháo đường
Những người ít vận động, nhất là người làm việc trong môi trường bệnh viện, văn phòng dễ bị đái tháo đường hơn người lao động chân tay gấp 3 lần. Sở dĩ nói ít vận động gây nguy cơ đái tháo đường là bởi nơi sản sinh ra insulin là tụy và cũng chính tụy giúp tế bào lấy glucose từ máu và sử dụng nó để tạo ra năng lượng cho sự hoạt động của tế bào. Khi không vận động cũng có nghĩa là tế bào hầu như không có phản ứng với insulin. Nếu cứ ngồi liên tục hơn 8 tiếng thì sẽ gây suy giảm phản ứng với insulin và khi tụy cứ thế tiết ra nhiều insulin thì bệnh tiểu đường sẽ đến.
Thêm vào đó, thói quen ít vận động kết hợp với nhu cầu tăng tiêu thụ thực phẩm giàu năng lượng sẽ làm tăng nguy cơ béo phì. Giai đoạn đầu mới béo, chức năng sản xuất insulin còn bình thường nhưng càng về sau sự đề kháng insulin càng tăng lên khiến cho hiệu quả hoạt động của chất này bị suy giảm. Muốn khắc phục tình trạng ấy, tuyến tụy sẽ phải hoạt động quá sức nên khả năng sản sinh ra insulin ở tụy cũng giảm dần và tất nhiên, cơ thể sẽ không đủ để duy trì chuyển hóa đường trong máu một cách bình thường nữa. Đây cũng chính là lý do gián tiếp của việc ít vận động tăng nguy cơ đái tháo đường.
Với những chia sẻ về ít vận động gây nguy cơ đái tháo đường trên đây chúng tôi hy vọng đã giúp bạn đọc hiểu được tầm quan trọng của việc làm này và biết được rằng vận động đúng cách chính là một trong những biện pháp phòng ngừa tiểu đường. Nếu cần được tư vấn thêm về bệnh tiểu đường, bạn đọc có thể liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 để chuyên viên y tế của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC chia sẻ những thông tin cần thiết và chính xác.