Ở môn Sinh học lớp 8, bài học về phản xạ là bài khiến cho nhiều học sinh rối não nhất. Bàn về phản xạ là nghĩ ngay đến các vận hành của hai dây nơron để điều khiển hành động con người. Và câu hỏi “khó nhằn” được đặt ra ở cuối bài “Em có nhận xét gì về hướng dẫn truyền xung thần kinh ở nơron hướng tâm và nơron li tâm” đang là dấu chấm hỏi cho mỗi học sinh. Vậy chúng ta hãy cùng tìm ra “chìa khóa” trong bài viết dưới đây để có lời giải thích thỏa đáng nhất nhé!
Khái niệm, cấu tạo và chức năng của dây thần kinh
Khái niệm dây thần kinh
Dây thần kinh [tên gọi khác Nơron] là một bó sợi thần kinh được bao bọc bởi sợi trục nằm trong hệ thần kinh ngoại biên. Mỗi một sợi trục chính là phần mở rộng của một nơron riêng lẻ, đồng thời còn có các tế bào hỗ trợ khác nhau giúp bao bọc sợi thần kinh trong hệ.
Cấu tạo và chức năng của dây thần kinh [Nơron]
- Về cấu tạo: Hệ thần kinh gồm có 3 nơron chính đóng vai trò quan trọng trong việc hoạt động của não bộ như: nơron hướng tâm, nơron trung gian, nơron li tâm.
- Về chức năng: Nơron có hai chức năng cơ bản là cảm ứng và dẫn truyền xung thần kinh. Chức năng cảm ứng chính là khả năng tiếp nhận các chất kích thích, đồng thời phản ứng lại các chất đó bằng hình thức phát sinh xung thần kinh. Và khả năng lan truyền xung thần kinh theo chiều hướng nhất định từ nơi phát sinh ra,truyền đi theo chiều dọc quanh sợi trục là chức năng dẫn truyền. Đây là hai chức năng quan trọng trong việc duy trì mọi quá trình phát triển của hệ thần kinh.
Nơron hướng tâm và nơron li tâm đóng vai trò trung tâm trong chuỗi hoạt động hướng dẫn truyền xung thần kinh. Ta sẽ cùng đi sâu hơn vào vấn đề này và đưa ra nhận xét tổng quan hơn về hai nơron ở nội dung sau đây.
Nhận xét về hướng dẫn truyền xung thần kinh ở nơron hướng tâm và nơron li tâm
Nơron hướng tâm [nơron cảm giác]
- Khái niệm: Là loại nơron biến đổi chất kích thích bên trong tế bào qua thụ thể và truyền cảm giác đi theo sợi thần kinh hướng tâm tới não bộ bằng tủy sống.
- Cấu tạo, chức năng: Nơron hướng tâm có phần thân nằm ở ngoài vùng trung ương hệ thần kinh, giữ chức năng truyền xung thần kinh về phần trung ương của thần kinh. Bên cạnh đó, nơron này có 3 loại thụ thể khác nhau như: thính giác, khứu giác và vị giác, mỗi một thụ thể đảm nhận vai trò phản ứng lại các loại kích thích khác nhau.
Nơron li tâm [nơron vận động]
- Khái niệm: Là loại nơron tạo ra mối liên kết, tiếp hợp giữa thần kinh vận động với các cơ quan tác động trong một hệ thần kinh và điều khiển những hành động của con người.
- Cấu tạo, chức năng: Nơron vận động có thân tế bào dạng hình vệ tinh, nằm ở hạch thần kinh sinh dưỡng, có sợi trục hướng ra các cơ quan phản ứng, đồng thời dẫn truyền xung thần kinh tới cơ quan phản ứng.
Thông qua phân tích này, ta rút ra được kết luận rằng hướng dẫn truyền xung thần kinh của hai loại nơron này là có chiều dẫn truyền hoàn toàn trái ngược nhau, nơron này thì truyền tới trung ương thần kinh còn nơron kia thì truyền đến các cơ quan phản ứng. Mặc dù có chiều hướng khác nhau nhưng chúng luôn luôn hoạt động đan xen nhau để mọi quá trình hoạt động trong hệ thần kinh duy trì và hoàn chỉnh.
Hy vọng nội dung bài viết trên sẽ giúp bạn giải đáp được câu hỏi Em có nhận xét gì về hướng dẫn truyền xung thần kinh ở nơron hướng tâm và nơron li tâm một cách đầy đủ và chính xác nhất. Chúc bạn có thêm nhiều kiến thức mới ở lĩnh vực Sinh học này và trả lời được tất tần tật những câu hỏi liên quan vấn đề này trong bài kiểm tra sắp tới.
Bài viết này cần thêm liên kết tới các bài viết khác để giúp nó bách khoa hơn. [tháng 7 2018] Trong hệ thần kinh, dây thần kinh ly tâm hay dây thần kinh vận động [tiếng Anh: efferent nerves, motor neurons, effector neurons] truyền xung thần kinh ra khỏi hệ thần kinh trung ương đến các cơ quan tác động như cơ và các tuyến nội tiết [và cả các tế bào có mao của tai trong]. Khái niệm ly tâm cũng được sử dụng để mô tả kết nối tương đối giữa các kết cấu thần kinh [chẳng hạn synap ly tâm của một neuron làm đầu vào cho một neuron khác nhưng ngược lại thì không]. Hoạt động theo chiều ngược lại gọi là hướng tâm và dây thần kinh tương ứng là dây thần kinh hướng tâm.
Dây thần kinh vận động là các dây thần kinh ly tâm tham gia vào điều kiển cơ. Nhân tế bào của các neuron ly tâm kết nối với duy nhất một sợi trục dài và một vài đen-đrit ngắn hơn phóng ra khỏi thân tế bào. Loại sợi trục này tạo ra mối tiếp hợp thần kinh-vận động với các cơ quan tác động. Thân tế bào của neuron vận động có hình vệ tinh. Nơ-ron này có mặt trong chất xám của dây cột sống và hành não tạo thành một đường điện hóa đến các cơ quan tác động hoặc cơ. Ngoài các dây thần kinh vận động còn có các dây thần kinh thụ cảm ly tâm thường làm nhiệm vụ điều chỉnh độ nhạy của tín hiệu chuyển tiếp từ các dây thần kinh thụ cảm hướng tâm.
- Motor neurons, a dynamic list of Petilla convention aligned motor neurons at NeuroLex.
Bài viết này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.
|
Lấy từ “//vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Dây_thần_kinh_ly_tâm&oldid=64399681”