Thực trạng cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học
|
Báo cáo kết quả nghiên cứu ứng dụng sáng kiến : Thực trạng cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học Show
1. LỜI GIỚI THIỆU:Như chúng ta đã biết, Văn học là một môn học rất cần thiết và không thể thiếu được trong cuộc sống con người, đặc biệt đối với trẻ mầm non. làm quen với tác phẩm Văn học đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu tiên về bản thân, về cuộc sống xung quanh, Văn học không những nuôi dưỡng trẻ mà con phát triển ở trẻ trí tưởng tượng óc sáng tạo nghệ thuật. Với tư cách là một lĩnh vực văn hoá, làm quen Văn học có mặt trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ em. Tổ chức hướng dẫn trẻ làm quen với Văn học là một nhiệm vụ quan trọng ở trường mầm non. Đó là sự dẫn dắt mở cửa cho con người ngay từ những bước chập chững đầu tiên đi vào thế giới của giá trị phong phú chứa đựng trong tác phẩm nghệ thuật ngôn từ. Cũng từ đó giúp cho trẻ phát triển về mặt ngôn ngữ, sự nhạy cảm thẩm mỹ, năng lực cảm thụ Văn học. Bởi vậy việc đưa Văn học đến với trẻ MN là một việc làm rất quan trọng và cần thiết. Tuy nhiên khi đưa Văn học đến với trẻ chúng ta phải nghiên cứu lựa chọn những tác phẩm hay phù hợp với tâm sinh lý của trẻ. Làm sao giáo viên biết sử dụng phương pháp, biện pháp khoa học, biết tìm tòi khám phá sáng tạo những phương pháp biện pháp để đưa thế giới ông bụt, bà tiên đi vào lòng trẻ một cách nhẹ nhàng sinh động. Các hoạt động giúp trẻ làm quen với tác phẩm Văn học, tạo tiền đề tốt để trẻ phát triển ngôn ngữ, giúp trẻ diễn đạt lưu loát ý của mình, qua đó còn giáo dục trẻ biết yêu thương mọi người xung quanh. yêu cảnh vật, thiên nhiên, yêu quê hương đất nước. Giúp trẻ tự hào hơn, yêu quý hơn và hiểu biết nhiều hơn về kho tàng văn học Việt Nam. Làm quen với Văn học là một môn rất quan trọng đối với trẻ mầm non, là phương tiện phát triển ngôn ngữ cho trẻ, giúp trẻ có đủ vốn từ để nói năng lưu loát, biết diễn đạt ngắn ngọn câu và sử dụng từ đúng lúc đúng chỗ. Không những thế môn làm quen với Văn học còn có ý nghĩa to lớn góp phần phát triển 5 mặt cho trẻ, đó là: Giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển trí tuệ, phát triển thể lực và rèn luyện lao động. Làm quen với Văn học là cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm Văn học qua nghệ thuật đọc diễn cảm của cô giáo hoạt động này nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm nhận những giá trị nội dung nghệ thuật phong phú trong tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động và hứng thú trong các tác phẩm Văn học. Từ đó có ấn tượng về những hình tượng nghệ thuật, những cái hay cái đẹp trong tác phẩm và biết thể hiện sự cảm nhận qua các hoạt động đọc thơ, kể chuyện. Làm quen với tác phẩm Văn học là gôn ngữ là công cụ để trẻ giao tiếp, học tập và vui chơi. Ngôn ngữ giữ vai trò quyết định sự phát triển của tâm lý trẻ em. Bên cạnh đó ngôn ngữ còn là phương tiện để giáo dục trẻ một cách toàn diện bao gồm sự phát triển về đạo đức, tư duy nhận thức và các chuẩn mực hành vi văn hoá.Thông qua hoạt động làm quen với Văn học giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc, rõ ràng biết nói đúng từ và đúng ngữ pháp, Văn học còn giúp phát trí nhớ, tư duy, Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 3-4 tuổi nói riêng, trẻ rất nhạy cảm với nghệ thuật ngôn từ. Âm điệu, hình tượng của các bài hát ru, đồng dao, ca dao, dân ca sớm đi vào tâm hồn tuổi thơ. Những câu chuyện cổ tích, thần thoại đặc biệt hấp dẫn trẻ. Chính vì vậy cho trẻ tiếp xúc với Văn học là con đường phát triển ngôn ngữ cho trẻ tốt nhất, hiệu quả nhất. đặc biệt là thơ sẽ giúp trẻ cảm nhận được những âm điệu, những ngôn ngữ trong tác phẩm để từ đó trẻ thuộc bài thơ, hiểu nội dung và biết đọc diễn cảm. Thông qua việc đọc thơ, kể chuyện giúp trẻ phát triển năng lực tư duy, óc tưởng tượng sáng tạo, biết cái hay, cái đẹp trong tiếng mẹ đẻ, những hành vi đẹp trong cuộc sống, trẻ biết được những gì nên làm và những gì không nên làm, qua đó rèn luyện những phẩm chất đạo đức tốt đẹp ở trẻ, dần dần hình thành ở trẻ những khái niệm ban đầu về đạo đức như ngoan - hư, tốt - xấu, thật thà - không thật thà. Khi trẻ được đọc thơ, nghe và kể lại chuyện ngôn ngữ của trẻ phát triển, trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc, nói hết câu đủ ý, vốn từ phát triển phong phú. Trẻ biết trình bày ý kiến, suy nghĩ của mình kể về một vài sự vật hay sự kiện nào đóbằng chính ngôn ngữ của trẻ. Năm học 2020 - 2021 tôi được phân công chủ nhiệm lớp mẫu giáo bé 3 tuổi A5. Khi nhận trẻ tôi thấy đa số các cháu chưa chú ý vào các hoạt động văn học, Trẻ khó thuộc thơ, không chú ý nghe cô kể chuyện, Đặc biệt là chưa hiểu nội dung và chưa diễn đạt được tình cảm của mình qua các tác phẩm Văn học. Vì vậy tôi băn khoăn suy nghĩ làm thế nào để giúp trẻ học tốt môn làm quen với tác phẩm văn học. Từ đó tôi đã đi sâu nghiên cứu và tìm ra Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học. 2. TÊN SÁNG KIẾN:- Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học 3. TÁC GIẢ SÁNG KIẾN:- Họ và tên: Trần Thị Thoa - Địa chỉ: Trường mầm non Trung Nguyên - Yên Lạc - Vĩnh Phúc. - Số điện thoại: 0982.715.782 - Email: 4. CHỦ ĐẦU TƯ TẠO RA SÁNG KIẾN:- Họ và tên: Trần Thị Thoa - Chức vụ: Giáo viên - Đơn vị: Trường Mầm non Trung Nguyên. - Để thực hiện sáng kiến này tôi phải đầu tư mua sắm một số nguyên vật liệu để làm đồ dùng đồ chơi với tổng số tiền là 380 nghìn đồng. 5. LĨNH VỰC ÁP DỤNG SÁNG KIẾN:- Sáng kiến có thể áp dụng trong lĩnh vực: + Trẻ mẫu giáo bé 3 - 4 tuổi - Lớp 3 tuổi A5. + Trường mầm non Trung Nguyên. Giáo dục Mầm non 3-4 tuổi - Nghiên cứu tìm hiểu thực trạng của việc tổ chức cho trẻ làm quen với văn học. Từ đó đề xuất Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học" . 6. NGÀY SÁNG KIẾN ĐƯỢC ÁP DỤNG:- Từ ngày 06/09/2020 đến ngày 15/05/2021 7. MÔ TẢ BẢN CHẤT CỦA SÁNG KIẾN:Làm quen với tác phẩm Văn học là một trong những hoạt động chủ đạo ở trường mầm non, là môn học được trẻ yêu thích nhất. Hoạt động làm quen với phẩm Văn học là một loại hình nghệ thuật đặc biệt, nó gần gũi với trẻ thơ, từ thủa ấu thơ trẻ đã sống chan hòa trong bầu không khí lời ru ầu ơ đầy yêu thương tận tình của bà,mẹ. Đó chính là trẻ đã được đến với Văn học và đó cũng là cánh cửa mở ra chân trời nhận thức cho trẻ. Đặc biệt Văn học có tác động mạnh mẽ đến sự phát triển ngôn ngữ cho trẻ: Là phương tiện dẫn dắt trẻ đến với thế giới xung quanh. Qua những bài ca dao, câu truyện là tấm gương mẫu mực về lơì ăn tiếng nói cho trẻ học tập, là phương tiện hữu hiệu trong việc giáo dục trẻ lòng yêu thiện nhiên, yêu quê hương đất nước,tình yêu mến bạn bè,với những người thân thiết, biết được việc lam tốt, biết yêu cái đẹp, cái thiện, ghét cái ác, phê phán những việc làm xấu qua các tác phẩm văn học. Việc cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học chỉ ra mức độ, giới hạn, yêu cầu của việc cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm Văn học qua nghệ thuật đọc, kể chuyện của cô giáo. Hoạt động này nhằm dẫn dắt hướng dẫn trẻ cảm nhận những giá trị nội dung nghệ thuật, khơi gợi trẻ sự rung động, hứng thú với văn học có ấn tượng về nghệ thuật như đọc thơ, kể chuyện, trò chơi , đóng kịch góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Đặc biệt là phát triển mạnh mẽ ở lĩnh vực ngôn ngữ. Qua việc cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học chính là hình thành ở trẻ những tình cảm đạo đức tốt đẹp, những xúc cảm thẩm mĩ, phát triển trí tưởng tượng như lòng yêu thiên nhiên, cỏ, cây, ho,a lá....Lòng kính trọng, yêu thương. Trẻ 3-4 tuổi nhận thức của trẻ tương đối phong phú về số lượng cũng như về từ loại.Trẻ biết phát biểu những nhận định của mình, trẻ kể lại được những chuyện mà trẻ trông thấy, nghe được,trẻ có khi còn bắt chước được giọng kể của người lớn.Thông qua các tác phẩm Văn học như: thơ ca, chuyện kể, hò, vè, câu đó, ca dao, tục ngữ...sẽ cung cấp thêm vốn từ cho trẻ. Trong giờ đọc thơ, tôi dựa vào các từ ngữ,vần thơ để khơi dậy ở trẻ tình yêu đối với từ ngữ nghệ thuật thông qua các giờ học, trẻ biết trả lời câu hỏi của cô, bắt chước được giọng điệu của cô, có thể đọc thuộc bài thơ, hiểu được nội dung thơ, trẻ đọc thơ một cách diễn cảm. . Để đạt được yêu cầu này đòi hỏi trẻ phải có vốn từ phong phú, các kỹ năng tổng hợp, kỹ năng truyền đạt ý nghĩ của mình một cách chính xác, rõ ràng mạch lạc. Chính vì vậy trong giờ đọc thơ sẽ góp phần phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ một cách tích cực nhất. Trước khi vào nghiên cứu đề tài cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học tôi nhận thấy việc cho trẻ tiếp xúc với văn học dưới hai hình thức: Trong và ngoài tiết học vẫn chưa được sáng tạo nên khiến trẻ ít hứng thú với việc đọc thơ, kể chuyện...khi trẻ không hứng thú, không chú ý vào tác phẩm Văn học thì trẻ không biết thể hiện ngôn ngữ đọc, kể diễn cảm qua đó ngôn ngữ của trẻ không phát triển tốt. Đứng trước thực trạng đó, bản thân tôi luôn suy nghĩ phải làm gì để trẻ học tốt môn văn học. Để làm được điều này thì người giáo viên cần lựa chọn những tác phẩm phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của từng lứa tuổi và có những biện pháp riêng trong việc tổ chức cho trẻ làm quen với Văn học. Giáo viên phải luôn chủ động, linh hoạt và sáng tạo trong hoạt động (Lấy trẻ làm trung tâm) để phát huy tính tích cực của trẻ. Chính điều đó là nhân tố giúp trẻ phát triển tư duy, trí tưởng tượng, ngôn ngữ, thẩm mỹ, hình thành nhân cách và giáo dục đạo đức cho trẻ. 7.1. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu: Năm học 2020- 2021 tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo 3 tuổi A5 Tôi đã nhận thấy những điều kiện thuận lợi và khó khăn ở lớp tôi như sau: 7.1.1. Thuận lợi:
- Phòng học thoáng mát có đủ ánh sáng và đầy đủ điều kiện để hoạt động. Lớp được trang bị máy vi tính có đầy đủ bộ đĩa. Kidmarts để trẻ được tiếp cận với việc phát triển tư duy qua các trò chơi trên máy tính. - Hàng năm được dự các lớp bồi dưỡng thường xuyên hè, dự các buổi chuyên đề của phòng, của trường và trường bạn, các lớp bồi dưỡng môđun của sở, nhà trường tổ chức. Đó cũng là điều kiện để tôi được học tập, củng cố thêm kiến thức phục vụ cho tiết dạy của mình. - Giáo viên xây dựng kế hoạch giảng dạy các môn học và các hoạt động rất cụ thể ngay từ đầu năm học. - Đa số phụ huynh đã nhận thấy tầm quan trọng của bậc học mầm non đối với sự phát triển của con em mình. Vì vậy sự phối hợp giáo dục giữa gia đình và nhà trường nói chung, giữa giáo viên và phụ huynh của lớp tôi nói riêng rất thuận lợi và hài hòa. - Là một giáo viên trẻ có tinh thần trách nhiệm và đầy lòng nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ. Bản thân tôi xác định được mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc phát triển nhận thức cho trẻ làm quen với Văn học về nghệ thuật sư phạm và tìm ra các giải pháp hữu ích nhất. - Trẻ cùng độ tuổi, đa số trẻ mạnh dạn, tự tin, hứng thú, tích cực tham gia vào các hoạt động làm quen với Văn học. 7.1.2. Khó khăn: - Do nhà trường chưa đủ phòng học lớp phải học chung phòng nên ảnh hưởng rất lớn đến việc chăm sóc và giáo dục trẻ. - Học sinh còn nhỏ lại đông hơn so với quy định cũng phần nào ảnh hưởng đến việc tổ chức các hoạt động như đóng kịch, biểu diễn sân khấu,... - Do trình độ nhận thức của trẻ không đồng đều, vốn từ của trẻ còn hạn chế, hơn 50% trẻ ở lớp chưa biết biểu đạt ý nghĩ, trình bày suy nghĩ của mình 1 cách rõ ràng mạch lạc. - Trẻ nói, phát âm còn ngọng, chưa được rõ ràng mạch lạc do ảnh hưởng ngôn ngữ của người lớn xung quanh, trẻ nói tiếng địa phương. - Đa số trẻ là con em các gia đình làm nghề nông nghiệp, điều kiện kimh tế còn khó khăn nên việc đầu tư cơ sở vật chất cho con em còn hạn chế nên ảnh hưởng rất lớn đến việc học tập của trẻ bên cạnh đó đa số phụ huynh bận công việc hoặc lý do khách quan nào đó ít có thời gian trò chuyện với trẻ và nghe trẻ nói. Trẻ được đáp ứng đầy đủ về nhu cầu mà trẻ cần. Ví dụ : Trẻ chỉ cần nhìn hoặc chỉ vào đồ dùng, đồ vật là được đáp ứng ngay mà không cần phải dùng lời để yêu cầu hoặc xin phép. Đây cũng là nguyên nhân khiến trẻ hạn chế về giao tiếp. - Bản thân là giáo viên đã có nhiều cố gắng, nhiệt tình trong công tác, có khả năng, năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ tốt nhưng vì điều kiện một mình dạy trẻ nên ảnh hưởng không ít đến quá trình học tập, giảng dạy của cô, trẻ. - Vì thế mà khi khảo sát chất lượng đầu năm cho trẻ ở lớp tôi kết quả đạt như sau: * Bảng kết quả khảo sát đầu năm:
* Nguyên nhân: - Qua khảo sát thực trạng và đánh giá kết quả tôi tìm ra một số nguyên nhân dẫn tới tỷ lệ trẻ chưa đạt cao: + Do trẻ nhỏ nên chưa có sự tập chung chú ý. + Do ngôn ngữ của trẻ chưa phát triển, vốn từ của trẻ chưa phong phú, chưa biết trình bày ý nghĩ của mình. + Trẻ nhỏ nên nhận thức của trẻ còn hạn chế. - Về giáo viên: Đầu năm cô chưa nắm bắt được nhận thức và ngôn ngữ của từng trẻ, hình thức tổ chức các hoạt động của cô chưa linh hoạt nên trẻ chưa hào hứng tham gia vào các hoạt động. Từ những nguyên nhân trên tôi đã suy nghĩ trăn trở, và tìm ra một số biện pháp giúp trẻ làm quen với tác phẩm Văn học. 7.2. Một số biện pháp pháp giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học Muốn đạt được kết quả cao trong việc giúp trẻ MG 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học thì trước hết cô giáo phải là người yêu Văn học, say mê Văn học, thích học hỏi tìm tòi khám phá những cái hay cái đẹp trong từng tác phẩm văn học, tích luỹ kiến thức, hiểu biết về văn học nói chung và cụ thể là các bài thơ câu chuyện, đặc biệt là thơ truyện mầm non. Việc mang các tác phẩm Văn học đến với trẻ có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Xuất phát từ những vấn đề trên, hơn nữa bản thân tôi là một giáo viên trực tiếp đứng lớp chăm sóc giáo dục các cháu lớp 3 tuổi A5 nên tôi mạnh dạn chọn đề tài: Một số biện pháp giúp trẻ 3 - 4 tuổi phát làm quen với tác phẩm Văn học với mục đích giúp trẻ dễ dàng hơn trong việc cảm nhận ngôn ngữ nghệ thuật của thơ - truyện và biết thể hiện nó bằng ngôn ngữ, hành động của trẻ. Tôi đã thực hiện những giải pháp sau: 7.2.1. Biện pháp 1: Tạo môi trường học tập cho trẻ: * Mục đích của biện pháp: Chúng ta biết rằng trẻ nhỏ luôn yêu thích cái đẹp, trí tưởng tượng của trẻ rất phong phú do vậy môi trường học tập xung quanh trẻ là một yếu tố cực kỳ quan trọng, kích thích trẻ tư duy, sáng tạo, phát triển ngôn ngữ tốt. Để trẻ có nhiều cơ hội tiếp xúc với các hình tượng Văn học và ghi nhớ những kiến thức, những vốn từ trẻ vừa được làm quen một cách đa dạng, phong phú. Chính vì thế tôi đã xây dựng môi trường học tập theo chủ đề, tận dụng nguyên vật liệu của địa phương như: Lá cây, rơm rạ, các vỏ ốc, hộp nhựa, vỏ dừa...Từng chủ đề đều có các bài thơ, câu chuyện phù hợp cho trẻ. Vì vậy giáo viên tạo cho trẻ một tâm lý thoải mái khi ở trường coi lớp học như ngôi nhà thứ 2 của mình. Tôi luôn tận dụng diện tích phòng học, chú ý bố trí sắp xếp các học cụ, đội hình để tạo môi trường học tốt và thoải mái cho trẻ được hoạt động, được trải nghiệm * Nội dung của biện pháp: Tôi nhận thức việc xây dựng môi trường giáo dục là rất cần thiết, xây dựng môi trường giáo dục là học liệu cho trẻ học tập, môi trường giáo dục đa dạng, sinh động, sẽ thu hút sự chủ động tích cực của trẻ tham gia vào các hoạt động mạng lại hiệu quả giáo dục cao. Ngay từ đầu năm học tôi đã đi sâu vào tạo môi trường bằng cách xây dựng ở các không gian cụ thể của lớp, xây dựng tại mảng chủ đề chính, các góc chơi, xây dựng góc sách, góc cổ tích, các góc mang đậm màu sắc, hình ảnh, về Các nội dung, các câu chuyện, bài thơ, ca dao, đồng dao. Chọn lọc 1 số hình ảnh nhân vật của các câu chuyện, bài thơ nổi bật vào góc Văn học và một số góc trong và ngoài lớp học. - Bố trí dụng cụ đồ dùng, đồ chơi, đồ dùng học tập sao cho phù hợp với không gian lớp học thoải mái đối với trẻ. - Xây dựng góc Vườn cổ tích của bé tôi sưu tập các loại truyện tranh, các hình ảnh nhân vật trong truyện, thơ, các con dối dẹt, các con vật ngộ nghĩnh để trưng bày cho trẻ hoạt động. Chú ý nội dung phù hợp với độ tuổi của trẻ, phù hợp với từng chủ đề trong năm học. - Trong các tiết dạy trẻ làm quen với Văn học bản thân tôi khi tổ chức hoạt động cũng phải chẩn bị đồ dùng sao cho phong phú đa dạng để kích thích trẻ tích cực tham gia vào bài học một cách hứng thú nhất. Ví dụ: Ở chủ đề thế giới động vật. Chuẩn bị giờ kể chuyện : Đôi bạn tốt gồm các mảng mô hình được bố trí hợp lý từ vị trí trẻ bước vào đến bên trong sâu của khu vườn : Mô hình 1: Hình ảnh gà con, vịt con đang thân thiết bên nhau Mô hình 2 Gà trên bãi cỏ tìm giun, Vịt con ở dưới ao mò ốc Mô hình 3:Cáo đuối bắt gà Mô hình 4: Vịt cõng gà bơi dưới ao Trẻ được vào thăm vườn cổ tích , được quan sát các mô hình, trẻ sẽ tư duy tưởng tượng ra nội dung câu chuyện theo trí tưởng tượng cuả trẻ và sau đó cô sẽ giúp trẻ gợi mở để tiếp tục khai thác sâu hơn trí tưởng tượng của trẻ,giúp trẻ tự đặt ra các câu hỏi cũng như các câu trẻ lời sáng tạo Ví dụ: Tận dụng những tranh thơ cũ, những sản phẩm vẽ của trẻ, cắt dán cho trẻ ghép tranh thơ sáng tạo, hoặc cắt dời các con vật cho trẻ tự chọn các con vật đó để đọc bài thơ có hình ảnh con vật đó.
- Điều đặc biệt hơn nữa tôi đầu tư suy nghĩ và tự vẽ tranh các bài thơ có trong sách hoặc tự sưu tầm ở ngoài bằng nhiều chất liệu khác nhau như: Tranh màu nước, tranh lá cây, tranh hột hạt, xé dán không những thế tôi đã sưu tầm các loại phế liệu như: vỏ hộp sữa su su, hộp kem, sữa chua, lõi giấy vệ sinh, vỏ hộp váng sữa... làm con lợn, làm chú gà, thỏ, bướmđể phục vụ cho việc giảng dạy. - Bản thân tôi trước khi tổ chức hoạt động cũng phải tự luyện giọng đọc, bộc lộ cảm xúc của mình,cách sử dụng tranh, sách tranh, rối mô hình... để giúp trẻ cảm thụ được tác phẩm Văn học đó một cách tốt nhất. Tạo môi trường học tập cho trẻ là một việc làm vô cùng quan trọng bởi có môi trường hấp dẫn trẻ mới hứng thú, tích cực tham gia vào các hoạt động. Qua các hoạt động trẻ được sáng tạo, tham gia vào các hoạt động cùng bạn, trẻ được nghe cô đọc thơ, trả lời câu hỏi của cô về nội dung,những hình ảnh nổi bật trong thơ. Như vậy ngôn ngữ cuả trẻ được phát triển một cách phong phú và đa dạng. * Kết quả của biện pháp: - Sau khi thực hiện giải pháp trên trẻ lớp tôi đã hào hứng tham gia vào các hoạt động đặc biệt là trong hoạt động làm quen với tác phẩm Văn học. - Trẻ bị lôi cuốn vào các giờ kể chuyện, đọc thơ cùng cô, qua đó giúp trẻ hiểu nội dung bài thơ, câu truyện, ngôn ngữ của trẻ được cải thiện hơn, trẻ nói năng lưu loát, trẻ yêu các nhân vật trong các tác phẩm Văn học, trẻ nhanh thuộc thơ. - Qua các hoạt động Văn học trẻ được biểu cảm, thể hiện giọng điệu phù hợp với các tác phẩm Văn học. Như vậy ngôn ngữ của trẻ được phát triển một cách phong phú và đa dạng, trẻ cảm thấy mạnh dạn tự tin hơn khi giao tiếp với mọi người xung quanh. Tạo môi trường học tập cho trẻ là một việc làm vô cùng quan trọng bởi có môi trường hấp dẫn trẻ mới hứng thú, tích cực tham gia vào các hoạt động. 7.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch phù hợp với độ tuổi:
Ngay từ đầu năm học khi được nhận lớp với đặc điểm của trẻ 3-4 tuổi để trẻ học tốt môn làm quen với Văn học. Tôi đã xây dựng kế hoạch cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học trong một năm theo 9 chủ đề, đưa ra các yêu cầu đảm bảo tính vừa sức đối với trẻ từ dễ đến khó như: Giúp trẻ làm quen với các tác phẩm, phát triển vốn từ, kĩ năng giao tiếp, bên cạnh đó khi xây dựng kế hoạch tôi chú ý xây dựng kế hoạch sao cho phù hợp với khả năng nhận thức và điều kiện trang thiết bị thực tế ở lớp, của địa phương. Để tiện theo dõi sự phát triển của trẻ tôi chia ra làm 3 giai đoạn: * Nội dung của biện pháp: Tháng 9 + 10 + 11: - Đầu năm do sự chú ý, nhận thức, ngôn ngữ của trẻ còn hạn chế, trẻ còn nói ngọng, nói lắp, nói tiếng địa phương, do vậy 2 chủ đề đầu là chủ đề Trường mầm non, Bản thân, Gia đình Tôi lựa chọn các bài thơ, câu truyện, những bài ca dao, đồng dao theo chủ đề có nội dung gần gũi, ngắn gọn, dễ hiểu, lời đối thoại của các nhân vật rõ ràng để dạy và kể cho trẻ nghe, tôi xác định mục tiêu nhấn mạnh kĩ năng đọc thơ, nghe, hiểu nội dung bài thơ, câu truyện cho trẻ. Nhằm mục đích dạy trẻ biết đọc, nghe, hiểu. Từ đó giúp trẻ phát triển nhận thức, ngôn ngữ, sự tập trung chú ý và ghi nhớ có chủ đích. Ví dụ: Thơ: Bạn mới, cô giáo của con, Thăm nhà bà, mẹ và con Truyện: Bé yêu trăng, đôi bạn tốt, đôi tai xấu xí,.Ba cô tiên. - Đến giữa năm sự chú ý, nhận thức của trẻ phát triển, vốn từ của trẻ phong phú hơn, trẻ đã nói được rõ câu, nhiều trẻ không còn nói lắp, nói ngọng tôi đưa ra các yêu cầu cao hơn nhằm phát triển khả năng nghe nói và biểu đạt suy nghĩ của mình cho trẻ nhất là khả năng giao tiếp với mọi người xung quanh. Tháng 12 + 1+2: Ở giai đoạn này tôi tập trung vào việc dạy và khuyến khích trẻ đọc thơ diễn cảm, biết bắt chước giọng điệu các nhân vật trong truyện. Vì vậy tôi lựa chọn các tác phẩm văn học có nội dung biểu cảm, các nhân vật, lời đối thoại rõ ràng, ngắng gọn thể hiện rõ tính cách nhân vật. - Các chủ đề:, Nghề nghiệp, động vật, thực vật. Với các bài thơ, câu truyện, các trò chơi phù hợp với từng chủ đề để kích thích trẻ bắt chước giọng điệu, ngữ điệu của bài thơ. Lời đối thoại của các nhân vật. Không những thế tôi còn khuyến khích trẻ đọc thơ và nói lại nội dung bài thơ bằng ngôn ngữ của trẻ, trẻ có thể thảo luận cùng bạn. Qua đó giúp trẻ phát triển khả năng nghe, hiểu và đặc biệt là kĩ năng giao tiếp với mọi người xung quanh. Ví dụ: Thơ: Làm nghề như bố, Em làm thợ xây, Làm bác sĩ, Rong và cá, Đàn gà con. Truyện: Chuột nhắt đi khám bệnh, Chú vịt xám, Bác Gấu đen và hai chú Thỏ. Ví dụ: Bắt chiếc tiếng kêu của các con vật, Tìm nhanh nói đúng, Ai nhanh hơn, nhìn hình nói đúng tên. Ví dụ: Truyện: Cô bé quàng khăn đỏ. Tôi cho trẻ nhập vai vào các nhân vật trong truyện như: Chó sói, Bà ngoại và cô là người dẫn truyện cùng trẻ. Ví dụ: Truyện: Bác gấu đen và 2 chú thỏ. Tôi cho trẻ đóng vai bác gấu, Thỏ trắng, thỏ nâu và cô là người dẫn truyện. (Trẻ đóng vai Bác gấu đen và 2 chú thỏ) Tháng 3 + 4 + 5:: - Đến cuối năm nhận thức và ngôn ngữ của trẻ phát triển phong phú hơn, hầu hết trẻ nhanh hiểu các nội dung bài thơ, câu truyện, nhanh thuộc thơ, các bài ca dao, đồng dao, trẻ nói được tròn câu, rõ ý, nhiều trẻ không còn nói lắp, nói ngọng, tôi đưa ra kế hoạch với các yêu cầu cao hơn nhằm phát triển khả năng đọc, kể và biểu đạt suy nghĩ của mình cho trẻ, nhất là khả năng đối thoại, đóng kịch. Với các chủ đề: Giao thông, Nước và các hiện tượng tự nhiên, Quê hương đất nước- Bác Hồ- tôi lựa chọn các câu chuyện phù hợp với từng chủ đề để dạy trẻ. : Ví dụ: Thơ: Xe chữa cháy, Tín hiệu đèn màu, Mẹ và bé, Mưa rơi, Ông mặt trời. Truyện: Xe đạp trên đường phố, Sự tích ngày và đêm Giọt nước tí xíu Ví dụ: Bắt chiếc tiếng kêu của các phương tiện GT, Tìm nhanh nói đúng, Vật gì biết mất, nhìn hình nói đúng tên. Ví dụ: Truyện: Bác gấu đen và 2 chú thỏ. Tôi cho trẻ đóng vai bác gấu, Thỏ trắng, thỏ nâu và cô là người dẫn truyện. Khi thực hiện kế hoạch mà tôi xây dựng tô thấy trẻ phát triển rõ rệt: trẻ hứng thú tham gia các hoạt động Văn học, hiểu nội dung bài thơ, câu truyện, nhanh thuộc thơ, ngoài ra trẻ còn biết thể hiện giọng điệu khi đọc thơ, biết bắt chước giọng điệu các nhận vật trong truyện. Qua đó giúp trẻ phát triển toàn diện nhất là kỹ năng nói, giao tiếp, trẻ mạnh dạn tự tin hơn. 7.2.3. Biện pháp 3: Làm đồ dùng đồ chơi: Với đặc điểm của trẻ mầm non, trẻ trực quan hình tượng là chủ yếu, bởi vậy đồ dùng đồ chơi chính là phương tiện chủ yếu của trẻ, giúp trẻ nhận biết kiến thức dễ dàng và hào hứng trong khi học. - Trong thực tế giảng dạy ở lớp tôi nhận thấy hoạt động nào mà cô chuẩn bị đồ dùng đồ chơi phong phú, sẽ tạo được hứng thú và thu hút trẻ tham gia tích cực vào các hoạt động, giờ học đạt hiệu quả cao. Chính vì vậy việc làm đồ dùng đồ chơi cũng là 1 biện pháp quan trọng và cần thiết, nhất là trong giờ đọc thơ, kể chuyện.. Vì thế tôi đã nghiên cứu làm nhiều đồ dùng đồ chơi phong phú về chủng loại đa dạng về màu sắc, sử dụng nhiều đồ dùng trực quan sinh động, tạo ra các đồ dùng phát ra các âm thanh, đặc biệt đồ dùng phải có tính thẩm mĩ và đảm bảo an toàn cho trẻ. Nên trước khi vào bài mới tôi đã chuẩn bị rất công phu về đồ dùng đồ chơi đẹp và hấp dẫn phù hợp với từng đề tài. Ví dụ: Qua bài thơ Đàn gà con Tôi chuẩn bị các chú gà và quả trứng được làm từ vải dạ nhồi bông, đồ dùng tự làm mang tính chân thực, sinh động, gần gũi với trẻ, giúp trẻ tò mò, tăng sự chú ý tiếp thu của trẻ vào tiết học. Dựa vào từng bài học tôi sưu tầm các nguyên vật liệu khuyến khích và dạy trẻ làm đồ dùng đồ chơi phù hợp với nội dung từng tác phẩm Văn học. Ví dụ: - Ngoài giờ học tôi còn dạy trẻ làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ vui chơi, trẻ tự tạo ra những đồ chơi cùng cô giáo từ các nguyên vật liệu có sẵn ở địa phương như: lá cây, giấy vụn, quần áo, vải vụn, lõi giấy vệ sinh, bìa cứng, hộp xốp, thanh tre, gỗ, hột hạt. Trẻ vẽ và tô màu những hình ảnh trẻ sưu tầm được sau đó cô gợi mở cho trẻ làm ra những con rối thật xinh xắn. ( Đồ dùng cho trẻ hoạt động văn học) (Trẻ tự làm đồ chơi phục vụ cho hoạt động làm quen với tác phẩm Văn học) 7.2.4. Biện pháp 4: Trao đổi gợi mở và trò chuyện với trẻ về tác phẩm Văn học. * Mục đích của biện pháp: - Nhằm giúp trẻ hiểu được nội dung ý nghĩa của tác phẩm, biết trả lời các câu hỏi mạch lạc rõ ràng. Hiểu và biết ý nghĩa các từ khó trong từng tác phẩm Văn học. Qua đó mở rộng và phát triển trí tưởng tượng, tư duy, sáng tạo, trẻ thêm yêu cái đẹp, cái tốt, ghét cái xấu, từ đó giúp trẻ phát triển và hoàn thiện nhân cách.
Phương pháp trao đổi gợi mở - trò chuyện với trẻ về tác phẩm nhằm kích thích hoạt động nhận thức pháp huy tính tích cực của trẻ. Phương pháp này đòi hỏi phải lôi cuốn trẻ tham gia vào trao đổi, bộc lộ suy nghĩ và cảm nhận riêng của mình điều đó giúp trẻ lắm được nội dung của tác phẩm và có một số kỹ năng giao tiếp cần thiết. Ví dụ: Khi đọc bài thơ Đôi mắt của em cô giáo có thể đặt một số câu hỏi: - Nhà thơ đã miêu tả đôi mắt đẹp như thế nào? Nói đôi mắt để làm gì?...? Đôi mắt xinh xinh Đôi mắt tròn tròn Giúp em nhìn thấy Mọi vật xunh quanh Khi trẻ trả lời được các câu hỏi này tức là sự chú ý, cảm nhận của trẻ đã tập trung vào nội dung của bài thơ. Ví dụ: Câu truyện Cô bé quàng khăn đỏ. Cô có thể đưa ra một số câu hỏi: - Vì sao mọi người gọi cô bé là cô bé quàng khăn đỏ? Cô bé quàng khăn đỏ đi đâu? Làm gì?...? Như vậy, mỗi giờ dạy trẻ làm quen với tác phẩm Văn học cô giáo không chỉ đọc, kể diễn cảm bài thơ, câu chuyện mà còn phải đặt ra các câu hỏi đúng giúp trẻ hiểu được những nội dung trong tác phẩm. Ngoài ra cô giáo còn phải đặt những câu hỏi để trẻ liên hệ với cuộc sống của mình. Ví dụ: Nếu chúng mình là cô bé quàng khăn đỏ thì chúng mình sẽ thế nào? Ở đây sự giao tiếp giữa cô và trẻ cần cởi mởi, tự nhiên như một cuộc trò chuyện có định hướng, tức là phải căn cứ vào mục đích yêu cầu hệ thống câu hỏi. Quá trình giúp trẻ hiểu tác phẩm thì cô giáo cần chú ý giảng giải cho trẻ những từ khó, cô giáo dùng lời lẽ của mình để giải thích cho trẻ hiểu về tác phẩm, đặc biệt là giải thích từ mới bằng lời giảng giải hoặc kết hợp với đồ dùng trực quan. Giải thích từ trong Văn học là một vấn đề khó, nếu giải thích không khéo sẽ bị lôi thôi, dài dòng cho nên cô cần thật hiểu và có cách giải thích đơn giản để làm sao cho trẻ hiểu được nội dung, ý nghĩa của từ mà không làm mất đi cảm xúc thẩm mĩ chung tác phẩm mang lại. Ví dụ: Trong bài thơ Cây dây leo: Cây dây leo. Bé tí teo. Ở trong nhà. Lại bò ra. Ngoài cửa sổ. Và nghển cổ. Lên trời cao. Cô cần giải thích từ Nghển cổ, để cho trẻ hiểu được tác giả ví cây như con người biết vươn lên, bò ra tìm ánh sáng, sự sống. (Cô có thể nói ngắn gọn cho trẻ rễ hiểu nghển cổ là như chúng ta ngửa cổ nhìn lên phía trên). Cô giáo trò chuyện cùng trẻ về tác phẩm văn học Qua phương pháp trao đổi gợi mở - trò chuyện tôi thấy trẻ hứng thú, chăm chú và sổi nổi trả lời các câu hỏi của cô, trẻ mạnh dạn, tự tin nói lên suy nghĩ hiểu biết của mình về tác phẩm. Từ đó kích thích hoạt động cá nhân và pháp huy tính tích cực của trẻ. 7.2.5. Biện pháp 5: Sử dụng các phương tiện đồ dùng trực quan: * Mục đích của biện pháp: - Đồ dùng trực quan rất quan trọng, nhằm kích thích trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động, giúp trẻ hiểu rõ nội dung tác phẩm, cảm nhận được tác phẩm Văn học một cách dễ dàng. Vì vậy việc lựa chọn phương tiện đồ dùng trực quan sao cho phù hợp có tác dụng giáo dục thẩm mỹ và phải phù hợp với đặc điểm nhận thức của trẻ. Nên tôi lựa chọn các phương tiện đồ dùng trực quan như: Tranh ảnh, mô hình, vật thật...sao cho phù hợp với từng bài dạy. Sử dụng phương tiện trực quan kết hợp với lời nói một cách chính xác. * Nội dung và cách thực hiện: Có rất nhiều những phương tiện trực quan như là vật thật, tranh vẽ, hình ảnh, con rối, mô hình, băng ghi âm, truyền hình...Vì vậy giáo viên phải lựa chọn làm sao phù hợp với từng bài dạy, phải biết khai thác tốt đồ dùng trực quan sẽ giúp trẻ hứng thú trong giờ học và tạo được kết quả tốt nhất. Ngôn ngữ hình thể của cô giáo là phương tiện trực quan sinh động nhất, ngôn ngữ nói, đọc, kể diễn cảm rõ ràng mạch lạc, kết hợp với giọng điệu cử chỉ, âm thanh sẽ làm sống động hình ảnh đẹp trong mắt trẻ. Ví dụ: Khi sử dụng tranh minh họa cho trẻ phải thể hiện được những chi tiết trọng tâm bộc lộ nội dung tác phẩm. Khi sử dụng tranh, ảnh cần có tỉ lệ phù hợp, mầu sắc đẹp, tươi sáng và phải mang tính nghệ thuật. Một điều hết sức quan trọng khi sử dụng đồ dùng trực quan là cần phải kết hợp khéo léo với lời nói, cô giáo phải nắm được đặc điểm tâm lý lứa tuổi trẻ đến hướng dẫn trẻ tri giác trực quan, đảm bảo tính hệ thống, tránh lạm dụng, tùy từng thời điểm và mục đích mà sử dụng. Một trong những phương tiện trực quan thường dùng nhất trong qúa trình dạy trẻ đó là tranh minh họa. Trong khi trẻ được trực tiếp xem tranh và nghe cô đọc thơ,kể chuyện theo tranh trẻ sẽ tiếp nhận thế giới hiện thực bằng tai và mắt, từ đó sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ. Đồ dùng trực quan còn là hình thức đẻ giảng giải từ khó trong nội dung tác phẩm, thường thường mỗi tác phẩm lại đem đến cho trẻ một vài từ mới và cô giáo sẽ phải giải thích cho trẻ hiểu ý nghĩa của từ mới đó. Ví dụ: Trong bài thơ: Hoa kết trái Giải thích từ Rung rinh Để giải thích từ Rung rinh tôi đã làm một cành hoa mận bằng giấy mỏng, khi đọc đến câu thơ đó tôi khẽ lay động nhẹ làm cho cành hoa rung nhè nhẹ và giải thích cho trẻ biết vì có gió thổi đã làm cho hoa mận rung rinh nhè nhẹ trong gió. Tóm lại, việc sử dụng đồ dùng trực quan trong giờ hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là hình thức cơ bản giúp cho giáo viên đạt được mục đích trong giờ dạy. và tạo cho trẻ sự hứng thú trong giờ học. 7.2.6. Biện pháp 6 : Cho trẻ làm quen với Văn học qua một số hoạt động và bộ môn khác. * Mục đích của biện pháp: - Tích hợp lồng ghép cho trẻ làm quen với Văn học vào trong các hoạt động và các bộ môn khác một cách linh hoạt, nhẹ nhàng, giúp trẻ liên tưởng, khắc sâu kiến , tiếp thu nhanh các tác phẩm văn học một cách dễ dàng nhất. * Nội dung và cách thực hiện: Với phương pháp dạy tích hợp, việc cho trẻ làm quen với Văn học không chỉ được tiến hành trong giờ học thơ mà nó còn được dạy thông qua các giờ hoạt động và một số bộ môn khác: Hoạt động vui chơi, hoạt động ngoài trời, môn tạo hình, âm nhạc, môi trường xung quanhGiáo viên có thể mở rộng kiến thức về Văn học cho trẻ qua hình thức giới thiệu bài hoặc củng cố bài. Ví dụ 1: Trong giờ âm nhạc khi dạy trẻ hát bài Cháu thương chú bộ đội cô có thể cho trẻ đọc bài thơ Chú bộ đội hành quân trong mưa để dẫn dắt, giới thiệu vào bài hát. Ví dụ 2: Trong giờ hoạt động ngoài trời cho trẻ trò chuyện về ngày 8/3 thì cô giáo có thể cho trẻ vừa đi dạo quanh vườn hoa kết hợp với đọc bài thơ Bó hoa tặng cô. Khi trẻ đọc xong cô có thể đưa ra một số câu hỏi để dẫn dắt trẻ trò chuyên về ngày 8/3: - Trong bài thơ các bạn nhỏ hái hoa tặng cô nhân ngày gì? - Ngày 8/3 là ngày của những ai? Đó là sự lồng ghép môn làm quen với Văn học và hoạt động ngoài trời, mục đích là để dẫn dắt trẻ vào hoạt động một cách linh hoạt và cũng là để củng cố lại bài thơ trẻ đã được học trên lớp, điều đó sẽ giúp trẻ nhớ sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, biết đọc đúng nhịp và diễn cảm bài thơ. Ngoài ra cô giáo có thể cho trẻ làm quen với Văn học trong các ngày hội, ngày lễ, ngày tết Thông qua các ngày lễ, ngày hội thì cô giáo tổ chức cho trẻ trong lớp được tham gia để biểu diễn văn nghệ, trong đó có thể cho trẻ đọc thơ, hình thức này sẽ thu hút được nhiều trẻ tham gia biểu diễn. Nó có tác dụng động viên, cổ vũ cho các cháu khá, giỏi đồng thời cũng khuyến khích các cháu yếu, nhút nhát, tham gia vào hoạt động nghệ thuật, điều này sẽ giúp trẻ thêm mạnh dạn tự tin hơn. Để tổ chức các ngày hội ngày lễ có hiệu quả cô giáo cần có kế hoạch luyện tập trước cho trẻ bằng việc dạy trẻ đọc thuộc các bài thơ hay ôn lại các bài thơ trẻ đã được học giúp trẻ đọc lưu loát và diễn cảm. Ví dụ: Khi tổ chức ngày Tết Trung Thu cô giáo cho trẻ đọc một số bài thơ liên quan đến ngày Trung Thu như là: bài thơ Bé yêu trăng, bài thơ Trăng sáng. Hoặc khi tổ chức ngày tết nguyên đán thì cho trẻ đọc bài thơ: Cây đào 7.2.7. Biện pháp 7: Tổ chức ôn luyện mọi lúc mọi nơi, ôn luyện thông qua lễ hội. * Mục đích của biện pháp: Thông qua ngày hội ngày lễ trong nhà trường việc ôn luyện các bài thơ, câu đố, ca dao.là hình thức lồng ghép hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học hiệu quả. *Nội dung và cách thực hiện: Hình thức này đã thu hút được nhiều trẻ tham gia biểu diễn, thông qua các hoạt động tổ chức ngày lễ hội tổ chức cho trẻ hoạt động theo một chương trình biểu diễn văn nghệ mà tất cả trẻ được tham gia nhằm giúp trẻ hứng thú với bộ môn làm quen với văn học thể loại truyện kể cho trẻ. Ví dụ : Ngày 20-11 trẻ đọc thơ diễn cảm về cô giáo, hoặc hội thi bé đọc thơ, kể chuyện giỏi. Ngày Quốc tế phụ nữ 8-3 trẻ đọc bài thơ Thăm nhà bà - Trong các buổi đi dã ngoại hay đi tham quan :Trạm y tế, các khu di tích lịch sử của địa phươngTrước khi đi tham quan cô giao nhiệm vụ cho trẻ phải chú ý quan sát theo dõi các tình huống, sự kiện diễn ra trong buổi tham quan. Kết thúc buổi tham quan cô cho trẻ kể lại nội dung hoặc các sự kiện diễn ra trong buổi tham quanHoặc cho trẻ nêu lên cảm nghĩ của mình. 7.2.8. Biện pháp 8: Thông qua tuyên truyền với phụ huynh: * Mục đích của biện pháp: Như chúng ta đã biết môi trường tiếp xúc của trẻ chủ yếu là gia đình và nhà trường. Chính vì vậy việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một biện pháp không thể thiếu. Phụ huynh chính là nhân tố quyết định trong việc giúp trẻ tiếp cận các tác phẩm Văn học một cách gần gũi, hiệu quả nhất. * Nội dung và cách thực hiện: - Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm tôi nêu tầm quan trọng của lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đặc biệt là thông qua môn học cho trẻ làm quen với Văn học thể loại thơ,truyện kể. - Hàng tháng tuyên truyền với phụ huynh qua các biểu bảng nêu lên nội dung về chủ đề, về các câu chuyện của cô và trẻ. Qua đó phụ huynh thấy được tầm quan trọng của các tác phẩm Văn học đối với trẻ ảnh hưởng lớn như thế nào trẻ như thế nào với sự phát triển nhân cách của trẻ sau này, và có biện pháp kích thích giúp trẻ yêu thích các tác phẩm Văn học hơn. Ví dụ: Cô trao đổi với phụ huynh về những tác phẩm Văn học trẻ đã học, yêu cầu phụ huynh về nhà cho trẻ ôn lại tác phẩm đó, hoặc kích thích trẻ làm quen với các tác phẩm khác. Như vậy sẽ giúp trẻ lĩnh hội được kiến thức văn học, phát triển nhận thức, tư duy một cách phong phú và đa dạng. - Tuyên truyền bằng truyền thanh, đài phát thanh có nội dung theo chủ đề, những câu truyện hấp dẫn để các cháu và phụ huynh được nghe. Tuyên truyền ở các góc chơi đặc biệt góc học tập, thường xuyên thay đổi tranh ảnh để lôi cuốn trẻ, giáo viên tích cực giao lưu với phụ huynh vào giờ đón và trả trẻ. Vận động phụ huynh thường xuyên trao đổi với trẻ trong khi kể chuyện, đọc thơ, trò truyện giúp cho trẻ hiểu rõ hơn về nội dung các tác phẩm Văn học . - Huy động phụ huynh đóng góp tiền ủng hộ cải tạo góc Văn học hoặc thu nhập những nguyên vật liệu sẵn có, dễ tìm như báo hoạ mi, vải vụn, len vụn, các vỏ hộp, mút xốpđể làm đồ dùng đồ chơi. 7.2.9 Biện pháp 9 : Sưu tầm các bài hát ru và ru trẻ ngủ trong giờ ngủ. * Mục đích của biện pháp: - Từ xa xưa hát ru là món ăn tinh thần quý giá đối với mỗi trẻ thơ. Nhưng ngày nay món ăn tinh thần đó đã bị đa số các bà mẹ trẻ, giáo viên mầm non không mang lại cho trẻ từ thực tế chăm sóc giáo dục trẻ, tôi nhận thấy đa số trẻ thèm khát được nghe những lời ru mêm ả,trước giờ trẻ ngủ, mỗi bài hát ru đều chứa đựng trong đó những giá trị giáo dục sâu sắc . Ngoài ra khi nghe cô hát ru rất nhiều trẻ còn lắng nghe va hát theo cô. Có trẻ còn hỏi cô về một số thắc mắc trong nội dung , các câu thơ mà trẻ thấy khó hiể. Vì vậy tôi nghĩ đây cũng là giải pháp mới giúp mở rộng cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học và thông qua đó phát triển vốn từ cho trẻ. * Nội dung và cách thực hiện: Trước hết tôi đã bằng nhiều hình thức sưu tập các bài hát ru xưa, tự học, hát ru để sử dụng trong các hoạt động chăm sóc giấc ngủ cho trẻ và đông thời thực hiện mục tiêu sáng kiến của mình Kết quả: Tối đã sưu tầm được 32 bài hát ru cổ, 10 bài hát ru mới.Giai điệu bai hát ru mượt mà ấm áp; nội dung những bài hát ru chứa đựng những nỗi niềm sâu lắng mang tính giáo dục cao. Ví dụ: Cái ngủ mày ngủ cho lâu Mẹ còn bắt ốc đồng sâu chưa . Bắt được con trắm con trê Buộc cổ lôi về nấu nước làm lông Hay: Cái bống là cái bống bang Hoặc: Con cò con vạc con nông Như vậy tôi đã có lượng bài hát ru để áp dụng chăm sóc giấc ngu cho trẻ, qua đó góp phần vào gúp trẻ hứng thú với hoạt động làm quen vơí tác phẩm Văn học đạt hiệu quả cao 7.2.10. Biện pháp 10:Tích cực đổi mới sáng tạo hình thức tổ chức hoạt động cho trẻ. * Mục đích của biện pháp: Làm quen với tác phẩm Văn học, gây hứng thú cho trẻ tham gia hoạt động. đây là giải pháp chính giúp trẻ làm quen với tác phẩm Văn học. Vì vậy đòi hỏi giáo viên phải nắm vững phương pháp và nội dung thực hiện các thể loại Văn học được gợi ý trong kế hoạch của chương trình chăm sóc giáo dục trẻ, nghiên cứu các tác phẩm ở các khía cạnh khác nhau để lựa chon các phương pháp sáng tạo các hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn hoc phù hợp , giúp trẻ thích thú tham gia vào hoạt động * Nội dung và cách thực hiện: Trước hết giáo viên phải hiểu được sáng tạo hình thức tổ chức có nghĩa là: Trong mỗi hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học giáo viên phải nghĩ ra được các hình thức hoạt động sinh động để chuyển tải nội dung yêu cầu của bài dạy đến với trẻ, hình tức đó phải phù hợp với trẻ có tính mới lạ với trẻ Ví dụ: Khi tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học- kể chuyện Ba cô tiên Thông thường cô cho trẻ ngồi vào lớp dùng lời giới thiệu dẫn dắt để trẻ biết câu truyện cô sẽ kể, cô kể diễn cảm lần 1, kể lần 2 theo tranh, kể lần 3 theo mô hình đàm thoại theo hệ thống câu hỏi chuẩn bị ..Như vậy cũng có thể xem là tổ chức hoạt động kể chuyện đạt theo yêu cầu. Nhưng nếu chỉ như vậy thường xuyên , trẻ sẽ cảm thấy bị nhàm chán, khả năng tiếp thu của trẻ hạn chế, trẻ thụ động trong tiếp thu kiến thức, kĩ năng. Nhưng cũng hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học- kể chuyện Ba cô tiên Tôi sáng tạo hình thưc tổ chức bằng cách: Tôi tạo mô hình khu vườn cổ tích trong lớp, Trước khi vào hoạt động cho trẻ đến thăm khu vườn cổ tích, trẻ được quan sát mô hình với những hình ảnh nhân vật, quanh cảnh sinh động mới lạ, như vậy trẻ sẽ rất thích thú, tập trung chú ý để tìm tòi những điều mới lạ trong hình ảnh các nhân vật, từ đó làm nảy sinh trí tưởng tượng của trẻ.Trẻ sẽ hỏi ai nhỉ, sao bé vậy? sao bông hoa hồng to thế và thể hiện cảm xúc thích quá.! Lúc này giáo viên sẽ lại đặt câu hỏi mở để kích thích tính tò mò cho trẻ, hướng trẻ vào hoạt động sẽ được thỏa mãn nhu cầu tìm hiểu về các nhân vật như: Các con có muốn biết những cô gái trong bông hoa là ai không? Các con có biết vì sao các cô gái lại bé tí không? Và lúc này cô mở cánh cửa cho trẻ bước vào thế giới mà trẻ đang muốn biết qua việc cô kể diễn cảm câu truyện cho trẻ nghe Qua việc thực hiện các giải pháp luôn tìm tòi sáng tạo các hình thức tổ chức cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học, tôi nhận thấy trong tất cả các giờ hoạt động làm quen với tác phẩm Văn học trẻ rất thích và trẻ nhớ nội dung tác phẩm rất nhanh, trả lời lưu loát được các câu hỏi đàm thoại và còn đạt được câu hỏi với cô trong khi trẻ học tập rất tốt 7.3. Kết quả thực hiện các biện pháp. Qua một năm tiến hành một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học, với mục đích nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Qua quá trình triển khai thực hiện mỗi biện pháp đều đã đóng góp hiệu quả cho mục đích của đề tài đáng kể Một trong những biện pháp quan trọng có tác động lớn nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học đó là môi trường văn học. Môi trường tốt sẽ tác động đến việc trẻ thu nhận kiến thức, trên cơ sở trực tiếp trải nhiệm và trong hoạt động tương tác với xung quanh. Từ thực tế và kết quả đạt được qua việc tổ chức thực hiện các biện pháp trong SKKN, nhằm đạt được kết quả nâng cao chất lượng cho trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học tôi đã rút ra bài học kinh nghiệm như sau: b. Đối với giáo viên: Nhận thức được tầm quan trọng của việc giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học qua môn học cho trẻ làm quen với Văn học thể loại thơ, bản thân tôi đã nghiên cứu, thử nghiệm và tôi thấy mình đã nắm vững nội dung phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động này hơn. Khác hẳn với trước đây, giờ hoạt động đọ thơ, kể chuyện cho trẻ bây giờ là một niềm say mê sáng tạo của tôi, tôi muốn thể hiện trí tuệ năng lực của mình qua những tiết dạy sinh động, hấp dẫn trẻ. Chất lượng và kết quả giờ dạy của tôi được nhà trường và tổ chuyên môn đánh giá có chất lượng và sáng tạo. - Phong cách nghệ thuật lên lớp, giọng đọc được trau dồi diễn cảm, thu hút trẻ hứng thú tham gia vào tiết học. - Bản thân đã rút ra được nhiều kinh nghiệm qua cách dạy trẻ đọc thơ theo tranh, hình ảnh minh họa.... sưu tầm được nhiều tranh, học thuộc nhiều bài thơ ngoài chương trình. - Giáo viên cần có tâm huyết với nghề nghiệp, luôn có ý thúc bồi dưỡng năng lực chuyên môn nghiệp vụ bản thân để có khả năng thực hiện hiệu quả việc chăm sóc giáo dục trẻ. - Môi trường cho trẻ hoạt động ở các góc được cải thiện sáng tạo hơn, đặc biệt là góc văn học. - Tôi đã tận dụng các nguyên vật liệu sẵn có, dễ tìm để tạo ra nhiều loại rối, tranh, đồ dùng đồ chơi... phong phú, đa dạng, sử dụng có hiệu quả trong việc dạy trẻ đọc thơ. - Nắm vững phương pháp tổ chức giáo dục trẻ nói chung và hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học nói riêng, biết giáo dục tích hợp - Tích cực thực hiện công tác tuyên truyền phối hợp với phụ huynh đạt hiệu quả. Qua quá trình áp dụng các biện pháp trên vào thực tế giảng dạy, đến nay lớp tôi đã đạt được kết quả như sau: a. Đối với trẻ. Về kiến thức: Vốn từ của trẻ phong phú đa dạng hơn, trẻ ghi nhớ thuộc nhiều câu chuyện hơn. Trẻ có khả năng tự sáng tạo và thể hiện tính cách nhập vai một cách linh hoạt. Biết kể truyện sáng tạo, kể theo trí tưởng tượng một cách phong phú và đa dạng. Trẻ biết sử dụng từ ngữ linh hoạt trong giao tiếp, nói đúng ngữ pháp không ê a ấp úng. Về kỹ năng: Hình thành và rèn luyện ở trẻ một số kỹ năng như: khả năng nghe hiểu, khả năng kể, nói diễn cảm mạch lạc khi kể chuyện. Trẻ mạnh dạn tự tin khi kể chuyện, giao tiếp trước bạn bè và cô giáo. Về thái độ: Trẻ có ý thức học tập, trẻ học ngoan, luôn tập trung chú ý nghe cô giảng bài, sôi nổi, hăng hái, nhiệt tình, tích cực tham gia vào các hoạt động. Bảng kết quả đạt được khảo sát cuối năm khi áp dụng các phương pháp trên vào thực tế giảng dạy.
7. 4. Khả năng áp dụng của sáng kiến: Nghiên cứu tìm hiểu thực trạng của việc giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học tại trường mầm non Trung Nguyên - Huyện Yên Lạc - Tỉnh Vĩnh Phúc. Trên cơ sở đó tìm ra một số giải pháp tốt nhất để tổ chức cho trẻ Mẫu giáo 3-4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc thông qua môn học cho trẻ làm quen với Văn học thể loại thơ đạt hiệu quả. Qua quá trình áp dụng sáng kiến tôi nhận thấy đề tài không chỉ áp dụng tốt đối với giáo viên đang trực tiếp giảng dạy ở lớp Mẫu giáo 3-4 tuổi và các độ tuổi khác tại trường mầm non Trung Nguyên mà còn có thể áp dụng rộng rãi đối với tất cả giáo viên ở khắp mọi miền đang dạy lớp 3-4 tuổi. 8. NHỮNG THÔNG TIN CẦN ĐƯỢC BẢO MẬT (Không có)9. CÁC ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT ĐỂ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN:- Đảm bảo cơ sở vật chất phòng học đủ diện tích, trang thiết bị đồ dùng đồ chơi theo quy định để trẻ hoạt động. - Giáo viên cần nắm vững mục đích, ý nghĩa, nội dung, phương pháp của việc tổ chức cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc thông qua môn học cho trẻ làm quen với Văn học thể loại truyện, thơ. - Giáo viên phải biết lựa chọn hình thức tổ chức phù hợp với nội dung của bài để đạt tới hiệu quả cao. - Khi tổ chức các hoạt động nhằm giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm văn học cần đảm bảo mục tiêu giáo dục, đảm bảo tính vừa sức riêng, vừa sức chung, phát huy tính tích cực, hứng thú hoạt động của trẻ, đảm bảo tính an toàn thực tiễn. - Tăng cường công tác tuyên truyền, phối hợp với các bậc phụ huynh của trẻ trong việc tạo môi trường giáo dục, ủng hộ và làm thêm đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động. 10. ĐÁNH GIÁ LỢI ÍCH THU ĐƯỢC:- Tổ chức các hoạt động giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học (thơ) có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển toàn diện nhân cách của trẻ. Lời nói mạch lạc không tách rời thế giới tư duy. Theo mức độ trẻ nói ra suy nghĩ của mình có thể đánh giá được trình nhận thức, nhân cách, kĩ năng giao tiếp, sự lễ phép của trẻ. Như vậy việc cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học tức là phát triển tư duy. Khi tư duy phát triển, khả năng lựa chọn từ ngữ, cách đặt câu, diễn đạt... của trẻ trong giao tiếp sẽ ngày càng mạch lạc hơn. - Việc giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học vô cùng quan trọng đối với trẻ. Vì thế giáo viên cần xác định đây là nhiệm vụ quan trọng phải khắc phục mọi khó khăn chuẩn bị tốt đồ dùng, đồ chơi để tổ chức thành công các hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm Văn học . Qua việc thực hiện áp dụng biện pháp mới tôi thấy trẻ thích và yêu môn Văn học hơn , trẻ nói mạch lạc, rõ ràng mạnh dạn, tự tin hơn. Thay vào sự nhàm chán của trẻ ở những năm học trước bằng những sự hứng thú, tập trung, giúp trẻ chủ động mạnh dạn tự tin để khám phá kiến thức mới tốt hơn. - Giúp cho giáo viên thêm phần khéo léo, sáng tạo trong việc làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ. Biết tìm ra các giải pháp để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tốt hơn. Giáo viên nhận thức khá đầy đủ về vai trò quan trọng của việc phát triển ngôn cho trẻ mầm non nói chung và trẻ mẫu giáo bé nói riêng. Kết quả được thể hiện rõ ràng ở việc phần lớn trẻ đều phát âm rõ ràng, biết sử dụng từ ngữ linh hoạt hơn, mạnh dạn sôi nổi trong các hoạt động và tự tin giao tiếp với mọi người xung quanh. - Phần lớn giáo viên nhận thức và phát huy được vai trò của mình trong qúa trình tổ chức các họat động phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ. Luôn là người đồng hành, người giám sát cố vấn đắc lực, giáo viên luôn chú trọng phát triển khả năng giao tiếp tự tin, tích cực của trẻ ...Từ nhận thức đúng đó sẽ giúp trẻ phát huy được tính tích cực hoạt động của mình, trẻ tham gia vào giờ học một cách nhiệt tình, say mê hơn. - Nhà trường thực hiện tốt việc tham mưu với các cấp ủy, chính quyền về việc xây dựng cơ sở vật chất, các phòng học để đảm bảo tốt cho các hoạt động của trẻ. - Nhà trường cần có sự trang bị đầy đủ, phong phú về các loại đồ dùng, đồ chơi mới, trang thiết bị dạy học, đảm bảo cho các hoạt động của trẻ và của cô. 10.1. Đánh giá lợi ích thu được: Qua nghiên cứu ứng dụng sáng kiến ra Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học . Tôi đưa vào áp dụng thực hiện trong thời gian qua và đã thu được kết quả đáng khích lệ. Tôi rất mong được sự đóng góp của hội đồng khoa học các cấp, các bạn đồng nghiệp để bản sáng kiến kinh nghiệm của tôi được sử dụng rộng rãi và đem lại hiệu quả cao hơn trong việc giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học qua môn học cho trẻ làm quen với Văn học thể loại thơ 10.2. Đánh giá của tổ chức, cá nhân: - Qua các buổi ban giám hiệu nhà trường, bạn bè đồng nghiệp đến dự giờ tại lớp. Tôi đều được nhà trường và các đồng nghiệp đánh giá xếp loại tốt. - Tất cả các giáo viên dạy lớp 3-4 tuổi đều đưa vào áp dụng các giải pháp mà tôi đưa ra nhằm nâng cao chất lượng hoạt động giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học qua môn học cho trẻ làm quen với Văn học thể loại thơ. Mọi người đều có nhận xét là khi đưa vào áp dụng đạt hiệu quả cao. 11. DANH SÁCH CÁC CÁ NHÂN ĐÃ THAM GIA ÁP DỤNG SÁNG KIẾN:
Trên đây là bản báo cáo kết quả sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với tác phẩm Văn học ở trường mầm non Trung Nguyên. Nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học nhằm tác động tích cực đến phát triển lĩnh vực ngôn ngữ cũng như phát triển toàn diện cho trẻ .Bằng khả năng của mình qua quá trình học tập, nghiên cứu, giảng dạy ở lớp, ở trường mà tôi đã áp dụng vào trong thực tế trong suốt thời gian qua, với kinh nghiệm còn hạn chế , nên trong quá trình tổ chức thực hiện các giải pháp không tránh khỏi những khiếm khuyết. Tôi rất mong được sự giúp đỡ, chỉ bảo nhiệt tình của Ban giám hiệu và các đồng nghiệp trong trường cùng tất cả các cấp lãnh đạo có liên quan đóng góp ý kiến cho đề tài được hoàn thiện hơn để tôi có được kinh nghiệm tốt hơn, vững vàng hơn trên con đường truyền thụ kiến thức của mình đến với trẻ./. Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CẤP CƠ SỞ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... |
