TIÊU CHÍ CHỌN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Trong quá trình nghiên cứu khoa học, bước đầu tiên và có thể nói là nền móng cho cả quá trình nghiên cứu chính là bước chọn đề tài nghiên cứu. Đề tài nghiên cứu có thể đến từ nhiều nguồn như đời sống thường nhật, bài giảng của giảng viên, bài báo khoa học,… và đáp ứng được nhu cầu tìm hiểu cũng như khả năng của người viết.
Tuy nhiên, những yếu tố trên là chưa đủ. Trong quá trình nghiên cứu, có nhiều nhóm nghiên cứu khoa học càng đi sâu càng gặp khó khăn, hoặc là có thể hoàn thành đề tài nhưng điểm lại không cao, một trong những nguyên nhân chính là do bước chọn đề tài chưa tốt. Để chọn được một đề tài “tốt”, các nhóm cần lưu ý một số tiêu chí sau.
1. Tính khoa học
Rõ ràng là bất cứ bài viết nghiên cứu khoa học nào cũng phải đảm bảo được tính khoa học của nó. Tính khoa học thể hiện ở việc đề tài nghiên cứu khoa học phải gắn với một khuôn khổ lí thuyết và cơ sở lí luận rõ ràng. Đây chính là cơ sở cho các chương tiếp theo trong một đề tài nghiên cứu khoa học, vì vậy nên nếu đề tài chưa đảm bảo được tính khoa học thì khó lòng mà có thể tiếp tục được.
2. Tính mới và độc đáo
Tính mới của một đề tài nghiên cứu khoa học được thể hiện dưới nhiều dạng, có thể liệt kê ra như sau:
a, Đề tài hoàn toàn mới:
Đề tài hoàn toàn mới [trong một phạm vi lãnh thổ nhất định] là những đề tài chưa hoặc được rất ít người nghiên cứu đến. Những đề tài này thường được đánh giá cao vì kết quả của đề tài mang lại giá trị cao hơn so với một đề tài nghiên cứu lại đề tài cũ.
b, Đề tài sử dụng cách tiếp cận mới:
Nói vậy tức là đề tài đã được nghiên cứu trước đây, nhưng nay được nghiên cứu lại với cách tiếp cận mới, đó có thể là cơ sở lí thuyết mới, phương pháp mới hoặc sử dụng công cụ, kĩ thuật nghiên cứu mới
c, Đề tài sử dụng số liệu mới:
Việc sử dụng số liệu mới sẽ giúp kết quả của đề tài có tính cập nhật và khả năng áp dụng vào thực tiễn cao hơn.
d, Khám phá ra điều mới:
Tức là sau quá trình nghiên cứu, nhóm nghiên cứu phát hiện ra điều mà chưa nghiên cứu nào đã phát hiện ra trước đây, dựa trên cơ sở lí luận đúng đắn. Như vậy đề tài có thể đưa ra một hướng đi mới mà các đề tài tương tự trước đó chưa thực hiện được.
3. Tính khả thi
Đây cũng là một trong những tiêu chí quan trọng khi nghiên cứu khoa học. Một đề tài được coi là có tính khả thi khi mà nhóm nghiên cứu có thể tiếp cận được cơ sở lí luận cần thiết cũng như nguồn số liệu liên quan. Ngoài ra các yếu tố khác như kinh phí, người hướng dẫn cũng có thể ảnh hưởng đến tính khả thi của đề tài.
4. Tính áp dụng
Sau khi kết thúc đề tài nghiên cứu, nhóm nghiên cứu phải đưa ra được một giải pháp nhất định cho đề tài nghiên cứu [nếu đấy là đề tài nghiên cứu thực tiễn] hoặc một lí thuyết mới [nếu đấy là đề tài nghiên cứu lý thuyết]. Đề tài có khả năng áp dụng như vậy sẽ được đánh giá cao hơn.
Trên đây là một số yêu cầu cơ bản mà một đề tài nghiên cứu khoa học cần thoả mãn được. Một khi đã đảm bảo được các tiêu chí trên thì đề tài của các bạn sẽ dễ dàng thực hiện hơn, cũng như được đánh giá cao hơn trong mắt hội đồng đánh giá đề tài.
Chính xác hóa đề tài
Chính xác hóa đề tài là bước thực hiện từ
lúc chọn đề tài đến lúc thực hiện việc nghiên
cứu, thậm chí cho đến khi viết thành văn
bản.
- Đề tài NC cái gì?
- Giải quyết vấn đề gì?
- Nhằm mục đích gì?
[Tránh dùng các cụm từ cĩ nghĩa chung
chung, như: Một vài suy nghĩ…, Thử tìm
hiểu…, Về vấn đề…,Bàn về…, v.v.]
29
BÀI TẬP:
Bạn hãy nêu
một đề tài nghiên cứu!
30
Tìm hiểu lịch sử nghiên cứu vấn đề.
Xem đề tài này đã có ai nghiên cứu
rồi, tránh trùng lặp đề tài.
Nếu
đã trùng lặp cần phải điều
chỉnh để tận dụng cái đã nghiên
cứu, xác đònh được cái mới của đề
tài.
31
Xây dựng giả thuyết nghiên cứu
khám phá một điều mới mẻ, người
ta đều xuất phát từ một ý định, một
nghi vấn khi bắt đầu cơng việc.
Để
Giả
định về điều nghi vấn [đốn trước
một kết quả cho điều nghi vấn].
Giả
thuyết NC chính là cấu trúc hồn
chỉnh về mặt ngơn ngữ của một giả
định.
32
TD: «Nghiên cứu thử nghiệm PPDH
khám phá ở trường phổ thơng của VN ».
M ục
đích: chứng minh rằng có thể đưa phương
pháp ấy vào trường phổ thơng ở Việt Nam.
Nghi vấn: Phương pháp dạy học mới đã được sử
dụng tốt ở các nước phát triển nhưng liệu có áp dụng
cho nhà trường Việt nam được khơng.
Gỉa định: thay đổi một vài cách tổ chức, lựa chọn
nội dung phù hợp và đặc biệt là chú ý tới ngun tắc từ
dễ đến khó, từ ít đến nhiều... để phù hợp với mơi
trường sư phạm ở Việt Nam thì sẽ vận dụng
được phương pháp dạy học mới này vào nhà trường
33
Giả
thuyết nghiên cứu:
PPDH khám phá là rất có hiệu quả ở các
nước tiên tiến. Nếu đưa nó vào thực hiện
ở những nội dung học phù hợp, thay
đổi cách tổ chức lớp học sao cho phù
hợp với hồn cảnh nhà trường Việt Nam
và đặc biệt là mức độ vận dụng tn theo
ngun tắc kết hợp giữa truyền thống và
hiện đại... thì có thể thực hiện PPDH
ấy ở nhà trường phổ thơng Việt Nam.
34
Xây dựng giả thuyết nghiên cứu
Muốn cấu trúc giả thuyết khoa
học, trước tiên phải xác định mục
đích của đề tài.
=> Nhà nghiên cứu có thể thấy trước
được rằng nếu tơi có những điều
kiện xác định thì tơi sẽ đạt được
mục đích. Ðiều giả định ấy sẽ trở
thành các giả thuyết.
35
Xây dựng giả thuyết nghiên cứu
GTNC là một quan niệm chưa
được chứng minh trong khoa học, có
thể bổ khuyết những thiếu sót hoặc
thay thế những cái đã lỗi thời trong một
hệ thống khoa học, là giai đoạn trước
của sự nhận thức, một hình thức phát
triển của khoa học và có thể trở thành
những lí luận khi được xác nhận đầy
đủ trong thực tiễn.
36
Xây dựng giả thuyết nghiên cứu
Một
đề tài nghiên cứu khoa học mà khơng
có GTKH thì cơng trình nghiên cứu chẳng
qua là sự tích lũy những sự kiện và thơng
tin rời rạc, khơng mang ý nghĩa khoa học.
Nhà NCKH trước khi bắt đầu cơng việc mà
khơng có giả thuyết thì chẳng khác nào một
người mò mẫm trong đêm khơng có mục
đích, may ra thì nắm được một cái gì đó và
cũng chẳng biết nó q giá hay thứ bỏ đi.
37
Dự kiến các cơng việc cần thiết:
Quyết
định đề tài nghiên cứu.
Xác định các mục tiêu của đề tài.
Biến các mục tiêu thành giả thuyết NC.
Xác định và định nghĩa các thuật ngữ chủ
yếu dùng trong đề tài.
Lập danh sách các tài liệu tham khảo.
Dự kiến quan sát, điều tra, ... nhằm thu
thập các thơng tin cần thiết [Làm gì? Làm
thế nào? Cần dữ kiện nào? Ghi nhận ra
sao? Phân tích thế nào ? ... ].
Lên lịch làm việc cho từng tháng, tuần.
38
Khai thác tài liệu, lập phiếu nghiên cứu:
Ðọc tài liệu:
– Tìm mục lục, đọc những vấn đề cần thiết.
– Ðọc lướt để lấy nội dung ghi vào phiếu.
– Đọc kỹ, ghi phiếu chi tiết hơn một số vấn đề liên
quan trực tiếp cho việc nghiên cứu.
Phiếu
nghiên cứu: [phục vụ cho nghiên cứu
lí thuyết và thực tiễn]
– Ghi tóm tắt nội dung vấn đề đã đọc.
– Phân loại các phiếu ấy theo ý đồ của mình.
– Lập phiếu ghi số liệu, sự kiện, vụ việc.
39