Bài tập thiết kế nhà máy cơ khí năm 2024

1. SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH KHOA CƠ KHÍ CHẾ TẠO MÁY GIÁO TRÌNH MÔN HỌC THIẾT KẾ XƯỞNG (LƯU HÀNH NỘI BỘ)
2. MÁY CƠ KHÍ CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ THIẾT KẾ NHÀ MÁY CƠ KHÍ. 1.1.Khái niệm chung. 1.1.1.Ý nghĩa kinh tế, kỹ thuật và xã hội. Sự phát triển phong phú của các ngành kinh tế quốc dân dẫn đến việc chế tạo máy phục vụ cho các ngành kinh tế đó. Vì vậy phải thiết kế mới hoặc cải tạo các nhà máy cơ khí để chế tạo các sản phẩm khác nhau theo chủng loại và đặc tính kỹ thuật với hiệu quả kinh tế cao nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu của các ngành kinh tế. Thiết kế nhà máy cơ khí là một lĩnh vực chuyên môn quan trọng của ngành cơ khí, mang tính tổng hợp cao bởi vì nó thể hiện mối quan hệ chặt chẽ giữa những khâu : thiết kế kết cấu sản phẩm, thiết kế công nghệ chế tạo, thiết kế trang thiết bị, thiết kế dụng cụ sản xuất và tổ chức sản xuất theo dây truyền công nghệ. Chất lượng của công việc này còn ảnh hưởng lâu dài đến quá trình sản xuất của nhà máy được cải tạo hoặc xây dựng mới. Như vậy đề án thiết kế nhà máy cơ khí là kết quả của quá trình nghiên cứu, thiết kế và kiểm nghiệm về khoa học kỹ thuật phức tạp, phải giải quyết đồng bộ các mặt kỹ thuật, kinh tế, tổ chức lao động của quá trính sản xuất với tính thực tiễn và hiệu quả cao. Mặt khác, thiết kế mới hoặc cải tạo nhà máy cơ khí còn góp phần tận dụng có hiệu quả sức sản xuất của xã hội nhằm đẩy mạnh sản xuất, tăng nhanh mức thu nhập và cải thiện đời sống nhân dân lao động và toàn xã hội. 1.1.2. Quá trình sản xuất là cơ sở thiết kế. Nhà máy cơ khí có chức năng chế tạo các mặt hàng cơ khí để đáp ứng nhanh và có hiệu quả nhu cầu luôn luôn thay đổi của các ngành kinh tế và xã hội, đồng thời phải có đủ sức cạnh tranh trên thị trường hàng hoá cơ khí nội địa và quốc tế. Quá trình sản xuất trong nhà máy cơ khí thường bao gồm nhiều công đoạn rất phức tạp và có quan hệ chặt chẽ với nhau. Các quá trình phụ trợ (B) Quá trìnhchế tạo sản phẩm cơ khí (A) Điều kiện Kết quả ban đầu (C) A1 A2 A3 A4 sản xuất (D) A. Quá trình chế tạo sản phẩm cơ khí: Gồm các công đoạn sản xuất cơ bản: A1.Chế tạo phôi; A2.Gia công chi tiết cơ khí (cơ, nhiệt, sử lý bề mặt); A3.Lắp ráp sản phẩm cơ khí; A4.Bao gói sản phẩm. B. Các quá trình phụ trợ: Cung cấp năng lượng, vận chuyển, bảo quản, bảo dưỡng, vệ sinh kỹ thuật, an toàn lao động, quản lý điều hành, đào tạo, sinh hoạt và đời sống...... C. Các điều kiện ban đầu của quá trình sản xuất: Vật tư kỹ thuật, kinh tế xã hội, nguồn vốn đầu tư, phương án sản xuất (mặt hàng, sản lượng, chỉ tiêu chất lượng, năng suất, giá thành, lãi...) 1
3. sản xuất: Sản phẩm đạt các chỉ tiêu về chất lượng, năng suất, giá thành, lãi, cạnh tranh....) Cơ cấu của một nhà máy cơ khí được thiết kế và xây dựng theo quy trình sản xuất đặc trưng nhất sẽ diễn ra trong nhà máy đó. Để điều khiển quá trình sản xuất trong nhà máy đạt hiệu quả cao, trước hết phải coi nhà máy cơ khí là một hệ thống kỹ thuật phức tạp, có tổ chức hợp lý, nhằm thực hiện một chương trình sản xuất nhất định, đạt các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật qui định về chất lượng và số lượng sản phẩm, năng suất lao động, thời hạn và gía thành, đảm bảo cho sản phẩm có đủ sức cạnh tranh trên thị trường tiêu thụ, tạo điều kiện để hoàn vốn đầu tư nhanh chóng. Nghĩa là khi thiết kế nhà máy cơ khí, cần xác định và phân tích chính xác mối quan hệ chặt chẽ giữa các phân xưởng và các bộ phận sản xuất theo trình độ khoa học kỹ thuật thực tế, thông qua hoạt động tiếp cận thị trường (maketting) nhạy bén, có tính quyết định đến hiệu quả sản xuất trong nhà máy. Bởi vì chương trình sản xuất sẽ quyết định cơ cấu nhà máy về hai mặt: kỹ thuật sản xuất và tổ chức sản xuất mà cơ cấu nhà máy lại quyết định tính chất của quá trình sản xuất trong nhà máy trong quá trình hoạt động. Quan hệ giữa chuẩn bị sản xuất và quá trình sản xuất: (IV) (V) I II III IChuẩn bị sản xuất: Tiếp cận thị trường, thiết kế và thử nghiệm kết cấu sản phẩm và công nghệ chế tạo theo hướng linh hoạt hoá sản xuất, xác định nguồn cung cấp các nhu cầu cho sản xuất. IIBán sản xuất (sản xuất thử một số sản phẩm ứng với ??? số 0) IIIThực hiện quá trình sản xuất với qui mô nhất định theo hướng linh hoạt hoá sản xuất, đạt hiệu quả tốt về chất lượng, năng suất, lãi, thu hồi nhanh vốn đầu tư cho sản xuất... IVHoạt động tổ chức sản xuất tối ưu. Quá trình sản xuất có tính linh hoạt cao đóng vai trò quyết định khả năng tiếp cận và chiếm lĩnh thị trường của các doanh nghiệp. Có thể coi tính linh hoạt là một nguyên tắc trong hoạt động sản xuất kinh doanh công nghiệp chế tạo cơ khí bởi vì qui mô sản xuất hàng loạt nhỏ và vừa là phổ biến (chiếm khoảng gần 80%) Ở các nước phát triển, các dây truyền công nghệ linh hoạt được thiết lập từ các thiết bị, trang bị sản xuất và các người máy công nghiệp điều khiển bằng kỹ thuật số và vi sử lý nghĩa là dùng hệ điều khiển CNC đang đóng vai trò chính trong quá trình sản xuất. Cơ cấu của một nhà máy cơ khí trên thực tế do hai thành phần hợp thành là kỹ thuật sản xuất và tổ chức sản xuất ứng với điều kiện sản xuất cụ thể nhằm tạo điều kiện làm việc tối ưu cho người lao động đạt hiệu quả lao động tốt nhất. Quá trình sản xuất trong ngành cơ khí thường được phân cấp như sau: Hệ thống phân cấp của quá trình sản xuất trong ngành cơ khí Nhóm 1: Theo Nhóm 2: Theo Nhóm 3: Theo cấu trúc công cấu trúc kỹ thuật cấu trúc không 2
4. gian Cấp I Nguyên công Hệ thống công Chỗ làm việc nghệ (máy, thiết (trạm công nghệ) bị phụ) Cấp II Chuỗi các Hệ thống máy Công đoạn sản nguyên công (nhóm máy, xuất đường dây máy) Cấp III Quá trình công Hệ thống dây Phân xưởng sản nghệ truyền gia công xuất hoặc lắp ráp Cấp IV Quá trình sản Hệ thống sản Nhà máy cơ khí xuất xuất (công ty cơ khí=công ty con) Cấp V Tổng công ty cơ khí (công ty mẹ) 1.1.3. Nội dung thiết kế: Việc thiết kế nhà máy cơ khí được phân ra thành hai trường hợp sau: Thiết kế cải tạo nhà máy, phân xưởng, bộ phận sẵn có trên cơ sở thay đổi mặt hàng hoặc tăng sản lượng hoặc thay đổi về công nghệ chế tạo. Trường hợp này bắt đầu từ việc phân tích sự thay đổi của chương trình sản xuất, nghiên cứu hoạt động sản xuất kinh doanh hiện tại để đề ra phương án cải tạo hợp lý nhất nhằm tận dụng tối đa năng lực sản xuất hiện có, loại trừ những hạn chế của quá trình sản xuất. Loại thiết kế này không cần vốn đầu tư lớn nhưng có khả năng mang lại hiệu quả cao, tránh lãng phí vốn. Đây là trọng tâm của công tác thiết kế nhằm đẩy mạnh sản xuất theo chiều sâu, tận dụng có hiệu quả năng lực sản xuất sẵn có của các cơ sở sản xuất. Thiết kế nhà máy, phân xưởng, bộ phận hoàn toàn mới. Trường hợp này bắt đầu từ việc phân tích các tài liệu ban đầu về sản phẩm, sản lượng, phương án công nghệ , tổ chức sản xuất, đinh mức lao động, thời hạn đưa công trình vào hoạt động để đề ra phương án thiết kế hợp lý nhất. Loại thiết kế này mang tính chất hệ thống và hoàn chỉnh, phản ứng kịp thời với những thành tựu và giải pháp tiên tiến về kỹ thuật và công nghệ. Phải xác định chính xác nội dung sau: Chương trình sản xuất, qui trình công nghệ chế tạo sản phẩm, qui hoạch tổng mặt bằng và các mặt bằng bộ phận, phương tiện vận chuyển, kho tàng, vật tư kỹ thuật, để đảm bảo cho quá trình sản xuất đạt hiệu quả cao, tương ứng với trình độ phát triển khoa học kỹ thuật về mặt kỹ thuật sản xuất và tổ chức sản xuất. 1.1.4. Tổ chức công tác thiết kế: Thiết kế nhà máy cơ khí là một công việc tổng hợp và phức tạp, đòi hỏi phải có sự cộng tác chặt chẽ của một tập thể các chuyên gia về khoa học kỹ thuật, quản lý kinh tếkỹ thuật thuộc nhiều chuyên môn khác nhâu trong từng giai đoạn thiết kế. Tập thể này phải được tổ chức hợp lý theo cơ chế thích hợp và do một chủ nhiệm công trình quản lý và điều hành. Chủ nhiệm công trình phải có trình độ chuyên môn về cơ khí chế tạo, ít nhất phải có một kỹ sư cơ khí có khả năng tổ chức, điều hành tập thể thiết kế đạt hiệu quả tốt nhằm đảm bảo chất lượng và thời hạn thiết kế công trình. Tuỳ theo qui mô của công trình mà tập thể thiết kế được phân thành từng nhóm chuyên môn đảm bảo thiết kế từng phần 3
5. nhóm cơ khí, nhóm kỹ thuật điên, nhóm xây dựng công nghiệp .... Chức năng cơ bản của chủ nhiêm công trình là phân chia công việc thiết kế thành từng nhóm chuyên môn hợp lý nhất quản lý việc thực hiện quá trình thiết kế nhằm đảm bảo tiến độ thiết kế mạnh nhất, chất lượng thiết kế cao nhất. 1.1.5. Những qui định chung: Khi thiết kế nhà máy cơ khí cần phải tuân thủ mọi pháp lệnh và quy định về quản lý kinh tế xã hội của nhà nước như luật tổ chức doanh nghiệp, luật đầu tư, luật lao động, luật đất đai, luật bảo vệ tài nguyên và môi trường.... Những khái niệm chung khi thiết kế nhà máy cơ khí: Công trình: Là đơn vị có tính chất độc lập về kỹ thuật và không gian của nhà máy hoặc phân xưởng thíêt kế. VD: toà nhà, trạm điện, kho,... Một công trình gồm nhiều hạng mụ công trình. Chủ đầu tư: Là cơ quan cấp hoặc cho vay vốn đầu tư. VD: Ngân hàng đầu tư và phát triển, ngân hàng tín dụng, công ty cổ phần...Chủ đầu tư còn là chủ dự án, nghĩa là có chức năng huy động và tìm nguồn vốn cho công trình. Cơ quan thiết kế: Là tổ chức đảm nhận chức năng thiết kế công trình, cung cấp các tài liệu và bản vẽ thiết kế công trình, đồng thời giám sát quá trình thực hiện đề án thiết kế công trình trong thực tế, xây dựng và vận hành khai thác công trình. Cơ quan thiết kế thường là phòng thiết kế tại các bộ hoặc các viện.VD:Viện thiết kế công trình cơ khí thuộc bộ cơ khí và luyện kim. Cơ quan xây lắp và tổ chức: Chịu trách nhiệm xây dựng và lắp đặt công trình (nhà xưởng, thiết bị) từ khi bắt đầu thi công đến khí bàn giao nghiệm thu. VD: Công ty xây dựng, công ty lắp máy... Hạn ngạch công trình: Là mức quy định hiện thời về giá trị vốn đầu tư xây dựng để phân cấp công trình theo: công trình dưới hạn ngạch và công trình trên hạn ngạch. Tài liệu thiết kế: gồm các bản vẽ và thuyết minh về toàn bộ công trình. Khi thiết kế công trình, cân có những tài liệu cơ bản sau: +Hợp đồng thiết kế công trình. +Luận chứng kinh tế kỹ thuật về công trình +Các bản vẽ sản phẩm, bộ phận, cụm,nhóm, chi tiết cơ khí. +Các tài liệu điều tra, khảo sát về địa điểm xây dựng công trình. +Các văn bản thiết kế về hợp tác (liên doanh, liên kết) trong thiết kế, xây dựng công trình và trong quá trình sản xuất tại nhà máy sau này (cung ứng vật tư kỹ thuật , lao động, năng lượng, vốn, tiêu thụ sản phẩm, đào tạo nhân lực kỹ thuật.....) Khi trình duyệt đề án thiết kế công trình, ta cần có những tài liệu sau: +Tập thuyết minh giải trình về toàn bộ công trình đã thiết kế gồm toàn bộ các nội dung đã tính toán thiết kế về công nghệ, kiến trúc và xây dựng, các bản thống kê, sơ đồ, biểu đồ, các bản vẽ... được xây dựng theo luận cứ kinh tế kỹ thuậtxã hộimôi trường. +Các bản vẽ mặt bằng tổng thể và mặt bằng từng bộ phận công trình. +Các bản vẽ kiến trúc, nhà xưởng công trình. +Các số liệu kinh tế kỹ thuật cơ bản của công trình (năng lực và hiệu quả sản xuất, hiệu quả đầu tư, thời hạn hoàn thành vốn đầu tư,....), nêu cụ thể cho từng hạn mục công trình (phân xưởng, bộ phận) Các tài liệu khi trình duyệt được tập hợp thành một đề án kinh tế kỹ thuật về công trình đã thiết kế bao gồm : tập thuyết minh giải trình và các bản vẽ thiết kế cần thiết về 4
6. xuất và thi công xây dựng công trình. 1.2. Nội dung kinh tế kỹ thuật và tổ chức của công trình thiết kế. 1.2.1. Nội dung kinh tế: 1Xác định chương trình sản xuất gồm: loại sản phẩm, sản lượng, thời hạn tồn tại, giá thành ước tính theo khả năng cạnh tranh trên thị trường...trên cơ sở hoạt động tiếp cận thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước (marketting) 2Tìm hiểu và dự trữ nguồn cung cấp các nhu cầu cho quá trình sản xuất của công trình (nguyên vật liệu chính và phụ, nhiên liệu, khí nén, nước, điện lao động...) 3Phối hợp các cơ quan chức năng để điều tra, khảo sát, lựa trọn địa điểm xây dựng công trình. VD:Bộ kế hoạch và đầu tư, cục an ninh quốc gia, cục xây dựng đô thị, văn phòng kiến trúc sư trưởng, viện quy hoạch cơ khí, bộ y tế, bộ môi trường,.... với mục đích xác định địa điểm xây dựng công trình đảm bảo hợp lý về các mặt: quy hoạch kinh tế và quốc phòng, cung cấp vật tư kỹ thuật, lao động, bảo vệ môi trường, tiêu thụ sản phẩm. 4Xác định quy mô, cấu tạo của công trình (lớn, vừa, nhỏ). 5Lập kế hoạch dự kiến khả năng mở rộng và phát triển nhà máy sau này. 6Lập phương án liên doanh. liên kết sản xuất với các xí nghiệp. 7Giải quyết vấn đề cung cấp vốn đầu tư, thiết bị, vật liệu xây dựng...trên cơ sở phối hợp trách nhiệm với các cơ quan có liên quan và phía đối tác xây dựng công trình. 8Nghiên cứu, lập phương án giải quyết vấn đề đời sống, sinh hoạt, văn hoá, phúc lợi xã hội đối với lược lượng lao động trong nhà máy. 1.2.2. Nội dung kỹ thuật: 1Thiết kế các quá trình công nghệ và dây truyền sản xuất để chế tạo sản phẩm cơ khí (chế tạo phôi, gia công cơ, nhiệt, kiểm tra chất lượng, lắp ráp, bảo quản, bao gói..) theo trương trình của nhà máy thiết kế là trọng tâm kỹ thuật rất quan trọng và phức tạp. Chất lượng thiết kế, thư nghiệm các giải pháp và dây truyền công nghệ chế tạo các sản phẩm có ảnh hưởng trực tiếp đến các nội dung thiết kế khác và đến chất lượng chung của đề án thiết kế nhà máy cơ khí. 2Xác định thời gian cần thiết để chế tạo một sản phẩm và toàn bộ sản lượng. 3Tính toán, xác định số lượng, chủng loại trang thiết bị và dụng cụ công nghệ cần thiết ứng với các công đoạn, phân xưởng sản xuất (chế tạo phôi, gia công, nhiệt luyên, lắp ráp, kiểm tra...) 4Xác định bậc thợ và số lượng công nhân sản xuất, số lượng kỹ thuật viên, lực lượng quản lý và phục vụ sản xuất. 5Xác định khối lượng và giải pháp cung cấp phôi liệu, nhiên liệu, năng lượng, nước ...cho các công đoạn và phân xưởng sản xuất. 6Lập sơ đồ vận chuyển, xác định phương tiện vận chuyển trong từng phân xưởng, bộ phận sản xuất và toàn nhà máy. 7Giải quýêt các vấn đề vệ sinh kỹ thuật, môi trường, an toàn lao động, phòng chống cháy nổ, đảm bảo điều kiện thông gió, chiếu sáng và môi trường làm việc thích hợp, bố trí thao tác và chỗ làm việc khoa học để lao động với chất lượng và năng suất cao nhất. 8Xác định nhu cầu về diện tích, bố trí hợp lý mặt bằng sản suất các phân xưởng, bộ phận và tổng mặt bằng nhà máy. 9Xác định kết cấu kiến trúc nhà xưởng cho các hạng mục công trình. 5
7. tổ chức. 1Xác định cơ cấu của hệ thống quản trị và điều khiển nhà máy quy định quan hệ giữa các phòng ban, phân xưởng, bộ phận; nêu rõ chức năng của từng đơn vị dưới sự điều hành của hội đồng quản trị xí nghiệp, công ty (ban điều hành), hội đồng doanh nghiệp. 2Tổ chức hệ thống quản lý kỹ thuật và sản xuất kinh doanh trong nhà máy từ phó giám đốc kỹ thuật, phòng kỹ thuật, công nghệ, kỹ thuật viên, quản đốc phân xưởng đến công nhân sản xuất tại các dây truyền công nghệ. 3Lập các phương thức tổ chức và quản lý lao động, bồi dưỡng chuyên môn, đào tạo lao động (thi nâng bậc thợ, đào tạo lại, đào tạo nâng cao) 4Tổ chức hệ thống bảo vệ nhà máy. 5Giải quýêt các hoạt động sinh hoạt chính trị, văn hoá xã hội của các nhân viên trong nhà máy. Tóm lại: Yêu cầu cơ bản ở đây là đảm bảo cho nhà máy thiết kế là một hệ thống đồng bộ về các mặt kỹ thuật, tổ chức và kinh tế phù hợp với trình độ phát triển của khoa học kỹ thuật và điều kiện sản xuất cụ thể sao cho quá trình sản xuất của nhà máy đạt hiệu quả cao và đáp ứng tốt nhu cầu xã hội. 1.3. Tài liệu ban đầu. Trước khi tiến hành thiết kế nhà máy, tập thể thiết kế phải nghiên cứu thận trọng các số liệu điều tra cơ bản về phương hướng lâu dài và mục đích cụ thể nhằm thực hiện nhiệm vụ kinh tế nhất định theo định hướng phát triển chung trong khoảng thời gian tương đối dài là hàng chục năm của nền kinh tế quốc dân. Tập thể thiết kế phải kiểm tra độ tin cậy của dữ liệu ban đầu trước khi tiến hành thiết kế công trình Những tài liệu ban đầu để thiết kế nhà máy cơ khí gồm có: Hợp đồng thiết kế là văn bản ký kết trách nhiệm kinh tế giữa chủ công trình và tổ thiết kế. Giải trình về công trình sẽ thiết kế, gọi là luận chứng kinh tế kỹ thuật về công trình được xây dựng dưới dạng dự án. Các bản vẽ sản phẩm gồm: bản vẽ lắp sản phẩm, bộ phận, cụm; các bản vẽ chi tiết cơ khí có trong các sản phẩm chính và phụ với các điều kiện kỹ thuật cần thiết, được tập hợp thành trương trình sản xuất của doanh nghiệp (công ty cơ khí) hoặc ít nhất phải ở dưới dạng định hướng sản xuất. Các tài liệu điều tra, khảo sát về địa điểm xây dựng nhà máy. Các văn bản liên doanh liên kết, hợp tác sản xuất và tiêu thụ sản phẩm gồm: hợp đồng dài hạn về cung ứng nguyên vật liệu, năng lượng và các nhu cầu khác cho quá trình sản xuất, hợp đồng về tiêu thụ sản phẩm. Trong các tài liệu trên thì luận chứng kinh tế kỹ thuật là tài liệu ban đầu quan trọng nhất, quyết định nhất đối với quá trình thiết kế công trình. 1.3.1. Luận chứng kinh tế kỹ thuật về công trình (dự án khả thi). Nhà máy cơ khí là một công trình phải được khai thác, sử dụng tối ưu và lâu dài, thường là trên 30 năm. Vì vậy phải qua giai đoạn phân tích, nghiên cứu, so sánh, lựa trọn sơ bộ để đưa ra những kết quả làm cơ sở cho các chủ đầu tư xem xét để quyết định. Giai đoạn này gọi là lập dự án sơ bộ hay dự án tiền khả thi. Theo nguyên tắc chung thì luận chứng kinh tế kỹ thuật chỉ được phê duyệt khi có quyết định của chủ đầu tư dự án và cơ quan thẩm định phê duyệt dự án tiền khả thi. 6
8. tế kỹ thuật là hồ sơ trình bày chi tiết và logic những vấn đề phải giải quyết để có thể huy động các nguồn lực và các quá trình nhằm đạt được những mục tiêu kinh tế xã hội nhất định ứng với một công trình cụ thể nào đó. Nội dung cơ bản của luận chứng kinh tế kỹ thuật về công trình bao gồm: 1Tên gọi chính xác và tên gọi tăt được quốc tế hoá, chức năng sản xuất và kinh doanh của nhà máy cơ khí. Cơ sở khoa học, thực tiễn và pháp lý về sự cần thiết, tính đúng đắn và sự hợp lý của dự án thành lập nhà máy (công ty cơ khí). 2Phương án sản phẩm chính, phụ, nêu rõ điều kiện kỹ thuật cơ bản, giá trị sử dụng, qui cách, mẫu mã, nhãn hiệu,..... 3Sản lượng hàng năm và quy mô sản xuất của từng loại sản phẩm sẽ được chế tạo: chiến lược tiếp thị trên cơ sở nghiên cứu, phân tích sản phẩm về thị hiếu và nhu cầu sử dụng, khả năng cạnh tranh để chiếm lĩnh thị trường tiêu thụ, xác định các kênh phân phối sản phẩm. 4Xác định phạm vi và chức năng của nhà máy trong hệ thống công nghiệp chế tạo sản phẩm cơ khí nói chung, khả năng hỗ trợ và phát triển kinh tế ngành, kinh tế vùng lãnh thổ khi cần thiết, kể cả chức năng bảo hành, sửa chữa thiết bị và sản xuất phụ tùng thay thế.... 5Địa điểm xây dựng nhà máy, dự kiến khả năng phát triển và mở rộng sau này. 6Các phương án đầu tư về công nghệ và các giải pháp kỹ thuật phù hợp với quá trình sản xuất trên cơ sở các số liệu về diện tích và mặt bằng sản xuất, trang thiết bị công nghệ, nguồn đào tạo và bổ sung nhân lực. Từ đó ước tính giá trị vốn đầu tư cần thiết để xây dựng nhà máy, ước tính chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. 7Phân tích các số liệu về chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật nhằm phản ánh tính khả thi, tính hiệu quả của công trình bao gồm: chế độ lao động (số ca sản xuất hàng ngày, số ngày làm việc hàng năm), năng suất lao động tính cho một đơn vị diện tích sản xuất, một công nhân sản xuất, một đơn vị giá trị vốn đầu tư... 8Xác định thời hạn hoàn vốn đầu tư xây dựng công trình trên cơ sở phân tích đầy đủ và khách quan về chi phí doanh thu và lợi nhuận. 9Phương án tổ chức và kế hoạch thực hiện quá trình thiết kế nhà máy (phân chia các giai đoạn thiết kế, nội dung chi tiết của từng giai đoạn thiết kế gối đầu nối tiếp nhau chặt chẽ và hài hoà) nhằm đảm bảo chất lượng, thời gian thiết kế và mục tiêu dự án. 10Kết luận và những kiến nghị cần thiết khác. 1.3.2. Xác định trương trình sản xuất của nhà máy cơ khí. Chương trình sản xuất (CTSX) của nhà máy (doanh nghiệp) cơ khí được xác định theo những cơ sở quan trọng sau: Quy mô của công trình theo quy hoạch phát triển chung của nền kinh tế và định hướng liên doanh, liên kết sản xuất. Dữ liệu ban đầu về sản phẩm (giá trị sử dụng, nhu cầu, độ chính xác chế tạo) Hợp đồng thiết kế nhà máy, luận chứng kinh tế kỹ thuật. Nội dung của chương trình sản xuất đối với một nhà máy cơ khí thường là: + Mặt bằng (loại sản phẩm, giá trị sử dụng, đặc tính kỹ thuật...) + Giải pháp công nghệ chế tạo (nêu rõ khả năng, trình độ). + S¶n lîng chÕ t¹o (kÓ c¶ tû lÖ phÕ phÈm vµ dù tr÷) Ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt cã thÓ ®îc x¸c lËp chÝnh x¸c hoÆc gÇn ®óng: * X¸c lËp chÝnh x¸c: Ph¶i tiÕn hµnh hai khèi lîng c«ng viÖc rÊt tæng hîp vµ phøc t¹p lµ: 7
9. c¬ b¶n vÒ s¶n phÈm theo c¸c mÆt: gi¸ trÞ sö dông, ®Æc tÝnh kü thuËt, nhu cÇu thÞ trêng tiªu thô, nguån vËt t, nguån n¨ng lîng, nguån lao ®éng, s¶n lîng chÕ t¹o, thêi h¹n s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n xuÊt v.v 2. X¸c ®Þnh tæng hîp c¸c sè liÖu vÒ s¶n phÈm, chi tiÕt c¬ khÝ vÒ c¸c mÆt: kÕt cÊu, tÝnh n¨ng, ®iÒu kiÖn kü thuËt, s¶n lîng, gi¸ thµnh, nguån vËt t, nguån n¨ng lîng, nguån lao ®éng. * X¸c lËp gÇn ®óng: b»ng hai c¸ch sau: C¸ch 1: x¸c ®Þnh CTSX trªn c¬ së ph©n lo¹i s¶n phÈm cã trong ®Þnh híng s¶n xuÊt. C¸ch nµy ®é chÝnh x¸c thÊp. C¸ch 2: X¸c ®Þnh CTSX trªn c¬ së ph©n lo¹i chi tiÕt cã trong nhãm s¶n phÈm theo ®Þnh híng s¶n xuÊt, c¸ch nµy ®é chÝnh x¸c cao h¬n nhng phøc t¹p h¬n. Khi x¸c ®Þnh CTSX theo c¸ch 1 vµ 2 ®Òu ph¶i gi¶i quyÕt c¸c néi dung sau: - Ph©n lo¹i, ph©n nhãm ®èi tîng s¶n xuÊt theo ®Æc ®iÓm kÕt cÊu vµ c«ng nghÖ chÕ t¹o. - Chän ®èi tîng ®¹i diÖn (®iÓn h×nh) cho mçi nhãm s¶n phÈm hoÆc chi tiÕt. - LËp quy tr×nh c«ng nghÖ cho ®èi tîng ®¹i diÖn cña tõng nhãm. - Quy ®æi sè lîng c¸c lo¹i kh¸c ra ®èi tîng ®iÓn h×nh cña tõng nhãm theo quan hÖ quy ®æi sau: Ni = Noi.K Noi lµ s¶n lîng theo yªu cÇu cña lo¹i ®èi tîng i (chiÕc/n¨m) K lµ hÖ sè quy ®æi Ni lµ sè lîng ®· quy ®æi cña lo¹i i ra lo¹i ®¹i diÖn HÖ sè quy ®æi K xÐt ®Õn sù kh¸c nhau vÒ kÕt cÊu, sè lîng gi÷a tõng lo¹i ®èi tîng kh¸c so víi lo¹i ®¹i diÖn cña nhãm. K = K1.K2.K3 K1 lµ hÖ sè quy ®æi theo träng lîng s¶n phÈm hoÆc chi tiÕt c¬ khÝ, x¸c ®Þnh theo biÓu thøc thùc nghiÖm sau: Qi 2 3 K1  () Q0 Víi Q0  (0,5   ).Qi Qi lµ träng lîng lo¹i ®ang xÐt i Q0 lµ träng lo¹i ®¹i diÖn cña nhãm. K2 lµ hÖ sè quy ®æi theo ®é phøc t¹p vÒ kÕt cÊu vµ c«ng nghÖ, cã thÓ x¸c ®Þnh nh sau; t nc  i K2  t nc 0 t nc i lµ tæng thêi gian cÇn thiÕt ®Ó chÕ t¹o hoµn chØnh mét ®èi tîng lo¹i i t nc 0 lµ tæng thêi gian cÇn thiÕt ®Ó chÕ t¹o hoµn chØnh mét ®èi tîng lo¹i ®¹i diÖn. K3 lµ hÖ sè quy ®æi theo s¶n lîng, cã thÓ x¸c ®Þnh theo biÓu thøc thùc nghiÖm sau: N0 x K3  ( ) Ni N0 = (0,1  10).Ni th× x = 0,15  0,2 N0 lµ s¶n lîng yªu cÇu cña lo¹i ®¹i diÖn. Ni lµ s¶n lîng yªu cµu cña lo¹i ®ang xÐt i. * Chó ý: 8
10. NÕu sè lo¹i s¶n phÈm nhiÒu, sè lîng tõng lo¹i Ýt vµ s¶n phÈm cã kÕt cÊu gièng nhau th× nªn ph©n lo¹i chi tiÕt theo c¸c d¹ng c¬ b¶n lµ: hép, trôc, cµng, b¹c, b¸nh r¨ng, Chän chi tiÕt ®¹i diÖn theo c¸c nhãm kÝch thíc (nhá, võa, lín), råi lËp quy tr×nh c«ng nghÖ vµ ®Þnh møc thêi gian chÕ t¹o theo chi tiÕt ®¹i diÖn cho tõng nhãm kÝch thíc ®ã. - NÕu ®Þnh híng s¶n xuÊt cha cô thÓ (chØ ®Þnh híng theo khèi lîng s¶n phÈm hoÆc gi¸ trÞ s¶n lîng tÝnh b»ng tiÒn. ThÝ dô 1000 tÊn s¶n phÈm/n¨m, 100 tØ ®ång gi¸ trÞ s¶n xuÊt/n¨m. Th× cÇn chän s¶n phÈm ®¹i diÖn. 1.3.3.C¸c yÕu tè c¬ b¶n trong tµi liÖu ban ®Çu (ch×a kho¸ thiÕt kÕ). C¸c yÕu tè c¬ b¶n nhÊt trong tµi liÖu ban ®Çu ®Ó thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ lµ: lo¹i s¶n phÈm (kÕt cÊu, tÝnh n¨ng, gi¸ trÞ sö dông), s¶n lîng vµ lo¹i s¶n xuÊt, qu¸ tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm, thêi gian thiÕt kÕ vµ thêi gian thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh. 1.3.3.1.S¶n phÈm. S¶n phÈm cña nhµ m¸y c¬ khÝ thêng lµ c¸c lo¹i m¸y mãc, trang bÞ c¬ khÝ phôc vô c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c nhau nh: GTVT, ®iÖn lùc, ho¸ chÊt, chÕ biÕn l¬ng thùc vµ thùc phÈm, dÖt may Nh÷ng s¶n phÈm nµy do nhiÒu lo¹i chi tiÕt cã h×nh d¹ng vµ kÝch thíc kh¸c nhau l¾p ghÐp thµnh. CÇn ph¶i ph©n tÝch tÝnh c«ng nghÖ trong kÕt cÊu, bé phËn, côm vµ chi tiÕt, ®Æc biÖt lµ mèi quan hÖ sau: - Ph©n tÝch ®iÒu kiÖn kü thuËt cña s¶n phÈm, bé phËn, côm, chi tiÕt ®Ó x¸c ®Þnh gi¶i ph¸p c«ng nghÖ chÕ t¹o tèi u. - Ph©n tÝch c¸c chuçi kÝch thíc c¬ b¶n cña s¶n phÈm, bé phËn, côm ®Ó x¸c ®Þnh c¸c ph¬ng ph¸p l¾p r¸p vµ kiÓm tra thÝch hîp. - Ph©n tÝch kÕt cÊu s¶n phÈm vµ chi tiÕt ®Ó chän lo¹i thiÕt bÞ cã kÝch thíc vµ c«ng suÊt phï hîp vµ tü lÖ tõng lo¹i thiÕt bÞ. - Chó ý ®Þnh híng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trong s¶n xuÊt, nghÜa lµ nhµ m¸y cÇn ph¶i chÕ t¹o nhiÒu lo¹i s¶n phÈm víi kÕt cÊu ®a d¹ng, nhiÒu cì phï hîp víi thÞ hiÕu cña ngêi sö dông, ®ång thêi cã thÓ khai th¸c ë møc ®é cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña c¸c d©y truyÒn c«ng nghÖ. 1.3.3.2. S¶n lîng vµ d¹ng s¶n xuÊt. a. S¶n lîng Lµ sè lîng s¶n phÈm ®îc chÕ t¹o theo ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt hµng n¨m cña nhµ m¸y, cßn gäi lµ s¶n lîng ®Þnh h×nh. Sè lîng cô thÓ cña c¸c lo¹i chi tiÕt trong s¶n phÈm cÇn chÕ t¹o ®îc x¸c ®Þnh nh sau: i i N i  N 0 .mi .(1  )(1  ) 100 100 Ni lµ sè lîng cÇn chÕ t¹o cña lo¹i chi tiÕt i (chiÕc/n¨m) N0 lµ s¶n lîng ®Þnh h×nh cña s¶n phÈm (chiÕc/n¨m) mi lµ sè lîng chi tiÕt lo¹i i trong s¶n phÈm  i lµ tû lÖ % sè chi tiÕt dù tr÷ ®Ó phßng ngõa sù cè.  i lµ tû lÖ % sè chi tiÕt phÕ phÈm kh«ng tr¸nh khái. b. D¹ng s¶n xuÊt C¸c yÕu tè ®Æc trng cña d¹ng s¶n xuÊt lµ: s¶n lîng, tÝnh án ®Þnh cña s¶n phÈm, tÝnh lÆp l¹i cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ c¸c tr¹m c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. D¹ng s¶n xuÊt cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh gÇn ®óng theo c¸c yÕu tè sau: 9
11. Träng lîng vµ sè lîng chi tiÕt (tra b¶ng) - §é lín cña lo¹t chi tiÕt (tra b¶ng) - Tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ c¸c tr¹m c«ng nghÖ (tra b¶ng) - Tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ c¸c tr¹m c«ng nghÖ cã liªn quan ®Õn sè lîng c¸c nguyªn c«ng kh¸c nhau ®îc thùc hiÖn t¹i c¸c chÕ ®é lµm viÖc (tr¹m c«ng nghÖ) cña d©y truyÒn c«ng nghÖ vµ ®¬n vÞ thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®îc sö dông t¹i c¸c chç lµm viÖc Êy Kc = n/m Kc lµ hÖ sè chuyªn m«n hãa. n lµ sè lîng c¸c nguyªn c«ng kh¸c nhau ®îc thùc hiÖn m lµ sè lîng thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®îc sö dông. Khi x¸c ®Þnh d¹ng s¶n xuÊt theo møc ®é chuyªn m«n ho¸ Kc ph¶i cã quy tr×nh c«ng nghÖ chÝnh x¸c v× ph¶i cã sè lîng c¸c nguyªn c«ng vµ sè lîng thiÕt bÞ c«ng nghÖ. 1.3.3.3. Qu¸ tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm. Qu¸ tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm cá khÝ lµ tµi liÖu ban ®Çu quan träng nhÊt ®Ó thiÕt kÕ nhµ m¸y vµ c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt v× cã cho biÕt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sÏ diÔn ra nh thÕ nµo, thø tù c¸c c«ng ®o¹n vµ thø tù c¸c nguyªn c«ng cña tõng c«ng ®o¹n ra sao, c¸c qu¸ tr×nh biÕn ®æi tr¹ng vµ tÝnh chÊt cña ®èi tìng øng víi c¸c c«ng ®o¹n, h×nh thøc vËn chuyÓn trong s¶n xuÊt theo qu¸ tr×nh vËn ®éng dßng vËt liÖu trªn tõng ®¬n vÞ mÆt b»ng s¶n xuÊt trong ph¹m vi kh«ng gian theo thiÕt kÕ. Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ thÝch hîp ®Ó chÕ t¹o s¶n phÈm c¬ khÝ theo ®Þnh híng (ch¬ng tr×nh) s¶n xuÊt cña nhµ m¸y thiÕt kÕ ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c yÕu tè s¶n phÈm, s¶n lîng vµ mèi quan hÖ cña chóng. Cã thÓ chän gi¶i ph¸p c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm nh sau: Quan hÖ gi÷a gi¶i ph¸p c«ng nghÖ chÕ t¹o vµ s¶n lîng: Vïng 1: S¶n lîng c¸c lo¹i s¶n phÈm chªnh lÖch nhau nhiÒu, s¶n lîng tõng lo¹i lín nªn ¸p dông ph¬ng ¸n c«ng nghÖ riªng biÖt, ®iÓn h×nh cho tõng lo¹i s¶n phÈm víi s¶n xuÊt lo¹t lín vµ hµng khèi. Vïng 2: S¶n lîng c¸c lo¹i s¶n phÈm chªnh lÖch nhau Ýt, cã thÓ ¸p dông ph¬ng ¸n c«ng nghÖ chung cho c¸c lo¹i s¶n phÈm, nÕu s¶n lîng tõng lo¹i Ýt (lo¹t nhá) cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p c«ng nghÖ nhãm. Vïng 3: ®©y lµ vïng qu¸ ®é gi÷a vïng 1 vµ 2, cã thÓ ¸p dông linh ho¹t c¸c ph¬ng ¸n c«ng nghÖ riªng biÖt (c«ng nghÖ ®iÓn h×nh) hoÆc c«ng nghÖ nhãm. 10
12. phô trî C¸c ho¹t ®éng phô trî cho qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm nh qu¶n lý ®iÒu hµnh s¶n xuÊt,söa ch÷a nhµ xëng vµ thiÕt bÞ, cung cÊp vµ b¶o qu¶n vËt t kü thuËt, cung cÊp n¨ng lîng, kü thuËt an toµn vµ vÖ sinh lao ®éng, ®¶m b¶o c¸c mÆt sinh ho¹t ®êi sèng, v¨n ho¸, y tÕ cã t¸c dông gãp phÇn ®¶m b¶o hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. C¸c ph©n xëng vµ c¸c bé phËn phô trî ®îc thiÕt kÕ hîp lý vµ bè trÝ hµi hoµ trong ph¹m vi mÆt b»ng nhµ m¸y. 1.3.3.5.C¸c yÕu tè thêi gian. §¹i lîng c¬ b¶n nhÊt ë ®©y lµ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó chÕ t¹o mét s¶n phÈm vµ toµn bé s¶n lîng theo ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt. Dùa vµo thêi gian cÇn thiÕt ®Ó chÕ t¹o mét s¶n phÈm mµ tÝnh to¸n c¸c chi tiªu vÒ n¨ng xÊt, lao ®éng, diÖn tÝch s¶n xuÊt, chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm, vèn ®Çu t cho thiÕt bÞ s¶n xuÊt Nh vËy, ph¶i ®Þnh møc thêi gian ®Ó chÕ t¹o mét s¶n phÈm chÝnh x¸c, hîp lý theo quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o ®· ®îc kiÓm nghiÖm vµ hiÖu chØnh ë ®iÒu kiÖn b¸n s¶n xuÊt (s¶n xuÊt thö b»ng ph¬ng ¸n c«ng nghÖ ®· x¸c lËp), ®Ó gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng cña ®Ò ¸n thiÕt kÕ nhµ m¸y. Ngoµi ra cÇn chó ý thêi gian thiÕt kÕ, thêi gian thi c«ng, thêi h¹n ®a nhµ m¸y vµo ho¹t ®éng, thêi h¹n s¶n xuÊt, thêi h¹n tån t¹i cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng ®Ó tæ chøc thùc hiÖn qu¸ tr×nh thiÕt kÕ thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh mét c¸ch khoa häc, khÈn tr¬ng vµ ®¹t hiÖu qu¶ tèt. 1.4.Ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ. 1.4.1.Ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ chÝnh x¸c. C¬ së cña ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ chÝnh x¸c lµ ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt chÝnh x¸c. Néi dung cña ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ chÝnh x¸c lµ: - ThiÕt kÕ thö nghiÖm chÝnh x¸c qu¸ tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm c¬ khÝ (chÕ t¹o c¸c chi tiÕt c¬ khÝ, l¾p r¸p s¶n phÈm c¬ khÝ). - §Þnh møc thêi gian nguyªn c«ng vµ c¶ quy tr×nh c«ng nghÖ cho c¸c kh©u gia c«ng l¾p r¸p. - X¸c ®Þnh khèi lîng lao ®éng cÇn thiÕt cho c¶ s¶n lîng theo c¸c kh©u gia c«ng l¾p r¸p. - X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ trang thiÕt bÞ, dông cô, lao ®éng, vËt liÖu, n¨ng lîng, diÖn tÝch. - X¸c ®Þnh c¸c sè liÖu kinh tÕ kü thuËt ®Æc trng cho n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña nhµ m¸y thets kÕ. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông khi s¶n xuÊt cña nhµ m¸y thiÕt kÕ t¬ng ®èi æn ®Þnh, quy m« s¶n xuÊt lín (lo¹t võa, lo¹t lín, hµng khèi) sè lo¹i s¶n phÈm Ýt vµ sè lîng tõng lo¹i s¶n phÈm nhiÒu; mÆt kh¸c thêi gian thiÕt kÕ nhµ m¸y ph¶i ®ñ dµi, thêi h¹n thiÕt kÕ kh«ng ngÆt nghÌo. 1.4.2.Ph¬ng ph¸p gÇn ®óng. C¬ së cña ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ gÇn ®óng lµ ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt gÇn ®óng. Néi dung cña ph¬ng ph¸p thiÕt kÊ gÇn ®óng lµ: - ThiÕt kÕ, thö nghiÖm qu¸ tr×nh c«ng nghÖ cho ®èi tîng ®¹i diÖn. - §Þnh møc thêi gian nguyªn c«ng vµ c¶ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ cho c¸c kh©u gia c«ng, l¾p r¸p ®èi tîng ®¹i diÖn. - X¸c ®Þnh khèi lîng lao ®éng cÇn thiÕt cho c¶ s¶n lîng c¸c lo¹i ®· quy ®æi ra lo¹i ®¹i diÖn. - X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ trang thiÕt bÞ, dông cô, lao ®éng, vËt liÖu, n¨ng lîng, diÖn tÝch cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y. - X¸c ®Þnh c¸c sè liÖu kinh tÕ kü thuËt ®Æc trng cho n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña nhµ m¸y thiÕt kÕ. 11
13. ®îc øng dông khi s¶n xuÊt cña nhµ m¸y thiÕt kÕ kh«ng æn ®Þnh, quy m« s¶n xuÊt nhá (®¬n chiÕc, lo¹t nhá) s¶n phÈm cã nhiÒu lo¹i, sè lîng tõng lo¹i Ýt. MÆt kh¸c thêi gian thiÕt kÕ nhµ m¸y Ýt, thêi gian thiÕt kÕ gÊp. 1.5.C¸c giai ®o¹n thiÕt kÕ Qu¸ tr×nh thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ ®îc ph©n chia thµnh c¸c giai ®o¹n,sau tõng giai ®o¹n thiÕt kÕ cÇn ph¶i kiÓm tra, nghiÖm thu kÕt qu¶víi c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn vÒ c«ng tr×nh (Bé chñ qu¶n, chñ ®Çu t, së c«ng nghiÖp ). Sau khi kÕt qu¶ c¸c giai ®o¹n tríc ®· ®îc nghiÖm thu, giai ®o¹n thiÕt kÕ sau tiÕn hµnh ngay. Qóa tr×nh thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ thêng gåm 2 giai ®o¹n chÝnh lµ thiÕt kÕ kü thuËt vµ thiÕt kÕ thi c«ng. 1.5.1.ThiÕt kÕ kü thuËt. ThiÕt kÕ kü thuËt lµ tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh vÒ mÆt c«ng nghÖ vµ kiªn tróc c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh cña nhµ m¸y trªn c¬ së luËn chøng kinh tÕ kü thuËt. Nh÷ng néi dung cô thÓ cÇn ph¶i gi¶i quyÕt lµ: 1.KiÓm tra tÝnh hîp lý cña c«ng tr×nh t¹i ®Þa ®iÓm x©y dùng ®· ®îc x¸c ®Þnh vÒ c¸c mÆt kü thuËt, kinh tÕ, m«I trêng, an ninh 2.X¸c lËp c¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm c¬ khÝ øng víi c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt. 3.X¸c ®Þnh nguån cung cÊp vËt t, ®éng lùc, lao ®éng, ph¬ng tiÖn vËn t¶i cho x©y dùng c«ng tr×nh vµ cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y thiÕt kÕ. 4.X¸c ®Þnh ph¬ng ¸n kÕt cÊu kiÕn tróc chñ yÕu cho c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh 5.X¸c ®Þnh khèi lîng x©y l¾p, ph©n chia vèn ®Çu t theo c¸c phÇn: thiÕt bÞ, x©y l¾p cho c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh. 6.X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn ®iÒu kiÖn thi c«ng, thêi gian x©y dùng, thêi h¹n ®a tõng phÇn vµ toµn bé c«ng tr×nh vµo ho¹t ®éng. 7.X¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt cña nhµ m¸y, so s¸nh víi c¸c c«ng tr×nh t¬ng ®¬ng ®ang ho¹t ®éng, ph©n tÝch hiÖu qu¶ vèn ®Çu t vµ t¸c dông cña c«ng tr×nh ®èi víi nÒn kinh tÕ; ph©n tÝch hiÖu qu¶ chung cña ph¬ng ¸n thiÕt kÕ trªn c¬ së c¸c yÕu tè kü thuËt s¶n xuÊt vµ tæ chcs s¶n xuÊt. Träng t©m cña giai ®o¹n thiÕt kÕ kü thuËt lµ thiÕt kÕ vµ thö nghiÖm c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm bao gåm tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n, c¸c qu¸ tr×nh phô trî theo c¸c néi dung sau: - ThiÕt kÕ vµ thö nghiÖm qu¸ tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm c¬ khÝ bao gåm c¸c c«ng ®o¹n: chÕ t¹o ph«i, gia c«ng c¬ khÝ, nhiÖt luyÖn, lµm s¹ch, kiÓm tra, l¾p r¸p, s¬n m¹, bao gãi trªn c¬ së chuyÓn giao c«ngnghÖ phï hîp. - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè lîng thiÕt bÞ, c«ng nh©n, nh©n viªn, diÖn tÝch s¶n xuÊt, diÖn tÝch phô. - X¸c ®Þnh khèi lîng vËn chuyÓn vµ ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. - X¸c ®Þnh ph¬ng tiÖn cÇn thiÕt ®Ó bo¶ qu¶n trang bÞ vµ dông cô c«ng nghÖ, vËt liÖu, b¸n thµnh phÈm, s¶n phÈm vµ c¸c lo¹i vËt t kü thuËt kh¸c; x¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ kho tµng. - X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ n¨ng lîng, nhiªn liÖu, níc, khÝ, h¬i; x¸c ®Þnh hÖ thèng vµ ph¬ng tiÖn kü thuËt cung cÊp c¸c yÕu tè nµy. - X¸c ®Þnh biÖn ph¸p vµ ph¬ng tiÖn an toµn lao ®éng, vÖ sinh c«ng nghiÖp, phßng chèng ch¸y næ, b¶o vÖ m«i trêng. - X¸c ®Þnh kÕt cÊu kiÕn tróc nhµ xëng s¶n xuÊt vµ c¸c h¹ng môc phô. - Bè trÝ mÆt b»ng chÝnh x¸c cho tõng ph©n xëng, bé phËn. - X¸c ®Þnh hÖ thèng tæ chøc,qu¶n lý vµ b¶o vÖ nhµ m¸y vÒ c¸c mÆt kü thuËt, kinh tÕ, nh©n sù. 12
14. chÝnh x¸c gi¸ th¸nh s¶n phÈm theo chi phÝ s¶n xuÊt hµng n¨m vµ s¶n lîng hµng n¨m. - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vèn ®Çu t x©y dùng nhµ m¸y, ph©n chia theo tû lÖ hîp lý vèn ®Çu t cho c¸c h¹ng môc chÝnh vµ phô. - X¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ, kü thuËt ®Æc trng vÒ n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña nhµ m¸y thiÕt kÕ. 1.5.2.ThiÕt kÕ thi c«ng ThiÕt kÕ thi c«ng lµ giai ®o¹n ®îc thùc hiÖn sau khi kÕt qu¶ cña giai ®o¹n thiÕt kÕ kü thuËt ®îc chÊp nhËn vµ nghiÖm thu. Néi dung cña giai ®o¹n thiÕt kÕ thi c«ng lµ lËp kÕ ho¹ch thi c«ng vµ t¹o lËp c¸c b¶n vÏ thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh, cô thÓ cho tõng h¹ng môc trªn c¬ së thiÕt kÕ vµ tÝnh to¸n hîp lý c¸c ph¬ng ¸n. Nh÷ng b¶n vÏ cÇn ph¶i t¹o lËp trong qu¸ trinh thiÕt kÕ thi c«ng lµ: - B¶n vÏ tæng mÆt b»ng c«ng tr×nh cã x¸c ®Þnh râ ®ä cao, kho¶ng c¸ch giíi h¹n gi÷a c¸c h¹ng môc (nhµ xëng, hÖ thèng cÊp tho¸t níc, h¬i, nhiÖt, hÖ thèng vËn chuyÓn ). - B¶n vÏ kiÕn tróc cña tõng h¹ng môc víi ®Çy ®ñ c¸c mÆt c¾t ngang, mÆt c¾t däc, thÓ hiÖn râ c¸c hÖ thèng ®iÖn, níc, h¬i, thiÕt bÞ c«ng nghÖ, thiÕt bÞ phôc vô - B¶n vÏ kÕt cÊu c¸c chi tiÕt kiÕn tróc vµ x©y dùng nh khung, dÇm, bÖ - B¶n vÏ mÆt b»ng l¾p ®Æt thiÕt bÞ c«ng nghÖ, l¾p ®Æt c¸c thiÕt bÞ phô. Trong giai ®o¹n thiÕt kÕ thi c«ng cÇn chó ý nh÷ng ®iÓm sau: 1. B¶n vÏ nguyªn c«ng ph¶i chó thÝch râ quy c¸ch vÒ vËt liÖu x©y dùng, nªu râ tr×nh tù thi c«ng vµ biÖn ph¸p thi c«ng còng nh biÖn ph¸p an toµn lao ®éng, vÖ sinh c«ng nghiÖp vµ b¶o vÖ m«i trêng. 2. B¶n vÏ thiÕt kÕ cña níc ngoµi cÇn ®îc biªn dÞch chÝnh x¸c ra tiÕng viÖt, ®Æc biÖt lµ c¸c d÷ kiÖn vµ yªu cÇu ghi trªn c¸c b¶n vÏ thi c«ng. 3. Kh«ng ®îc thay ®æi tuú tiÖn c¸c sè liÖu ®· ®îc x¸c ®Þnh vµ nghiÖm thu ë giai ®o¹n thiÕt kÕ kü thuËt. 4. Khi sö dông c¸c ®Ò ¸n thiÕt kÕ mÉu kh«ng ®îc hiÖu chØnh tuú tiÖn mµ ph¶i trao ®æi vµ xin ý kiÕn c¬ quan ban hµnh vµ qu¶n lý c¸c ®Ò ¸n nµy ®Ó ®îc chÊp nhËn cho phÐp ®iÒu chØnh thiÕt kÕ mÉu phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña c«ng tr×nh thiÕt kÕ Ngoµi ra ë c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, qu¸ tr×nh thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ ®îc ph©n chia thµnh c¸c phÇn nh sau: - x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng c«ng tr×nh. - X©y dùng quy ho¹ch tæng mÆt b»ng cña c«ng tr×nh - thiÕt kÕ vµ t×nh to¸n c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh(ph©n xëng, bé phËn) - thiÕt kÕ thi c«ng 1.6. Hå s¬ tr×nh duyÖt ®Ó thÈm ®Þnh ®Ò ¸n thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 1.6.1 TËp thuyÕt minh (gi¶i tr×nh thiÕt kÕ) TËp thuyÕt minh gåm c¸c phÇn sau: 1.6.1.1. PhÇn tæng quan vÒ c«ng tr×nh. 13
15. t¾t c¸c môc cña ®Ò ¸n thiÕt kÕ c«ng tr×nh. §Æc biÖt lµ tr×nh bµy râ mèi quan hÖ gi÷a c«ng tr×nh thiÕt kÕ víi quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ chung vµ víi c¸c c«ng tr×nh l©n cËn. Nªu râ nh÷ng c¨n cø kinh tÕ kü thuËt ®Ó x¸c ®Þnh gi¶i ph¸p kü thuËt s¶n xuÊt vµ tæ chøc s¶n xuÊt. 1.6.1.2. PhÇn néi dung cña c«ng tr×nh - c«ng dông cña c«ng tr×nh. - Ph¬ng ¸n s¶n phÈm chÝnh vµ phô. - Kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm vµ thÞ trêng tiªu thô. - Quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm. - Møc ®é c¬ khÝ ho¸ vµ tù ®éng ho¸ s¶n xuÊt - tÝnh n¨ng cña thiÕt bÞ c«ng nghÖ, nguån cung øng. - Nhu cÇu vÒ vËt t kü thuËt, nhiªn liÖu, ®éng lùc, vËn chuyÓn vµ lao ®éng cho s¶n xuÊt. - Tr×nh ®é kü thuËt s¶n xuÊt vµ tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt - tÝnh chÊt tiªn tiÕn cña c«ng tr×nh thiÕt kÕ so víi c¸c c«ng tr×nh t¬ng ®¬ng ®ang ho¹t ®éng. - Gi¶i ph¸p an toµn lao ®éng, vÖ sinh c«ng nghiÖp vµ b¶o vÖ m«i trêng - Híng ph¸t triÓn s¶n xuÊt kh¶ n¨ng ®æi míi hiÖn ®¹i hãa vÒ kü thuËt s¶n xuÊt - §Þnh híng ®a d¹ng hãa s¶n phÈm vµ thay ®æi mÆt hµng vµ më réng quy mo c«ng tr×nh, phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ díi sù ®iÒu tiÕt chung cña nhµ níc. 1.6.1.3. PhÇn x©y dùng cña c«ng tr×nh - Tæng mÆt b»ng x©y dùng c«ng tr×nh. - KÕt cÊu kiÕn tróc cña c¸c h¹ng môc. - Khèi lîng x©y dùng vµ thi c«ng c¸c h¹ng môc. - Mü thuËt cña c«ng tr×nh - Dù kiÕn vÒ thiÕt kÕ vµ tæ chøc thi c«ng (tiÕn ®é chung, ®iÒu kiÖn thi c«ng, nh cÇy vÒ lao ®éng, nhu cÇu vÒ vËn t¶i, thiÕt bÞ thi c«ng, vËt liÖu x©y dùng) - Quy m« tæ chøc cña c«ng tr×nh khi thi c«ng x©y dùng - Thêi h¹n khëi c«ng vµ kÕt thóc thi c«ng tõng h¹ng môc vµ toµn bé c«ng tr×nh. 1.6.1.4. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c«ng tr×nh. - Ph©n bè vèn ®Çu t cho c«ng yt×nh theo c¸c phÇn: thiÕt bÞ x©y l¾p, kiÕn thiÕt c¬ b¶n, x¸c ®Þnh tû lÖ vèn cho tõng phÇn so víi tæng vèn ®Çu t cho c«ng tr×nh, x¸c ®Þnh tû lÖ vèn ®Çu t cho c¸c h¹ng môc chÝnh vµ phô. 14
16. C¬ cÊu lao ®éng (sè lîng lao ®éng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp, tØ lÖ gi÷a lao ®éng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp, sè lîng lao ®éng theo c¸c h¹ng môc vµ nghµnh nghÖ chuyªn m«n) n¨ng suÊt lao ®éng, quü l¬ng, chÕ ®é lµm viÖc). - ChØ tiªu kinh tÕ kü thuËt ®Æc trng cho hiÖu qu¶ x©y dùng c¬ b¶n, n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña c«ng tr×nh (gi¸ thµnh s¶n xuÊt, hiÖu qu¶ vèn ®Çu t, chi phÝ s¶n xuÊt cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, lîi nhuËn c¸c doanh nghiÖp, thêi h¹n thu håi vèn ®Çu t). - X¸c ®Þnh vai tÝnh hîp lý cña c«ng tr×nh theo c¸c chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt ®Æc trng cña c«ng tr×nh, so víi c¸c c«ng tr×nh ®iÓn h×nh t¬ng ®¬ng nªu râ t¸c ®éng vÒ kinh tÕ kü thuËt cña c«ng tr×nh ®èi víi nÒn kinh tÕ chung. 1.6.2. C¸c b¶n vÏ thiÕt kÕ c«ng tr×nh C¸c b¶n vÏ thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ cÇn ph¶i cã ®Ó tr×nh duyÖt gåm: - B¶n ®å khu vùc vµ ®Þa ®iÓm x©y dùng c«ng tr×nh. - B¶n vÏ ®Þa chÊt, thuû v¨n cña khu ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh - B¶n vÏ chuÈn bÞ ®Þa bµn x©y dùng. - B¶n vÏ c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm øng víi c¸c c«ng ®o¹n. - B¶n vÏ hÖ thèng phô trî. - B¶n vÏ tæng mÆt b»ng c«ng tr×nh. - B¶n vÏ mÆt b»ng tõng h¹ng môc. - B¶n vÏ thi c«ng … 1.7. M« h×nh tæng qu¸t vÒ qu¸ tr×nh thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ. §Ó rót ng¾n thêi gian thiÕt kÕ c«ng tr×nh cã thÓ phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c nhãm chuyªn mé trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ th× néi dung thiÕt kÕ bao gåm c¸c bíc nh sau: 4 7 8 14 18 1 2 3 9 11 12 13 15 16 17 20 21 22 23 24 5 6 10 19 1: x¸c ®Þnh hîp ®ång thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 2: x¸c ®Þnh ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y c¬ khÝ 3: ph©n lo¹i s¶n phÈm, chän s¶n phÈm ®¹i diÖn 4: thiÕt kÕ c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm ®¹i diÖn 5: x¸c ®Þnh chØ tiªu sö dông vËt liÖu, hÖ sè sö dông vËt liÖu thùc tÕ 6: x¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ vËt liÖu chÝnh x¸c, so s¸nh víi c¸c chØ tiªu quy ®Þnh. 7: x¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ thiÕt bÞ c«ng nghÖ so s¸nh víi c¸c chØ tiªu quy ®Þnh. 8: x¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ c«ng nh©n s¶n xuÊt, so s¸nh víi c¸c chØ tiªu quy ®Þnh vÒ 15
17. ®éng. 9: x¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ n¨ng lîng vµ hÖ thèng cung cÊp n¨ng lîng. 10: x¸c ®Þnh lîng dù tr÷ trung b×nh cña vËt liÖu chÝnh vµ c¸c lo¹i vËt t kü thuËt quan träng. 11: lËp s¬ ®å s¶n xuÊt vµ s¬ ®å c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm 12: x¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ c¸c lo¹i vËt liÖu phô 13: x¸c ®Þnh kÕt cÊu cña c¸c bé phËn phô trî 14: x¸c ®Þnh bËc thî vµ sè lîng theo tõng bËc thî øng víi c¸c lo¹i thî, x¸c ®Þnh chi phÝ vÒ lîng. 15: x¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ diÖn tÝch cña tõng h¹ng môc (ph©n xëng, bé phËn) 16: x¸c ®Þnh tæng diÖn tÝch cÇn thiÕt vµ chän kÕt cÊu nhµ xëng hîp lý cho c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh. 17: kiÓm tra ®Þa ®iÓm x©y dùng c«ng tr×nh 18: thiÕt kÕ hÖ thèng ®êng vËn chuyÓn gi÷a nhµ m¸y víi bªn ngoµi 19: thiÕt kÕ c¸c hÖ thèng cÊp tho¸t níc vµ cung cÊp n¨ng lîng 20: x©y dùng quy ho¹ch tæng mÆt b»ng toµn nhµ m¸y 21: x¸c ®Þnh kiÓu lo¹i vµ sè lîng ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn cÇn thiÕt 22: tæng hîp vèn ®Çu t, x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt 23: x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ,kü thuËt cña nhµ m¸y 24: lËp ®Ò ¸n thiÕt kÕ nhµ m¸y 1.8. øng dông kü thuËt tin häc trong thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ Kü thuËt øng dông m¸y tÝnh CAD/CAM (computer aided design) ®Æc biÖt lµ hÖ thèng phÇn mÒm. HiÖn nay vµ trong thêi gian tíi lµ c«ng cô cã hiÖu qu¶ nhÊt cña kü thuËt viªn trong thiÕt kÕ vµ ®iÒu hµnh s¶n xuÊt.hÖ thèng phÇn mÒm bao gåm: c¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh, hÖ ng©n hµng d÷ liÖu, c¸c thuËt gi¶i, c¸c ch¬ng tr×nh ®Ó tÝnh to¸n thiÕt kÕ vµ ®iÒu hµnh víi m¸y tÝnh. Qu¸ tr×nh thiÕt kÕ nhµ m¸y hoÆc ph©n xëng ®îc thùc hiÖn trªn m¸y vi tÝnh víi hÖ thèng phÇn mÒm thÝch hîp, gäi lµ hÖ thèng phÇn mÒm øng dông vÒ thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ gåm: hÖ thèng ng©n hµng d÷ liÖu, hÖ thèng c¸c m« ®un ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n thiÕt kÕ (thiÕt kÕ tæng mÆt b»ng; x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng, thiÕt kÕ vµ quy ho¹ch c¸c h¹ng môc (ph©n xëng),xc ®Þnh c¸c sè liÖu kinh tÕ kü thuËt ®Æc trng vÒ n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña nhµ m¸y theo ®Ò ¸n thiÕt kÕ ) 16
18. qu¸t vÒ øng dông kü thuËt tin häc trong thiÕt kÕ nhµ m¸y: D÷ liÖu ban ®Çu theo §Ò ¸n thiÕt kÕ nhµ m¸y Ng«n ng÷ m¸y M¸y tÝnh c¬ khÝ (®äc ®îc) Micro computer HÖ phÇn mÒm øng Ch¬ng tr×nh thiÕt kÕ tæng qu¸t dông ®Ó thiÕt kÕ nhµ Ng©n hµng d÷ m¸y c¬ khÝ (thuËt gi¶i liÖu thiÕt kÕ + cÊu tróc d÷ liÖu = HÖ thèng c¸c m« ®un ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ c¸c phÇn vµ h¹ng ch¬ng tr×nh m¸y Ng©n hµng môc (tæng mÆt b»ng, c¸c ph©n tÝnh) ph¬ng ph¸p kü xëng) thuËt tin häc 17
19. ThiÕt kÕ, quy ho¹ch tæng mÆt b»ng nhµ m¸y c¬ khÝ 2.1. X¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y c¬ khÝ. 2.1.1. Tæng qu¸t vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y c¬ khÝ §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y c¬ khÝ rÊt quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y thiÕt kÕ tríc m¾t vµ l©u dµi. §Þa ®iÓm x©y dùng cã ¶nh hëng l©u dµi ®Õn tr¹ng th¸i c©n b»ng vÒ mäi mÆt trong vïng, l·nh thæ, khu vùc vµ ®Þa ph¬ng. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y cÇn ph¶i phï hîp víi quy ho¹ch dµi h¹n vÒ ph©n vïng kinh tÕ cña trung ¬ng vµ cña ®Þa ph¬ng. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y do c¬ quan chñ qu¶n chÞu tr¸ch nhiÖm lùa chän råi tr×nh duyÖt víi c¬ quan cã thÈm quyÒn. thÝ dô: c¬ quan hµnh ph¸p quèc gia lµ héi ®ång chÝnh phñ xÐt duyÖt ®Þa ®iÓm x©y dùng c¸c c«ng tr×nh trªn h¹ng ng¹ch. C¬ quan hµnh ph¸p cÊp ®Þa ph¬ng lµ uû ban nh©n d©n tØnh xÐt duyÖt ®Þa ®iÓm x©y dùng c¸c c«ng tr×nh díi h¹ng ng¹ch. 2.1.2. Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y c¬ khÝ. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y c¬ khÝ ®îc x¸c ®Þnh theo nguyªn t¾c sau: 1. GÇn nguån cung cÊp vËt liÖu (s¾t thÐp) n¨ng lîng (®iÖn n¨ng, nhiªn liÖu, khÝ). Lao ®éng vµ gÇn thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm tríc m¾t vµ l©u dµi. 2. phï hîp víi quy ho¹ch dµi h¹n vÒ kinh tÕ vµ quèc phßng cña trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng. 3. cã ®ñ ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn (khÝ hËu, ®Þa ch©t, thuû v¨n) thuËn lîi cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y, ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm, ph¸t huy n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt theo thiÕt kÕ. 4. ®¶m b¶o ®ñ ®iÒu kiÖn x©y dùng vµ më réng tríc m¾t vµ l©u dµi vÒ diÖn tÝch mÆt b»ng, ®Þa chÊt æn ®Þnh, bÒn v÷ng (kh«ng cã má, m¹ch níc ngÇm, cã kh¶ n¨ng chÞu lùc tèt …), t¹o ®iÒu kiÖn chuÈn bÞ mÆt b»ng vµ thi c«ng x©y dùng thuËn tiÖn, kh«ng ¶nh hëng ®Õn c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh tÕ – chÝnh trÞ- v¨n hãa x· héi vµ ®êi sèng d©n c ë c¸c vïng l©n cËn (kh«ng chiÕm ®Êt canh t¸c, ch¨n nu«i, kh«ng x©m ph¹m c¸c c«ng tr×nh c«ng céng nh: b·i chî, bÕn xe, di tÝch lÞch sö, danh lam th¾ng c¶nh du lÞch, bÖnh viÖn, trêng häc …) 5. ®¶m b¶o an ninh quèc phßng vµ kinh tÕ (cã ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng duy tr× s¶n xuÊt khi cã chiÕn tranh) 6. chó ý kh¶ n¨ng hîp t¸c, liªn doanh, liªn kÕt s¶n xuÊt trong vïng c«ng nghiÖp vµ vïng kinh tÕ. 2.1.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y c¬ khÝ §Þa ®iÓm tèi u ®Ó x©y dùng nhµ m¸y c¬ khÝ x¸c ®Þnh nh sau: 18
20. + T. Kvi nhá nhÊt Ki: chi phÝ toµn bé øng víi ®Þa ®iÓm i (®ång) Kci: lµ chi phÝ x©y dùng nhµ m¸y t¹i ®Þa ®iÓm i (®ång) Kvi: lµ chi phÝ vËn chuyÓn hµng n¨m trong s¶n xuÊt øng víi ®Þa ®iÓm i(®ång/n¨m) T: lµ thêi h¹n sö dông nhµ m¸y (n¨m) Nh vËy ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y hîp lý nhÊt lµ ®Þa ®iÓm nµo cã chi phÝ toµn bé Ki lµ Ýt nhÊt xÐt trong mèi quan hÖ víi thêi gian sö dông nhµ m¸y. 2.1.4. Thñ tôc vÒ x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y c¬ khÝ Tr×nh tù c¸c c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn ®Ó lËp hå s¬ tr×nh duyÖt vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y c¬ khÝ nh sau: 1. lËp dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh Chñ c«ng tr×nh (chñ doanh nghiÖp) dùa vµo luËn chøng kinh tÕ –kü thuËt vÒ c«ng tr×nh ®Ó lËp ra dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh ®Ó tr×nh c¬ quan hµnh ph¸p quèc gia hoÆc ®Þa ph¬ng duyÖt dù ¸n vµ ®Þnh híng vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng 2. Kh¶o s¸t thùc ®Þa vÞ trÝ x©y dùng ®· ®îc c¬ quan hµnh ph¸p ®Þnh híng( kh¶o s¸t ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn, kinh tÕ- kü thuËt, chÝnh trÞ- x· héi, ®êi sèng, m«i trêng t¹i ®Þa ®iÓm dù kiÕn. So s¸nh c¸c ph¬ng ¸n vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng ®· ®îc ®Þnh híng ®Ó chän ®Þa ®iÓm tèi u. 3. lËp hå s¬ vÒ x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng ®Ó tr×nh duyÖt lªn c¬ quan hµnh ph¸p quèc gia hoÆc tØnh (v¨n phßng chÝnh phñ, uû ban nh©n d©n tØnh) gåm: - Tê tr×nh xÐt duyÖt ®Þa ®iÓm x©y dùng - Dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh - Gi¶i tr×nh vÒ ph¬ng ¸n ®Þa ®iÓm, lùa chän ®Þa ®iÓm tèi u theo c¸c luËn cø kinh tÕ kü thuËt, chÝnh trÞ x· héi, ®êi sèng, m«i trêng - B¶n ®å ®Þa ®iÓm dù kiÕn (tû lÖ 1:5000) - C¸c v¨n b¶n x¸c nhËn tÝnh hîp lý cña ®Þa ®iÓm dù kiÕn do c¬ quan chøc n¨ng lËp (viÖn quy ho¹ch, v¨n phßng kiÕn tróc s trëng, bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i trêng ) CÊp xÐt duyÖt ®Þa ®iÓm x©y dùng tuú theo møc h¹n ng¹ch cña c«ng tr×nh Møc h¹ng ng¹ch c«ng tr×nh lµ gi¸ trÞ vèn ®Çu t c¬ b¶n ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh. Møc h¹n ng¹ch c«ng tr×nh ®îc quy ®Þnh theo tõng thêi kú ph¸t triÓn. thÝ dô: n¨m 1978 lµ 2 triÖu ®ång cho c«ng tr×nh c¬ khÝ, hiÖn nay lµ hµng chôc tû ®ång. C«ng tr×nh cã vèn ®Çu t x©y dùng trªn møc h¹n ng¹ch do thñ têng chÝnh phñ xÐt duyÖt vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng. C«ng tr×nh cã vèn ®Çu t x©y díi møc h¹n ng¹ch thêng do bé chñ qu¶n c«ng tr×nh hoÆc do uû ban nh©n d©n tØnh xÐt duyÖt vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng. 2.2. CÊu tróc tæng qu¸t cña mét nhµ m¸y c¬ khÝ 19
21. nhµ m¸y c¬ khÝ tuú thuéc vµo c¸c yÕu tè sau: - quy m« s¶n xuÊt - mÆt hµng (kÕt cÊu s¶n phÈm, ®é phøc t¹p vÒ c«ng nghÖ chÕ t¹o). - Kü thuËt s¶n xuÊt vµ tæ chøc s¶n xuÊt (tr×nh ®é kü thuËt, møc ®é chuyªn m«n hãa vµ hîp t¸c- liªn doanh- liªn kÕt s¶n xuÊt) Thµnh phÇn cÊu tróc cña mét nhµ m¸y c¬ khÝ gåm: - c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt chÝnh (chÕ t¹o ph«i, gia c«ng c¬, nhiÖt luyÖn, l¾p r¸p, bao gãi). - C¸c ph©n xëng phô (dông cô, söa ch÷a c¬ ®iÖn, söa ch÷a x©y dùng ) - HÖ thèng kho tµng (kho nguyªn vËt liÖu, kho nhiªn liÖu, kho b¸n thµnh phÈm, kho s¶n phÈm, kho trang bÞ- dông cô…). - HÖ thèng n¨ng lîng (tr¹n ph¸t ®iÖn, tr¹m biÕn thÕ, tr¹m x¨ng dÇu .. ) - HÖ thèng vËn chuyÓn (vËn chuyÓn néi bé nhµ m¸y, vËn chuyÓn bªn ngoµi) - HÖ thèng vÖ sinh kü thuËt, an toµn lao ®éng (hót bôi, th«ng giã, chiÕu s¸ng, lµm s¹ch níc th¶i, khö ®éc h¹i, c¸c tr¹m b¶o hé lao ®éng, c¸c tr¹m cÊp cøu …) - C¸c bé phËn qu¶n lý- ®iÒu hµnh s¶n xuÊt (v¨n phßng, ban ®iÒu hµnh, c¸c phßng ban chøc n¨ng, qu¶n trÞ, lao ®éng tiÒn l¬ng kü thuËt kinh doanh, vËt t, ®µo t¹o) tr¹m th«ng tin liªn l¹c, tr¹m g¸c. - C¸c bé phËn phôc vô sinh ho¹t- v¨n hãa x· héi y tÕ (bÖnh x¸, nhµ nghØ, nhµ ¨n, c©u l¹c bé, s©n thÓ thao, nhµ ®Ó xe. …) Ngµy nay cÊu tróc hiÖn ®¹i vÒ tæ chøc s¶n xuÊt cña nghµnh c¬ khÝ lµ dùa trªn c¬ së liªn doanh, liªn kÕt linh ho¹t hãa vµ tù ®éng hãa s¶n xuÊt, tõ ®ã h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn s¶n xuÊt gåm nhiÒu h·ng lín, víi cÊu tróc s¶n xuÊt ë d¹ng mét hÖ thèng c¸c xÝ nghiÖp chuyªn m«n theo c¸c c«ng ®o¹n chÕ t¹o s¶n phÈm c¬ khÝ, c¸c qu¸ tr×nh phô trî ®îc tËp trung ®Ó tËn dông n¨ng lùc vµ h¹n chÕ vèn ®Çu t x©y dùng. ë viÖt nam cã thêi kú ®· tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt c¬ khÝ theo m« h×nh liªn hiÖp xÝ nghiÖp øng víi c¸c ®èi tîng s¶n phÈm, liªn kÕt s¶n xuÊt gi÷a c¸c xÝ nghiÖp ®Ó t¹o ra s¶n phÈm cuèi cïng, c¸c xÝ nghiÖp riªng biÖt ®¶m nhËn tõng phÇn s¶n xuÊt theo së trêng c«ng nghÖ riªng. thÝ dô: liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp xe ®¹p- hiÖn nay ®ang triÓn khai m« h×nh tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt theo quan hÖ gi÷a tæng c«ng ty víi c¸c c«ng ty. 2.3 S¬ ®å cÊu tróc tæng qu¸t cña nhµ m¸y c¬ khÝ s¬ ®å cÊu tróc tæng qu¸t lµ c¬ së ®Ó quy ho¹ch tæng mÆt b»ng nhµ m¸y, ®îc x©y dùng theo mèi quan hÖ s¶n xuÊt trong nhµ m¸y, díi d¹ng s¬ ®å khèi. thÝ dô m« h×nh xÝ nghiÖp, m« h×nh s¶n xuÊt, m« h×nh c«ng nghÖ. S¬ ®å cÊu tróc tæng qu¸t cña nhµ m¸y c¬ khÝ: 20
22. Gia c«ng c¬ L¾p r¸p NhiÖt luyÖn ChÕ t¹o dông cô Söa ch÷a c¬ ®iÖn Kho ph«i liÖu Kho b¸n thµnh phÈm Kho s¶n phÈm C¸c phßng ban Khu vùc sinh Tr¹m y tÕ chøc n¨ng ho¹t 2.4. ThiÕt kÕ, quy ho¹ch tæng mÆt b»ng c¬ khÝ 2.4.1. Tµi liÖu cÇn thiÕt. Khi thiÕt kÕ, quy ho¹ch tæng mÆt b»ng nhµ m¸y c¬ khÝ cÇn cã nh÷ng tµi liÖu ban ®Çu sau: - Tµi liÖu vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y. - Ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt - Tµi liÖu vÒ c¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm c¬ khÝ - Tµi liÖu thiÕt kÕ, quy ho¹ch tõng h¹ng môc c«ng tr×nh - S¬ ®å cÊu tróc tæng qu¸t cña nhµ m¸y, tõng ph©n xëng, bé phËn - Nhu cÇu vÒ lao ®éng ph©n chia theo ngµnh nghÒ, giíi tÝnh, n¬i c chó - Nhu cÇu vÒ ®éng lùc (®iÖn, níc, khÝ …) cho tõng ph©n xëng, bé phËn - Nhu cÇu vÒ v¨n ho¸ x· héi, y tÕ - D÷ liÖu vÒ nhµ m¸y cÇn cã(®èi víi thiÕt kÕ c¶i t¹o, më réng c«ng tr×nh cò) - thiÕt kÕ mÉu(®èi víi thiÕt kÕ c«ng tr×nh míi) 2.4.2. Nguyªn t¾c thiÕt kÕ, quy ho¹ch tæng mÆt b»ng. 1) bè trÝ c¸c ph©n xëng, bé phËn phï hîp víi qu¸ tr×nh c«ng nghÖ vµ tæ chøc s¶n xuÊt, ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tÝnh hîp lý cña qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. 2) X¸c ®Þnh s¬ ®å bè trÝ tæng mÆt b»ng phï hîp víi ®Þa h×nh cô thÓ. - Víi khu ®Êt h×nh ch÷ nhËt dµi cÇn bè trÝ c¸c ph©n xëng, bé phËn nèi tiÕp hoÆc song song nhau däc theo chiÒu dµi cña khu ®Êt x©y dùng, ®¶m b¶o dßng vËn chuyÓn th¼ng. 21
23. Khu ®Êt h×nh vu«ng cÇn bè trÝ c¸c ph©n xëng, bé phËn theo chu vi khu ®Êt x©y dùng, dßng vËn chuyÓn cã h×nh vßng trßn. - Mét sè s¬ ®å bè trÝ kh¸c. . 3) Chia nhµ m¸y thµnh c¸c khu vùc theo c¸c ®Æc ®iÓm cña c¸c h¹n môc, theo sù gièng nhau vÒ c«ng nghÖ vµ tæ chøc s¶n xuÊt, ®iÒu kiÖn vÖ sinh c«ng nghiÖp, an toµn lao ®éng, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn. Tæng phô Bé phËn n¨ng lîng, kho chøa nhiªn liÖu HÖ thèng vËt liÖu, dông cô, b¸n thµnh phÈm, s¶n phÈm C¸c ph©n xëng gia c«ng nãng (chÕ t¹o ph«i, nhiÖt luyÖn) C¸c ph©n xëng gia c«ng nguéi (c¾t gät, l¾p r¸p) C¸c ph©n xëng bé phËn phô (dông cô, c¬ ®iÖn) C¸c phßng ban chøc n¨ng, khu vùc sinh ho¹t chung Tæng chÝnh C¸c ph©n xëng c¸c phßng ban khu vùc sinh ho¹t S¶n xuÊt bé phËn chøc n¨ng chung Phô trî 4) §¶m b¶o kho¶ng c¸ch hîp lý gi÷a c¸c toµ nhµ ®Ó gi¶m diÖn tÝch, gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn, ®¶m b¶o th«ng giã vµ chiÕu s¸ng tù nhiªn tèt, phßng ch¸y næ 22
24. quy ho¹ch tæng mÆt b»ng ph¶i chó ý c¸c yªu cÇu s¶n xuÊt tríc m¾t vµ l©u dµi theo dù kiÕn më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña nhµ m¸y, ®¶m b¶o dµnh ®ñ diÖn tÝch ®Ó s¶n xuÊt. 6) Chó ý hîp khèi c¸c ph©n xëng, bé phËn cã quan hÖ s¶n xuÊt chÆt chÏ trong mét ph¹m vi kh«ng gian (thÝ dô nh trong mét toµ nhµ) ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn hîp t¸c s¶n xuÊt thuËn tiÖn, gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn vµ chi phÝ x©y dùng. 7) TËn dông c¸c ®êng giao th«ng s½n cã vµ bè trÝ hîp lý s¬ ®å vËn chuyÓn trong néi bé nhµ m¸y. bè trÝ c¸c ®êng vËn chuyÓn vµ ®i l¹i thuËn tiÖn, an toµn kh«ng c¶n trë qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ vËn chuyÓn. C¸c ®êng vËn chuyÓn ph¶i ng¾n nhÊt, kh«ng kh¸c nhau, kh«ng ngîc chiÒu nhau trong cïng mét mÆt ph¼ng. 8) Chó ý bè trÝ hÖ thèng c©y xanh trong mÆt b»ng nhµ m¸y ®Ó c©n b»ng m«i trêng (lµm m¸t, t¨ng vÎ ®Ñp, khö ®éc h¹i, chèng xãi mßn, chèng ån ) 9) Bè trÝ c¸c c«ng tr×nh b¶o vÖ nhµ m¸y nh têng cæng hîp lý. Cæng ra vµo cÇn ph¶i bè trÝ c¸ch xa ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt vµ kho nguyªn liÖu, b¸n thµnh phÈm, s¶n phÈm ®Ó tr¸nh thÊt tho¸t. 10) Chó ý kh¶ n¨ng sö dông c¸c c«ng tr×nh c«ng céng s½n cã (nhµ ¨n, c©u l¹c bé, bÖnh x¸, nhµ trÎ, trêng häc ) cña nhµ m¸y l©n cËn ®Ó gi¶m chi phÝ x©y dùng vµ n©ng cao hiÖu suÊt sö dông c¸c c«ng tr×nh nµy. 2.4.3. Tr×nh tù thiÕt kÕ, quy ho¹ch tæng mÆt b»ng nhµ m¸y c¬ khÝ. Néi dung cÇn thiÕt vÒ thiÕt kÕ, quy ho¹ch tæng mÆt b»ng nhµ m¸y c¬ khÝ ®îc thùc hiÖn theo thø tù sau: 1. nghiªn cøu, ph©n tÝch c¸c tµi liÖu ban ®Çu, chó träng c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Þa h×nh x©y dùng, lËp s¬ ®å cÊu tróc tæng qu¸t cña nhµ m¸y thiÕt kÕ. 2. LËp c¸c ph¬ng ¸n quy ho¹ch mÆt b»ng s¬ bé. Theo s¬ ®å cÊu tróc tæng qu¸t phï hîp víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chó ýa mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè c¬ b¶n (ch×a kho¸ thiÕt kÕ)lµ: mÆt hµng, quy m« s¶n xuÊt, c«ng nghÖ chÕ t¹o, c¸c ho¹t ®éng phô trî, thêi gian. 3. tÝnh to¸n thiÕt kÕ quy ho¹ch vÒ c«ng nghÖ cho c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh (ph©n xëng, bé phËn) 4. ThiÕt kÕ, quy ho¹ch s¬ ®å vËn chuyÓn vËt liÖu hîp lý theo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt 5. ph©n tichgs mèi quan hÖ gi÷a c¸c ph©n xëng, bé phËn theo c¸c s¬ ®å cÊu tróc tæng quat, s¬ ®å vËn chuyÓn ®Ó ®iÒu chØnh c¸c ph¬ng ¸n quy ho¹ch tæng mÆt b»ng s¬ bé. 6. XÐt nhu cÇu vÒ diÖn tÝch cña tõng h¹ng môc c«ng tr×nh (ph©n xëng, bé phËn) 7. Bè trÝ tõng h¹ng môc c«ng tr×nh theo c¸c ph¬ng ¸n quy ho¹ch tæng mÆt b»ng s¬ bé vµ nhu cÇu vÒ diÖn tÝch vµo ph¹m vi thÝch hîp cña tõng khu ®Êt x©y dùng 8. X¸c ®Þnh diÖn tÝch dµnh ®Ó më réng sau nµy, diÖn tÝch cho c©y xanh, x©y dùng ®Ò ¸n c¶i t¹o ®Þa h×nh. 23
25. lËp s¬ ®å quy ho¹ch mÆt b»ng nhµ m¸y chÝnh x¸c theo c¸c ph¬ng ¸n tæng mÆt b»ng s¬ bé ®· ®îc ®iÒu chØnh. 10. So s¸nh c¸c ph¬ng ¸n quy tæng mÆt b»ng chÝnh x¸c, x¸c ®Þnh ph¬ng ¸n tèi u. 11. Hoµn thiÖn c¸c tµi liÖu vÒ thiÕt kÕ, quy ho¹ch tæng mÆt b»ng nhµ m¸y ®Ó tr×nh duyÖt. 2.4.4. C¸c chØ tiªu vÒ quy ho¹ch tæng mÆt b»ng nhµ m¸y c¬ khÝ. TÝnh hîp lý cña quy ho¹ch tæng mÆt b»ng nhµ m¸y c¬ khÝ lµ mét tiªu chuÈn tæng hîp, ®îc ®¸nh gi¸ t¬ng ®èi b»ng c¸c hÖ sè sö dông diÖn tÝch x©y dùng nh sau: a) HÖ sè mËt ®é kiÕn tróc (K1) HÖ sè mËt ®é kiÕn tróc ®îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ gi÷a diÖn tÝch c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh cã m¸i che A1 vµ tæng diÖn tÝch khu ®Êt. x©y dùng nhµ m¸y AT; K1 = A1/AT trong ®ã AT = A1+…+ A5 = Fa. A1 A1- diÖn tÝch c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh cã m¸i che. A1- diÖn tÝch ®êng vËn chuyÓn ngoµi trêi. A1- diÖn tÝch bÕn b·i, s©n thÓ thao. A1- diÖn tÝch dµnh ®Ó më réng sau nµy. A1- diÖn tÝch cßn thõa Fa- hÖ sè vÒ diÖn tÝch phô (Fa = 4 - 5) Gi¸ trÞ chuÈn cña hÖ sè mËt ®é kiÕn tróc K1 = 0,2 – 0,6 b) HÖ sè sö dông ®Êt (K2) HÖ sè sö dông ®Êt ®îc x¸c ®Þnh theo tû lÖ gi÷a diÖn tÝch dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt vµ tæng diÖn tÝch khu ®Êt x©y dùng nhµ m¸y. K2 = (A1+ A2 + A3 )/AT Gi¸ trÞ chuÈn cña hÖ sè sö dông ®Êt K2 = 0,45 – 0,55 2.5. Quy hoach mÆt b»ng ph©n xëng s¶n xuÊt 2.5.1. Nguyªn t¾c bè trÝ thiÕt bÞ c«ng nghÖ ThiÕt bÞ c«ng nghÖ c¸c lo¹i phôc vô c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm c¬ khÝ trong nhµ m¸y thiÕt kÕ ®îc bè trÝ t¹i mÆt b»ng c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt theo nguyªn t¾c sau: 1- Bè trÝ m¸y theo mèi quan hÖ vÒ c«ng nghÖ ®Ó ®¶m b¶o d©y chuyÒn s¶n xuÊt hîp lý. Nh÷ng m¸y cã quan hÖ s¶n xuÊt thêng xuyªn vµ chÆt chÏ ph¶i ®îc l¾p ®Æt gÇn nhau. 2- Bè trÝ nhiÒu m¸y trªn mét mÆt b»ng ph¶i chó ý ®¶m b¶o kho¶ng c¸ch quy ®Þnh gi÷a c¸c m¸y, gi÷a m¸y víi kÕt cÊu cña x©y dùng cña nhµ xëng (têng, cét) 24
26. ®êng vËn chuyÓn trong néi bé ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt … nh»m ®¶m b¶o quy tr×nh s¶n xuÊt thuËn tiªn, an toµn, ®¹t tiªu chuÈn vÖ sinh c«ng nghiÖp. 3- vÞ trÝ cña tõng m¸y ®Æt trong ph©n xëng hoÆc d©y chuyÒn s¶n xuÊt cÇn ®îc x¸c ®Þnh so cho chi phÝ vËn chuyÓn trong s¶n xuÊt lµ Ýt nhÊt. 2.5.2. ¸p dông kü thuËt m« h×nh ®Ó lËp quy ho¹ch mÆt b»ng ph©n xëng s¶n xuÊt kü thuËt m« h×nh t¹o ®iÒu kiÖn rót ng¾n thêi gian vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, quy ho¹ch mÆt b»ng ph©n xëng s¶n xuÊt B¶n chÊt cña kü thuËt m« h×nh lµ dïng c¸c m« h×nh m¸y, thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®· thu nhá theo tû lÖ quy ®Þnh (1/48; 1/50; 1/100) Díi d¹ng m« h×nh hai chiÒu 2D hoÆc ba chiÒu 3D tøc lµ m« h×nh ph¼ng vµ m« h×nh khèi, ®Ó lËp c¸c ph¬ng ¸n quy ho¹ch mÆt b»ng trªn diÖn tÝch mÆt b»ng s¶n xuÊt thùc còng ®· ®îc thu nhá theo tû lÖ t¬ng øng nh ®èi víi m¸y, thiÕt bÞ c«ng nghÖ. C¸c ph¬ng ¸n mÆt b»ng ®· lËp cã thÓ ®îc ghi nhËn l¹i b»ng c¸c vÏ l¹i hoÆc chôp ¶nh, ®Ó so s¸nh vµ lùa chän ph¬ng ¸n tèi u. m« h×nh vÒ m¸y, thiÕt bÞ c«ng nghÖ thêng ®îc lµm b»ng b×a cøng, gç hoÆc chÊt dÎo, kim lo¹i vµ ®îc ®Æt trªn bµn vÏ kü thuËt (bµn gç hoÆc bµn tõ). thÝ dô: M« h×nh ph¼ng 2D cña m¸y c¾t kim lo¹i 2.5.3. Quy ®Þnh vÒ bè trÝ mÆt b»ng ph©n xëng mÆt b»ng ph©n xëng ®îc thiÕt lËp trªn c¬ së ®¶m b¶o hîp lý c¸c vÞ trÝ m¸y so víi ®êng vËn chuyÓn, theo cÊu tróc d©y truyÒn c«ng nghÖ vµ nh÷ng kho¶ng c¸ch an toµn theo quy ®Þnh. a- VÞ trÝ cña c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ so víi ®êng vËn chuyÓn. - m¸y ®îc ®Æt song song víi ®êng vËn chuyÓn. - M¸y ®îc ®Æt vu«ng gãc víi ®êng vËn chuyÓn. - M¸y ®îc ®Æt nghiªng so víi ®êng vËn chuyÓn mét gãc α = 15 - 200 25
27. ®Æt gi÷a hai ®êng vËn chuyÓn. - M¸y ®îc bè trÝ hai bªn ®êng vËn chuyÓn. b- Bè trÝ c¸c m¸y theo cÊu tróc d©y chuyÒn c«ng nghÖ (thµnh côm, nhãm m¸y, thµnh ®êng d©y m¸y th¼ng). c- Bè trÝ c¸c m¸y ®¶m b¶o nh÷ng kho¶ng c¸ch an toµn quy ®Þnh. - kho¶ng c¸c gi÷a c¸c m¸y víi têng nhµ. Kho¶ng c¸ch (m) a b c M¸y nhá 0,4 0,4 0,9 M¸y võa 0,5 0,5 1,2 M¸y lín 0,7 0,6 1,2 M¸y rÊt lín 0,8 0,8 1,5 - Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c m¸y so víi cét nhµ. Cí m¸y d e g M¸y nhá 0,4 0,4 0,8 M¸y võa 0,5 0,5 0,9 M¸y lín 0,7 0,6 1,0 M¸y rÊt lín 0,8 0,8 1,2 26
28. gi÷a c¸c m¸y so víi ®êng vËn chuyÓn, ®êng ®i. Kho¶ng c¸ch M¸y nhá M¸y võa M¸y lín M¸y rÊt lín h (m) 0,4 0,6 0,8 1,2 - Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c m¸y ®Æt liªn tiÕp c¹nh nhau theo chiÒu dµi m¸y. Cì m¸y Kho¶ng c¸ch M¸y nhá 0,4 M¸y võa 0,5 M¸y lín 0,7 M¸y rÊt lín 1,0 - Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c m¸y ®Æt qoay lng vµo nhau. Cì m¸y Kho¶ng c¸ch M¸y nhá 1,6 M¸y võa 1,6 M¸y lín 1,6 - Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c m¸y ®Æt vu«ng gãc víi ®êng vËn chuyÓn. Cì m¸y Kho¶ng c¸ch M¸y nhá 0,8 M¸y võa 0,9 M¸y lín 1,2 27
29. cña ®êng vËn chuyÓn gi÷a hai hµng m¸y Híng VT ®êng vËnChiÒu vËnkÝch thíc B tuú theo ph¬ng tiÖn hép chuyÓn chuyÓn vËn chuyÓn Khay Xe ®ÈyXe ch¹y Xe cã ®éng tay ®iÖn ®éng c¬ I Gi÷a 2 hµng m¸y 1 chiÒu 1,0 1,3 1,8 3,5 ®Æt qoay lng nhau 2 chiÒu 1,4 2,0 3,0 II Gi÷a 2 hµng m¸y 1 chiÒu 1,4 1,7 2,3 ®Æt cïng chiÒu 2 chiÒu 2,0 2,6 thao t¸c III Gi÷a 2 hµng m¸y 1 chiÒu 2,0 2,3 3,0 ®Æt ®èi diÖn nhau 2 chiÒu 2,6 3,2 IV Gi÷a hai hµng m¸y 1 chiÒu 1,0 1,3 1,8 ®Æt c¹nh bªn s¸t 2 chiÒu 1,4 2,0 3,0 mÐp ®êng 2.5.4. Ph¬ng ph¸p to¸n vµ øng dông trong thiÕt kÕ, quy ho¹ch mÆt b»ng ph©n xëng s¶n xuÊt. Ph¬ng ph¸p to¸n ®îc øng dông nhiÒu trong thiÕt kÕ, quy ho¹ch mÆt b»ng s¶n xuÊt, dùa trªn hµm môc tiªu kinh tÕ kü thuËt lµ chi phÝ vËn chuyÓn trong s¶n xuÊt nh sau: n n K=  I i 1 j 1 y .S y .K y nhá nhÊt Trong ®ã: Iy: lµ khèi lîng (cêng ®é) vËn chuyÓn gi÷a m¸y i vµ m¸y j (tÊn/ ngµy) Sy: lµ qu·ng ®êng vËn chuyÓn gi÷a m¸y i vµ m¸y j (m) Ky: lµ gi¸ thµnh vËn chuyÓn (®ång/ tÊn.m) n: lµ sè lîng m¸y (sè vÞ trÝ m¸y) cña ph©n xëng s¶n xuÊt chi phÝ vËn chuyÓn K phô thuéc vµo kho¶ng c¸ch vËn chuyÓn Sy. vËy ph¶i bè trÝ m¸y trong ph©n xëng s¶n xuÊt sao cho qu·ng ®êng vËn chuyÓn gi÷a c¸c m¸y lµ ng¾n nhÊt. 2.6. KÕt cÊu nhµ xëng 28
30. xëng dïng cho c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt thêng cã hai d¹ng lµ nhµ mét t©ng vµ nhµ nhiÒu tÇng, tuú theo t¶i träng cña ph©n xëng lµ nhÑ, trung b×nh, nÆng. Nhµ mét tÇng Nhµ mét tÇng ®éc lËp kÒ s¸t nhau 2.6.1. Nhµ mét tÇng Nhµ xëng mét tÇng cã thÓ ®îc bè trÝ ®éc lËp hoÆc kÖ s¸t nhau. Nhµ xëng mét tÇng ®îc bè trÝ ®éc lËp khi ph©n xëng cã t¶i träng nÆng. kÝch thíc tiªu chuÈn cña nhµ xëng mét t©ng bã trÝ ®éc lËp thêng lµ: ChiÒu réng B = 12 ; chiÒu cao tõ nÒn ®Õn trÇn H = 8,4 – 14,4 m. ThiÕt bÞ n©ng chuyÓn dïng trong nhµ xëng mét tÇng bè trÝ ®éc lËp, thêng lµ cÇu trôc cã gèi ®ì hai ®Çu víi t¶i träng tèi ®a 50 tÊn (100 tÊn). KÕt cÊu chÞu lùc cña lo¹i nhµ xëng nµy lµ bª t«ng thÐp, khung thÐp l¾p ghÐp tõ linh kiÖn tiªu chuÈn. Nhµ xëng mét tÇng ®îc bè trÝ kÒ s¸t nhau khi ph©n xëng cã t¶i träng trung b×nh. kÝch thíc tiªu chuÈn cña lo¹i nhµ xëng nµy lµ: chiÒu r«ng B = 12 – 36 m; chiÒu cao tõ nÒn tíi trÇn H = 4,8 – 9,6. ThiÕt bÞ n©ng chuyÓn trong nhµ xëng mét tÇng bè trÝ kÒ s¸t nhau lµ cÇu trôc cã t¶i träng tèi ®a lµ 5 tÊn (8 tÊn). KÕt cÊu chÞu lùc cña lo¹i nhµ xëng nµy lµ bª t«ng thÐp. Khung l¾p ghÐp tiªu chuÈn tõ vËt liÖu kÕt cÊu thêng. 2.6.2. Nhµ nhiÒu tÇng . Nhµ xëng nhiÒu tÇng ding cho ph©n xëng cã t¶i träng nhÑ . KÝch thíc tiªu chuÈn cña lo¹i nhµ nµy theo tõng khÈu ®é lµ : ChiÒu réng khÈu ®é B = 69 ( 12 ) m , chiÒu cao khÈu ®é H = 3,66 m . ThiÕt bÞ n©ng chuyÓn ding cho nhµ cao tÇng cã t¶I träng tèi ®a lµ 1 tÊn , KÕt cÊu chÞu lùc cña lo¹i nhµ xëng nµy lµ bª t«ng cèt thÐp, khung l¾p ghÐp tiªu chuÈn tõ vËt liÖu kÕt cÊu thêng. 2.6.3. KÝch thíc chñ yÕu cña ph©n xëng . KÝch thíc chñ yÕu cña ph©n xëng lµ : - BÒ réng gian B0 cßn gäi lµ nhÞp hay bíc cét ngang vµ thêng cã gi¸ trÞ lµ béi sè cña 3m, phô thuéc vµo kÝch thíc cña s¶n phÈm vµ kÝch thíc thiÕt bÞ c«ng nghÖ. 29
31. vµ nhÑ : B0=12m S¶n phÈm võa : B0=12, 15, 18m S¶n phÈm lín vµ nÆng : B0=18, 21, 24, 27, 30m - Bíc cét t cßn gäi lµ bíc cét däc. Tïy theo lo¹i vËt liÖu x©y dùng, kÕt cÊu kiÕn tróc, t¶i träng ph©n xëng vµ t¶i träng cña thiÕt bÞ n©ng chuyÓn : B×nh thêng t=6m Nhµ xëng cã kÕt cÊu chÞu lùc b»ng thÐp : t=9, 12m Nhµ cã kÕt cÊu chÞu lùc b»ng vËt liÖu thêng : t=3, 6, 9m - M¹ng líi cét ( B0 x t ) víi trÞ sè tiªu chuÈn lµ : B0 x t = (1224)x6, .v.v.. B0 x t = (1224)x12, .v.v.. - ChiÒu cao ph©n xëng H : phô thuéc vµo kÝch thíc s¶n phÈm, kÝch thíc thiÕt bÞ c«ng nghÖ, kÝch thíc cÇu trôc (thiÕt bÞ n©ng chuyÓn) vµ yªu cÇu vÖ sinh c«ng nghiÖp (®¶m b¶o th«ng tho¸ng) H = h1+h2+h3 h1 lµ chiÒu cao tõ nÒn xëng ®Õn mÆt ®êng ray cña cÇu trôc. h2 lµ chiÒu cao cña cÇu trôc. h3 lµ chiÒu cao tõ mÐp trªn cña cÇu trôc ®Õn mÐp díi cña kÕt cÊu chÞu lùc cña ph©n xëng. - ChiÒu réng nhµ xëng B lµ béi sè cña bÒ réng gian. - ChiÒu dµi nhµ xëng lµ béi sè cña bíc cét t. - D¹ng khung nhµ xëng BxL. Gi¸ trÞ B vµ L ®îc x¸c ®Þnh theo yªu nhu cÇu diÖn tÝch thùc tÕ cña ph©n xëng s¶n xuÊt A vµ tû lÖ chueüaanr vÒ kÝch thíc fL. fL=L/B= 1; 1,5; 2; 2,5; 3; 3,5; 4; 4,5 ;5 theo quan hÖ sau: B=(A/fL)1/2 vµ L=B.fL Khi x¸c ®Þnh gi¸ trÞ L, H ph¶i chó ý ®Èm b¶o tiªu chuÈn: DiÖn tÝch s¶n xuÊt tèi thiÓu Amin=4m2/thî. ThÓ tÝch s¶n xuÊt tèi thiÓu Vmin=13m3/thî. Ch¬ng 3 ThiÕt kÕ xëng c¬ khÝ 3.1. Tæng qu¸t vÒ xëng c¬ khÝ. Ph©n xëng c¬ khÝ lµ ph©n xëng s¶n xuÊt chÝnh cña nhµ m¸y c¬ khÝ, ®ãng vai trß chñ yÕu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y bëi v×: - Ph©n xëng c¬ khÝ gãp phÇn quyÕt ®Þnh chÊt lîng s¶n phÈm c¬ khÝ - H©ï hÕt c¸c chi tiÕt cña s¶n phÈm c¬ khÝ ph¶i gia c«ng ë ph©n xëng c¬ khÝ. - Khèi lîng lao ®éng cña ph©n xëng c¬ khÝ chiÕm kho¶ng 4060% cña nhµ m¸y c¬ khÝ. - Ph©n xëng c¬ khÝ chiÕm sè lîng m¸y nhiÒu nhÊt, m¸y phøc t¹p vµ ®¾t tiÒn, m¸y cã nhiÒu c¬ cÊu, kiÓu, lo¹i kh¸c nhau, vèn mua m¸y lín. - Ph©n xëng c¬ khÝ ®îc tæ chøc theo kÕt cÊu vµ c«ng nghÖ cña s¶n phÈm c¬ khÝ, tuú theo quy m« s¶n xuÊt nh sau: 30
32. lo¹t lín vµ hµng khèi, nhiÒu ph©n xëng c¬ khÝ ®îc chuyªn m«n ho¸ theo tõng lo¹i chi tiÕt gia c«ng. M¸y chñ lµ m¸y chuyªn dïng. + S¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ lo¹t nhá, ph©n xëng c¬ khÝ cã tÝnh ®éc lËp, m¸y v¹n n¨ng. NhiÒu hkhi ph©n xëng c¬ khÝ ®îc bè chÝ kÕt hîp víi ph©n xëng l¾p r¸p t¹o thµnh ph©n xëng c¬ khÝ l¾p r¸p hoÆc c¸c ph©n xëng c¬ khÝ tæ chøc theo c«ng nghÖ nhãm nh: Ph©n xëng c¬ khÝ gia c«ng nhãm trôc, ph©n xëng c¬ khÝ gia c«ng nhãm hép ...víi c¸c thiÕt bÞ vµ trang bÞ c«ng nghÖ linh ho¹t (®iÒu chØnh thÝch nghi theo tõng chi tiÕt cña nhãm). Th«ng thêng cÊu tróc cña ph©n xëng c¬ khÝ gåm cã: - Bé phËn s¶n xuÊt: gåm m¸y c¾t, gian nguéi, gian kiÓm tra chÊt lîng gia c«ng... - Bé phËn phô; gåm chuÈn bÞ ph«i, gian mµi c¾t dông cô c¾t, kho b¸n thµnh phÈm, kho thµnh phÈm... - Bé phËn phôc vô vµ sinh ho¹t: v¨n phßng, phßng sinh ho¹t ... Ph©n xëng c¬ khÝ ®îc ph©n lo¹i theo c¸c yÕu tè kh¸c nhau vµ ®Æc trng nh: theo lo¹i s¶n phÈm, theo kÕt cÊu vµ träng lîng s¶n phÈm, theo c«ng nghÖ chÕ t¹o, theo kiÓu lo¹i vµ sè lîng m¸y c¾t, theo d¹ng s¶n xuÊt. B¶ng 3.1. Ph©n lo¹i ph©n xëng c¬ khÝ theo sè lîng m¸y c¾t. Quy m« Sè lîng m¸y c¾t cña ph©n xëng c¬ khÝ theo cì m¸y(chiÕc) s¶n xu©t M¸y nhá M¸y võa M¸y lín M¸y rÊt lín Nhá <150 <125 <100 <75 Võa 150300 125250 100200 75130 Lín >300 >250 >200 >130 B¶ng 3.2. Ph©n lo¹i ph©n xëng c¬ khÝ theo d¹ng s¶n xuÊt. D¹ng s¶n xuÊt S¶n lîng hµng n¨m N cña tõng lo¹i chi tiÕt tuú theo träng lîng Q Q<4 kg Q=4200 kg Q>200 kg §¬n chiÕc N<100 N<10 N<5 Lo¹t nhá N=100500 N=10200 N<5100 Lo¹t võa N=5005000 N=200500 N=100300 Lo¹t lín N=500050000 N=5005000 N=3001000 Hµng khèi N>50000 N>5000 N>1000 3.2. Tµi liÖu ban ®Çu ®Ó thiÕt kÕ ph©n xëng c¬ khÝ. Tµi liÖu quan träng nhÊt ®Ó thiÕt kÕ ph©n xëng c¬ khÝ lµ ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña ph©n xëng c¬ khÝ. Ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña ph©n xëng c¬ khÝ ph¶i nªu ®îc c¸c néi dung cÇn thiÕt kÕ sau: - MÆt hµng (kiÓu lo¹i, ®Æc tÝnh kü thuËt cña s¶n phÈm cÇn chÕ t¹o). - S¶n lîng cña s¶n phÈm, träng lîng cña s¶n phÈm . - Sè lîng chi tiÕt, c¸c lo¹i cã trong kÕt cÊu mét s¶n phÈm vµ toµn bé s¶n lîng. - S¶n phÈm phô c¸c lo¹i (s¶n lîng, träng lîng). träng lîng th« vµ tinh cña tõng lo¹i chi tiÕt. - B¶n vÏ l¾p chung s¶n phÈm, côm, bé phËn. 31
33. chÕ t¹o tõng lo¹i chi tiÕt (ghi ®Çy ®ñ kÝch thíc vµ ®iÒu kiÖn kü thuËt). - B¶n kª khai c¸c lo¹i b¸n thµnh phÈm vµ chi tiÕt chuÈn mua ngoµi. - C¸c v¨n b¶n x¸c nhËn vÒ hîp t¸c, liªn kÕt s¶n xuÊt(cung øng ph«i liÖu, n¨ng lîng.v.v.). Ph¬ng ph¸p thay ®æi ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y vµ cña ph©n xëng c¬ khÝ. 3.3. C¸c bíc thiÕt kÕ ph©n xëng c¬ khÝ. C«ng viÖc thiÕt kÕ ph©n xëng c¬ khÝ theo thø tù sau: 1. ThiÕt kÕ vµ kiÓm nghiÖm qu¸ tr×nh c«ng nghÖ c¸c lo¹i chi tiÕt cña s¶n phÈm c¬ khÝ khi cÇn chÕ t¹o, ®Þnh møc thêi gian gia c«ng cho tõng lo¹i chi tiÕt cña s¶n phÈm. 2. X¸c ®Þnh tæng khèi lîng lao ®éng (tæng giê m¸y, tæng g×p ngêi cÇn thiÕt ®Ó gia c«ng c¸c lo¹i chi tiÕt theo sè lîng yªu cÇucña ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt). 3. X¸c ®Þnh sè m¸y c¾t cÇn thiÕt vµ nhu cÇu vÒ n¨ng lîng (®iÖn, h¬i.v.v..) cho s¶n xuÊt. 4. X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ vËt liÖu, dông cô, g¸ l¾p, kho tµng, vËn chuyÓn, söa ch÷a ... 5. X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ lao ®éng (c«ng nh©n s¶n xuÊt, c«ng nh©n phô, lùc lîng gi¸n tiÕp,®Þnh bËc thî, sè lîng tõng lo¹i thî theo tõng bËc thî. 6. X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ diÖn tÝch (diÖn tÝch s¶n xuÊt, diÖn tÝch phô, diÖn tÝch phôc vô vµ sinh ho¹t v.v.. 7. Bè trÝ mÆt b»ng ph©n xëng c¬ khÝ . 8. X¸c ®Þnh kÕt cÊu nhµ xëng vµ thiÕt bÞ n©ng chuyÓn. 9. X¸c ®Þnh c¸c sè liÖu ®Æc trng vÒ n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm cña ph©n xëng s¶n xuÊt.(chi phÝ gia c«ng, gi¸ thµnh gia c«ng, n¨ng suÊt gia c«ng v.v..). Sè lîng cña tõng lo¹i chi tiÕt cã trong s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh : Ni=N0.mi.(1+).(1+) Trong ®ã : N0 lµ s¶n lîng s¶n phÈm theo ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt (chiÕc/n¨m). mi lµ sè chi tiÕt lo¹i i cã trong s¶n phÈm. . lµ tû lÖ vÒ sè chi tiÕt dù tr÷ lo¹i i (=0,07). . lµ tû lÖ vÒ sè chi tiÕt phÕ phÈm (=0,05). 3.4. Néi dung c«ng nghÖ trong thiÕt kÕ vµ quy ho¹ch ph©n xëng c¬ khÝ. VÒ mÆt c«ng nghÖ khi thiÕt kÕ ph©n xëng c¬ khÝ cÇn lu ý gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a gi¶i ph¸p c«ng nghÖ vµ quy m« s¶n xuÊt. Nh÷ng nguyªn t¾c thiÕt kÕ d©y chuyÒn gia c«ng vÒ c¸c mÆt kü thuËt, thêi gian vµ kh«ng gian nh»m ®¶m b¶o gia c«ng c¸c chi tiÕt cña s¶n phÈm c¬ khÝ víi gi¸ thµnh c«ng nghÖ Ýt nhÊt. Mèi quan hÖ r»ng buéc vÒ mÆt kü thuËt, thêi gian vµ kh«ng gian trong mét d©y chuyÒn gia c«ng cã thÓ diÔn ®¹t theo 3 trôc nh sau. 32
34. nghÖ gia c«ng chi tiÕt phô thuéc vµo quy m« vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt thùc tÕ. HiÖn nay cã 2 ph¬ng ¸n vÒ gi¶i ph¸p c«ng nghÖ ®îc ¸p dông lµ : TËp trung nguyªn c«ng vµ ph©n t¸n nguyªn c«ng. - TËp trung nguyªn c«ng lµ bè trÝ nhiÒu bíc c«ng nghÖ trong mét nguyªn c«ng. Nh vËy tÝnh chÊt cña nguyªn c«ng phøc t¹p nhng sè lîng c¸c nguyªn c«ng Ýt, do bè trÝ gia c«ng nhiÒu bÒ mÆt trong mét lÇn g¸ ®Æt ph«i vµ trªn mét tr¹m c«ng nghÖ ...m¸y vµ thiÕt bÞ cã møc ®é c¬ khÝ ho¸, tù ®éngho¸ cao (M¸y tæ hîp nhiÒu trôc, trung t©m gia c«ng CNC ...). - Ph©n t¸n nguyªn c«ng lµ bè trÝ Ýt bíc c«ng nghÖ trong mét nguyªn c«ng. TÝnh chÊt cña tõng nguyªn c«ng ®¬n gi¶n, sè lîng nguyªn c«ng nhiÒu do bè trÝ gia c«ng tuÇn tù vµ lÇn lîi tõng bÒ mÆt cña chi tiÕt, cã nhiÒu lÇn g¸ ®Æt ph«i vµ trªn nhiÒu tr¹m c«ng nghÖ, m¸y thiÕt bÞ kh¸c nhau víi møc ®é chuyªn m«n ho¸ phï hîp (thÝ dô: m¸y v¹n n¨ng kÕt hîp ®å g¸ chuyªn dïng, m¸y chuyªn dïng ®¬n gi¶n.). HiÖn nay gi¶i ph¸p c«ng nghÖ ®îc coi lµ hiÖn ®¹i vµ hiÖu qu¶ nh¸t lµ tËp trung nguyªn c«ng cao trªn c¸c m¸y, trung t©m gia c«ng, tÕ bµo gia c«ng ®iÒu khiÓn CNC. Tuy nhiªn gi¶i ph¸p nµy ph¶i cã vèn ®Çu t lín. Khi thiÕt kÕ c¸c d©y chuyÒn gia c«ng cho ph©n xëng c¬ khÝ cÇn ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c: 1. §¶m b¶o hÖ sè sö dông vËt liÖu Kv, Kv=mct/mph mct lµ träng lîng chi tiÕt. mph lµ träng lîng ph«i. Quy m« s¶n xuÊt cµng lín Kv cµng tiÕn tíi 1,thÝ dô: s¶n xuÊt lo¹t lín vµ hµng khèi Kv=0,751. 2. §¶m b¶o ®é chÝnh x¸c gia c«ng. 3. §¶m b¶o n¨ng suÊt gia c«ng tèt theo quan hÖ gi÷a n¨ng suÊt gia c«ng Q vµ thêi gian gia c«ng tõng chiÕc ttc. Q=1/ttc. 33
35. gia c«ng c«ng cÇn cã kü thuËt s¶n xuÊt phï hîp nghÜa lµ c¸c kh©u trªn d©y chuyÒn gia c«ng cÇn ®îc c¬ khÝ ho¸ vµ tù ®éng ho¸ t¬ng øng ®Ó gi¶m thêi gian phô thuéc theo mèi quan hÖ : hÖ sè thêi gian : Kt=t0/ttc. t0 lµ thêi gian c¬ b¶n. ttc lµ htêi gia gia c«ng tõng chiÕc. Quy m« s¶n xuÊt cµng lín th× hÖ sè Kt cµng ph¶i tiÕn tíi gi¸ trÞ 1. 5. CÇn h¹n chÕ vµ lo¹i trõ ¶nh hëng chñ quan cña thî ®Õn chÊt lîng vµ n¨ng suÊt gia c«ng. Quy m« s¶n xuÊt cµng lín th× chÊt lîng vµ n¨ng suÊt gia c«ng cµng ph¶i do trang thiÕt bÞ vµ dông cô c«ng nghÖ quyÕt ®Þnh. 6. Tæ chøc lao ®éng khoa häc, ®¶m b¶o vÖ sinh c«ng nghiÖp vµ an toµn trªn tõng tr¹m c«ng nghÖ vµ trªn toµn d©y chuyÒn gia c«ng.l 7. Sö dông thiÕt bÞ, dông cô c«ng nghÖ thÝch hîp. Lu ý tÝnh tiªn tiÕn, nhiÖt ®íi ho¸ vµ dÔ b¶o dìng. 3.5. X¸c ®Þnh c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña ph©n xëng c¬ khÝ. 3.5.1. §é lín l« chi tiÕt (nL). l« lµ sè lîng giíi h¹n c¸c chi tiÕt gia c«ng thuéc cïng mét d¹ng kÕt cÊu, cã qu¸ tr×nh gia c«ng gièng nhau, cã cïng gi¸ trÞ thêi gian chuÈn bÞ vµ kÕt thóc (tkt) ë mçi nguyªn c«ng. Nh vËy, c¸c chi tiÕt gia c«ng cña mét l« cã thÓ ®îc tËp hîp tõ nhiÒu s¶n phÈm c¬ khÝ kh¸c nhau. Trong h×nh thøc gia c«ng kh«ng theo d©y chuyÒn, chi tiÕt gia c«ng ®îc vËn chuyÓn gi÷a c¸c tr¹m c«ng nghÖ (m¸y) theo ®¬n vÞ l« hoÆc lo¹t vËn chuyÓn (lo¹t vËn chuyÓn = 1phÇn cña l«). L« lµ ®¬n vÞ thèng nhÊt ®Ó thiÕt kÕ quy ho¹ch d©y chuyÒn gia c«ng víi h×nh thøc gia c«ng kh«ng theo d©y chuyÒn. Kh¸i niÖm l« cÇn ®îc ph©n biÖt víi kh¸i niÖm xª-ri (serie). - L« lµ ®¬n vÞ cã tÝnh chÊt c«ng nghÖ, thêng dïng cho chi tiÕt gia c«ng. - Xª-ri lµ ®¬n vÞ cã tÝnh chÊt kÕt cÊu, thêng dung cho s¶n phÈm c¬ khÝ. Mét xª-ri gåm c¸c s¶n phÈm cã kÕt cÊu nh nhau ®îc chÕ t¹o liªn tôc, khi sè liÖu xª-ri thay ®æi nghÜa lµ s¶n phÈm cã thay ®æi nµo ®ã vÒ mÆt kÕt cÊu. ThÝ dô peugeot 102, peugoet 103 ... Tãm l¹i, xª-ri lµ kh¸i niÖm chØ sè thÕ hÖ (®êi) s¶n phÈm. §é lín cña mét l« chi tiÕt gia c«ng (nL) lµ ®¹i lîng phô thuéc nhiÒu yÕu tè: kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, c«ng nghÖ, tuæi bÒn dông cô c¾t, cèn lu©n chuyÓn, tû lÖ gi÷a thêi gian chuÈn bÞ kÕt thóc vµ thêi gian tõng chiÕc,... Trong thùc tÕ s¶n xuÊt cã nhiÒu ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®é lín l«, thÝ dô: t¸c gi¶ PETROW ®· ®Ò xuÊt ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®é lín l« theo gi¸ trÞ nhá nhÊt. nLmin=tck/a.ttc nL lµ ®é lín l« tÝnh theo ®¬n vÞ, chi tiÕt /l«. tck lµ thêi gian chuÈn bÞ kÕt thóc nguyªn c«ng tÝnh cho c¶ l« chi tiÕt , phót/l«. ttc lµ thêi gian tõng chiÕc, phót/chiÕc. a lµ hÖ sè xÐt ®Õn ®é phøc t¹p vÒ kÕt cÊu cña chi tiÕt gia c«ng hoÆc hÖ sè xÐt ®Õn quy m« s¶n xuÊt (b¶ng 3.3; 3.4). Mèi quan hÖ gi÷a ®é lín l« vµ gi¸ thµnh chi phÝ gia c«ng ®îc thÓ hiÖn trªn h×nh sau. Khi cã ®é lín l« thùc tÕ cã gi¸ trÞ b»ng vµ lín h¬n ®é lín l« nhá 34

Bài tập thiết kế nhà máy cơ khí năm 2024

Bài Viết Liên Quan

Quảng Cáo

Có thể bạn quan tâm

Toplist được quan tâm

Quảng cáo

Xem Nhiều

Quảng cáo

Chúng tôi

Điều khoản

Trợ giúp

Mạng xã hội