Bác sĩ Đặng Thanh Hồng - trưởng khoa nội 1 Bệnh viện Ung bướu [TP.HCM] - thăm khám một trường hợp có nhân tuyến giáp - Ảnh: XUÂN MAI
Các bác sĩ cho biết nhân giáp [nhân tuyến giáp] là tình trạng phổ biến với 60-70% người dân có nhân giáp và 90% là lành tính.
Sợ chuyển thành ung thư, muốn đi xét nghiệm thêm
Được chỉ định siêu âm tuyến giáp trong gói khám sức khỏe tổng quát, bà N.T.Đ. [65 tuổi, ngụ tỉnh Đồng Tháp] nhận kết quả có nhân giáp thùy phải Tirads 4. Không những lo lắng bệnh tình của mình chuyển sang ung thư, bà Đ. còn rơi vào tình trạng hoang mang khi không hiểu được ý nghĩa của cụm từ Tirads 4 là gì, có cần hóa trị hay xạ trị gì hay không.
Chị P.T.H.V. [33 tuổi, ngụ tỉnh Bình Thuận] cho biết vào tháng 11-2022 khi đi khám sức khỏe tổng quát tại bệnh viện địa phương và phát hiện có nhân giáp thùy phải và trái. Bác sĩ tại đây yêu cầu chị V. đến bệnh viện chuyên sâu để chọc tế bào.
Một tháng sau, chị V. tiếp tục đến một bệnh viện khác khám lại, thì bác sĩ không cho chọc tế bào vì nhân giáp còn nhỏ [nhân thùy phải Tirads 2, nhân thùy trái Tirads 3]. Với tình trạng nhân giáp này, bác sĩ khuyên chị V. chỉ cần theo dõi 6 tháng và tái khám.
"Mỗi nơi khám bệnh có lời khuyên khác nhau, tôi cũng hoang mang và không biết Tirads 2, 3 thì nguy hiểm ở mức độ nào, có cần siêu âm lại nữa không", chị V. chia sẻ.
Bác sĩ Đặng Thanh Hồng - trưởng khoa nội 1 Bệnh viện Ung bướu [TP.HCM] - cho hay ung thư tuyến giáp thường diễn biến âm thầm và kéo dài nhưng lại không có triệu chứng rõ ràng nên người bệnh thường bỏ qua cơ hội tầm soát.
Hiện nguyên nhân gây ra ung thư tuyến giáp chưa xác định cụ thể. Tuy nhiên qua quá trình thăm khám ghi nhận người từng tiếp xúc với những chất phóng xạ, hoặc từng dùng thuốc phóng xạ trong điều trị bệnh, hoặc dùng nhiều muối iốt... thì dễ bị ung thư tuyến giáp hơn.
Bác sĩ Nguyễn Triệu Vũ - trưởng khoa ung bướu Bệnh viện TP Thủ Đức [TP.HCM] - thông tin nhân giáp là tình trạng phổ biến với 60-70% người dân có nhân giáp và 90% trong số này là lành tính.
Do đó, việc lạm dụng siêu âm cổ nhằm tầm soát ung thư giáp là không cần thiết, không khoa học và có thể gây thêm biến chứng do can thiệp gây ra vì phần lớn ung thư giáp diễn tiến chậm, không gây bất lợi cho người bệnh.
Tirads là gì và mức độ nào là ác tính?
Bác sĩ Vũ cho biết thêm, Tirads là hệ thống ghi nhận và đánh giá bướu [nhân] giáp dựa trên siêu âm. Trong đó Tirads 1 là tuyến giáp bình thường, 2 là nhân giáp lành tính, 3 là nhân có khả năng lành tính, 4 là nghi ngờ ác tính, 5 là nghi ngờ ác tính cao.
Lưu ý là phân độ Tirads có tính gợi ý, dựa trên hình thái siêu âm, không phải là chắc chắn một khối u lành tính hoặc ác tính, chắc chắn nhất là dựa trên xét nghiệm khối u. Do đó vẫn có âm tính giả và dương tính giả, và cần bác sĩ chuyên khoa đánh giá, hướng dẫn. Người dân không nên tự tra cứu và suy diễn, gây hoang mang không đáng có.
"Người dân nên đi khám khi có khối sưng gồ tại cổ hoặc hạch cổ, khàn tiếng kéo dài. Chưa kể có hiện tượng một số nhân viên y tế hù dọa, lạm dụng xét nghiệm và can thiệp khiến người dân lo lắng, tốn kém không cần thiết", bác sĩ Vũ khuyến cáo.
Còn bác sĩ Đặng Thanh Hồng cho hay với mỗi mức độ Tirads sẽ xác định được mức độ nghi ngờ để có phương án điều trị phù hợp. Thực tế, bệnh nhân có kết quả Tirads 3, các bác sĩ sẽ không chọc hút. Nhưng với dạng nang tuyến giáp thì phải chọc hút tế bào dưới hướng dẫn của siêu âm vì chúng có thể là nang lành tính hoặc ác tính, do đó mức độ nguy cơ có thể không chính xác.
Theo thống kê có khoảng 10-12% nang tuyến giáp là ác tính. Do đó nguy cơ bỏ sót 10-12% người mang nang tuyến giáp ác tính, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Với thủ thuật chọc hút dưới siêu âm làm cho kết quả chắc chắn hơn và tỉ lệ 10-12% bỏ sót sẽ được "xóa sạch".
Để phòng bệnh tuyến giáp, các bác sĩ khuyến cáo cần đi khám sức khỏe định kỳ với người có sức khỏe bình thường. Với người đã có nhân giáp, cần tái khám theo sự chỉ định của bác sĩ. Đồng thời có chế độ ăn uống lành mạnh, hợp lý, không thiếu và thừa iốt…
Tại sao từ lành tính chuyển thành ác tính?
Trả lời thắc mắc tại sao nhiều người có kết quả xét nghiệm nhân giáp lành tính nhưng chỉ một thời gian sau chuyển thành ác tính, bác sĩ có bỏ sót không; bác sĩ Đặng Thanh Hồng lý giải ung thư tuyến giáp có thể có một nhân hoặc nhiều nhân.
Những tổn thương ung thư thường nằm quanh nhân đó, không phải tự nhân đó biến thành ung thư. Hầu hết bệnh nhân chưa hiểu được diễn tiến tự nhiên bệnh học của bệnh lý tuyến giáp, do đó bác sĩ tư vấn kỹ cho bệnh nhân.
Nhân tuyến giáp là tình trạng mô tuyến giáp phát triển bất thường. Nhân tuyến giáp rất phổ biến, đa phần lành tính và có thể điều trị hiệu quả. Bài viết dưới đây cung cấp thông tin về nguyên nhân, triệu chứng, các loại nhân tuyến giáp thường gặp, chẩn đoán và các phương pháp điều trị nhân tuyến giáp.
Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nằm ở vùng cổ trước. Tuyến giáp có nhiệm vụ tiết ra hormone cung cấp cho sự phát triển của cơ thể.
Nhân giáp là sự phát triển bất thường của mô tuyến giáp, hình thành một hay nhiều nhân trong tuyến giáp. Nhân giáp là bệnh lý thường gặp, đa số là lành tính.
2.Yếu tố nguy cơ của nhân tuyến giáp
Nhân tuyến giáp có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, hầu hết không rõ nguyên nhân. Một số yếu tố nguy cơ của nhân tuyến giáp là:
- Gia đình: thường gặp ở người có anh chị em, cha mẹ mắc bệnh bướu giáp.
- Nữ giới thường gặp hơn nam giới.
- Có yếu tố phơi nhiễm phóng xạ: chụp X-quang, CT-scan vùng cổ, xạ trị vùng cổ…
- Chế độ ăn thiếu iod.
3. Triệu chứng của nhân tuyến giáp
Đa số bệnh nhân phát hiện nhân giáp là khi đi khám sức khỏe tổng quát siêu âm tuyến giáp. Những nhân giáp nhỏ lành tính thường không có triệu chứng trên lâm sàng. Với những nhân to thì bệnh nhân có thể thấy cổ to ra, khó thở, nuốt nghẹn, thay đổi giọng nói hay khàn tiếng…
Những nhân giáp có đi kèm sự bất thường của hormone tuyến giáp [cường giáp hay suy giáp] thường có các triệu chứng toàn thân như: hồi hộp, run tay, tăng tiết mồ hôi, giảm cân, mất ngủ,…
4. Chẩn đoán nhân tuyến giáp như thế nào?
a. Khám lâm sàng
Bằng kinh nghiệm chuyên môn của mình, bác sĩ sẽ thực hiện thăm khám khai thác bệnh sử, các yếu tố nguy cơ, khám tuyến giáp của bệnh nhân.
b. Khám cận lâm sàng
Xét nghiệm máu: Kiểm tra có sự bất thường của hormone tuyến giáp qua các xét nghiệm về TSH, FT3, FT4.
Siêu âm: Là xét nghiệm cơ bản đầu tiên có hình ảnh tổng quan về hình dạng, kích thước, vị trí của nhân giáp. Dựa vào các hình ảnh để phân tầng nguy cơ của nhân tuyến giáp, các dấu hiệu gợi ý ác tính của nhân.
Chọc hút nhân giáp bằng kim nhỏ [FNA tuyến giáp]: Là một thủ thuật để lấy tế bào nhân giáp làm giải phẫu bệnh. Bác sĩ sẽ dùng 1 bơm tiêm dưới hướng dẫn của siêu âm để chọc hút ra mô tuyến giáp. Các mô này sẽ được gửi tới phòng xét nghiệm cho bác sĩ giải phẫu bệnh nhìn dưới kính hiển vi để xác định bản chất của mô giáp này.
5. Có những loại nhân tuyến giáp thường gặp nào?
Một số loại nhân tuyến giáp thường gặp là:
- Nhân keo: Đây là sự phát triển quá mức của các mô tuyến giáp bình thường, nhưng tăng trưởng này là lành tính. Chúng có thể phát triển lớn hơn, nhưng không phát triển xâm lấn ra ngoài bao tuyến giáp.
- U nang tuyến giáp: Đây là tổ chức nang trong đó có chứa dịch hoặc dịch lẫn tổ chức đặc của tuyến giáp.
- Các nốt viêm: Những nốt này phát triển là kết quả của viêm mạn tính lâu dài, có thể gây đau hoặc không.
- Bướu giáp đa nhân: Đôi khi tuyến giáp phát triển tạo thành nhiều nốt, tuy nhiên những trường hợp này phần lớn là lành tính.
- Cường giáp: Tuyến giáp phát triển bất thường làm sản xuất hormone nhiều hơn bình thường mà không quan tâm đến các cơ chế kiểm soát bình thường của cơ thể, điều này tạo nên bệnh gọi là cường giáp. Bệnh cường giáp có thể ảnh hưởng đến tim làm tim đập nhanh, hoặc ngừng tim đột ngột, cao huyết áp, loãng xương và các vấn đề sức khỏe khác.
- Ung thư tuyến giáp: Gặp khoảng 5% tỷ lệ bướu giáp nhân.
6. Các phương pháp điều trị nhân tuyến giáp
Điều trị nhân tuyến giáp dựa vào kích thước, bản chất nhân giáp, có sự bất thường nào của hormone tuyến giáp không, để bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị nội ngoại khoa tối ưu nhất cho bệnh nhân.
a. Nhân giáp là ung thư
Điều trị phẫu thuật là phổ biến nhất. Cắt tuyến giáp loại bỏ nhân ung thư kèm nạo vét hạch cổ. Tùy thuộc vào kích thước nhân, kết quả FNA nhân giáp mà bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp cắt bán phần hay cắt toàn phần tuyến giáp. Sau phẫu thuật bệnh nhân sẽ được hẹn tái khám để theo dõi, đánh giá kết quả điều trị xem có cần xạ trị tuyến giáp sau mổ hay không.
b. Nhân giáp kèm sự thay đổi hormone tuyến giáp [cường giáp hay suy giáp]
Điều trị nội khoa là chủ yếu. Nếu nhân giáp lớn, điều trị nội khoa nhiều lần thất bại thì sẽ chỉ định phẫu thuật cắt tuyến giáp.
c. Nhân giáp lành tính không có sự thay đổi bất thường hormone
Theo dõi định kỳ: Với những nhân giáp nhỏ, yếu tố nguy cơ thấp, bác sĩ có thể hẹn bệnh nhân tái khám theo dõi định kỳ mỗi 6-12 tháng.
Đốt nhân giáp bằng sóng cao tần [RFA tuyến giáp]: Là phương pháp điều trị mới hiện nay, bác sĩ sẽ đốt nhân giáp dưới hướng dẫn siêu âm. Khi đốt nhân giáp bệnh nhân chỉ cần gây tê tại chỗ không để lại sẹo, có ý nghĩa nhiều về mặt thẩm mỹ cho bệnh nhân.