Chính phủ phá giá nội tệ nghĩa là gì năm 2024

Phá giá đồng tiền (Currency Devaluation) hay còn gọi là phá giá tiền tệ là việc giảm giá trị của đồng nội tệ so với các loại ngoại tệ so với mức mà Chính phủ đã cam kết duy trì trong chế độ tỷ giá hối đoái cố định. Việc phá giá VND nghĩa là giảm giá trị của nó so với các ngoại tệ khác như USD, EUR...

Chính phủ sử dụng biện pháp phá giá tiền tệ để có thể nâng cao năng lực cạnh tranh một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn so với cơ chế để nền kinh tế tự điều chỉnh theo hướng suy thoái (vì khả năng cạnh tranh kém nên cầu xuất khẩu ròng giảm dẫn đến tổng cầu giảm) đi kèm với mức lạm phát thấp kéo dài cho đến khi năng lực cạnh tranh tăng lên (do tiền lương, giá cả giảm xuống đến mức có khả năng cạnh tranh). Chính phủ các nước thường sử dụng chính sách phá giá tiền tệ khi có một cú sốc mạnh và kéo dài đối với cán cân thương mại.

Trong trường hợp cầu về nội tệ giảm thì chính phủ sẽ phải dùng ngoại tệ dữ trữ để mua nội tệ vào nhằm duy trì tỷ giá hối đoái và đến khi ngoại tệ dự trữ cạn kiệt thì không còn cách nào khác, chính phủ phải phá giá tiền tệ.

Đoạn mở đầu của bài báo trên Bloomberg về động thái can thiệp vào thị trường tiền tệ của Venezuela là ví dụ cơ bản của câu trả lời cho câu hỏi thực sự thì phá giá tiền tệ có nghĩa là gì:

“Người Venezuela xếp hàng dài để mua vé máy bay và tivi trong nỗ lực bảo vệ bản thân trước các đợt tăng giá sau khi vị Tổng thống đang ốm đau Hugo Chavez hạ giá đồng bolivar lần thứ 5 trong vòng 9 năm”.

Với tỷ lệ phá giá 32%, tỷ giá chính thức giảm từ mức 4,3 bolivar/USD xuống còn 6,3 bolivar/USD. Như vậy, hàng hóa nước ngoài sẽ trở nên đắt đỏ hơn. Nói theo cách khác, phá giá cũng khiến chất lượng cuộc sống bị giảm sút.

Thông thường, phá giá là 1 công cụ được các Chính phủ có chính sách kinh tế kém hiệu quả sử dụng. Kể cả trước khi phá giá đồng bolivar, tỷ lệ lạm phát của Venezuela cũng đã lên tới 22%. Đôi khi, các quốc gia bị mắc kẹt trong vòng tròn luẩn quẩn. Tỷ lệ lạm phát cao khiến xuất khẩu kém cạnh tranh trong khi chính điều này lại thôi thúc các nước phá giá đồng nội tệ. Rốt cuộc thì đồng nội tệ yếu hơn chỉ khiến lạm phát tăng lên chứ không thể hỗ trợ cho xuất khẩu.

Thông thường, lợi thế cạnh tranh chỉ phục hồi khi chi phí tiền lương thực sự giảm xuống. Điều này có thể đạt được bằng cách giảm lương danh nghĩa trong khi tỷ giá không đổi (kế hoạch A) hoặc mức giảm lương được điều chỉnh theo hiệu ứng lạm phát từ đồng nội tệ giảm giá (kế hoạch B).

Các Ngân hàng Trung ương được mệnh danh là “vệ sĩ” bảo vệ đồng nội tệ và thường ưa chuộng kế hoạch A hơn so với kế hoạch B. Ngày nay, có vẻ như các Ngân hàng Trung ương đã có cái nhìn dễ dãi hơn về xu hướng giảm giá tiền tệ. Hãy nhìn lại kết luận được nhóm G7 đưa ra khi nhận định về diễn biến của đồng yên Nhật Bản:

Chúng tôi, các lãnh đạo của nhóm G7, một lần nữa cam kết để cho tỷ giá được quyết định bởi thị trường và sẽ bàn bạc kỹ lưỡng về các động thái trên thị trường ngoại tệ. Chúng tôi tái khẳng định rằng chính sách tiền tệ và tài khóa đang và sẽ được định hướng theo các mục tiêu trong nước, không nhằm vào tỷ giá. Chúng tôi đồng ý rằng các diễn biến lộn xộn và dễ thay đổi có thể tạo nên những tác động tiêu cực đối với sự ổn định của nền kinh tế và thị trường tài chính. Chúng tôi sẽ theo dõi sát thị trường ngoại tệ và hợp tác thích đáng.

Tất nhiên, mục tiêu trong nước của Nhật Bản là khiến tỷ lệ lạm phát tăng lên trong khi lãi suất thực giảm xuống. Với lãi suất hiện đang ở mức 0% và truyền thống sử dụng các gói kích thích tài khóa (khiến tỷ lệ nợ/GDP lên tới 200%), đồng yên yếu đi có thể là cách tốt nhất để tăng tỷ lệ lạm phát.

Trong khi đó, dường như các Chính phủ khác không quan tâm đến xu hướng giảm giá của đồng yên, miễn là đồng tiền này không giảm giá quá nhanh và người Nhật không tuyên bố rằng họ đang cố làm đồng yên yếu đi. Giống như Chris Turner, trưởng bộ phận giao dịch ngoại hối tại ING, đã nói: Phá giá đồng tiền cũng tốt thôi, chỉ cần không bàn luận về nó.

Phá giá tiền tệ là việc giảm giá trị của đồng nội tệ so với các loại ngoại tệ so với mức mà chính phủ đã cam kết duy trì trong chế độ tỷ giá hối đoái cố định. Việc phá giá VND nghĩa là giảm giá trị của nó so với các ngoại tệ khác như USD, EUR.

Để hiểu đơn giản phá giá tiền tệ là gì, ta có thể hình dung trong bối cảnh hiện nay khi đồng Đô la Mỹ đang liên tục tăng giá do FED thắt chặt nguồn cung tiền tệ thông qua lãi suất. Khi đồng Đô liên tục mạnh lên thì các đồng tiền khác trên thế giới cũng cần phải được điều chỉnh để không bị mất giá so với đồng Đô. Để làm điều này thì chính phủ các nước ngoài biện pháp như thắt chặt nguồn cung tiền tệ thông qua nâng mặt bằng lãi suất cùng lúc đó thì họ cũng có thể sử dụng biện pháp phá giá tiền tệ thông qua việc chấp nhận giảm giá hàng hóa xuất khẩu để kích thích nguồn cung ngoại tệ chảy vào Quốc gia.

Phá giá tiền tệ có ảnh hưởng như nào đến tỷ giá?

Tiếp tục câu chuyện về phá giá tiền tệ thông qua đẩy mạnh xuất khẩu. Việc triển khai phá giá tiền tệ như thế sẽ thu hút dòng ngoại tệ chảy vào Quốc gia khiến cho nguồn cung ngoại tệ trong nền kinh tế tăng lên, mà theo quy luật cung cầu thì khi nguồn cung tăng lên thì giá ngoại tệ sẽ giảm đi, nhờ đó mà tỷ giá đồng nội tệ sẽ được được duy trì ổn định. Tuy nhiên việc phá giá tiền tệ cũng sẽ có tác dụng ngược lại đồng thời đó là làm cho đồng nội tệ yếu đi. Tại sao lại như vậy? Chúng ta sẽ lấy ngay ví dụ từ một quốc gia đang phát triển như Việt Nam.

Kim ngạch xuất-nhập khẩu Việt Nam(2014-2022)-Nguồn: Vietnamplus.

Việt Nam là một quốc gia xuất khẩu nhiều nhưng nhập khẩu cũng nhiều không kém. Có rất nhiều hàng hóa để sản xuất thì sẽ cần nguồn nguyên liệu nhập khẩu từ các Quốc gia khác. Điều này có nghĩa là nếu chúng ta đẩy mạnh xuất khẩu thì chúng ta cũng sẽ phải nhập khẩu nhiều hơn để có nguồn cung nguyên liệu đối ứng. Điều này vô hình chung sẽ là gia tăng chi tiêu ngoại tệ cho nhập khẩu, khi đó nguồn cung ngoại tệ cũng sẽ bị giảm đi ở một mức độ tương ứng. Như vậy, nếu một Quốc gia như Việt Nam không duy trì xuất khẩu nhiều hơn so với nhập khẩu thì việc phá giá tiền tệ ngược lại sẽ càng làm cho đồng tiền của chúng ta ngày càng yếu đi.

Khi nào các chính phủ sử dụng phá giá tiền tệ?

Có 2 trường hợp điển hình cho việc áp dụng phá giá tiền tệ:

- Khi khả năng cạnh tranh của hàng hóa nội địa quá kém, xuất khẩu gặp khó khăn trong thời gian dài và cần có chính sách phá giá tiền tệ từ chính phủ để cân đối dần lại cán cân xuất nhập khẩu.

- Trong trường hợp cầu về nội tệ giảm thì chính phủ sẽ phải dùng ngoại tệ dữ trữ để mua nội tệ vào nhằm duy trì tỷ giá hối đoái và đến khi ngoại tệ dự trữ cạn kiệt thì không còn cách nào khác, chính phủ phải phá giá tiền tệ.