Xác định nghĩa gốc, nghĩa chuyển của từ chân

Phần I

Phần II

Trả lời:

Căn cứ vào các nghĩa của từchânđã tìm được ở câu trên ta thấy:

- Nghĩa đầu tiên của từchânlà: bộ phận tiếp xúc với đất của cơ thể người hoặc động vật.

- Nghĩa đầu tiên là cơ sở để suy ra các nghĩa sau. Các nghĩa sau làm phong phú cho nghĩa đầu tiên.

Câu 2 (trang 56 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Trong một trường hợp cụ thể, một từ thường được dùng với mấy nghĩa?

Trả lời:

Trong một trường hợp cụ thể, một từ thường được dùng với một nghĩa.

Câu 3 (trang 56 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Trong bài thơNhững cái chân, từchânđược dùng với những nghĩa nào?

Trả lời:

Trong bài thơNhững cái chân, từchânđược dùng với nghĩa chuyển. Muốn hiểu được những nghĩa chuyển ấy, nhất định phải dựa vào nghĩa gốc.

Phần III

LUYỆN TẬP

Câu 1

Câu 1 (trang 56 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Tìm ba từ chỉ bộ phận cơ thể người và chỉ ra một số ví dụ về sự chuyển nghĩa của chúng.

Lời giải chi tiết:

Một số từ chỉ bộ phận cơ thể người có sự chuyển nghĩa:

* Đầu:

- Nghĩa gốc: bộ phận chứa não bộ ở trên cùng: đầu người, đầu cá,

- Nghĩa chuyển:

+ Bộ phận ở trên cùng, đầu tiên: đầu bảng, đầu danh sách, đầu sổ,

+ Bộ phận quan trọng nhất: đầu đàn, đầu ngành, đầu đảng,

* Cổ:

- Nghĩa gốc: bộ phận giữa đầu và chân: cổ cò, cổ hươu,

- Nghĩa chuyển:

+ Bộ phận của sự vật: cổ chai, cổ lọ,

+ Chỉ sự sợ hãi: rụt cổ rùa, so vai rụt cổ,

+ Chỉ sự mong đợi: nghển cổ.

Câu 2

Câu 2 (trang 56 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Trong tiếng Việt có một số từ chỉ bộ phận của cây cối được chuyển nghĩa để cấu tạo từ chỉ bộ phận cơ thể người. Hãy chỉ ra những trường hợp chuyển nghĩa đó

Lời giải chi tiết:

Dùng bộ phận của cây cối để chỉ bộ phận cơ thể người.

-Lá: lá phổi, lá gan, lá mỡ,

-Quả: quả tim, quả thận.

-Hoa: hoa tay.

Câu 3

Câu 3 (trang 57 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Dưới đây là một số hiện tượng chuyển nghĩa của từ tiếng Việt. Hãy tìm thêm cho mỗi hiện tượng chuyển nghĩa đó ba ví dụ minh hoạ:

a) Chỉ sự vật chuyển thành hành động: cái cưa⟶ cưa gỗ.

b) Chỉ hành động chuyển thành chỉ đơn vị: gánh củi đi⟶ một gánh củi.

Lời giải chi tiết:

a) Chỉ sự vật chuyển thành hành động:

hộp sơn⟶ sơn cửa; cái bào⟶ bào gỗ; cân muối⟶ muối dưa

b) Chỉ hành động chuyển thành chỉ đơn vị:

đang bó rau⟶ gánh hai chục bó ra; đang nắm cơm⟶ ba nắm cơm.

Câu 4

Câu 4 (trang 57 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):

Đọc đoạn trích:

Nghĩa của từ "bụng"

Thông thường, khi nói đến ăn uống hoặc những cảm giác về việc ăn uống, ta nghĩ đếnbụng. Ta vẫn thường nói:đói bụng,no bụng,ăn cho chắc bụng,con mắt to hơn cái bụng,Bụngđược dùng với nghĩa bộ phận cơ thể người hoặc động vật chứa ruột, dạ dày.

Nhưng các cụm từnghĩ bụng,trong bụng mừng thầm,bụng bảo dạ,định bụng, thì sao? Và hàng loạt cụm từ như thế nữa:suy bụng ta ra bụng người,đi guốc trong bụng,sống để bụng chết mang đi, Trong những trường hợp này, từbụngđược hiểu theo cách khác:bụnglà biểu tượng của ý nghĩ sâu kín, không bộc lộ ra, đối với người, với việc nói chung.

(Theo Hoàng Dĩ Đình)

a) Tác giả trong đoạn trích nêu lên mấy nghĩa của từbụng? Đó là những nghĩa nào? Em có đồng ý với tác giả không?

b) Trong các trường hợp sau đây, từ bụng có nghĩa gì?

- Ăn no ấm bụng

- Anh ấy tôt bụng.

- Chạy nhiều, bụng chân rất săn chắc.

Lời giải chi tiết:

a) Tác giả nêu hai nghĩa của từbụng:

- Bộ phận cơ thể của người hoặc động vật chứa dạ dày, ruột.

- Biểu tượng của ý nghĩ sâu kín, không bộc lộ ra, đối với người, với việc nói chung.

Ta đồng ý với các nghĩa của từbụngmà tác giả đã nêu ra. Tuy nhiên, còn thiếu một nghĩa nữa: "phần phình to ở giữa của một số sự vật" (bụng chân)

b) Nghĩa của các trường hợp sử dụng từbụng:

- Ăn cho ấm bụng ( bụng: bộ phận cơ thể người, động vật chứa ruột và dạ dày)

- Anh ấy tốt bụng ( bụng: biểu tượng của ý nghĩ, tình cảm sâu kín đối với người, việc

- Chạy nhiều bụng chân săn chắc (bụng phần phình to ra ở một số động vật)

Loigiaihay.com