Cơ thể mệt mỏi là bệnh gì năm 2024

Có vô số nguyên nhân cả về bệnh lý và tâm lý làm cho cơ thể mệt mỏi. Tình trạng này có thể chỉ là tạm thời nhưng đôi khi lại cảnh báo vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Cụ thể như thế nào, mời bạn cùng tìm hiểu ngay!

Mệt mỏi là trạng thái bạn luôn luôn cảm thấy thiếu năng lượng, kiệt sức, rã rời hoặc thiếu sinh khí. Triệu chứng này xuất hiện trong nhiều tình trạng sức khỏe hoặc bệnh lý khác nhau.

Những dấu hiệu và triệu chứng thường đi kèm với mệt mỏi là gì?

Các triệu chứng đi kèm thay đổi tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra, bao gồm:

• Bệnh tim, phổi hoặc thiếu máu có thể gây mệt mỏi khó thở khi thực hiện các hoạt động thường ngày
• Tiểu đường có thể làm người bệnh đi tiểu nhiều, uống nước nhiều, người mệt mỏi chân tay rã rời do mau đói
• Suy giáp gây ra các triệu chứng như cảm thấy lạnh, khô da, tóc dễ gãy.

Một số triệu chứng khác liên quan đến mệt mỏi bao gồm:

• Sụt cân
• Đau tức ngực hoặc khó thở
• Nôn mửa hoặc tiêu chảy
• Sốt và ớn lạnh
• Đau cơ
• Đau đầu
• Chóng mặt
• Lo âu và trầm cảm.

Bạn cần được hỗ trợ y tế ngay lập tức nếu tình trạng mệt mỏi đi kèm các dấu hiệu sau:

• Chảy máu bất thường, gồm chảy máu trực tràng hoặc nôn ra máu;
• Đau đầu nghiêm trọng.

Mệt mỏi là bệnh gì hay tình trạng gì?

Có rất nhiều nguyên nhân tiềm ẩn gây ra mệt mỏi, được chia làm 3 nhóm: yếu tố về lối sống, vấn đề y tế, sức khỏe tâm thần.

Các yếu tố về lối sống

Nếu như bạn đang mệt mỏi, các hoạt động hoặc lối sống có thể là nguyên nhân chính gây ra tình trạng này, bao gồm:

• Các hoạt động thể chất yêu cầu vận động quá mức
• Thiếu vận động
• Thiếu ngủ
• Thừa cân hoặc béo phì
• Sử dụng một số loại thuốc nhất định
• Uống rượu thường xuyên
• Dùng ma túy hoặc các chất gây nghiện khác
• Sử dụng caffeine
• Chế độ ăn không hợp lý gây thiếu dinh dưỡng.

Vấn đề sức khỏe

Một số vấn đề về y tế có thể dẫn đến mệt mỏi bao gồm:

• Thiếu máu
• Đau
• Bệnh Addison (suy tuyến thượng thận)
• Suy giáp
• Cường giáp
• Viêm khớp
• Mất ngủ hoặc các rối loạn giấc ngủ khác
• Rối loạn ăn uống
• Rối loạn tự miễn dịch
• Hội chứng đau cơ xơ hóa
• Suy tim sung huyết
• Ung thư
• Tiểu đường
• Các bệnh về thận hoặc gan
• Nhiễm trùng
• Hội chứng mệt mỏi mạn tính
• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
• Hội chứng bồn chồn tay chân.

Các vấn đề sức khỏe tâm thần

Những người phải chống chọi với căng thẳng kéo dài, lo lắng và trầm cảm có thể cảm thấy mệt mỏi.

Chẩn đoán mệt mỏi là bệnh gì

Các bác sĩ sẽ hỏi về tất cả các triệu chứng bạn đang gặp phải, kiểm tra sức khỏe tổng thể kết hợp khai thác tiền sử bệnh để phán đoán nguyên nhân. Sau đó, họ sẽ chỉ định các xét nghiệm chuyên sâu hơn để tìm ra nguyên nhân chính xác (nếu cần).

Làm sao để hết mệt mỏi?

Nếu mệt mỏi do lối sống, bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn cách thay đổi để khắc phục tình trạng này. Còn nếu cơ thể mệt mỏi là triệu chứng của các bệnh tiềm ẩn thì giải quyết nguyên nhân gốc rễ là điều quan trọng nhất.

Một trong những cách có thể hạn chế sự mệt mỏi tinh thần là duy trì lối sống vui vẻ, lạc quan. Thường xuyên tập thể dục hoặc chơi thể thao cũng là một cách giải tỏa căng thẳng và tăng cường sức khỏe tổng thể. Bạn đừng cố chịu đựng cơn mệt mỏi một mình mà hãy đi khám sức khỏe để tìm ra nguyên nhân gây bệnh. Các bác sĩ sẽ cho bạn những lời khuyên tốt nhất để duy trì trạng thái sức khỏe ổn định, ngăn ngừa mệt mỏi do các nguyên nhân bệnh lý.

Mệt mỏi là khó khăn khi bắt đầu và duy trì hoạt động do thiếu năng lượng và kèm theo mong muốn nghỉ ngơi. Mệt mỏi thường gặp sau khi gắng sức, căng thẳng kéo dài, và thiếu ngủ.

Mệt mỏi xảy ra hầu hết là một phần của phức hợp triệu chứng, nhưng đôi khi nó xuất hiện đơn độc hoặc là một triệu chứng chính, mệt mỏi là một trong những triệu chứng phổ biến nhất.

Bệnh nhân có thể đề cập những triệu chứng quan trọng khác giống với mệt mỏi; và thường cần phải phân biệt chúng với triệu chứng mệt mỏi,bằng cách đặt câu hỏi chi tiết.

• Buồn ngủ, một triệu chứng của các rối loạn gây mất ngủ (ví dụ: viêm mũi dị ứng Viêm mũi dị ứng Bệnh viêm mũi dị ứng theo mùa hoặc ngứa kéo dài, hắt hơi, chảy nước mũi, nghẹt mũi, và đôi khi viêm kết mạc, do phơi nhiễm với phấn hoa hoặc các chất gây dị ứng khác. Chẩn đoán nhờ khai thác... đọc thêm , trào ngược thực quản Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) Cơ thắt thực quản dưới hoạt động kém hiệu quả khiến cho các phần bên trong dạ dày trào ngược vào thực quản gây đau bỏng rát. Trào ngược kéo dài có thể dẫn đến viêm thực quản, chít hẹp và trong... đọc thêm
  , rối loạn cơ xương gây đau, ngưng thở khi ngủ Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) bao gồm nhiều giai đoạn đóng một phần hoặc hoàn toàn đường hô hấp trên xảy ra trong khi ngủ và dẫn đến ngừng thở (được định nghĩa là khoảng thời gian ngưng... đọc thêm , bệnh mạn tính nặng), là cảm giác thèm ngủ mạnh bất thường. Thường gặp hiện tượng ngáp và ngủ gật vài giờ vào ban ngày. Bệnh nhân thường có thể nói sự khác biệt giữa ngủ gà và mệt mỏi. Tuy nhiên, sự thiếu ngủ do khó đi vào giấc ngủ có thể gây đau cơ và mệt mỏi, và nhiều bệnh nhân bị mệt mỏi có rối loạn giấc ngủ, do đó sự khác biệt giữa mệt mỏi và buồn ngủ có thể là khó khăn.

Mệt mỏi có thể được phân loại theo thời gian, chẳng hạn như sau:

• Mệt mỏi gần đây: < 1 tháng
• Mệt mỏi kéo dài: 1-6 tháng
• Mệt mỏi mạn tính: > 6 tháng
• 1. Wong TL, Weitzer DJ. Long COVID and Myalgic Encephalomyelitis/Chronic Fatigue Syndrome (ME/CFS)-A Systemic Review and Comparison of Clinical Presentation and Symptomatology. Medicina (Kaunas). 2021;57(5):418. Đã xuất bản ngày 26 tháng 4 năm 2021 doi:10.3390/medicina57050418

Hầu hết các bệnh cấp tính (và nhiều bệnh nhẹ) và mạn tính nghiêm trọng gây ra sự mệt mỏi. Tuy nhiên,một vài trong số này có các biểu hiện khác nổi bật hơn (ví dụ như đau, ho, sốt, vàng da) được bệnh nhân kể. Thảo luận này tập trung vào các rối loạn có thể biểu hiện chủ yếu là mệt mỏi.

Các rối loạn phổ biến nhất biểu hiện chủ yếu là mệt mỏi gần đây (kéo dài < 1 tháng) là

Nguyên nhân phổ biến nhất biểu hiện chủ yếu là mệt mỏi kéo dài (kéo dài 1-6 tháng) là

Nguyên nhân phổ biến nhất biểu hiện chủ yếu là mệt mỏi mạn tính (kéo dài > 6 tháng) là

• Hội chứng mệt mỏi sau nhiễm vi rút
• Thuốc

Một số yếu tố thường gây ra hoặc góp phần gây ra tình trạng mệt mỏi chính, thường là mệt mỏi kéo dài hoặc mạn tính (xem bảng ).

Mệt mỏi có thể là cảm nhận rất chủ quan. Rất khác nhau giữa những bệnh nhân phụ thuộc vào những gì họ cho là mệt mỏi và cách mà họ mô tả. Cũng có vài cách để xác nhận một cách khách quan triệu chứng mệt mỏi hoặc cho biết mức độ nghiêm trọng của nó. Hỏi tiền sử và khám bệnh cần tập trung vào việc xác định các biểu hiện tinh tế của các căn bệnh tiềm ẩn (đặc biệt là các bệnh nhiễm trùng, rối loạn nội tiết và thấp khớp, thiếu máu và trầm cảm) có thể được sử dụng để hướng dẫn kiểm tra.

Tiền sử bệnh hiện mắc bao gồm các câu hỏi mở về "mệt mỏi" là gì, lắng nghe những mô tả có thể nghĩ đến khó thở khi gắng sức, ngủ gà, hoặc yếu cơ. Nên cố gắng tìm ra được những mối quan hệ giữa mệt mỏi với hoạt động,nghỉ ngơi, như là hoàn cảnh khởi phát, thời gian diễn biến và cách diễn biến, và các yếu tố làm tăng hoặc giảm mệt mỏi.

Xem xét một cách hệ thống nên được kỹ lưỡng bởi vì các nguyên nhân tiềm ẩn của sự mệt mỏi là rất nhiều và đa dạng. Trong số các triệu chứng không đặc hiệu quan trọng là sốt, giảm cân và ra mồ hôi trộm về đêm (có thể nghĩ đến ung thư, rối loạn về thấp khớp hoặc nhiễm trùng). Cần khai thác tiền sử kinh nguyệt với đối tượng là phụ nữ ở độ tuổi sinh đẻ. Trừ khi có nguyên nhân rõ ràng, bệnh nhân nên được hỏi các câu hỏi từ bảng câu hỏi sàng lọc các rối loạn tâm lý (ví dụ: trầm cảm, lo lắng, rối loạn sử dụng ma túy, rối loạn dạng cơ thể, bạo lực gia đình).

Tiền sử bệnh trước đây nên giải quyết các rối loạn đã biết. Tiền sử lạm dụng chất bao gồm lạm dụng thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và các chất sử dụng trong giải trí.

Tiền sử xã hội cần phải gợi ra các mô tả về chế độ ăn uống, sử dụng ma túy và ảnh hưởng của sự mệt mỏi đến chất lượng cuộc sống, việc làm và các mối quan hệ xã hội và gia đình.

Các dấu hiệu sinh tồn cần được kiểm tra như sốt, nhịp tim nhanh, thở nhanh, và hạ huyết áp.

Khám tổng quát cần đặc biệt toàn diện, bao gồm khám toàn thân và khám bộ phận như tim, phổi, bụng, đầu và cổ, vú, trực tràng (bao gồm khám tuyến tiền liệt và xét nghiệm tìm hồng cầu trong phân), bộ phận sinh dục, gan, lá lách, hạch bạch huyết, khớp và da.

Kiểm tra hệ thống thần kinh cần kiểm tra tối thiểu các yếu tố sau: tình trạng tinh thần, thần kinh sọ, khí sắc, ảnh hưởng, sức mạnh,khối lượng và trương lực cơ, phản xạ gân xương và dáng đi.

Thông thường nếu mệt mỏi là của khởi phát gần đây,việc khám xét chi tiết hơn sẽ giúp tìm được nguyên nhân. Nếu mệt mỏi là mãn tính, khám xét thường không chắc tìm ra nguyên nhân; tuy nhiên, khám sức khoẻ toàn diện là một cách quan trọng để xây dựng mối quan hệ với bệnh nhân và thỉnh thoảng có ích cho chẩn đoán.

• Giảm cân mãn tính
• Sốt mãn tính hoặc ra mồ hôi trộm về đêm
• Bệnh hạch bạch huyết toàn thể
• Đau cơ hoặc đau
• Các triệu chứng không phải mệt mỏi nghiêm trọng (ví dụ như ho ra máu,nôn máu, khó thở nặng, cổ trướng, lẫn, ý tưởng tự sát)
• Sự tham gia của > 1 hệ thống cơ quan (ví dụ, phát ban kèm viêm khớp)
• Đau đầu mới xuất hiện hoặc các loại đau đầu khác hoặc mất thị lực, đặc biệt là đau cơ, ở người lớn tuổi lớn hơn

Thông thường, mệt mỏi thường là một trong nhiều triệu chứng phức hợp hơn là mệt mỏi là triệu chứng duy nhất. Mệt mỏi tăng lên khi hoạt động và giảm đi khi nghỉ gợi ý một rối loạn thực tổn. Mệt mỏi xảy ra liên tục và không giảm bớt khi nghỉ ngơi, đặc biệt là thi thoảng cảm giác mất hết năng lượng, có thể chỉ ra rối loạn tâm lý.

Trong trường hợp không có dấu hiệu cờ đỏ, hỏi kỹ tiền sử, khám lâm sàng và xét nghiệm thường quy (cộng với các xét nghiệm định hướng chẩn đoán -xem ) nên làm đủ cho một đánh giá ban đầu. Nếu kết quả xét nghiệm âm tính,nên theo dõi cẩn thận và khám lại khi cần thiết ; nếu mệt mỏi trầm trọng hoặc các triệu chứng và dấu hiệu khác phát triển, bệnh nhân cần được đánh giá lại.

Một số nguyên nhân có thể được xem xét đối với bệnh nhân bị mệt mỏi kéo dài hoặc mạn tính và được lựa chọn các dấu hiệu lâm sàng thông thường hoặc cụ thể khác.

Xét nghiệm tập trung vào nguyên nhân nghi ngờ dựa trên kết quả khám xét lâm sàng. Nếu không có nguyên nhân rõ ràng hoặc nghi ngờ dựa trên kết quả khám xét lâm sàng, xét nghiệm thường không thể chẩn đoán được nguyên nhân. Tuy nhiên, nhiều bác sĩ lâm sàng khuyến cáo nên xét nghiệm những thông số dưới đây:

• Công thức máu toàn phần
• Ferritin
• Tốc độ máu lắng (ESR)
• Hormone kích thích tuyến giáp (TSH)
• Hóa sinh máu, bao gồm xét nghiệm điện giải, glucose, canxi, và các xét nghiệm về thận và gan

Điều trị để giảm bớt mệt mỏi là hướng vào nguyên nhân.

Các phương pháp điều trị tiềm năng bao gồm vật lý trị liệu (ví dụ, liệu pháp tập thể dục theo mục tiêu) và hỗ trợ tâm lý (ví dụ, liệu pháp hành vi nhận thức). Tập trung vào việc cải thiện giấc ngủ và giảm đau cũng tỏ ra có lợi ích. Mục tiêu bao gồm trở lại làm việc và duy trì mức độ hoạt động bình thường.

• Mệt mỏi là một triệu chứng thường gặp.
• Mệt mỏi chủ yếu do rối loạn cơ thể gây ra thường tăng lên khi hoạt động và giảm đi khi nghỉ ngơi.
• Xét nghiệm trong phòng thí nghiệm ít có giá trị chẩn đoán nếu không có dấu hiệu lâm sàng gợi ý.

Điều trị sẽ thành công hơn nếu người thực hành điều trị chính là bệnh nhân và bệnh nhân là đối tượng hiểu biết.